28-01-18
- 1. 18YORUM 28 OCAK 2015 ARAMBA ZAMAN 28 OCAK 2015 ARAMBA SAYI: 18020 ZAMANIN T聴RAJI BPA TARAFINDAN DENETLENMEKTED聴R. FEZA GAZETEC聴L聴K A.. EKREM DUMANLIGENEL YAYIN MDR: Yay脹n Sat脹 ve Da脹t脹m Genel M端d端r Yard脹mc脹s脹 FARUK KARDI Sorumlu M端d端r ve Yay脹n Sahibinin Temsilcisi HARUN MEN Reklam Grup Bakan脹 MEL聴H KILI Reklam Grup Bakan Yard脹mc脹lar脹 聴SKENDER YILMAZ MUHAMMED YILMAZ MER KARAKA Marka Pazarlama YAKUP 聴MEK Okur Edit旦r端 HASAN SUTAY okureditoru@zaman.com.tr M端teri 聴likileri Hatt脹 Tel: 444 8 555 okurhatti@zaman.com.tr Yay脹n T端r端: Yayg脹n S端reli Genel Yay脹n M端d端r Yard脹mc脹s脹 MEHMET KAMI Genel Yay脹n Edit旦rleri AL聴 AKKU, VEYSEL AYHAN G旦rsel Y旦netmen FEVZ聴 YAZICI Haber M端d端r端 FAT聴H UUR Ankara Yay脹n Temsilcisi MUSTAFA NAL Edit旦rler: 1. Sayfa: MUSA GNER, MEHMET ZDEM聴R 聴巽 Haberler: MUSA AKMAK Ekonomi: TURHAN BOZKURT D脹 Haberler: MUSTAFA ED聴B YILMAZ Politika: FUAT SARI Spor: TEMEL Y聴RM聴BEOLU 悪端鉛岳端姻 Sanat-TV: AL聴 OLAK Yorum: BUKET DAVULCU Aile-Sal脹k: AYE ALTUNKPR Yurt Haberleri: SEL聴M BUDAK Fotoraf: SELAHATT聴N SEV聴 聴nternet: 聴SMA聴L KAVAK K端rs端: SLEYMAN SARGIN Akt端el&Magazin: D聴LEK HAYIRLI D脹 Bask脹lar: OSMAN 聴R聴DA Gece Sorumlusu: 聴BRAH聴M KARAYEEN BLGE YAYIN TEMS聴LC聴LER聴: Adana: B聴LALT Antalya: SERHATEFTAL聴 Diyarbak脹r: AZ聴Z聴STEGN Erzurum: ERS聴NDEM聴RC聴 Gaziantep: NURULLAHKAYA聴zmir: VAH聴TYAZGAN Konya: 聴R聴NKABAKCI Samsun: MKREM聴NALBAYRAKTrabzon: MEHMETSAK聴N YNET聴M YER聴: Zaman Gazetesi, 34194 Yenibosna, 聴STANBUL Tel: 0212- 454 1 454 Faks: (0212) 454 14 67, WEB ADRES聴: www.zaman.com.tr Eposta: zaman@zaman.com.tr BASKI: Feza Gazetecilik A.. Tesisleri REKLAM REZERVASYON: Tel: (0212) 454 82 48, Faks: (0212) 454 86 33, Eposta: reklam@zaman.com.tr ZAMAN, Bas脹n Meslek 聴lkelerine uymaya s旦z vermitir. Zaman Gazetesi ve eklerinde yay脹mlanan yaz脹, haber, fotoraf veya grafiklerin t端m telif haklar脹 Feza Gazetecilik Aye aittir. Kaynak g旦sterilse dahi izin al脹nmadan kullan脹lamaz. 聴MT聴YAZ SAH聴B聴: okureditoru@zaman.com.tr okurhatt箪 Yunus Emrenin d旦rtl端端n端 kendine d端stur edinmi olan Hizmet Okullar脹 maalesef bug端n kendi 端lkesinin Cumhur- bakan脹 ve Babakan脹 taraf脹ndan karalama kampanyas脹na ve kapatma giriimlerine maruz kalm脹t脹r. Makam-mevki olarak 巽ok iyi yerlerde olabilirsiniz. nemli olan t端y端 bitmemi yetimin hakk脹n脹 yemeyen, g旦zeten, r端vet almayan, 巽almayan, yar脹n Hakk脹n huzuruna 巽脹kaca脹n脹 bilen ve hesap verme duygusuyla yaayan bir nesil yetitirmektir. Bu okullar脹n amac脹 evrensel deerler dediimiz sevgiyi, sayg脹y脹, ho- g旦r端y端 vs. t端m insanl脹a a脹lamakt脹r. En 旦nemlisi de Hakk脹n r脹zas脹n脹 kazanmak- t脹r. Y脹llarca birbirlerine d端man g旦z端yle bakm脹, birbirlerinden nefret etmi hatta birbirleriyle savam脹 T端rk, Bonak, S脹rp ve H脹rvat gibi farkl脹 din, dil ve 脹rklar脹 bu sevgi 巽emberi T端rk okullar脹 bir araya getirmitir. Bu okullar脹n a巽脹lmas脹nda ihlas, g旦zya脹, vefa ve 巽ile vard脹r. Bu iler 旦yle yapt脹m oldu demekle olmaz TAHS聴NAM Evrenseldeerleresahip巽脹kal脹m Ak脹l mant脹k kavramlar脹ndan fersah fersah uzak ad脹n脹 bile koymakta zorland脹脹m bir k但busun i巽indeymi gibiyim bug端nlerde. R端ya gibi bir proje hem de 端lkemiz ad脹na tes- cillenmi en baar脹l脹 organizasyon olan T端rk okullar脹 elle tutulur g旦zle g旦r端l端r hi巽bir sebep sunulmadan kapat脹lmaya 巽al脹脹l脹yor. Hem de bizzat Reisicumhur taraf脹ndan y端r端t端len lobi faaliyetleriyle. Her eyi kabul ediyor g旦nl端m de onca y脹l 端lkemizde yap脹lan kat脹ld脹klar脹 her olim- piyatta d旦kt端kleri g旦zyalar脹n脹n sahte oluunu kabul etmiyor. Tek bir tulas脹nda dahi emei bulunmayan, harc脹 g旦zya脹yla kar脹l脹p, sevgiyle birbirine yap脹t脹r脹lan bu kurumlar脹 kapatmak bir 端lkenin gelecek tarihinde hain olarak yaz脹lmaktan baka bir ie yaramaz. 聴thalat脹 ve ihracat脹yla k端巽端k m端teebbislerin dahi d端nyaya a巽脹lmas脹na k旦pr端 olan bu kurumlar脹 kapatmak yeni T端rkiye dediiniz vatan脹m脹z脹n kap脹lar脹- n脹 d脹 d端nyaya kapatmak deildir de nedir? Vicdan terazisinde 旦l巽端lemeyecek kadar hazin bir al脹veriin pesinde koan sizler bir kez daha vatanda nazar脹nda kaybettiniz. HAN聴FEARICAN Enbaar脹l脹organizasyonad端manl脹k DIDIER BILLION* Fransada 7, 8 ve 9 Ocak ta- rihlerinde ger巽ekleen ter旦r sald脹r脹lar脹 ve bunu izleyen halk hareketleri 旦zellikle de 11 Ocakta 3,7 milyon g旦stericinin Fransa sokakla- r脹ndaki eylemleri, 端lkenin siyasi duru- munu tart脹mas脹z bir bi巽imde etkiledi. Radyo, TV programlar脹 ve bas脹nda 巽脹- kan binlerce makale Frans脹z toplumu- nun sorunlar脹na hasredildi. Medyada yer alan bu tart脹ma f脹rt脹nas脹 elbette bir kafa kar脹脹kl脹脹na sebep oldu. Bu tart脹malarda s脹k s脹k ele al脹nan konulardan biri de laiklik sorunu. La- ikliin g端c端n端 ve etkinliini yeniden kazand脹rmay脹 denemek i巽in tarihine ve tan脹mlar脹na geri d旦nmek fayda- l脹 olacakt脹r. Laiklik, kamusal otoriteyi i巽erir, dolay脹s脹yla devlet ve kurumlar脹- n脹, hukuku kapsar. Bir 旦reti deildir; Cumhuriyetin vicdan ve inan巽 旦zg端r- l端端ne engel olmamas脹, dolay脹s脹yla da 旦zel olarak hi巽bir dinsel inanc脹 tan脹ma- mas脹 ve desteklememesi demektir. La- iklik, yasan脹n, kamusal g端c端n ve siyasi ilerin t端m inan巽 ve inan巽s脹zl脹klardan uzak durmas脹 gerektiini belirtir. B旦yle- ce kamusal g端c端 bu alanlardan 巽脹kmaya zorlar.Dinselbask脹yakar脹dinsizolabil- me 旦zg端rl端端n端 de g端vence alt脹na al脹r. B旦ylece inan巽lar脹 旦zg端r k脹lmak, yani yaanmas脹n脹 kolaylat脹rmak ama ayn脹 zamandayurttalar脹farkl脹kiliselerinhep dayatmaya 巽al脹t脹klar脹 kurumsal inan巽- lardan da 旦zg端r k脹lma ilevine sahiptir. LAIKLIK VE LAIKILIK Son haftalardaki tart脹malar s脹ras脹nda bir巽ok yorumcu laiklii eletirdiler. Oysa laiklik ilevini, sadece kiilere 旦zg端 olan dinsel alan ile yurttalar脹n doal, dolay脹- s脹yla eletirel ak脹llar脹n脹n faaliyetleri etra- f脹nda genel 巽脹kar脹n tan脹m脹na kat脹ld脹klar脹 devletalan脹vecumhuriyetkurumlar脹n脹n ayr脹lmas脹yla kendini s脹n脹rland脹rmakta- d脹r. Bu anlamda laiklik ile laik巽ilik ara- s脹ndan net bir ayr脹m脹 ortaya koymak ge- rekiyor. 端nk端 laik巽ilik, fiili olarak, yeni bir dini yerletirmeyi denemektedir. Laiklik ise hi巽bir dine kar脹 deildir, her birinin yaamas脹n脹 salar ama hi巽birine de ayr脹cal脹k tan脹maz. Bu nedenle Cum- huriyet a巽脹k bir siyasete sahip olmal脹 ve bu husustaki sorunlar脹n 巽旦z端m端 i巽in d端zenli olarak faaliyet g旦stermelidir. Bu k脹saca a巽脹klad脹脹m脹z birka巽 ilke, herkesin Fransadaki somut laiklik uy- gulamas脹n脹n g端n端m端zde tatmin edici olmaktan uzak olduunu ve devletle yani Cumhuriyetle M端sl端man yurtta- lar脹n ilikilerinin bir巽ok soruna iaret et- tiini anlamam脹z脹 salayacakt脹r. Bir巽ok g旦巽men k旦kenli gencin topluma en- tegrasyonundaki baar脹s脹zl脹脹 g旦rmek gerek. Bu durumun nedeni fazlas脹yla d脹lay脹c脹 olarak su巽lanan cumhuriyet deerleriyle a巽脹klanamaz; tam aksine Cumhuriyetin yeterince varl脹脹n脹 g旦s- termemesi ve ilkelerinin se巽meci bir an- lay脹la uygulanmas脹yla a巽脹klanmal脹d脹r. Baz脹lar脹巽okk端lt端rc端l端端nbusorun- lu duruma 巽are olduu d端端ncesindeler oysa 巽okk端lt端rc端l端k asl脹nda cemaat巽ili- in kendini gizleme yoludur. Bu itiraz脹n tam aksine Cumhuriyet i巽in kanunla yasaklanm脹 deilse 旦zg端rl端k esast脹r. Fransada laik yasalar脹n ateli savunu- cusu Jules Ferrynin 旦retmenlere yol- lad脹脹 1883 tarihli mektubu hat脹rlayal脹m. Bu mektupta Ferry 旦retmenlerden derslerde s旦ylediklerini ve a巽脹klad脹klar脹- n脹 hep sorgulamalar脹n脹 ve hi巽bir zaman ne 巽ocuun ne de ebeveyninin inanc脹- n脹 yaralamamalar脹n脹 istiyordu. B旦ylece Cumhuriyet okulunda bir resim 旦ret- meni Hazreti Muhammedin karikat端- r端n端 巽izme hakk脹na sahip olmayacakt脹r. FRANSADAKI MSLMANLAR IIN IFTE MAHKUMIYET Laiklik hi巽bir dine y旦nelik deildir. Devlet laikse ve 旦yle kalmal脹ysa da top- lum b旦yle bir zorunluluk i巽inde deil- dir. Bu nedenle Cumhuriyetin yeniden yap脹land脹r脹lmas脹 i巽in a巽脹k kavramlara ihtiyac脹 var. Bu balamda bir巽ok tart脹- man脹n merkezinde olan M端sl端man cemaat kavram脹 hakk脹nda birka巽 s旦z etmek gerekiyor. Herkes dini inanca sahip olup olmamakta 旦zg端rd端r, bunu zaten tart脹maya gerek yok. Bir巽ok M端sl端man kad脹n ve erkek say脹s脹z kez ter旦r端 k脹nad脹. Peki neden sesleri duyulmad脹? Neden baz脹lar脹 sat脹r aralar脹nda ya da sinik kinayelerle M端s- l端man cemaatin objektif sorumlulu- undan s旦z ediyor? Bunun nedeni yine ayn脹 kiilerin 聴slam inanc脹na sahip olan yurttalara cemaat巽ilik atfetmelerin- de ve sonra da M端sl端manlar脹 kamusal alana 巽脹k脹p kendilerini g旦stermemekle su巽lamas脹nda aranmal脹d脹r. Tam anla- m脹yla bir 巽eliki. Fransa M端sl端manlar脹 i巽in 巽ifte mahk短miyet s旦z konusu! Baz脹 laik巽iler M端sl端manlar脹 cemaat巽i olmak- la su巽luyorlar ama M端sl端manlar脹n ce- maat olarak ortaya 巽脹k脹p ter旦rizme kar脹 tepki g旦stermelerini de istiyorlar. Bu teorik olarak tutars脹z, siyasi a巽脹dan ise mahkum edilmesi gereken bir tutum- dur. 聴slam inanc脹na sahip yurttalar ya s旦zde entegrasyon i巽in gerekli kapasi- teye sahip olmamakla damgalan脹yor ya da 聴slamofobinin kurbanlar脹na d旦n端- t端r端l端yor. Her iki tutum da, birbirine kar脹t g旦r端n端yor olsa da ger巽ekte var olmayan kurumsallam脹 M端sl端man cemaatinin varl脹脹na inanmaya dayan- d脹r脹lan bir kurgunun iki farkl脹 y端z端. Bu tart脹malar脹n, Cumhuriyetin il- kelerine sayg脹 g旦sterilmesi ve Cumhuri- yetinzorunluyenilenmesiniolanaksa- lamas脹 nedeniyle Frans脹z toplumunun gelecei i巽in kesinlikle gerekli olduu- nun bilincindeyiz. Sorunlar b端y端k. Ger- 巽ekte var olan tek cemaatin, ulusal top- luluumuzun, t端m unsurlar脹n脹n birlikte yaama iradesinin gelecei s旦z konusu. *Paris Uluslararas脹 ve Stratejik 聴likiler Enstit端s端 M端d端r端 FRANSANINLAIKLIKIHTIYACI LAIKLIKHIBIRDINEYNELIKDEILDIR.DEVLET LAIKSE VE YLE KALMALIY- SA DA TOPLUM BYLE BIR ZORUNLULUK IINDE DEILDIR. BU NEDEN- LE CUMHURIYETIN YENIDEN YAPILANDIRILMASI IIN AIK KAVRAMLA- RA IHTIYACI VAR. BU BALAMDA BIROK TARTIMANIN MERKEZINDE OLAN MSLMAN CEMAAT KAVRAMI HAKKINDA BIRKA SZ ETMEK GEREKIYOR. NAVEEDAHMAD* 聴ran devletinin Bat脹l脹 i ortaklar脹, yapt脹r脹mlar脹n kald脹r脹lmas脹n脹 ve ti- caretin desteklenmesini hevesle bekliyorlar. Amerikal脹 巽okuluslu irketler de onlardan az hevesli deil. Washington merkezli bir si- vil toplum kuruluu olan Demokrasileri Ko- ruma Vakf脹, ekonomik yapt脹r脹mlar脹n kald脹r脹l- mas脹yla birlikte 聴ran脹n alt脹 ay i巽erisinde yedi milyar dolarl脹k ba脹 elde edeceini, serbest b脹rak脹lan mal varl脹klar脹ndan yakla脹k yirmi milyar dolar gelir toplayarak, petrokimyasal ve otomobil sat脹lar脹 ve bir dizi yasad脹脹 tica- retin zararlar脹n脹n tazmin edileceini bildirdi. Uluslararas脹 Atom Enerjisi Kurumu (UAEK), 聴ranla, Bat脹n脹n heyecanla bek- ledii n端kleer anlamay脹 imzalayacak olsa bile 聴ran bir da脹n alt脹nda, zenginletirme tesislerini muhafaza etmeye devam ede- cek. Zengin ve b端y端k bir 端lkeyle ticareti yeniden balatmak i巽in yapt脹r脹mlar脹n kal- d脹r脹lmas脹na y旦nelik heves, N端kleer Silah- lar脹n Yay脹lmas脹n脹 nleme Antlamas脹n脹 (NPT) imzalayan 聴ran脹n ortaya koyduu b旦ylesine b端y端k miktarlar kar脹s脹nda, akl脹 ba脹nda politikac脹lar脹n bunun gizli tehlikelerini arat脹rmalar脹na imk但n ver- meyebilir. Baz脹 聴ranl脹lar脹n betimlemesiyle Fars bahar脹, Tahran脹n geleneksel Ame- rika yanl脹s脹 Bak端, Kabil ve 聴slamabat gibi komu bakentlerinde iyi kar脹lanm脹yor. Pakistan, 聴ran ah脹n脹n d端端端nden bu yana, Ayetullahlar脹n ii devrimini ih- ra巽 etme 巽abalar脹na kar脹 sava脹yor. Pakistan, sadece asker樽 bir darbeyle deil, tart脹mal脹 ama pop端ler bir lider olan Z端lfikar Ali Bhuttonun as脹lmas脹yla ve se巽im hilelerine kar脹 yap脹lan protestolarla sonu巽- lanan 巽alkant脹l脹 bir d旦nem ge巽irdi. Dou Pakistan脹n kaybedilmesinin ard脹ndan on y脹l ge巽meden 端lke birdenbire samimi dostu g端neybat脹 komusundan da yoksun kald脹. 聴ran ile Bat脹 aras脹nda yeni balayan ya- k脹nlama Pakistandaki karar vericileri endi- elendirdi. 聴slamabat 聴ran脹n n端kleer silah- lara sahip olmas脹ndan endielenirken imdi ortaya 巽脹kan senaryo daha rahatlat脹c脹 deil. Eer 聴ran P-5 taleplerini kabul eder ve Ulus- lararas脹 Atom Enerjisi Kurumunu N端kleer Silahlar脹n Yay脹lmas脹n脹 nleme Antlamas脹 dorultusunda tatmin ederse, ekonomik ve teknolojik ambargolar kald脹r脹lacak. Y脹llard脹r Pakistan脹n her yerinden ii ce- maatler s脹k s脹k 聴rana seyahat ediyor. Bu sa- dece hac i巽in deil. Kumdaki ilahiyat okul- lar脹na ve dier ehirlerde 聴ran h端k端metinin burs salad脹脹 端niversitelere de gidiyorlar. Pakistani巽ved脹tavsiyelernedeniyle聴ran脹, Washington ve Tahran脹n ortak dostlar脹 ve d端manlar脹n脹n olduu 2014 sonras脹 Afga- nistan脹nda daha kendine g端venli ve g端巽l端 bir rakip olarak g旦r端yor. 聴ran脹n ah sonra- s脹 Hindistanla ilikileri Pakistan脹 旦zellikle kayg脹land脹r脹yor. Hindistan脹n artan petro- kimyasal ihtiya巽lar脹 ve 聴ran脹n b旦lgesel g端巽 olma istei nedeniyle mal樽 olarak zay脹f ve din樽 olarak kutuplam脹 Pakistana bu se- naryo pek bir ey vaat etmiyor. 聴ran脹n dier komular脹 gibi Azerbaycan da ortaya 巽脹kan bu senaryoda pek bir umut 脹脹脹 g旦rm端yor. 聴ran脹 karma脹k bir komu olarak g旦r端yor. 聴ran, Azerbaycan脹n ezeli rakibi Ermenistana dost巽a davranmakla kalmad脹, Sovyetlerin da脹lmas脹ndan son- ra ba脹ms脹zl脹脹n脹 kazanmas脹ndan bu yana Azerbaycana ii devrimini ithal etmek i巽in youn yat脹r脹m yapt脹. Olduk巽a s脹n脹rlanm脹 olsa bile Kumdaki ilahiyat okullar脹ndan mezun olan Azerilerin say脹s脹 art脹yor. Bu mezunlar Azerbaycan vatanda脹 olmak- tan 巽ok 聴ran temsilcileri gibi davran脹yorlar. Eer Tahran-Washington yak脹nlamas脹 ger巽ekleirse Bak端n端n de kaybedebilecei 巽ok ey var. 聴ran脹n artan hidrokarbonlar脹y- la petrol fiyatlar脹n脹n d端mesi bekleniyor ki bu da Azeri ekonomisini direkt vurur. B旦lgede mezhep巽i 巽at脹malar脹n yay脹l- mas脹 sadece enerjiye a巽 Avrupay脹 olum- suz etkilemekle kalm脹yor, 端巽端nc端 d端nya sava脹na d旦n端me riski de ta脹yor. *Arat脹rmac脹-gazeteci ve akademisyen Farsbahar脹m脹聴ranhegemonyas脹m脹? SAYFA TASARIM: M. FETHULLAH AKPINAR ZAMAN 聴聴NYAZDI ZAMAN 聴聴NYAZDI FOTORAF:REUTERS,STEPHANEMAHE @ Tam metni www.zaman.com.trde