ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
Лекц-6
Бэлтгэсэн: багш С.Дэнсмаа
Газрын харилцааны эрх зүй
Газрын эрхзүйн харилцааны төрлүүд
Тодорхойлолт
Захиран зарцуулах эрх
Субьект
Хугацаа
Эзэмшүүлэх газрын хэмжээ
Аж ахуйн нэгжид үйлдвэрлэл үйлчилгээ эрхлэх
зориулалтаар эзэмшүүлэх газрын дээд хэмжээ /га /
(ЗГ-ын 2003 оны 28-р тогтоол)
Ашиглуулах газрын хэмжээ
Өмчлүүлэх газрын хэмжээ
Газар эзэмшигчийн эрх
Газар өмчлөгчийн эрх
Сумын ИТХ-ын эрх
• Газрын тухай хууль тогтоомжийн хэрэгжилт, гаргасан шийдвэрийнхээ
биелэлтэд хяналт тавих, энэ талаархи Засаг даргын тайланг хэлэлцэж
дүгнэх;
• Тухайн шатны Засаг даргын өргөн мэдүүлсэн сумын тухайн жилийн
газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөг хэлэлцэн батлах;
• Тухайн шатны Засаг даргын өргөн мэдүүлснийг үндэслэн газрыг
сумын тусгай хэрэгцээнд авах, түүний хэмжээ, зааг, ашиглах журмыг
тогтоох;
• Бусдын эзэмшил газрыг сумын тусгай хэрэгцээнд авахтай
холбогдуулан гэрээний хугацаа дуусахаас өмнө газрыг солих буюу
эргүүлэн авах тохиолдолд тухайн шатны Засаг даргын өргөн
мэдүүлснээр нөхөн олговор олгох шийдвэр гаргах.
Сумын Засаг даргын эрх
• Нутаг дэвсгэртээ газрын талаар төрөөс явуулах нэгдсэн бодлого, газрын тухай
хууль тогтоомж, тухайн шатны иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын шийдвэрийн
хэрэгжилтийг зохион байгуулж хангах;
• Газар эзэмшигч, ашиглагчаас газар, түүний баялгийг үр ашигтай, зохистой
ашиглаж, хамгаалж байгаад хяналт тавих, зөрчлийг арилгах шийдвэр гаргаж,
хэрэгжилтийг зохион байгуулах;
• Сумын газрын нэгдмэл сангийн тайланг жил бүр хянан нэгтгэж, иргэдийн
Төлөөлөгчдийн Хурлаар хэлэлцүүлэх
• Газрын төлөв байдлыг илэрхий доройтуулсан нь мэргэжлийн эрх бүхий
байгууллагын дүгнэлтээр тогтоогдсон бол тухайн газрыг албадан чөлөөлүүлэх
шийдвэр гаргаж, хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах;
• Газар эзэмшигч, ашиглагч нь хууль тогтоомж, гэрээнд заасан үүргээ хангалтгүй
биелүүлснээс байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлж байгаа тухай иргэн, аж ахуйн
нэгж, байгууллагаас гаргасан санал, гомдлын талаар мэргэжлийн байгууллагын
дүгнэлтийг гаргуулах хүсэлтээ Засгийн газрын эрх бүхий байгууллагад гаргах.
Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ болон газар эзэмших гэрээний
хугацаа дуусахад сунгуулах хүсэлт гаргаагүй;
Газар эзэмшигч иргэн нас барсан, нас барсан гэж зарлагдсан,
сураггүй алга болсонд тооцогдсон бөгөөд түүний хууль ёсны өв
залгамжлагч байхгүй нь тогтоогдсон, газар эзэмшигч аж ахуйн
нэгж, байгууллага татан буугдсан;
Эзэмшигч газар эзэмших гэрээгээ цуцлах тухай хүсэлт гаргасан;
Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ хүчингүй болсон;
Газрыг тусгай хэрэгцээнд авч нөхөх олговрыг газар эзэмшигчид
бүрэн төлсөн
Газар эзэмших ашиглах эрх
дуусгавар болох нөхцөл
Газар Өмчлөх эрх дуусгавар болох
нөхцөл
• Өмчлөгч өмчийн газраа бусад иргэний өмчлөлд
шилжүүлсэнээр
• Өмчлөгч иргэн газар өмчлөх эрхээсээ
татгалзсан үед
• Газар өмчлөгч иргэн Монгол улсын харьяатаас
гарсанаар
• Хууль тогтоомжид заасан бусад үндэслэлээр
дуусгавар болно.
Үе шат
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-6
Газрын төлбөр
• 1997 оны 4-р сарын 24-ний өдөр батлагдсан “Газрын
төлбөрийн тухай хууль”
• Эзэмшиж, ашиглаж байгаа хот, тосгон, бусад
суурины газрын суурь үнэлгээнд тогтоосон газрын
төлбөрийг инженерийн хангамж, ашиглалтын
зориулалт, байршил, байгаль орчинд үзүүлэх
нөлөөлөл болон ногоон бүсийг хамгаалах
шаардлагыг харгалзан тооцсон итгэлцүүрээр газрын
суурь үнийн 0.01-0.03 хувьд багтаан өсгөж, бууруулж
болно. Итгэлцүүрийг хэрэглэх газрын зааг, хязгаар,
итгэлцүүрийн утгыг Сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн
Хурал тогтооно.
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-6
Газрын төлбөр
Газрын төлбөрөөс чөлөөлөх хувь
•
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-6

More Related Content

Viewers also liked (20)

"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7
E-Gazarchin Online University
хөрсний чийг тодорхойлох арга
хөрсний чийг тодорхойлох арга хөрсний чийг тодорхойлох арга
хөрсний чийг тодорхойлох арга
Баянжаргал Үнэнбат
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-10
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-10"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-10
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-10
E-Gazarchin Online University
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7
E-Gazarchin Online University
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-8
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-8"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-8
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-8
E-Gazarchin Online University
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-4
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-4"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-4
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-4
E-Gazarchin Online University
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-2
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-2"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-2
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-2
E-Gazarchin Online University
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-1
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-1"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-1
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-1
E-Gazarchin Online University
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншилМонголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Batbaatar Everlastinghero
модны бүтэц
модны бүтэцмодны бүтэц
модны бүтэц
Panju0511
хүмүүний экологийн ул мөр
хүмүүний экологийн ул мөрхүмүүний экологийн ул мөр
хүмүүний экологийн ул мөр
Oyundari Nyamsuren
Байгалийн нөөц баялгийг зохистой ашиглах замаар тогтвортой хөгжлийг дэмжих нь
Байгалийн нөөц баялгийг зохистой ашиглах замаар тогтвортой хөгжлийг дэмжих ньБайгалийн нөөц баялгийг зохистой ашиглах замаар тогтвортой хөгжлийг дэмжих нь
Байгалийн нөөц баялгийг зохистой ашиглах замаар тогтвортой хөгжлийг дэмжих нь
Ankhbileg Luvsan
экологийн суварга
экологийн суваргаэкологийн суварга
экологийн суварга
Sugar Gonchigdanzan
байгаль орчныг хамгаалах тухай
байгаль орчныг хамгаалах тухайбайгаль орчныг хамгаалах тухай
байгаль орчныг хамгаалах тухай
mgl_wolk
10 дэвших шалгалтын тест1
10  дэвших шалгалтын тест110  дэвших шалгалтын тест1
10 дэвших шалгалтын тест1
Tsedev Tsedvee
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7
E-Gazarchin Online University
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-10
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-10"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-10
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-10
E-Gazarchin Online University
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-7
E-Gazarchin Online University
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-8
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-8"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-8
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-8
E-Gazarchin Online University
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-4
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-4"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-4
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-4
E-Gazarchin Online University
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-2
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-2"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-2
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-2
E-Gazarchin Online University
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-1
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-1"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-1
"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-1
E-Gazarchin Online University
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншилМонголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Монголчуудын байгаль хамгаалах уламжлалт ёс заншил
Batbaatar Everlastinghero
модны бүтэц
модны бүтэцмодны бүтэц
модны бүтэц
Panju0511
хүмүүний экологийн ул мөр
хүмүүний экологийн ул мөрхүмүүний экологийн ул мөр
хүмүүний экологийн ул мөр
Oyundari Nyamsuren
Байгалийн нөөц баялгийг зохистой ашиглах замаар тогтвортой хөгжлийг дэмжих нь
Байгалийн нөөц баялгийг зохистой ашиглах замаар тогтвортой хөгжлийг дэмжих ньБайгалийн нөөц баялгийг зохистой ашиглах замаар тогтвортой хөгжлийг дэмжих нь
Байгалийн нөөц баялгийг зохистой ашиглах замаар тогтвортой хөгжлийг дэмжих нь
Ankhbileg Luvsan
байгаль орчныг хамгаалах тухай
байгаль орчныг хамгаалах тухайбайгаль орчныг хамгаалах тухай
байгаль орчныг хамгаалах тухай
mgl_wolk
10 дэвших шалгалтын тест1
10  дэвших шалгалтын тест110  дэвших шалгалтын тест1
10 дэвших шалгалтын тест1
Tsedev Tsedvee

Similar to "Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-6 (6)

ГАЗРЫН ЕРӨНХИЙ ХУУЛИЙН ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГЫН ТӨСЛИЙН ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА
ГАЗРЫН ЕРӨНХИЙ ХУУЛИЙН ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГЫН ТӨСЛИЙН ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГАГАЗРЫН ЕРӨНХИЙ ХУУЛИЙН ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГЫН ТӨСЛИЙН ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА
ГАЗРЫН ЕРӨНХИЙ ХУУЛИЙН ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГЫН ТӨСЛИЙН ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА
Umguullin Mongol Umguulugch
НИЙГМИЙН ЗАЙЛШГҮЙ ХЭРЭГЦЭЭГ ҮНДЭСЛЭН ГАЗАР ЧӨЛӨӨЛӨХ ЖУРАМ .pptx
НИЙГМИЙН ЗАЙЛШГҮЙ ХЭРЭГЦЭЭГ ҮНДЭСЛЭН ГАЗАР ЧӨЛӨӨЛӨХ ЖУРАМ  .pptxНИЙГМИЙН ЗАЙЛШГҮЙ ХЭРЭГЦЭЭГ ҮНДЭСЛЭН ГАЗАР ЧӨЛӨӨЛӨХ ЖУРАМ  .pptx
НИЙГМИЙН ЗАЙЛШГҮЙ ХЭРЭГЦЭЭГ ҮНДЭСЛЭН ГАЗАР ЧӨЛӨӨЛӨХ ЖУРАМ .pptx
Umguullin Mongol Umguulugch
ТУСГАЙ ХАМГААЛАЛТТАЙ ГАЗАР НУТГИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ТУХА...
ТУСГАЙ ХАМГААЛАЛТТАЙ ГАЗАР НУТГИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ТУХА...ТУСГАЙ ХАМГААЛАЛТТАЙ ГАЗАР НУТГИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ТУХА...
ТУСГАЙ ХАМГААЛАЛТТАЙ ГАЗАР НУТГИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ТУХА...
Umguullin Mongol Umguulugch
ГАЗАР ЭЗЭМШИХ ЭРХ /ХУДАЛДАХ/
ГАЗАР ЭЗЭМШИХ ЭРХ /ХУДАЛДАХ/ ГАЗАР ЭЗЭМШИХ ЭРХ /ХУДАЛДАХ/
ГАЗАР ЭЗЭМШИХ ЭРХ /ХУДАЛДАХ/
Umguullin Mongol Umguulugch
Lecture 11 land valuation
Lecture 11  land valuationLecture 11  land valuation
Lecture 11 land valuation
Baterdene Batchuluun
бэахшхгү хугацааны зохицуулалт
бэахшхгү хугацааны зохицуулалтбэахшхгү хугацааны зохицуулалт
бэахшхгү хугацааны зохицуулалт
Umguullin Mongol Umguulugch
ГАЗРЫН ЕРӨНХИЙ ХУУЛИЙН ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГЫН ТӨСЛИЙН ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА
ГАЗРЫН ЕРӨНХИЙ ХУУЛИЙН ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГЫН ТӨСЛИЙН ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГАГАЗРЫН ЕРӨНХИЙ ХУУЛИЙН ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГЫН ТӨСЛИЙН ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА
ГАЗРЫН ЕРӨНХИЙ ХУУЛИЙН ШИНЭЧИЛСЭН НАЙРУУЛГЫН ТӨСЛИЙН ТОВЧ ТАНИЛЦУУЛГА
Umguullin Mongol Umguulugch
НИЙГМИЙН ЗАЙЛШГҮЙ ХЭРЭГЦЭЭГ ҮНДЭСЛЭН ГАЗАР ЧӨЛӨӨЛӨХ ЖУРАМ .pptx
НИЙГМИЙН ЗАЙЛШГҮЙ ХЭРЭГЦЭЭГ ҮНДЭСЛЭН ГАЗАР ЧӨЛӨӨЛӨХ ЖУРАМ  .pptxНИЙГМИЙН ЗАЙЛШГҮЙ ХЭРЭГЦЭЭГ ҮНДЭСЛЭН ГАЗАР ЧӨЛӨӨЛӨХ ЖУРАМ  .pptx
НИЙГМИЙН ЗАЙЛШГҮЙ ХЭРЭГЦЭЭГ ҮНДЭСЛЭН ГАЗАР ЧӨЛӨӨЛӨХ ЖУРАМ .pptx
Umguullin Mongol Umguulugch
ТУСГАЙ ХАМГААЛАЛТТАЙ ГАЗАР НУТГИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ТУХА...
ТУСГАЙ ХАМГААЛАЛТТАЙ ГАЗАР НУТГИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ТУХА...ТУСГАЙ ХАМГААЛАЛТТАЙ ГАЗАР НУТГИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ТУХА...
ТУСГАЙ ХАМГААЛАЛТТАЙ ГАЗАР НУТГИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬД НЭМЭЛТ, ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ТУХА...
Umguullin Mongol Umguulugch
бэахшхгү хугацааны зохицуулалт
бэахшхгү хугацааны зохицуулалтбэахшхгү хугацааны зохицуулалт
бэахшхгү хугацааны зохицуулалт
Umguullin Mongol Umguulugch

More from E-Gazarchin Online University (20)

ESON101-Хичээл 11 /20190325/
ESON101-Хичээл 11 /20190325/ESON101-Хичээл 11 /20190325/
ESON101-Хичээл 11 /20190325/
E-Gazarchin Online University
ECON302-хичээл 10 /20190319/
ECON302-хичээл 10 /20190319/ECON302-хичээл 10 /20190319/
ECON302-хичээл 10 /20190319/
E-Gazarchin Online University
ECON302-хичээл 9 /20190312/
ECON302-хичээл 9 /20190312/ECON302-хичээл 9 /20190312/
ECON302-хичээл 9 /20190312/
E-Gazarchin Online University
ESON101-Хичээл 8 /20190306/
ESON101-Хичээл 8 /20190306/ESON101-Хичээл 8 /20190306/
ESON101-Хичээл 8 /20190306/
E-Gazarchin Online University
ESON101-Хичээл 9 /20190313/
ESON101-Хичээл 9 /20190313/ESON101-Хичээл 9 /20190313/
ESON101-Хичээл 9 /20190313/
E-Gazarchin Online University
ECON303-Хичээл 9 /20190311/
ECON303-Хичээл 9 /20190311/ECON303-Хичээл 9 /20190311/
ECON303-Хичээл 9 /20190311/
E-Gazarchin Online University
ECON303-Хичээл 8 /20190304/
ECON303-Хичээл 8 /20190304/ECON303-Хичээл 8 /20190304/
ECON303-Хичээл 8 /20190304/
E-Gazarchin Online University
ECON303-Хичээл 6 /20190218/
ECON303-Хичээл 6 /20190218/ ECON303-Хичээл 6 /20190218/
ECON303-Хичээл 6 /20190218/
E-Gazarchin Online University
ECON303-Хичээл 10 /20190318/
ECON303-Хичээл 10 /20190318/ECON303-Хичээл 10 /20190318/
ECON303-Хичээл 10 /20190318/
E-Gazarchin Online University
ESON101-Хичээл 7 /20190227/
ESON101-Хичээл 7 /20190227/ESON101-Хичээл 7 /20190227/
ESON101-Хичээл 7 /20190227/
E-Gazarchin Online University
ESON101-Хичээл 6-1 /20190220/
 ESON101-Хичээл 6-1 /20190220/ ESON101-Хичээл 6-1 /20190220/
ESON101-Хичээл 6-1 /20190220/
E-Gazarchin Online University
ECON303-Хичээл 7 /20190225/
ECON303-Хичээл 7 /20190225/ECON303-Хичээл 7 /20190225/
ECON303-Хичээл 7 /20190225/
E-Gazarchin Online University
ESON101-Хичээл 5 /20190213/
ESON101-Хичээл 5 /20190213/ESON101-Хичээл 5 /20190213/
ESON101-Хичээл 5 /20190213/
E-Gazarchin Online University
KLON103-Хичээл-2 /20190125/
KLON103-Хичээл-2 /20190125/KLON103-Хичээл-2 /20190125/
KLON103-Хичээл-2 /20190125/
E-Gazarchin Online University
ECON302-хичээл 4 /20190129/
ECON302-хичээл 4 /20190129/ECON302-хичээл 4 /20190129/
ECON302-хичээл 4 /20190129/
E-Gazarchin Online University
ESON101-Хичээл 4 /20190130/
ESON101-Хичээл 4 /20190130/ESON101-Хичээл 4 /20190130/
ESON101-Хичээл 4 /20190130/
E-Gazarchin Online University
KLON102-Хичээл 3/20190122/
KLON102-Хичээл 3/20190122/KLON102-Хичээл 3/20190122/
KLON102-Хичээл 3/20190122/
E-Gazarchin Online University
ESON101-Хичээл 3 /20190123/
ESON101-Хичээл 3 /20190123/ ESON101-Хичээл 3 /20190123/
ESON101-Хичээл 3 /20190123/
E-Gazarchin Online University
CPON411-Хичээл-2-1 /20190122/
CPON411-Хичээл-2-1 /20190122/ CPON411-Хичээл-2-1 /20190122/
CPON411-Хичээл-2-1 /20190122/
E-Gazarchin Online University
KLON102-Хичээл 2 /2019015/
KLON102-Хичээл 2 /2019015/ KLON102-Хичээл 2 /2019015/
KLON102-Хичээл 2 /2019015/
E-Gazarchin Online University

"Экологи байгаль хамгаалал" Хичээл-6

  • 9. Аж ахуйн нэгжид үйлдвэрлэл үйлчилгээ эрхлэх зориулалтаар эзэмшүүлэх газрын дээд хэмжээ /га / (ЗГ-ын 2003 оны 28-р тогтоол)
  • 14. Сумын ИТХ-ын эрх • Газрын тухай хууль тогтоомжийн хэрэгжилт, гаргасан шийдвэрийнхээ биелэлтэд хяналт тавих, энэ талаархи Засаг даргын тайланг хэлэлцэж дүгнэх; • Тухайн шатны Засаг даргын өргөн мэдүүлсэн сумын тухайн жилийн газар зохион байгуулалтын төлөвлөгөөг хэлэлцэн батлах; • Тухайн шатны Засаг даргын өргөн мэдүүлснийг үндэслэн газрыг сумын тусгай хэрэгцээнд авах, түүний хэмжээ, зааг, ашиглах журмыг тогтоох; • Бусдын эзэмшил газрыг сумын тусгай хэрэгцээнд авахтай холбогдуулан гэрээний хугацаа дуусахаас өмнө газрыг солих буюу эргүүлэн авах тохиолдолд тухайн шатны Засаг даргын өргөн мэдүүлснээр нөхөн олговор олгох шийдвэр гаргах.
  • 15. Сумын Засаг даргын эрх • Нутаг дэвсгэртээ газрын талаар төрөөс явуулах нэгдсэн бодлого, газрын тухай хууль тогтоомж, тухайн шатны иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлын шийдвэрийн хэрэгжилтийг зохион байгуулж хангах; • Газар эзэмшигч, ашиглагчаас газар, түүний баялгийг үр ашигтай, зохистой ашиглаж, хамгаалж байгаад хяналт тавих, зөрчлийг арилгах шийдвэр гаргаж, хэрэгжилтийг зохион байгуулах; • Сумын газрын нэгдмэл сангийн тайланг жил бүр хянан нэгтгэж, иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурлаар хэлэлцүүлэх • Газрын төлөв байдлыг илэрхий доройтуулсан нь мэргэжлийн эрх бүхий байгууллагын дүгнэлтээр тогтоогдсон бол тухайн газрыг албадан чөлөөлүүлэх шийдвэр гаргаж, хэрэгжүүлэх ажлыг зохион байгуулах; • Газар эзэмшигч, ашиглагч нь хууль тогтоомж, гэрээнд заасан үүргээ хангалтгүй биелүүлснээс байгаль орчинд сөргөөр нөлөөлж байгаа тухай иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагаас гаргасан санал, гомдлын талаар мэргэжлийн байгууллагын дүгнэлтийг гаргуулах хүсэлтээ Засгийн газрын эрх бүхий байгууллагад гаргах.
  • 16. Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ болон газар эзэмших гэрээний хугацаа дуусахад сунгуулах хүсэлт гаргаагүй; Газар эзэмшигч иргэн нас барсан, нас барсан гэж зарлагдсан, сураггүй алга болсонд тооцогдсон бөгөөд түүний хууль ёсны өв залгамжлагч байхгүй нь тогтоогдсон, газар эзэмшигч аж ахуйн нэгж, байгууллага татан буугдсан; Эзэмшигч газар эзэмших гэрээгээ цуцлах тухай хүсэлт гаргасан; Газар эзэмших эрхийн гэрчилгээ хүчингүй болсон; Газрыг тусгай хэрэгцээнд авч нөхөх олговрыг газар эзэмшигчид бүрэн төлсөн Газар эзэмших ашиглах эрх дуусгавар болох нөхцөл
  • 17. Газар Өмчлөх эрх дуусгавар болох нөхцөл • Өмчлөгч өмчийн газраа бусад иргэний өмчлөлд шилжүүлсэнээр • Өмчлөгч иргэн газар өмчлөх эрхээсээ татгалзсан үед • Газар өмчлөгч иргэн Монгол улсын харьяатаас гарсанаар • Хууль тогтоомжид заасан бусад үндэслэлээр дуусгавар болно.
  • 20. Газрын төлбөр • 1997 оны 4-р сарын 24-ний өдөр батлагдсан “Газрын төлбөрийн тухай хууль” • Эзэмшиж, ашиглаж байгаа хот, тосгон, бусад суурины газрын суурь үнэлгээнд тогтоосон газрын төлбөрийг инженерийн хангамж, ашиглалтын зориулалт, байршил, байгаль орчинд үзүүлэх нөлөөлөл болон ногоон бүсийг хамгаалах шаардлагыг харгалзан тооцсон итгэлцүүрээр газрын суурь үнийн 0.01-0.03 хувьд багтаан өсгөж, бууруулж болно. Итгэлцүүрийг хэрэглэх газрын зааг, хязгаар, итгэлцүүрийн утгыг Сумын Иргэдийн Төлөөлөгчдийн Хурал тогтооно.