1. 1ο Συνέδριο Αστικής Βιώσιμης Κινητικότητας
Το θεσμικό πλαίσιο για τους πεζόδρομους στην Ελλάδα.
Αντιφάσεις και προτάσεις
Ευθύμιος Μπακογιάννης
Δρ. Πολεοδόμος - Συγκοινωνιολόγος
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
2. Νομοθεσία - Ορισμοί
Κ.Ο.Κ. (νόμος 2696 ΦΕΚ 57/23.3.1999)
Άρθρο 2
«Πεζόδρομος ορίζεται η οδός οποία χρησιμοποιείται αποκλειστικά από πεζούς και
για είσοδο-έξοδο οχημάτων προς και από ιδιωτικούς χώρους στάθμευσης παρόδιων
ιδιοκτησιών ως και για οχήματα εφοδιασμού ή έκτακτης ανάγκης».
«Περιοχή ήπιας κυκλοφορίας ορίζεται η περιοχή κατοικίας, που έχει χαρακτηρισθεί
και σημανθεί ως περιοχή ήπιας κυκλοφορίας».
Σημείωση : Στον Κ.Ο.Κ. δεν προβλέπεται ο δρόμος ήπιας κυκλοφορίας
3. Νομοθεσία - Ορισμοί
Οδηγίες σχεδιασμού του τεύχους «Σχεδιάζοντας για όλους» του
Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ, κεφάλαιο 2, παράγραφος 2.1.1:
«Ως πεζόδρομος ορίζεται ο διαμορφωμένος υπαίθριος κοινόχρηστος ελεύθερος
χώρος, που εξυπηρετεί αποκλειστικά την συνεχή, ασφαλή και χωρίς εμπόδιο
κυκλοφορία των πεζών και εμποδιζομένων ατόμων και επιτρέπεται να
χρησιμοποιηθεί μόνο από τα οχήματα τροφοδοσίας και τα ειδικά οχήματα
(πυροσβεστικά, ασθενοφόρα, οχήματα καθαριότητας του Δήμου, αστυνομικά,
οχήματα Οργανισμών κοινής ωφέλειας για την αντιμετώπιση επειγουσών αναγκών,
οχήματα που εκτελούν μετακομίσεις οικοσκευών, οχήματα ατόμων με ειδικές
ανάγκες κ.λπ.), σύμφωνα πάντα με τις καθορισμένες προϋποθέσεις (ορισμένες
ώρες, καθορισμένο ανώτατο όριο ταχύτητας, ορισμένο μικτό βάρος οχήματος
κ.λπ.)»
4. Νομοθεσία - Ορισμοί
Οδηγίες και Προδιαγραφές για Τροποποιήσεις, Επεκτάσεις
Ρυμοτομικών Σχεδίων
( αρ. πρωτ. ΔΤΕ/δ/43511/161/55/13.6.88)
«Πεζόδρομος είναι το τμήμα του οδικού δικτύου στο οποίο απαγορεύεται η
κυκλοφορία τροχοφόρων».
5. Νομοθεσία - Ορισμοί
Νέος Οικοδομικός Κανονισμός
Ν.4047 /2012 (άρθρο 2)
«Πεζόδρoμoς είναι ο δρόμος που προορίζεται αποκλειστικά για την εξυπηρέτηση
των πεζών».
«Δρόμος Ήπιας Κυκλοφορίας είναι ο πεζόδρομος στον οποίο επιτρέπεται η υπό
όρους κίνηση οχημάτων».
Γενικός Οικοδομικός Κανονισμός
Ν. 1577/85 (άρθρο 2)
«Πεζόδρομοι είναι οι δρόμοι που προορίζονται κυρίως για την εξυπηρέτηση των
πεζών»
6. Κατηγοριοποίηση
Ανάλογα με την ανοχή του αυτοκινήτου:
• Αμιγής πεζόδρομοι
• Πεζόδρομοι με αποκλεισμό διέλευσης κάθε τροχοφόρου
• Πεζόδρομοι, όπου επιτρέπεται η διέλευση οχημάτων έκτακτης ανάγκης
• Πεζόδρομοι σε περιοχές κατοικίας, όπου επιτρέπεται η πρόσβαση σε
ορισμένες κατηγορίες οχημάτων
• Πεζόδρομοι με ήπια κυκλοφορία οχημάτων (Woonerf)
είτε
Ανάλογα με τη μέθοδο πεζοδρόμησης:
• Πλήρης πεζοδρόμηση
• Μερική πεζοδρόμηση
7. Παράδοξα που απορρέουν από την εφαρμογή
της νομοθεσίας
Ερώτημα 1ο
Για να είναι ασφαλής η κίνηση των ποδηλάτων, είναι σκόπιμο ο συμβατικός
δρόμος από τον οποίο θα διέρχονται να μετατραπεί σε δρόμο ήπιας κυκλοφορίας.
Όμως, σύμφωνα με τον ΝΟΚ, δρόμος ήπιας κυκλοφορίας είναι «ο πεζόδρομος
στον οποίο επιτρέπεται η κυκλοφορία οχημάτων υπό όρους». Άρα τα ποδήλατα θα
κινούνται σε πεζόδρομο.
Ερωτάται το ΥΠΕΚΑ:
Θα πρέπει επομένως οι συμβατικοί δρόμοι από τους οποίους θα διέρχεται η
ποδηλατική διαδρομή
α) να θεσμοθετηθούν ως πεζόδρομοι;
β) να συνταχθούν για καθέναν κανονισμοί για την κυκλοφορία του ποδηλάτου και
άλλων οχημάτων;
Η απάντηση που έδωσε το ΥΠΕΚΑ ήταν θετική
8. Παράδοξα που απορρέουν από την εφαρμογή
της νομοθεσίας
Ερώτημα 2ο
Τι θα γίνει στην περίπτωση των υφιστάμενων πεζοδρομημένων τμημάτων από τα
οποία θα διέρχεται η ποδηλατική διαδρομή; Πώς θα χωροθετηθεί ποδηλατόδρομος
σε θεσμοθετημένο πεζόδρομο; Με νέα θεσμοθέτησή του ως «δρόμου ήπιας
κυκλοφορίας»;
Η απάντηση που έδωσε το ΥΠΕΚΑ ήταν θετική
9. Παράδοξα που απορρέουν από την εφαρμογή
της νομοθεσίας
Ερώτημα 3ο
Η ποδηλατική διαδρομή διέρχεται από πλατεία. Με ποιο τρόπο νομιμοποιείται η
χάραξη ποδηλατοδρόμου σε αυτήν;
Η απάντηση του ΥΠΕΚΑ είναι ότι χρειάζεται
θεσμοθέτηση της πλατείας ως δρόμου ήπιας κυκλοφορίας.
11. Ν.Ο.Κ. ή Κ.Ο.Κ.
για τη μετατροπή μιας οδού σε πεζόδρομο?
Υ.Π.Ε.Κ.Α. vs ΥΠ.Α.Α.Υ.Μ.Δ.
Ο Ν.3463/2006 Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων αναφέρει ότι «Οι κανονιστικές
αποφάσεις, που αφορούν τη ρύθμιση της κυκλοφορίας, τον καθορισμό
πεζοδρόμων, μονοδρομήσεων και κατευθύνσεων της κυκλοφορίας, τον
προσδιορισμό και τη λειτουργία των χώρων στάθμευσης οχημάτων σε
κοινόχρηστους χώρους, εκδίδονται, μετά από προηγούμενη κατάρτιση σχετικών
μελετών, οι οποίες έχουν εκπονηθεί ή εγκριθεί από τις Τεχνικές Υπηρεσίες του
οικείου Δήμου ή Κοινότητας ή από τις Τεχνικές Υπηρεσίες Δήμων και Κοινοτήτων
των Περιφερειών».
12. Συμπεράσματα
Η κατάργηση των πεζόδρομων μέσω του Ν.Ο.Κ. αντανακλά την
νοοτροπία ενός σημαντικού μέρους της ελληνικής κοινωνίας που είναι
αντίθετο στις πεζοδρομήσεις, που θα επιθυμούσε οι πεζόδρομοι να
καταργηθούν, το ίδιο και οι δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας.
Αυτή ακριβώς την επιθυμία εκδηλώνουν όλοι εκείνοι που παρκάρουν ή
κυκλοφορούν στους πεζόδρομους με αυτοκίνητα και μοτοσικλέτες, όλοι
εκείνοι που αντιδρούν έντονα κάθε φορά που σχεδιάζεται μια νέα
πεζοδρόμηση, ένας ποδηλατόδρομος, ή απλώς η διαπλάτυνση ενός
πεζοδρομίου.
13. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Προτεινόμενος ορισμός πεζόδρομου:
«Πεζόδρομος ορίζεται ο οδικός χώρος που εξυπηρετεί την απρόσκοπτη
κυκλοφορία των πεζών, ποδηλατιστών και ΑΜΕΑ. Η στάση και η στάθμευση
οχημάτων απαγορεύεται, ενώ επιτρέπεται να κυκλοφορούν μόνο οχήματα
τροφοδοσίας, πολιτικής προστασίας και Ι.Χ. οχήματα με προορισμό νόμιμους
χώρους στάθμευσης κτιρίων επί της οδού. Ο πεζόδρομος έχει μονόδρομη
κατεύθυνση για τα παραπάνω Ι.Χ. οχήματα.
Προτεινόμενος ορισμός Οδού Ήπιας Κυκλοφορίας
«Οδός ήπιας κυκλοφορίας ορίζεται ο οδικός χώρος συνύπαρξης όλων των
χρηστών, με προτεραιότητα στην απρόσκοπτη κυκλοφορία των πεζών,
ποδηλατιστών και ΑΜΕΑ, ενώ η μέγιστη ταχύτητα των οχημάτων είναι τα 30
χλμ/ώρα».
14. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Διαδικασία για την τροποποίηση του σχεδίου πόλης
και τη μετατροπή οδού σε πεζόδρομο
Αρχικά πρέπει να ληφθεί απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου στην οποία να τεκμηριώνεται ο λόγος της
τροποποίησης. Αφού ληφθεί η απόφαση αυτή αποστέλλεται στους παρόδιους ιδιοκτήτες οικοπέδων μαζί με μία
Τεχνική Έκθεση στην οποία περιγράφεται η τροποποίηση, καθώς και ένα σχεδιάγραμμα της πρότασης
τροποποίησης.Όλααυτάαποστέλλονταιμεαποδεικτικόεπίδοσης.
.
Παράλληλαμετηναποστολήστουςπαρόδιουςιδιοκτήτεςπρέπειναγίνει:
Α) Ανάρτηση στον πίνακα των ανακοινώσεων του Δήμου του σχεδιαγράμματος και της Τεχνικής Έκθεσης, για 15
ημέρες.
Β)Ναγίνειπράξηανάρτησηςτηνοποίατησυντάσσειηγραμματέαςπουκάνειτηνανάρτηση.Ηπράξηανάρτησης
μαζίμετοαποδεικτικόανάρτησηςπαίρνουνπρωτόκολλο.
Γ)Δημοσίευσησεδύοεφημερίδεςμίαςπερίληψηςπουπεριγράφειτοθέμαγια2φορές.
Αφού περάσει το χρονικό περιθώριο του δικαιώματος των ενστάσεων, εάν έχουν κατατεθεί ενστάσεις, αυτές
διαβιβάζονται με μία εισήγηση μαζί με ένα διαβιβαστικό στο Δημοτικό Συμβούλιο για να τις εξετάσει. Κατόπιν
λαμβάνεταιητελικήαπόφαση.
ΑφούελεγχθούνγιατηνομιμότητάτουςοιαποφάσειςαπότονΓενικόΓραμματέατηςΠεριφέρειας,όλαταέγγραφα
(τεχνικέςεκθέσεις,ενστάσεις,αποδεικτικάεπίδοσηςκαιανάρτησης,εφημερίδεςκαιβεβαιώσεις)αποστέλλονταιμαζί
με6αντίγραφατουσχεδιαγράμματοςτηςτροποποίησηςστοπρώηνΣ.Χ.Ο.Π.νυνΣΥΠΟΘΑ.
Μετά την έγκριση από το ΣΥΠΟΘΑ, αποστέλλονται στην Περιφέρεια για υπογραφή και στη συνέχεια στο Εθνικό
ΤυπογραφείογιαναγίνουνΦΕΚ.
