More Related Content
What's hot (20)
Viewers also liked (18)
Similar to διηγημα 1 για ξενιτια (20)
More from livaresi (14)
διηγημα 1 για ξενιτια
- 1. Χρήστος Χρηστοβασίλης Η δόλια η μάνα Xαροπάλευε θ δόλια θ μάνα, θ πρωτονοικοκυρά του ςπιτιοφ.Ήταν τρία νυχτόθμερα του κανατά. Τρεισ νυφάδεσ, δυο γιοι, τρεισ κυγατζρεσ, τρεισ γαμπροί και καμιά δεκαριά αγγόνια, αρςενικά και κθλυκά, περικφκλωναν το ςτρϊμα τθσ. Πλοσ αυτόσ ο κόςμοσ, που είχε βγει μεσ από τα ςπλάχνα τθσ, δε μποροφςε να γεμίςει τον τόπο του τρίτου γιου τθσ, του Βαςίλθ, που βρίςκονταν μακριά ςτθν ξενιτιά. Χαροπάλευε και ξωλαλοφςε θ δόλια θ μάνα, κι όλα τα ξωλαλιματά τθσ ιταν για τον ξενιτεμζνο τθσ το Βαςίλθ. —Τθν ευχι μου να 'χετ' όλοι ςασ, κι ο Βαςίλθσ μου τθν πλειότερθ. Χϊματα να πιάνει και μάλαμα να γίνονται. Από τθ δεξιά μεριά είχε τθ νφφθ τθσ τθ Βαςίλαινα και τθσ κρατοφςε το χζρι: —Μου φαίνεται ζτςι πωσ πιάνω τθ ςάρκα του Βαςίλ' μου. Ζλεγε με πόνο θ δόλια θ μάνα. Κι φςτερα από λίγο, άρχιςε το τραγοφδι του ξενιτεμζνου που βουλιζται να γυρίςει ςτθν πατρίδα του. Τϊρα είν' ο Μάθσ κι θ άνοιξθ, τϊρα 'ν' το καλοκαίρι. Τϊρα κι ο ξζνοσ βοφλεται ςτον τόπο τον να πάει... Νφχτα ςελϊνει τ' άλογο, νφχτα το καλιγϊνει Βάνει τα πζταλα χρυςά και τα καρφι' αςθμζνια... Το 'λεγε και το ξανάλεγε αυτό το τραγοφδι και μζςα ςτο παραλόγιςμα του κανατά ζχανε τουσ ςτίχουσ κι ζλεγε άλλ' αντ' άλλων κι ζδινε διαταγζσ, ςαν όταν ιταν γερι: —«Κϊςταινα! Εςφ να πασ για ξφλα ςιμερα!...». —Εςφ, Γιϊργαινα, να μάςεισ τα ςκουτιά και να πασ ςτο πλφμα!... Ο Κϊςτασ να πάει ςτα πρόβατα, κι ο Γιϊργθσ ςτο ηευγάρι». 1
- 2. —«Εςφ, Βαςίλαινα, να ηυμϊ'εισ κακάριο και να φκιά'εισ πρόςφορα. Να φκιά'εισ και πίτα!... Τα παιδιά όλα τα προςζχω εγϊ... Σθκωκείτε όλοι και ςτεσ δουλειζσ ςασ! Ζδωκε ο Θεόσ τθ μζρα του... τι περιμζνετε»; —«Ξιουουουοφ!... παλιόκοτεσ που ςασ μάςει ο μποφφοσ! μου λερϊνετε τθν προκόβα! Ξιουουουοφ»! Στζκονταν όλοι γφρα ςτο επικανάτιο κρεβάτι τθσ δόλιασ μάνασ, τθσ αλθκινισ μάνασ του ςπιτιοφ και περίμναν το τζλοσ τθσ, τθν φςτερθ πνοι τθσ με βαριοκλιμμζνο πρόςωπο και με δάκρυα ςτα μάτια. Σε λίγο ιρκε κι ο παπάσ με τ' αρτοφόρι για να τθ μετάλαβει. Άμα μπικε μζςα ο παπάσ, τρζμοντασ με τθν κοινωνία ςτα χζρια, θ άρρωςτθ ιρκε ςτα λογικά τθσ, ςικωςε τα μάτια τθσ, ζκανε το ςταυρό τθσ κι είπε: —«Σχωράτε με κι ο Θεόσ ςχωρζς' ςασ»! Άνοιξε το ςτόμα τθσ και δζχτθκε από τθ λαβίδα τθ μεταλαβιά με μεγάλθ ευχαρίςτθςθ και με μεγάλοναναγαλλιαςμό. Ύςτερα είπε: —«Αν ιξερα ότι ο Βαςίλθσ μου κα 'ρχονταν ςε μια βδομάδα μζςα, κα βαςτοφςα ςτα δόντια μου τθν ψυχι ϊςπου να 'ρκει, κι φςτερα κα πζκαινα ευχαριςτθμζνθ. Μθ νομίηετε ότι δεν ςασ αγαπϊ εςάσ τουσ άλλουσ, αλλ' ο πόνοσ τθσ ξενιτιάσ είναι βακφτεροσ και με κάνει να πονϊ πλειότερο αυτιν τθν ϊρα τον Βαςίλ' μου, γιατί δεν τον βλζπω μπροςτά μ'. Ζτςι λζει και το τραγοφδι: «Κι ο ηωντανόσ ο χωριςμόσ παρθγοριά δεν ζχει...» Ύςτερα απ' αυτά τα λόγια τθν ζπιαςε ζνα βογγθτό, και τθ βάςταξε κάμποςθ ϊρα, κι φςτερα από το βογγθτό άρχιςε πάλε τα ξωλαλιματα: —Σάμα ικουςα να πζφτουν δυο τρία ντουφζκια ςτθν αράδα... Θα 'ναι ο Βαςίλ'σ μου! Ακοφω ποδοβολθτό αλόγου: «Ρόχει τα πζταλα χρυςά και τα καρφιά αςθμζνια...» Σθκωκείτε όλοι να τον καρτερζςετε ςτθν αυλι... Μθν του πείτε πωσ είμαι του κανατά και ςκανιάςει... Ρζτε του ότ' είμαι λιγάκι άρρωςτθ... 2
- 3. Πτι με πονεί το κεφάλι... όχι, όχι! Ρζτε του καλφτερα ότι χτφπθςα ςτο ποδάρι και γι' αυτό δεν μπόρεςα να βγω να τον καρτερζςω... Μθ βγαίνετε όμωσ όλοι ζξω... Ασ μείνουν κι ζνασ δυο μζςα μ' εμζνα, γιατί φοβοφμαι να μείνω μοναχι μου... Κι ενϊ ζλεγε και ξανάλεγε όλα αυτά τα ξωλαλιματα, τα παιδιά τθσ, γιοι τθσ και κυγατζρεσ τθσ, νυφάδεσ τθσ, γαμπροί τθσ κι αγγόνια τθσ, κάκονταν ολόγυρα ςτο ςτρϊμα τθσ και περίμεναν με βουρκωμζνα μάτια το τζλοσ τθσ. Σ' αυτό απάνω, αναςθκϊκθκε λιγάκι, ηφγιαςε τα μάτια τθσ κατά τθ κφρα κι είπε: —Ανοίξτε τθ κφρα κι αναμεράςτε όςοι είςτε μπροςτά, γιατί μ' εμποδίηετε να ιδϊ. Θζλω να τον ιδϊ τον ξενιτεμζνο μου να μπαίνει μζςα μ' όλθ του τθ λεβεντιά... Αναμζριςαν όςοι ςτζκονταν κατάντικρυ τθσ κφρασ κι άφθκαν ελεφτερο το μάτι τθσ δόλιασ τθσ μάνασ να βλζπει προσ τα ζξω, κι αυτι κάρφωςε τα μάτια τθσ ςτο ζμπα τθσ κφρασ για κάμποςθ ϊρα, κι φςτερα άρχιςε το τραγοφδι, ςα να ιταν γερι: Ξενιτεμζνο μου πουλί, γλυκό χελιδονάκι, Η ξενιτιά ςε χαίρεται κι εγϊ πίνω φαρμάκι. Ο ξζνοσ μεσ ςτθ ξενιτιά, ςαν το πουλί γυρίηει. Σαν τον βαςιλικόν ανκεί, αλλ' όμωσ δεν μυρίηει. Ανάκεμα ςε, ξενιτιά, κι εςζ και τα καλά ςου, Οφτε τ' άςπρα ςου ικελα, οφτε τα βάςανα ςου. Ύςτερα άλλαξε το ςκοπό: Τι να ςον ςτείλω, ξζνε μου, τι να ςου προβοδιςω. Να ςτείλω μιλο ςζπεται, κυδϊνι μαραγκιάηει, Να ςτείλω ςου τα δάκρυα μου ς' ζνα χρυςό μαντιλι. Τα δάκρυα μου είναι καφτερά και καίνε το μαντιλι. 3
- 4. Και με τθν φςτερθ λζξθ αυτοφ του τραγουδιοφ ζπεςε ςε βακιά νάρκθ. Μια ϊρα ακζρια πζραςε, που βαριοκοιμόνταν ςτθν αγκαλιά του φπνου, που μια τρίχα τθ χϊριηε από το κάνατο. Ανθςφχθςαν όλοι κι άρχιςαν με κλάματα να τθν κουνοφν, για ν' ανοίξει και να ιδοφν για φςτερθ φορά τα μάτια τθσ, και ν' ακοφςουν για φςτερθ φορά τα ευλογθμζνα τθσ τα λόγια. Η δόλια θ μάνα άνοιξε για φςτερθ φορά τα μεγάλα τθσ τα μάτια, και κοίταξε όλουσ με τθν αράδα, ςα να τουσ μετροφςε ζναν ζναν, και τουσ ζδωκε τθν ευχι τθσ ολωνϊν. —Να 'χετε όλοι τθν ευχι μου! Σασ τθν δίδω με όλθν μου τθν καρδιά! Να ηιςετε καλοκαρδιςμζνοι και να γεράςετε με παιδιά και μ' αγγόνια, και ςφντομθ ξενιτιά, δυο τρία χρόνια το πολφ. Οι μικρότεροι να ςζβεςτε τουσ μεγαλφτερουσ κι οι γυναίκεσ τουσ άντρεσ. Ζτςι να κάνετε για να 'χετε τθν ευχι μ' ολάκερθ. Μθν κλζψετε, μθν φονζψετε, μθν πορνζψετε, μθν ψευδομαρτυριςετε. Ζτςι είπε ο Θεόσ. Να δίνετε ελεθμοςφνθ όςο μπορείτε. Η ελεθμοςφνθ βγαίνει με το βελόνι και μπαίνει με το ςακί. Να μθν καταφρονείτε κανζνα, να κρατάτε το κυμό ςασ και να φοβάςτε τον Θεό. Κάνοντασ αυτά κα ηιςετε καλά ςτον κόςμο... Ύςτερα από λίγο δε κα είμαι εδϊ κάτω... Ραιδιά μου, πεκαίνω! Πλοι άρχιςαν να κλαιν και να τθσ φιλοφν το μζτωπο και τα χζρια. «Μάνα μ'!» φϊναξαν όλα τα ςτόματα του ςπιτιοφ. Τα μάτια τθσ δόλιασ τθσ μάνασ άρχιςαν να κλειοφνε, να βαςιλεφουν, ςαν όταν πζφτει ο ιλιοσ πίςω από το βουνό, και τα χείλια τθσ να ςφαλοφν. Η Βαςίλαινα, θ πλειο μικρι κι θ πλειο αγαπθμζνθ τθσ νφφθ, άρχιςε πρϊτθ το μοιρολόγι. Ο ιχοσ του μοιρολογιοφ τθν ξαναγφριςε τθ δόλια μάνα. Ξανάνοιξε τα μάτια τθσ και τα χείλια τθσ κι είδε για φςτερθ φορά τα παιδιά τθσ και τουσ είπε τα πλειο υςτερινά λόγια; —Η ξενιτιά του Βαςίλθ μου με ςτζλ' ςτον κάτω κόςμο πικρι, φαρμακωμζνθ. Χίλια φορτϊματα ηάχαρθ δε κα μποροφςαν να μου 4
- 5. γλυκάνουν τθν καρδιά. Μόρχεται πωσ από τθν πίκρα τθσ καρδιάσ μου κα ξεφυτρϊςουν από το μνιμα μου αλιφαςκιζσ, ςπλϊνοι και πικραγγουριζσ. Σασ αφινω διάτα, όταν ζρκ' με το καλό ο Βαςίλ'σ μου, όταν ςασ πάρουν τα ςχαρίκια, να 'ρκ' ζνασ ςασ απάνω ςτο μνιμα μου, να ρίξ' τρία βροντερά ντουφζκια και να μου φωνάξ' δυνατά: —«Μάνα, ιρκ' ο Βαςίλ'σ!» Τ' όνομα του Βαςίλθ ιταν θ υςτερινι τθσ λζξθ. Η δόλια θ μάνα δεν ιταν πλειο ςτθ ηωι. Αντιχθςαν τα μοιρολόγια δυνατά, κι όλο το χωριό ζτρεξε ςτο χαροχτυπθμζνο ςπίτι. Μινεσ πζραςαν από το κάνατο τθσ δόλιασ τθσ μάνασ, τθν άνοιξθ δζχτθκε το καλοκαίρι, και το καλοκαίρι ο χινόπωροσ, και το χινόπωρο ο χειμϊνασ. Ο ξενιτεμζνοσ ο Βαςίλθσ δεν ακοφονταν πουκενά. Το 'χουν ςφςτθμα οι ξενιτεμζνοι, όταν βουλιϊνται να 'ρκοφν, κόβουν τα γράμματα. Τον κάνατο τθσ μάνασ του δεν του τον είχαν γράψει τ' αδζρφια του για να μθν του φανεί πικρότεροσ ςτθν ξενιτιά, και τον περίμεναν να 'ρκεί και να τον μάκει ςτθν αγκαλιά του ςπιτιοφ του. Ρζραςε ο Αϊ Δθμιτρθσ, πζραςε των Ταξιαρχϊν, πζραςε κι ο Αϊ Νικόλασ και ηφγωναν και τα Χριςτοφγεννα. Ζνα απόγευμα πρόβαλε ζνασ ςυχαρικιάρθσ κι άρπαξε το μαντιλι από το κεφάλι τθσ Βαςίλαινασ! —Ο Βαςίλ'σ! τθσ είπε λαχανιαςμζνοσ. Εκείνθ θ ςτιγμι ιταν θ πρϊτθ χαροφμενθ ςτιγμι, αφόντασ είχε πεκάνει θ δόλια θ μάνα, που αιςτάνονταν το χαροκαμζνο ςπίτι. Η Βαςίλαινα για μια ςτιγμι τα 'χαςε από τθ χαρά τθσ, άμα άκουςε το χαρμόςυνο άγγελμα... φςτερα από λίγο ςυνιρκε, ζτρεξε ςτθν καςζλα τθσ, τθν άνοιξε, ζκοψε ζνα μικρό φλορί από τθν τραχθλιά τθσ, το ζδωκε του ςχαρικιάρθ, κι ενϊ το ςπίτι γζνονταν άνω κάτω από τθ χαρά, και μικροί μεγάλοι ζτρεχαν τον κατιφορο να δεχτοφν τον ξενιτεμζνο, αυτι ξεκρζμαςε το 5
- 6. ντουφζκι και τεσ παλάςκεσ από τον τοίχο και τράβθξε κατά το νεκροταφείο, ςτο μνιμα τθσ δόλιασ τθσ μάνασ, κι εκεί απάνω ζριξε τρία ντουφζκια ςτθν αράδα «μπαμμ!» «μπαμμ!» «μπαμμ!» κι φςτερα φϊναξε με όλθ τθ δφναμθ τθσ: —«Μάναααα! ιρκ' ο Βαςίλ'σ!» Χ. Χρθςτοβαςίλθσ, Διθγιματα τθσ ξενιτιάσ 6