ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

CNG Istasyonlarında gaz giriş borusunda cıkan yangının etkileri

•
•
K
Kamil Tozeren
1 of 3
Download to read offline
YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 147 KAPAK KONUSU - MAKALE 65 Kamil TÖZEREN Makina Mühendisi CNG İstasyonlarında Gaz Giriş Borusunda Çıkan Yangının Etkileri (2. Bölüm) CNG istasyonunda yangın birçok noktada çıkabilir. Bunlardan bir tanesi yeraltına döşenmiş gaz giriş borusudur. Bu borunun göreceği hasar yüzünden delinerek gazın tahliyesi ve tutuşması ciddi zararlara sebebiyet veren bir alev oluşturur. İnsanlar kapalı yerlerde bu alevin radyasyon etkisinden korunabilirler, yalnız ısının etkisi kapalı alanı da tutuşturacak seviyede olabilir. CNG istasyonunda yangın birçok noktada çı- kabilir. Bunlardan bir tanesi yeraltına döşenmiş gaz giriş borusudur. Bu borunun göreceği hasar yüzünde delinerek gazın tahliyesi ve tutuşması ciddi zararlara sebebiyet veren bir alev oluştu- rur. İnsanlar kapalı yerlerde bu alevin radyasyon etkisinden korunabilirler, yalnız ısının etkisi kapalı alanıda tutuşturacak seviyede olabilir. C.Rodes’in {1} “Doğalgaz boruları yaklaşma mesafeleri” adlı makalesinde boru yangınlarını irdeler. Yazara göre doğal gaz boruları birçok sebep dolayısı ile zarar görebilir, boru üzerinde oluşan delik et kalınlığının 4 katına ulaştığı za- man, deliğin karşı tarafında oluşan gerilmeler malzemenin akma gerilmesini geçer ve boru eksen boyunca yırtılır, kesit alanının birkaç katı uzunlukta bir yarık ortaya çıkar. Bu yarıktan borunun her iki tarafından gelen gaz mümkün olan en büyük hızla boşalmaya başlar. Çıkan gaz etrafındaki toprağı ve dolgu malzemesini boşaltarak bir krater oluşturur. Bu esnada bir jet uçağının kalkışta çıkardığı sese benzer bir ses çıkartır. Gaz çıktıktan sonra hava ile karışmaya başlar,%5-15 oranında karıştığı anda bir ateş kaynağı ile karşılaşırsa, tutuşur ve patlar. Gaz tahliyesi esnasında tutuşmazsa, uzak mesafe- lere gidebilen bir bulut oluşturur. Kaçan gazın tutuşması hemen olmazsa, gecikmeli olarak ya merkez yerinde tutuşur yada bulutun gittiği bir yerde tutuşarak fotoğrafmakinası flaşı patlar gibi geriye yanarak döner. Tutuşan gaz borudan gelen gaz ile beslenerek yanmaya devam eder. Bu aşamada yangını söndürmek müm- kün değildir. Alev bitene kadar çevresini şiddetle ısıtmaya ve yakmaya devam eder. Bu alevden insanlar kapalı yerlere sığınarak korunabilirler. Güvenlikli mesafelerin tespiti bu olaydaki değiş- kenler yüzünden farklı olabilir. Rüzgarın durumu gaz yayılımını etkiler, ateşleme noktası etkinin başladığı yeri ve şiddetini belirler, yangının isli olması örneğin kanopinin tutuşarak isli yanması radyasyon ile yayılan ısı miktarını değiştirir, ilk patlamada veya daha sonra oluşan şarap- nel etkisini önceden tahmin etmek zordur. Bu yüzden mesafeler tesbit edilirken her ihtimalin sıfır zarara indirilmesi mümkün olmayabilir ve yetersiz oldukları düşünceleri doğabilir. Ancak tecrübeler gaz kaçaklarının çoğunda gazın tutuşmadığını göstermektedir. Tesis kurulma aşamasında bu boru döşenirken teknik personel makine montajları, müşteri tesisatları, ısıtma gruplarının imalatları gibi özel işlere yoğunlaşmak zorunda kalmaktadır. Hattın onaylanması dağıtım firması tarafından yapılacağı için bütün sorumluluğun onlarda ve denetim firmasında olduğu düşünülür. Aslında çok sorumlunun olması sorumlu sorununu çı- kartır. İzolasyonlara dikkat edilmezse, kanallar doğru kazılmazsa, vibrasyon altında kalabilen bu boruların etrafındaki dolgu kumundaki taş- lar ayıklanmazsa, şartnamelere uyulduğu takip edilmezse, üretim başladığı zaman korunmaz ise biri gider akü suyunu kanalın üstüne boşal- tırsa bu giriş borusu birçok sorun çıkarabilir. Yazını devamında termal radyasyon etkisi C.Rhodes in metodlarıyla incelenecektir. Yalnız termal radyasyon etkisi yangının düzensizliği patlamalar ve alev topu oluşumu bittikden sonra kalan düzenli bir etkidir, yoksa gecikmeli patlamada oluşan basınç etkisi bundan kat kat fazla olabilir. Patlamanın şiddetini patlamaya katılan gaz miktarı ve fiziksel konum belirler. İlk patlamaya katılan gaz miktarı borunun yırtılma ve ateşleme noktası arasındaki mesafe ile değişir. Kapalı, kısmen kapalı yerde patlarsa şiddeti artar. Mesafe artarsa patlama ve alev topu büyür. Patlama ilk saniyelerde oldukdan sonra ortada sabit yanan bir alev jeti kalır ve belirli mesafelere ısı yayarak çevresini yakmaya başlar. İlk patlamadan sonra yangın ile görevli personelin kendini toparlaması, gazı kesmeye,
KAPAK KONUSU - MAKALE YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 147 66 personelin tahliyesine ve yapabiliyorsa boruya müdahale etmeden ikincil yan- gınları söndürmeye ve soğutma çalışma- larına başlaması çok önemlidir. Rhodes emniyetli mesafeyi Rs, güneş ışınlarının dünyaya olan maksimum et- kisi olan 1365w/m² olarak almaktadır. Rs mesafesini yarısında ısı etkisi bu değerin 4 katına çıkarak 5460 W/m²’ye ulaşır ve yüzey sıcaklıklarını kısa bir süre içinde 200ºC’ye çıkmasını sebep olur. Bu mik- tarda bir yayılıma maruz kalan insan EN 13645 sf 9 da belirttiği gibi 15 sn içinde bir sığınağa yetisemez ise 2. derece yanığa maruz kalabiliyor. {2}. Rhodes’in formülü aşağıdadır: Rs= 17,17* Dp *(Pa-Pb) 0,25 Rs Emniyet mesafesi metre Dp Boru iç çapı 0,05 metre Pa Hat basıncı 7 000 000 Pa Pb Atmosfer basıncı 101 000 Pa 4’’ Sch 80 boru için Rs=17,17*0,098*(7101000-101000)0,25 Rs= 86,54 m……………Rs/2= 43,27 m 3’’ Sch 80 boru için Rs=17,17*0,074*(7101000-101000)0,25 Rs= 65,35 m……………Rs/2= 32,67 m 2’’ Sch 80 boru için Rs=17,17*0,0496*(7101000-101000)0,25 Rs= 43,8 m……………Rs/2= 21,9 m Tesis girişinde 2’’ boru kullanılmış ise 21,9 m mesafede 5460W/m² yani güneşin yaklaşık 4 katı şiddetinde bir radyasyona maruz kalacaktır. Termal Radyasyonun İnsanlar Üzerindeki Etkisi Bu mesafede kalış sürelerinde olanlar Mark J.Stephens tarafından hazırlanarak GRI ye verilen raporda açıkca belirtiliyor. {3} Yukarıda tercümesi verilen Tablo 2.1 de 5050 W/m² bir ışınım etkisi altında yanma sınırını 30,3 saniye olarak veriyor. Bu sınırda deride kabarcıklar 24,4 ila 81,3 sn arasında oluşuyor, %1 oranında ölüm yaklaşık 2 dakika sonra, %50 ölüm oranı 5 dakika sonra, ve 7 dakika sonra çok fazla şans kalmıyor. %1 ölüm oranından kaste- dilen 5050 W/m²’ye 123,1 sn maruz kalan 100 insandan bir tanesinin dayanamama ihtimali olmasıdır. %100 ölüm oranı, şah- sın elbiselerinin hiçbir ateşleyici olmadan tutuşma süreci kastedilmektedir. Yani 2 dakika sonra ölümlerin başlama ihtimali vardır. İnsanlara güvenli gelen, aslında dakikalar ile ifade edilebilecek sürelerde, etki alanı içinde kalan personelin çok hızlı tahliyesi gerekmektedir. Aynı yazıda kaçış hesabı yapılmaktadır. Kaçış için 30,3 sn kullanılmaktadır. İlk 1-5 sn hareketsiz ge- çen ve durumu anlama süresinden sonra 2.5 m/sn hızla sığınağa doğru kaçarsa 60 metre uzaklaşır ve kurtulur. Ancak yara- lanan veya bilincini kaybeden personel unutulursa şansı kalmaz. Rhodes’in 21,9 metrelik mesafesini Mark J. Stephens tarafından GRI’e verilen ra- por ile karşılaştırırsak, onun aldığı kriterler yerine aşağıda izah edileceği gibi 5000 W/m² değerini alırsak farklı bir neticeye varmayacağız. Bahsedilen yazıda limit değeri olarak 5000 Btu/ft2/hr yani 15 770 W/m² veriliyor. Bu şartlar için formül aşağıdaki gibidir. r= 0,685* (P*d2) 2 Sayfa 10 Formül 2.8 Bu formüle değerler konulduğu zaman emniyet mesafesini 6,65 metre olduğunu görürüz. Bu değerin kabulu ahşap malze- menin dayanımı ile ilgilidir. Termal Radyasyonun Ahşap Malzeme Üzerindeki Etkisi Termal Radyasyonun İnsanlar Üzerindeki Etkisi Termal radyasyon yoğunluğu Btu/hr ft2 Termal radyasyon yoğunluğu kW/ms Yanma eşiği  sn Kabarcık oluşması alt eşik sn Kabarcık oluşması üst eşik sn 1% ölüm oranı sn 50% ölüm oranı  sn 100% ölüm oranı  sn  1600 5,05 30,3 24,4 81,3 123,1 267,1 406,4 2000 6,31 23,5 18,1 60,4 91,5 198,5 302,1 3000 9,46 14,7 10,6 35,2 53,4 115,8 176,2 4000 12,62 10,6 7,2 24 36,4 79 120,2 5000 15,77 8,2 5,4 17,9 27 58,7 89,3 8000 25,24 4,8 2,9 9,6 14,5 31,4 47,8 10000 31,55 3,7 2,1 7,1 10,8 23,3 35,5 12000 37,85 3 1,7 5,6 8,4 18,3 27,9 Termalradyasyon yoğunluğu Btu/hrft2 Termalradyasyon yoğunluğukW/ms Tutuşmasüresi pilotateşle sn Tutuşmasüresi kendiliğinden  sn 4000 12,62 ateşlenmez ateşlenmez 5000 15,77 1162,3 ateşlenmez 8000 25,24 37,8 ateşlenmez 10000 31,55 18,7 65,3 12000 37,85 11,6 26,3 Tablodan görüleceği gibi 15,8 kW/m² değerinde bir yayılıma uğrayan ahşap bir yapı ancak 20 dakika sonra bir kıvılcım ile karşılaşırsa yanacaktır, kendiliğnden tutuş- masına ise olanak yoktur. Kendiliğinden tutuşması ancak 37,85 kW/m² değerin- deki bir ışınıma 1 dakikadan fazla maruz kalırsa meydana gelecektir. Bu yüzden kendisi bu değeri alıyor ve bu seviyede ahşap bir yapının yanmayacağı, içindeki insanların zarar görmeyeceği, dışarıda kalan insanların süreli etkilenmede zarar görecekleri ama ölüm oranının düşük olduğunu söylüyor. Yalnız Rhodes’in kabül ettiğinden 3 misli fazla ısı 8.2 saniyede yanmaya sebep
KAPAK KONUSU - MAKALE süre içinde acil durdurmalara basılacak, vanalar kapatılacak, personel sayılacak, eksikler aranacak. Acil durum planlarında birbirinden sorumlu personelin kademeli olarak belirlenmesinde yarar vardır. Ancak bu şekilde personelin 2 dakika içinde kur- tarılması sağlanabilir. Kaynakça 1. C. Rhodes Natural gas pipeline sa- fety setback - calculation of safety setbacks from large diameter hiıgh pressure natural gas pipelines. 2. TS EN 13645 sıvılaştırılmış doğal gaz için tesisat ve donanım- 5 T ve 200T arasındaki bir depolama kapasitesiyle denizde tesisatın tasarımı. 3. Mark J Stephens A model for sizing high consequence areas associated with natural gas pipeline. Prepared by C-FER Technologies CANADA oluyor, %1 ölüm oranı 27 saniyede gerçekleşiyor. Biz ne yapıyoruz, binlerce kilometrelik hatlarda doğalgaz borusu döşemiyoruz.10 dönüm yer alıp kendi- mizinde içinde olacağı CNG istasyonu yapıyoruz. İçinde tırlar, romörklü araçlar manevra yapabiliyor yani arazimiz ge- niş. TS EN 13645 nolu LNG Tesisleri için yayınlanan standart da İdari Binalar için 5 kW/m² ve atelyeler vs için 8 kW/m² sınır değerlerini veriyor. Tabiki bu değerler uymamız gerekiyor. Bu yüzden asıl formülde ısı değerini 5000 W/m² alarak 2.7 numaralı formulü metrik sisteme çevirirsek şu sonuca varırız. r=12,41*(P*d^2/I) 0.5 Rs Emniyet mesafesi metre Dp Boru iç çapı 0,05 metre Pa Hat basıncı 7 000 000 Pa Bu formülden r=23,22 metre sonucunu çıkartabiliriz. Tesise giriş hattının 2’’ olduğunu düşünür- sek, bu borunun 21,5 metre sağına ve soluna örneğin yerüstü mazot tankı koy- mamakta yarar vardır. Yangın tüplerinin ve yangın hortumlarının yerleşiminde bu ölçüye dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu ölçü içinde kalan bir yangın dolabına ulaşmak zor olacaktır veya bırakılan bir yangın söndürme tüpünün yangın içinde kalmasına sebeb olacaktır. CNG istas- yonlarında personel 3 vardiyaya yayılmış olur, kalan personelin bazısı kamyonlarla gider, teknik personelin sahada işleri olur, yani ortalık tenha ve tesis büyüktür. Görme menzili içinde kamyon dorse gibi büyük engeller vardır. Bu şartlar altında bu geniş alandaki personelin en fazla 2 dakika için- de tahliyesi gerektiği ortaya çıkmaktadır. Bu

More Related Content

CNG Istasyonlarında gaz giriş borusunda cıkan yangının etkileri

  • 1. YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 147 KAPAK KONUSU - MAKALE 65 Kamil TÖZEREN Makina Mühendisi CNG İstasyonlarında Gaz Giriş Borusunda Çıkan Yangının Etkileri (2. Bölüm) CNG istasyonunda yangın birçok noktada çıkabilir. Bunlardan bir tanesi yeraltına döşenmiş gaz giriş borusudur. Bu borunun göreceği hasar yüzünden delinerek gazın tahliyesi ve tutuşması ciddi zararlara sebebiyet veren bir alev oluşturur. İnsanlar kapalı yerlerde bu alevin radyasyon etkisinden korunabilirler, yalnız ısının etkisi kapalı alanı da tutuşturacak seviyede olabilir. CNG istasyonunda yangın birçok noktada çı- kabilir. Bunlardan bir tanesi yeraltına döşenmiş gaz giriş borusudur. Bu borunun göreceği hasar yüzünde delinerek gazın tahliyesi ve tutuşması ciddi zararlara sebebiyet veren bir alev oluştu- rur. İnsanlar kapalı yerlerde bu alevin radyasyon etkisinden korunabilirler, yalnız ısının etkisi kapalı alanıda tutuşturacak seviyede olabilir. C.Rodes’in {1} “Doğalgaz boruları yaklaşma mesafeleri” adlı makalesinde boru yangınlarını irdeler. Yazara göre doğal gaz boruları birçok sebep dolayısı ile zarar görebilir, boru üzerinde oluşan delik et kalınlığının 4 katına ulaştığı za- man, deliğin karşı tarafında oluşan gerilmeler malzemenin akma gerilmesini geçer ve boru eksen boyunca yırtılır, kesit alanının birkaç katı uzunlukta bir yarık ortaya çıkar. Bu yarıktan borunun her iki tarafından gelen gaz mümkün olan en büyük hızla boşalmaya başlar. Çıkan gaz etrafındaki toprağı ve dolgu malzemesini boşaltarak bir krater oluşturur. Bu esnada bir jet uçağının kalkışta çıkardığı sese benzer bir ses çıkartır. Gaz çıktıktan sonra hava ile karışmaya başlar,%5-15 oranında karıştığı anda bir ateş kaynağı ile karşılaşırsa, tutuşur ve patlar. Gaz tahliyesi esnasında tutuşmazsa, uzak mesafe- lere gidebilen bir bulut oluşturur. Kaçan gazın tutuşması hemen olmazsa, gecikmeli olarak ya merkez yerinde tutuşur yada bulutun gittiği bir yerde tutuşarak fotoğrafmakinası flaşı patlar gibi geriye yanarak döner. Tutuşan gaz borudan gelen gaz ile beslenerek yanmaya devam eder. Bu aşamada yangını söndürmek müm- kün değildir. Alev bitene kadar çevresini şiddetle ısıtmaya ve yakmaya devam eder. Bu alevden insanlar kapalı yerlere sığınarak korunabilirler. Güvenlikli mesafelerin tespiti bu olaydaki değiş- kenler yüzünden farklı olabilir. Rüzgarın durumu gaz yayılımını etkiler, ateşleme noktası etkinin başladığı yeri ve şiddetini belirler, yangının isli olması örneğin kanopinin tutuşarak isli yanması radyasyon ile yayılan ısı miktarını değiştirir, ilk patlamada veya daha sonra oluşan şarap- nel etkisini önceden tahmin etmek zordur. Bu yüzden mesafeler tesbit edilirken her ihtimalin sıfır zarara indirilmesi mümkün olmayabilir ve yetersiz oldukları düşünceleri doğabilir. Ancak tecrübeler gaz kaçaklarının çoğunda gazın tutuşmadığını göstermektedir. Tesis kurulma aşamasında bu boru döşenirken teknik personel makine montajları, müşteri tesisatları, ısıtma gruplarının imalatları gibi özel işlere yoğunlaşmak zorunda kalmaktadır. Hattın onaylanması dağıtım firması tarafından yapılacağı için bütün sorumluluğun onlarda ve denetim firmasında olduğu düşünülür. Aslında çok sorumlunun olması sorumlu sorununu çı- kartır. İzolasyonlara dikkat edilmezse, kanallar doğru kazılmazsa, vibrasyon altında kalabilen bu boruların etrafındaki dolgu kumundaki taş- lar ayıklanmazsa, şartnamelere uyulduğu takip edilmezse, üretim başladığı zaman korunmaz ise biri gider akü suyunu kanalın üstüne boşal- tırsa bu giriş borusu birçok sorun çıkarabilir. Yazını devamında termal radyasyon etkisi C.Rhodes in metodlarıyla incelenecektir. Yalnız termal radyasyon etkisi yangının düzensizliği patlamalar ve alev topu oluşumu bittikden sonra kalan düzenli bir etkidir, yoksa gecikmeli patlamada oluşan basınç etkisi bundan kat kat fazla olabilir. Patlamanın şiddetini patlamaya katılan gaz miktarı ve fiziksel konum belirler. İlk patlamaya katılan gaz miktarı borunun yırtılma ve ateşleme noktası arasındaki mesafe ile değişir. Kapalı, kısmen kapalı yerde patlarsa şiddeti artar. Mesafe artarsa patlama ve alev topu büyür. Patlama ilk saniyelerde oldukdan sonra ortada sabit yanan bir alev jeti kalır ve belirli mesafelere ısı yayarak çevresini yakmaya başlar. İlk patlamadan sonra yangın ile görevli personelin kendini toparlaması, gazı kesmeye,
  • 2. KAPAK KONUSU - MAKALE YANGIN ve GÜVENLİK SAYI 147 66 personelin tahliyesine ve yapabiliyorsa boruya müdahale etmeden ikincil yan- gınları söndürmeye ve soğutma çalışma- larına başlaması çok önemlidir. Rhodes emniyetli mesafeyi Rs, güneş ışınlarının dünyaya olan maksimum et- kisi olan 1365w/m² olarak almaktadır. Rs mesafesini yarısında ısı etkisi bu değerin 4 katına çıkarak 5460 W/m²’ye ulaşır ve yüzey sıcaklıklarını kısa bir süre içinde 200ºC’ye çıkmasını sebep olur. Bu mik- tarda bir yayılıma maruz kalan insan EN 13645 sf 9 da belirttiği gibi 15 sn içinde bir sığınağa yetisemez ise 2. derece yanığa maruz kalabiliyor. {2}. Rhodes’in formülü aşağıdadır: Rs= 17,17* Dp *(Pa-Pb) 0,25 Rs Emniyet mesafesi metre Dp Boru iç çapı 0,05 metre Pa Hat basıncı 7 000 000 Pa Pb Atmosfer basıncı 101 000 Pa 4’’ Sch 80 boru için Rs=17,17*0,098*(7101000-101000)0,25 Rs= 86,54 m……………Rs/2= 43,27 m 3’’ Sch 80 boru için Rs=17,17*0,074*(7101000-101000)0,25 Rs= 65,35 m……………Rs/2= 32,67 m 2’’ Sch 80 boru için Rs=17,17*0,0496*(7101000-101000)0,25 Rs= 43,8 m……………Rs/2= 21,9 m Tesis girişinde 2’’ boru kullanılmış ise 21,9 m mesafede 5460W/m² yani güneşin yaklaşık 4 katı şiddetinde bir radyasyona maruz kalacaktır. Termal Radyasyonun İnsanlar Üzerindeki Etkisi Bu mesafede kalış sürelerinde olanlar Mark J.Stephens tarafından hazırlanarak GRI ye verilen raporda açıkca belirtiliyor. {3} Yukarıda tercümesi verilen Tablo 2.1 de 5050 W/m² bir ışınım etkisi altında yanma sınırını 30,3 saniye olarak veriyor. Bu sınırda deride kabarcıklar 24,4 ila 81,3 sn arasında oluşuyor, %1 oranında ölüm yaklaşık 2 dakika sonra, %50 ölüm oranı 5 dakika sonra, ve 7 dakika sonra çok fazla şans kalmıyor. %1 ölüm oranından kaste- dilen 5050 W/m²’ye 123,1 sn maruz kalan 100 insandan bir tanesinin dayanamama ihtimali olmasıdır. %100 ölüm oranı, şah- sın elbiselerinin hiçbir ateşleyici olmadan tutuşma süreci kastedilmektedir. Yani 2 dakika sonra ölümlerin başlama ihtimali vardır. İnsanlara güvenli gelen, aslında dakikalar ile ifade edilebilecek sürelerde, etki alanı içinde kalan personelin çok hızlı tahliyesi gerekmektedir. Aynı yazıda kaçış hesabı yapılmaktadır. Kaçış için 30,3 sn kullanılmaktadır. İlk 1-5 sn hareketsiz ge- çen ve durumu anlama süresinden sonra 2.5 m/sn hızla sığınağa doğru kaçarsa 60 metre uzaklaşır ve kurtulur. Ancak yara- lanan veya bilincini kaybeden personel unutulursa şansı kalmaz. Rhodes’in 21,9 metrelik mesafesini Mark J. Stephens tarafından GRI’e verilen ra- por ile karşılaştırırsak, onun aldığı kriterler yerine aşağıda izah edileceği gibi 5000 W/m² değerini alırsak farklı bir neticeye varmayacağız. Bahsedilen yazıda limit değeri olarak 5000 Btu/ft2/hr yani 15 770 W/m² veriliyor. Bu şartlar için formül aşağıdaki gibidir. r= 0,685* (P*d2) 2 Sayfa 10 Formül 2.8 Bu formüle değerler konulduğu zaman emniyet mesafesini 6,65 metre olduğunu görürüz. Bu değerin kabulu ahşap malze- menin dayanımı ile ilgilidir. Termal Radyasyonun Ahşap Malzeme Üzerindeki Etkisi Termal Radyasyonun İnsanlar Üzerindeki Etkisi Termal radyasyon yoğunluğu Btu/hr ft2 Termal radyasyon yoğunluğu kW/ms Yanma eşiği  sn Kabarcık oluşması alt eşik sn Kabarcık oluşması üst eşik sn 1% ölüm oranı sn 50% ölüm oranı  sn 100% ölüm oranı  sn  1600 5,05 30,3 24,4 81,3 123,1 267,1 406,4 2000 6,31 23,5 18,1 60,4 91,5 198,5 302,1 3000 9,46 14,7 10,6 35,2 53,4 115,8 176,2 4000 12,62 10,6 7,2 24 36,4 79 120,2 5000 15,77 8,2 5,4 17,9 27 58,7 89,3 8000 25,24 4,8 2,9 9,6 14,5 31,4 47,8 10000 31,55 3,7 2,1 7,1 10,8 23,3 35,5 12000 37,85 3 1,7 5,6 8,4 18,3 27,9 Termalradyasyon yoğunluğu Btu/hrft2 Termalradyasyon yoğunluğukW/ms Tutuşmasüresi pilotateşle sn Tutuşmasüresi kendiliğinden  sn 4000 12,62 ateşlenmez ateşlenmez 5000 15,77 1162,3 ateşlenmez 8000 25,24 37,8 ateşlenmez 10000 31,55 18,7 65,3 12000 37,85 11,6 26,3 Tablodan görüleceği gibi 15,8 kW/m² değerinde bir yayılıma uğrayan ahşap bir yapı ancak 20 dakika sonra bir kıvılcım ile karşılaşırsa yanacaktır, kendiliğnden tutuş- masına ise olanak yoktur. Kendiliğinden tutuşması ancak 37,85 kW/m² değerin- deki bir ışınıma 1 dakikadan fazla maruz kalırsa meydana gelecektir. Bu yüzden kendisi bu değeri alıyor ve bu seviyede ahşap bir yapının yanmayacağı, içindeki insanların zarar görmeyeceği, dışarıda kalan insanların süreli etkilenmede zarar görecekleri ama ölüm oranının düşük olduğunu söylüyor. Yalnız Rhodes’in kabül ettiğinden 3 misli fazla ısı 8.2 saniyede yanmaya sebep
  • 3. KAPAK KONUSU - MAKALE süre içinde acil durdurmalara basılacak, vanalar kapatılacak, personel sayılacak, eksikler aranacak. Acil durum planlarında birbirinden sorumlu personelin kademeli olarak belirlenmesinde yarar vardır. Ancak bu şekilde personelin 2 dakika içinde kur- tarılması sağlanabilir. Kaynakça 1. C. Rhodes Natural gas pipeline sa- fety setback - calculation of safety setbacks from large diameter hiıgh pressure natural gas pipelines. 2. TS EN 13645 sıvılaştırılmış doğal gaz için tesisat ve donanım- 5 T ve 200T arasındaki bir depolama kapasitesiyle denizde tesisatın tasarımı. 3. Mark J Stephens A model for sizing high consequence areas associated with natural gas pipeline. Prepared by C-FER Technologies CANADA oluyor, %1 ölüm oranı 27 saniyede gerçekleşiyor. Biz ne yapıyoruz, binlerce kilometrelik hatlarda doğalgaz borusu döşemiyoruz.10 dönüm yer alıp kendi- mizinde içinde olacağı CNG istasyonu yapıyoruz. İçinde tırlar, romörklü araçlar manevra yapabiliyor yani arazimiz ge- niş. TS EN 13645 nolu LNG Tesisleri için yayınlanan standart da İdari Binalar için 5 kW/m² ve atelyeler vs için 8 kW/m² sınır değerlerini veriyor. Tabiki bu değerler uymamız gerekiyor. Bu yüzden asıl formülde ısı değerini 5000 W/m² alarak 2.7 numaralı formulü metrik sisteme çevirirsek şu sonuca varırız. r=12,41*(P*d^2/I) 0.5 Rs Emniyet mesafesi metre Dp Boru iç çapı 0,05 metre Pa Hat basıncı 7 000 000 Pa Bu formülden r=23,22 metre sonucunu çıkartabiliriz. Tesise giriş hattının 2’’ olduğunu düşünür- sek, bu borunun 21,5 metre sağına ve soluna örneğin yerüstü mazot tankı koy- mamakta yarar vardır. Yangın tüplerinin ve yangın hortumlarının yerleşiminde bu ölçüye dikkat edilmesi gerekmektedir. Bu ölçü içinde kalan bir yangın dolabına ulaşmak zor olacaktır veya bırakılan bir yangın söndürme tüpünün yangın içinde kalmasına sebeb olacaktır. CNG istas- yonlarında personel 3 vardiyaya yayılmış olur, kalan personelin bazısı kamyonlarla gider, teknik personelin sahada işleri olur, yani ortalık tenha ve tesis büyüktür. Görme menzili içinde kamyon dorse gibi büyük engeller vardır. Bu şartlar altında bu geniş alandaki personelin en fazla 2 dakika için- de tahliyesi gerektiği ortaya çıkmaktadır. Bu