Danuta morawska przemoc wobec dziecka 11 (1)
- 2. Da n ut a Mo r a ws k a Przemoc wobec dziecka Krzywda wyrzdzona dziecku zazwyczaj przez opiekun坦w wiadomie lub wskutek zaniedbania, kt坦rej mo na byo unikn. Krzywda mo e by natury fizycznej, emocjonalnej, seksualnej, najczciej wyrzdzana jest w sytuacjach wewntrzrodzinnych, w kt坦rych nieopanowany stres lub konflikt mog przerodzi si w przemoc. Zaniedbywanie dziecka Niezaspokojenie jego podstawowych potrzeb fizycznych oraz psychicznych. 臓 蔵 贈 造 促 造 側 則 贈 即 息 蔵 贈 即 贈 臓 促 造 贈 即 則 贈 Dane z wywiadu Objawy somatyczne Zachowanie du a absencja szkolna g坦d, odwodnienie wczesne przychodzenie i p坦添ne czste wizyty w gabinecie zaniedbanie w zakresie higieny wychodzenie ze szkoy medycznym z powodu ciaa czste zasypianie w klasie niespecyficznych dolegliwoci pr坦chnica zb坦w, zy stan proszenie o jedzenie lub jego nieodpowiednia opieka nad higieny jamy ustnej kradzie dzieckiem przez dugi czas i w nieodpowiednie do pogody i zachowania zbli one do dorosych, sytuacjach zagro enia rozmiar坦w ciaa dziecka pseudodojrzao (opiekowanie czste zamykanie domu przed ubranie, odzie brudna, stale si rodzestwem), zachowania dzieckiem noszona przestpcze brak zainteresowania rodzic坦w stae zmczenie, apatia u ywanie alkoholu i narkotyk坦w zdrowiem dziecka i zaleceniami niezaspokojone potrzeby lekarskimi fizyczne, zdrowotne brak posiku przez ca dob zara enia paso ytami, niski standard mieszkania, brud, wszawica obecno r坦 nych owad坦w, liczne uszkodzenia sk坦ry, hazard owrzodzenia nadu ywanie przez czonk坦w rodziny alkoholu lub u ywanie narkotyk坦w Przemoc psychiczna lub emocjonalna Niewaciwe zachowania wobec dziecka, wyrzdzajce mu powa ne szkody (czasem nieodwracalne) natury emocjonalnej. 臓 蔵 贈 造 促 造 側 則 贈 即 息 蔵 贈 贈 造 贈 蔵 贈 即 則 贈 Dane z wywiadu Objawy somatyczne Zachowanie Rodzice ignoruj (izoluj) Zwykle nie wystpuj adne Niska samoocena bagatelizuj (odrzucaj), robi objawy Ssanie palca, koysanie si, koza ofiarnego z dziecka Op坦添nienie wzrastania i moczenie nocne Oczekiwania rodzic坦w s rozwoju Zachowania dorose nieodpowiednie do wieku i Zaburzenia mowy (opiekowanie si rodzestwem) rozwoju dziecka Objawy fizycznego Zachowanie antyspoeczne Istnienie w przeszoci maltretowania epizod坦w fizycznej przemocy i Op坦添nienie rozwoju maltretowania. emocjonalnego i intelektualnego Rodzice postrzegaj swe Zachowanie ekstremalne (agresja, dziecko jako odmienne ulego) Pr坦by samob坦jcze lub ich demonstrowanie Opracowaa: Danuta Morawska, Pracownia Profilaktyki i Uzale nie
- 3. Krzywdzenie fizyczne Celowe formy zachowa, w efekcie kt坦rych dziecko doznao b坦lu lub cierpienia. 臓 蔵 贈 造 促 側 息 息 蔵 贈 造 贈 臓 即 促 即 即 則 贈 Dane z wywiadu Objawy somatyczne Zachowanie Op坦添nienie w udzielaniu Objawy uraz坦w tkanek mikkich na Unikanie fizycznych pomocy w nastpstwie urazu twarzy, policzkach, poladkach, kontakt坦w z dorosymi Brak wiadk坦w urazu wargach, karku, udach, tuowiu Uczucia nieadekwatne Niezgodno w opisie Liczne uszkodzenia sk坦ry o do wieku przebiegu wypadku w relacji charakterystycznym ksztacie i Zachowania dziecka i rodzic坦w ukadzie w zale noci od rodzaju ekstremalne (agresja, urazu izolacja) W wywiadzie podobne wypadki Wygld uszkodze nieadekwatny do Wyra anie lku przed opisywanego wypadku (rodzaju) rodzicami, opisywanie Brak zainteresowania rodzic坦w urazu dzieckiem przebiegu urazu przez Siniaki, prgi po uderzeniach w rodzic坦w Postrzeganie dziecka przez r坦 nych stadiach gojenia si rodzic坦w jako upoledzonego Niech do powrotu do fizycznie, umysowo lub z lady po oparzeniach na stopach, domu innymi r坦 nymi defektami doniach, na karku, poladkach, Niska samoocena okolicy narzd坦w pciowych, Niewyjaniona absencja symetrycznie i z ostro ograniczonym Noszenie ubra szkolna brzegiem zakrywajcych Wystpowanie licznych i koczyny g坦rne i dolne Zamania, skrcenia niezgodne z nawet w upalne dni przewlekych sytuacji opisywanym wypadkiem (urazem) stresorodnych w rodzinie Skaleczenia ust, warg, dzise, oczu Brak wsparcia ze strony rodziny Wyysienie plackowate sk坦ry gowy (lady po wyrwanych wosach) Rodzice okazuj brak zaufania Obrzki w okolicy brzucha, wymioty lady uderze wskazujce na bicie przez dorosych Obecno uszkodze sk坦ry po weekendach i nieobecnociach w szkole lady uderze sznurkiem Wykorzystywanie seksualne Zaanga owanie osoby niedojrzaej rozwojowo, w czynnoci seksualne, kt坦rych nie rozumie, na kt坦re wiadomie nie wyra a zgody .Nadu ywanie wadzy przez dorosych, nastolatki, dzieci starsze. Mo e zawiera: ogldanie dzieci w niestosowny spos坦b, obna anie si, niestosowna nago w domu, erotyczne caowanie, ogldanie film坦w, zdj pornograficznych, dotyk, pocieranie, onanizowanie si przed lub z udziaem dzieci, penetracja palcem lub innym narzdziem, seks oralny, analny 臓 蔵 贈 造 促 側 息 息 蔵 贈 造 贈 側 則 側 息 贈 即 則 贈 Dane z wywiadu Objawy somatyczne Zachowanie Nieokrelone skargi i Dyskomfort w czasie chodzenia i Niska samoocena dolegliwoci somatyczne siedzenia Zmiany w sposobie Du a absencja szkolna Objawy uraz坦w i uszkodze w jedzenia Nieadekwatna kontrola w domu okolicy ust Nieuzasadnione nowe lki Przebycie infekcji ukadu Obecno wydzieliny w pochwie Zaburzenia snu moczowego i pochwy lub jej stan zapalny Zmiana osobowoci Skargi na b坦le w okolicy Zasinienie, obrzk, otarcia (wrogo, agresja, narzd坦w pciowych, odbytu, nask坦rka w okolicy narzd坦w nadmierna ulego) krzy a, dole brzucha pciowych i na wewntrznej Opracowaa: Danuta Morawska, Pracownia Profilaktyki i Uzale nie
- 4. Dane z wywiadu Objawy somatyczne Zachowanie Skargi na wid w okolicy powierzchni Depresja narzd坦w pciowych Zaburzenia w oddawaniu moczu Niepowodzenia w szkole Wystpowanie w rodzinie Zapalenie sromu Wycofanie si z kontakt坦w przypadku maltretowania spoecznych, ze relacje z seksualnego rodzica lub Objawy chor坦b przenoszonych drog pciow r坦wienikami rodzestwa Ci a Poziom wiedzy o seksie Nadmierna troska o stan i wyszukany i nieadekwatny pielgnacj narzd坦w pciowych do wieku Wyzywajce zachowanie, nasilone kontakty seksualne, prostytucja U ywanie rodk坦w odurzajcych Pr坦by samob坦jcze lub ich demonstrowanie Ucieczka Ponadto, diagnozujc sytuacj dziecka nale y zwr坦ci uwag na nastpujce zachowania w szkole: chodzenie po klasie, zagldanie innym przez rami (reakcja na poczucie samotnoci ), pacz, gdy co si nie udaje, maa tolerancja na zmiany (moja awka, moja pani, brak poczucia bezpieczestwa), naruszanie sfery osobistej innych, tendencja do widzenia wiata jako zagra ajcego, nie korzystanie z szans. Dziecko krzywdzone mo e r坦wnie prezentowa niepokojce zachowania w kontakcie z osob przeprowadzajc wywiad: lk, gdy zbli a si dorosy, sztywnienie w bezporednim bliskim kontakcie, niech przed powrotem do domu, przyjmowanie jednej z nastpujcych strategii: strategia wybitnego dziecka: wysoka inteligencja, silna dbao o osignicia, bardzo dobrze si uczy, ograniczone kontakty z innymi dziemi strategia opieki: wyczulenie na potrzeby rodzic坦w i dorosych, may dorosy, brak radoci i spontanicznoci strategia spokoju i unikania: trzyma si z daleka od innych, niepozorne i ciche zjawisko nieruchomej czujnoci (u dzieci poni ej pierwszego roku ycia) - podejrzliwy wyraz oczu, baczna obserwacja ka dego ruchu dorosych, tzw. podejcie strusia jeli ja ci nie widz, to ty mnie nie widzisz , unikanie za wszelk cen kontaktu wzrokowego. Przemoc rozpozna mo na tak e obserwujc relacje midzy rodzicami a dzieckiem, warto zwaszcza zwr坦ci uwag na : zwlekanie ze zgoszeniem si do lekarza w przypadku urazu, choroby dziecka, niewystarczajce lub nieprawdopodobne wyjanienia obra e, brak jakichkolwiek wyjanie, wyjanienia r坦 ne u r坦 nych os坦b, obra enia powstae w r坦 nym czasie o podobnym charakterze, wczeniejsze wystpowanie w rodzinie przypadk坦w krzywdzenia dzieci, niewystarczajca troska rodzic坦w (wikszo rodzic坦w obarcza win siebie), du a surowo i krytycyzm, nierealistyczne oczekiwania, dziecko nie ucieka w rce rodzic坦w w obawie przed obcymi, zamiana r坦l w domu, dziecko przejmuje obowizki rodzica, matka jest bardzo czsto lub stale nieobecna w domu, rodzina, w kt坦rej nie ma granic midzypokoleniowych, rodzina oddzielona fizycznie i psychicznie od spoecznoci lokalnej, Opracowaa: Danuta Morawska, Pracownia Profilaktyki i Uzale nie
- 5. rodzice alkoholicy, narkotyzujcy si, chorzy psychicznie. Wiele informacji mog dostarczy nam rysunki dziecka, a zwaszcza: brak w rysunku pierwiastka rolinnego, zwierzcego, ludzkiego, brak wejcia w rysunku domu, wejcie zakratowane, niedostpne, rysunek otoczony lini, elementy nierealistyczne, fantastyczne, rysowanie z pozycji aby, ciemna, agresywna kolorystyka, elementy jawnie lub symbolicznie genitalne, agresywna, przera ajca tematyka. najczciej okazuj smutek, apati, przygnbienie, pojawiaj si u nich myli samob坦jcze, w 臓 蔵 贈 造 促 臓 側 則 即 trakcie lekcji s nieobecne, siedz bez ruchu. Czsto wystpuj u nich zaburzenia jedzenia (odchudzaj si, anoreksja, bulimia, tycie, uzale nienie od sodyczy), prezentuj problemy z zachowaniem, s 促 息 促 pobudzeni, wulgarni, agresywni. Na co nale y zwr坦ci uwag, obserwujc relacje dorosych z dziemi? uporczywe przytulanie, dotykanie, caowanie, askotanie dziecka, siowanie si z nim, obejmowanie go, nawet jeli dziecko nie yczy sobie tych czuoci, nadmierne zainteresowanie yciem seksualnym konkretnego dziecka (np. wielokrotnie opowiada o rozwijajcym si ciele dziecka, albo sprzeciwia si normalnym wr坦d nastolatk坦w randkom) przebywanie z dzieckiem sam na sam, dbajc o to, eby nikt im nie przeszkadza, spdzanie wikszoci wolnego czasu z dziemi, zamiast przebywania z osobami w podobnym wieku, chtne i czste opiekowanie si za darmo wieloma dziemi, zabieranie dzieci na kr坦tkie wycieczki z noclegiem poza domem, kupowanie dzieciom drogich prezent坦w lub obdarowywanie dzieci bez adnej okazji, wchodzenie do azienki wtedy, gdy przebywa w niej dziecko, przy jego wyra添nym sprzeciwie. Dlaczego doroli wykorzystuj dzieci? w sytuacjach silnego stresu, s ofiarami wykorzystywania w dziecistwie, chc zyska poczucie wadzy i kontroli, kt坦rego nie maj w zwizkach z innymi lud添mi, s niedojrzali emocjonalnie, swe ofiary traktuj instrumentalnie, bezuczuciowo lub czule, szukajc zwizku dusz. Czynniki mogce uaktywni przemoc wobec dziecka A B C SPOECZNE PSYCHOLOGICZNE/PSYCHIATRYCZNE INTERAKTYWNE (rodowisko spoeczne) (rodzice) (dziecko) brak uregulowanego odrzuceni jako dzieci uparte, ycia domowego ofiary przemocy w dziecistwie kapryne, ze warunki unikanie szkoy natrtne, mieszkaniowe przestpczo, szczeg坦lnie gwatowno zbuntowane, du e rodziny zaburzenia fizyczne kozio ofiarny, brak pomocy w wychowywaniu dzieci zaburzenia umysowe: psychopatia, przygnbiajce, socjopatia, depresja nie kochajce, przemoc w ma estwie szukajcy mioci dziecka trudne/wiecznie konflikt w rodzinie wczesna ci a narzekajce brak wsparcia rodziny poszerzonej trudna ci a niechciane izolacja przedwczesny por坦d upoledzone stres saba wi添 z noworodkiem nadpobudliwe bezrobocie u ywanie alkoholu, narkotyk坦w trudne do uspokojenia Opracowaa: Danuta Morawska, Pracownia Profilaktyki i Uzale nie
- 6. A B C SPOECZNE PSYCHOLOGICZNE/PSYCHIATRYCZNE INTERAKTYWNE (rodowisko spoeczne) (rodzice) (dziecko) bieda niezaspokojona potrzeba zale noci paczce przeludnienie mody wiek rodzic坦w brudzce si dyskryminacja brak dojrzaoci (fekaliami) samotna matka lub ojciec zbkujce saba tolerancja stresu wczeniak niska samoocena niechciane poczucie urazy w stosunku do dziecka spaczona percepcja potrzeb dziecka nadmierny krytycyzm, niezrozumienie potrzeb dziecka, potrzeby dziecka nie spostrzegane jako priorytet, nierealistyczne oczekiwania w stosunku do dziecka. Podstawowe zao enia Podstawowe zao enia Podstawowe zao enia Odpowiedzialno za przemoc Odpowiedzialne za przemoc s aspekty Samo dziecko jest odbierane ponosz warunki i napicia psychologiczne sprawcy. jako wywoujce przemoc spoeczne. Terapia/interwencja Terapia/interwencja Terapia/interwencja Zaspokojenie potrzeb Leczeniu podlega sprawca. Celem interwencji jest ekonomicznych i spoecznych modyfikacja wzajemnych dziecka i rodzic坦w. interakcji dziecka i opiekuna. Osoba penica sw funkcj zawodow podejrzewajc, e dziecko jest ofiar lub wiadkiem przestpstwa, powinna sporzdzi jak najpeniejsz dokumentacj dotyczc swoich spostrze e. Materia dowodowy nale y zebra jak najszybciej, w okresie do kilku dni od wydarzenia traumatycznego. Psycholog, pedagog, nauczyciel, wychowawca w sporzdzanej dokumentacji powinni umieci: pene dane osobowe dziecka i rodzic坦w, bd添 opiekun坦w prawnych, dat i miejsce urodzenia dziecka oraz dokadny adres zamieszkania, informacje z rozmowy z dzieckiem, rodzicami lub opiekunami, a tak e ka d inna osob towarzyszc dziecku podczas pierwszego kontaktu, charakterystyk zachowania i wygldu dziecka, wiadomoci o dziecku, kt坦re posiada autor dokumentacji w zwizku z wykonywanymi przez siebie funkcjami zawodowymi, wskaz坦wki co do dalszego bezporedniego uczestnictwa dziecka w czynnociach procesowych. Opracowaa: Danuta Morawska, Pracownia Profilaktyki i Uzale nie
- 7. Dokumentacja lekarza szkolnego powinna zawiera: dokadnie zebrany wywiad od dziecka, jego rodzic坦w, opiekun坦w, wiadk坦w zdarzenia lub innych os坦b towarzyszcych dziecku podczas tego kontaktu, opis badania fizykalnego, z uwzgldnieniem nieprawidowoci mogcych wynika z dziaania os坦b postronnych, nale y doo y wszelkich stara, aby wykona pen dokumentacj fotograficzn urazu (za zgod przedstawiciela ustawowego lub opiekuna prawnego), wyniki bada laboratoryjnych, w razie stwierdzenia uszkodzenia danego narzdu, wyniki konsultacji specjalistycznych chirurgicznej, neurologicznej, okulistycznej, psychologicznej i konsultacji lekarza sdowego. Dokumentacja psychologiczna powinna zawiera: opis osobowoci dziecka z uwzgldnieniem czynnik坦w, kt坦re mogy mie wpyw na tre zezna, analiz proces坦w poznawczych, intelektualnych, sprawnoci pamici, koncentracji uwagi, analiz podatnoci na sugesti, skonnoci do kamstwa i fantazjowania, analiz stosunku emocjonalnego do sprawcy, wraz z analiz tych proces坦w motywacyjnych, kt坦re mogyby mie wpyw na tre zezna, analiz sytuacji, w kt坦rej przebiegay procesy spostrzegania i zapamitywania. Analizujc dane dotyczce dziecka krzywdzonego nale y pamita o tym, by: analizowa je caociowo, nie opierajc si na pojedynczych objawach, 造 蔵 贈 臓 蔵 即 蔵 贈 造 臓 造 贈 臓 蔵 即 蔵 促 蔵 即 側 即 臓 贈 蔵 臓 則 即 即 促 息 贈 臓 即 即 造 臓 臓 促 即 蔵 即 即 促 造 息 促 蔵 造 則 贈 息 促 即 贈 息 即 促 造 促 贈 贈 息 即 蔵 造 (Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie, Gminne Komisje ds. 蔵 臓 臓 促 息 臓 即 息 造 息 促 促 息 促 蔵 側 側 促 則 造 臓 促 息 即 側 臓 蔵 臓 Rozwizywania Problem坦w Alkoholowych, Poradnie Leczenia Uzale nie, Poradnie Zdrowia Psychicznego, Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne, Orodki Opieki Spoecznej, Komendy Rejonowe Policji, Towarzystwa Przyjaci坦 Dzieci, Przychodnie Rejonowe, Komitety Ochrony Praw Dziecka i inne). Warto, by przedstawiciele LOKALNEJ KOALICJI NA RZECZ DZIECKA opracowujc plan pomocy dziecku i jego rodzinie zwr坦cili uwag na to by by: realny, jasny, konkretny, wykonalny, odpowiada na pytania: co? kto? kiedy? gdzie? w jaki spos坦b? ma zadziaa, by w konstruktywny spos坦b zmieni sytuacj dziecka. Je eli w plac坦wce owiatowo-wychowawczej nie zatrudniono pedagoga lub psychologa, osob zajmujc si pomoc dziecku, nawizujc kontakt z rodzin, instytucjami pomocowymi jest nauczyciel, wychowawca, lekarz, dyrektor szkoy. LITERATURA: 1. Dziecko krzywdzone, Fundacja Dzieci Niczyje, Warszawa 20032004. 2. Tw坦j ucze ofiara seksualnej przemocy, Agnieszka WideraWysoczaska, w: , 2, 促 促 息 蔵 即 造 促 臓 贈 wydawnictwo Charaktery, Warszawa 2004. 3. Pedofilia. Kilka pogld坦w na temat jej genezy, Kazimierz Pospiszyl, w: , 2, 促 促 息 蔵 即 造 促 臓 贈 wydawnictwo Charaktery, Warszawa 2004. 4. Dziecko krzywdzone ofiara przemocy. Materiay KOPD, Mirosawa Ktna, Komitet Ochrony Praw Dziecka, Warszawa 1999. 5. Materiay z konferencji Gdaskiego 造 蔵 贈 側 臓 則 造 即 促 側 臓 蔵 贈 促 蔵 側 即 側 促 臓 臓 蔵 贈 促 則 造 即 臓 Wydawnictwa Pedagogicznego, listopad 2004. Opracowaa: Danuta Morawska, Pracownia Profilaktyki i Uzale nie
- 8. 息 促 臓 側 蔵 臓 造 贈 贈 贈 息 即 促 造 側 促 息 贈 蔵 則 即 促 造 即 贈 即 DYREKTOR PSYCHOLOG lub PEDAGOG SZKOLNY: Wspiera: pedagoga, psychologa, wychowawc坦w, nauczycieli w dziaaniach pomocowych na rzecz 1. Rozpoznanie objaw坦w krzywdzenia dzieci. dziecka krzywdzonego. 2. Weryfikacja danych: nieformalna rozmowa z dzieckiem, wywiad terapeutyczny, badanie psychologiczne, rozmowa z opiekunami prawnymi, wywiad w rodzinie, analiza wytwor坦w dziecka, NAUCZYCIEL / WYCHOWAWCA badanie medyczne - nawizanie kontaktu 1. Rozpoznaje objawy krzywdzenia. z lekarzem, pielgniark szkoln 2. Weryfikuje dane: rozmowa z 3. Nawizanie wsp坦pracy z instytucjami dzieckiem, opiekunem prawnym pomocowymi, organizacjami pozarzdowymi na (je eli czuje si kompetentny), analiza terenie gminy, starostwa zajmujcymi si pomoc wytwor坦w dziecka, dziecku krzywdzonemu w celu poszerzenia wiedzy 3. Powiadamia o sytuacji dziecka na temat sytuacji dziecka. pedagoga, psychologa, lekarza szkolnego, pielgniark. 4. Wsp坦tworzenie planu pomocy dziecku i jego 4. Wspiera dziecko i jego rodzin w rodzinie, w sytuacji stwierdzenia istnienia czasie dziaa pomocowych. przemocy. 5. Powiadomienie sdu rodzinnego, prokuratury rejonowej o sytuacji dziecka. LEKARZ / PIELGNIARKA SZKOLNA 6. Wspieranie dziecka oraz jego rodziny podczas 1. Rozpoznaje objawy krzywdzenia. realizowania planu pomocy. 2. Przeprowadza wstpny wywiad z 7. Monitorowanie prawidowoci i skutecznoci dzieckiem, opiekunami prawnymi. oddziaywa pomocowych. 3. Powiadamia o sytuacji pedagoga, psychologa szkolnego. INSTYTUCJE POMOCOWE / STOWARZYSZENIA / FUNDACJE 1. Anga uj swe siy w waciwe rozpoznanie sytuacji dziecka. 2. Uczestnicz w opracowywaniu planu pomocy dla LOKALNA KOALICJA dziecka i jego rodziny, korzystajc ze swoich zasob坦w, mo liwoci. 3. Wspieraj dziecko i jego rodzin w dokonywaniu pozytywnych zmian. Sd Rodzinny, Prokuratura Rodzina Opracowaa: Danuta Morawska, Pracownia Profilaktyki i Uzale nie
- 9. Aleje Ujazdowskie 28, 00-478 Warszawa, tel. 22 345 37 00, fax 22 345 37 70, www.ore.edu.pl