Blockchain: kantelpunt in de vastgoedsector
2 likes2,483 views
Heeft vastgoed nog wel die waardering die het heeft gehad, of gaat de waardering van vastgoed veranderen door verrassende producten en diensten, innovatieve businessmodellen, andere marktstrategie谷n, innovatieve manieren van organiseren en managen in (vastgoed)markten? Vernieuwing draait om goede faciliteiten in een aantrekkelijke en stimulerende omgeving. Noem het disruptief vastgoed. Drijfkrachten achter deze ontwikkelingen zijn nieuwe technologie, wendbaarheid, anders organiseren en managen.
More Related Content
What's hot (15)
Similar to Blockchain: kantelpunt in de vastgoedsector (20)
More from Jaap Dijkema (6)
Blockchain: kantelpunt in de vastgoedsector
- 1. Vastgoedmarkt Blockchain: kantelpunt in de vastgoedsector D eze krachten heb- ben grote invloed op de waardering van vastgoed. Gevestigde namen als Nokia, Kodak, Blockbuster, Oad, Free Record Shop, Hyves en V&D vallen om en Hema, Shell, hotelketens en zor- ginstellingen hebben er op zn minst last van. Disruptieve organi- saties als Amazon, Zalando, Uber, Facebook die een complete woon- wijk in Californi谷 gaat ontwikke- len, Tesla en haar concurrent Fara- day Future die Tesla in alles wil overtroeven, reageren echter op wendbaarheid van de omgeving. Deze wendbaarheid is bepalend voor de concurrentiekracht en heeft dus invloed op de huidige en toekomstige waardering van vast- goed. Blockchain, een gedistribu- eerde database die een groeiende lijst van data-items bijhoudt en die gehard is tegen manipulatie en vervalsing, speelt daarin een belangrijke rol. De notarissen en makelaars heb- ben dit, in de ons achterliggende periode, al ondervonden en het zal nog haar verdere doorwerking hebben naar vastgoedeigenaren, financiers, gebruikers, bouwers, makelaars, notarissen en het kadaster. De vastgoedwereld bevindt zich dan ook op een kantelpunt van transitie: een ingrijpende en onomkeerbare kanteling van (vast- goed)systemen in de samenleving, en technologische mogelijkheden, die we nu moeilijk kunnen voor- zien (Dijkgraaf 2017). Ook het International Monetary Fund (IMF) onderkent de grote mogelijke gevolgen van wijzigin- gen in ons financi谷le- en dus vast- goedsysteem en heeft in april 2017 op het hoogste niveau een bijeen- komst gehouden over Blockchain onder voorzitterschap van Chris- tine Lagarde. Wendbaarheid is bepalend voor de concurrentiekracht en kent in hoofdlijnen vier bouwstenen voor het ontwikkelen daarvan: 1 de blik naar buiten; 2 goed voorbeeld doet goed volgen; 3 zelforganiserende eenheden; 4 modelleren en genereren (flexibele processen en IT). De vastgoedsector zal dan ook te maken gaan krijgen met een twee- tal fundamentele veranderingen. Allereerst de toepassing van de Blockchain in de vastgoedsector zelf en ten tweede de brede maat- schappelijke impact als gevolg van de gebruikers van vastgoed. Een belangrijke verandering door de toepassing van de Blockchain is de registratie en de processen van vastgoedtitels, due diligence-tra- jecten, vereenvoudiging van hui- dige complexe transacties, snellere doorlooptijden van transacties en meer liquiditeit. Door de technologie van Block- chain worden contracten slim ingericht en kunnen dan ook exe- cuteren op vooraf bepaalde voor- waarden. Ook vastgoedfinancierin- gen kunnen met Blockchain verder worden geautomatiseerd of bijdragen aan de vereenvoudiging van crowdfunding. Groot voordeel van deze bewegingen is dat de vastgoedmarkt transparanter gaat worden, de kwaliteit van (vast- goed)data toe zal nemen en fraude- bestrijding beter mogelijk is. Als tweede belangrijke verande- ring is de maatschappelijke impact als gevolg van de gebruikers van vastgoed te duiden. Als we een ver- gelijking trekken met de ontwik- kelingen van internet en de impact daarvan, zie alleen al de maatschappelijke impact van smartphones, zullen nieuwe patro- nen van gebruikers vastgoed ingrij- pend veranderen. Bestaande insti- tuties gaan verdwijnen of zullen ingrijpend veranderen, andere par- tijen zullen opstaan. Nederland zou voorloper moeten worden in de Blockchain-technolo- gie. De verwachting is dat de dis- ruptieve kracht van Blockchain- technologie wereldwijd toe gaat nemen. In Dubai zijn er al plannen om alle overheidsdocumenten in 2020 in Blockchain te hebben. Ook Singapore versnelt de ontwikkelin- gen op dit gebied. Beide steden zijn vergelijkbaar met Nederland omdat de adminis- tratieve lagen goed aansluiten op elkaar en de afstanden tussen de overheden kort zijn. Daarnaast heeft Nederland een goede digitale infrastructuur, een hoogopgeleide bevolking en passen wij als Neder- landers ons eenvoudig aan omstan- digheden aan. Naast dat de Nederlandse overheid ook de Blockchain heeft geadap- teerd, zijn er ook al verschillende pilots gestart op het vastgoedge- bied in Nederland. Door deze beweging kunnen de mogelijkhe- den van de vastgoedwereld ver- kend worden en omgezet worden in wereldwijd ondernemerschap van en met vastgoed. In 2016 is het onderzoek van Spiel- man van de Massachusetts Insti- tute of Technology (MIT) versche- nen. Deze exploratieve studie naar recording property titles verge- lijkt de voordelen en beperkingen van Blockchain met het huidige systeem van registratie in Nash- ville, Tennessee. Naar aanleiding van deze thesis zijn ze ook een daadwerkelijk pilotproject gestart. Nederland heeft ook ambities voor werken met Blockchain. Dit komt tot uiting door met de Nationale Blockchain Coalitie een actie- agenda te presenteren met drie doelstellingen: 1 Het ontwikkelen van Blockchain bouwblokken, zoals de digitale identiteiten. De eerste stap die wordt genomen is het ontwikkelen van zogenoemde digitale identitei- ten, waarmee personen, objecten en rechtspersonen, digitale trans- acties kunnen verrichten als onderdeel van een Blockchain. 2 Het realiseren van condities voor het benutten van Blockchain. Het werken aan oplossingen op het gebied van wetgeving en accepta- tie. 3 Ontwikkelen en realiseren van de Human Capital Agenda. Voor kennisontwikkeling zijn afspraken gemaakt over opleiden, kennis delen en vergroten van vaardighe- den, oftewel investeren in human capital. De founding partners van de Natio- nale Blockchain Coalitie hebben de verwachting dat Blockchain en het digitaal vertrouwen grote invloed kunnen hebben op financi- ele dienstverlening, logistiek, ener- gievoorziening en op termijn de gezondheidszorg. Zij zien vooral positieve effecten op de autonomie van burgers, transparantie van transacties, cybersecurity en ver- mindering van administratieve las- ten. Pouwelse leidt op dit moment het Delftse Blockchain-lab en is oprich- ter van Tribler, het onderzoeks- team aan de Technische Universi- teit Delft. Het Triblerteam is wereldwijd het grootste experi- mentele onderzoeksteam dat werkt aan zelf organiserende inter- netsystemen. Het team richt zich op het defini谷- ren van een aanval-veerkrachtige en juridisch bestendige social media-infrastructuur. We zijn nog de enige speler met werkende technologie op dit gebied lijkt het. We rennen hard om dit jaar nog live te gaan (Pouwelse 2017). Het onder leiding van Pouwelse ontwikkelde prototype is voorzien van software aansluitpunten waar- door andere belanghebbenden kunnen werken aan diensten rondom het Blockchain-hypo- theekproces. Voorbeelden hiervan zijn een ser- vice die geldaanbiedingen bundelt tot contracten, die een hypotheek- aanvraag afdekken of diensten voor faciliteren van markttranspa- rantie en statische informatie over de online hypotheekmarkt geven. Pouwelse: De TU Delft gaat geen hypotheekverstrekker worden, maar we hebben wel de technolo- gie gemaakt waarmee een online ecosysteem van startups in en rond de financi谷le dienstverlening zou kunnen opbloeien. De ABN AMRO reageert positief op het ini- tiatief van TU-Delft. De samenwerking en technologie brengt ons inzichten over hoe de toekomst met Blockchain eruit kan zien. Wat de rol van financi谷le instellingen daarin is en welke waarde we daarmee als bank aan onze klant kunnen bieden, ver- klaart Hoofd Innovation Centre Arjan van Os. Zo is ook de ABN Amro in samen- werking met IBM een Blockchain- experiment gestart waarbij infor- matie die gebouw gerelateerd zijn bij elkaar worden gebracht. Door
- 2. Vastgoedmarkt de single source of truth van Blockchain zijn banken ook over- tuigd dat door slimmere contract- mogelijkheden de vastgoedwereld behoorlijk kan gaan veranderen. Er wordt onder andere gewerkt aan zogenaamde proof of con- cepts om te onderzoeken hoe met Blockchain de onzekerheid rond onderpandtaxaties weggenomen kan worden. Naast het onderzoek van Gout (2017) over een Block-hypotheek, een op Blockchain ge誰nspireerd bedrijfsmodel voor markt van hypotheekfinanciering, doet Dijks- tra (2017) exploratief onderzoek naar het vastgoedmanagementpro- ces van verkoop en beheer. Uit zijn onderzoek zal gaan blijken waar de mogelijke kansen liggen om Blockchain in vastgoedprocessen toe te passen en waar dit nog ver- dere uitgewerkt moet worden. De Gemeente Rotterdam, Cam- bridge Innovation Center (CIC) Rot- terdam en Deloitte werken sinds begin 2017 samen aan de ontwik- keling van de eerste Blockchain- toepassing binnen vastgoed voor het vastleggen van huurcontrac- ten. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld startups sneller en eenvoudiger huurcontracten afsluiten. Door het vastleggen van deze huurcontracten van het CIC-net- werk op de Blockchain kan er effi- ci谷nter gewerkt worden en vindt beheer op een transparante wijze plaats. De volgende stap die in dit project wordt genomen is het monitoren van de huurbetalingen. Met het project wordt ook invul- ling gegeven aan het ontwikkelen en doorlopen van pilots als onder- deel van de Roadmap Next Eco- nomy - een routekaart voor de komende tien tot twintig jaar met scenarios en handelsperspectieven - van 23 gemeenten in de Metro- poolregio Rotterdam Den Haag. De Roadmap heeft als doel de impact van de potentieel disruptieve tech- nologie als de Blockchain te kun- nen bepalen door er vroegtijdig mee te experimenteren. Binnen het project zijn een vijftal belang- rijke stappen gezet: 1 Digitaliseren van gebouwgege- vens: cre谷ren van een Blokchain grootboek met vastgoedinformatie van elk gebouw dat op Blockchain onweerlegbaar en geregistreerd wordt. 2 Digitaliseren van de eigendoms- situatie: het koppelen van de regis- tratie aan de eigenaar. Het Kadas- ter en de Kamer van Koophandel spelen hier nu nog een rol in. 3 Eigendom afdragen: de houder van registratie is de enige gerech- tigde partij die de registratie kan bezwaren met verplichtingen als bijvoorbeeld een huurcontract. 4 Huurcontracten sluiten: meer- dere partijen kunnen werken aan het ondertekenen van het huur- contract in de registratie. 5 Contractinformatie ontsluiten voor derde partijen: gedurende de levenscyclus zal de vastgoedeige- naar informatie delen met derden als bijvoorbeeld (her) financiering. Bij dergelijke mutaties worden controles uitgevoerd op actualiteit en volledigheid. Twee belangrijke reacties kwamen tijdens de presentatie van de onderzoeksresultaten op 18 mei 2017 naar voren. Als eerste: tijdens de toelichting op het ontwikkelde platform zijn de reacties gepeild onder de aanwezigen. 60% van hen geeft aan blockchain te willen toe- passen of zelfs nu al toe te passen. 98% is er dan ook van overtuigd dat blockchain de vastgoedmarkt gaat be誰nvloeden. Slechts 4% denkt dat er teveel transparantie ontstaat door blockchain. Deze resultaten laten zien dat er vertrouwen is in blockchain en partijen in de vast- goedsector er graag mee aan de slag willen. En als tweede: de men- selijke factor wordt gezien als de grootste belemmering voor het daadwerkelijke toepassen van de blockchain. Blockchain is een disruptieve inno- vatie waarbij in potentie de hui- dige rollen en taken van spelers binnen de vastgoedmarkt gaat ver- anderen. Het gaat in die zin om meer dan alleen een technologi- sche innovatie. Organisatieveran- dering en aanpassen van proces- sen, werkwijze en methoden, als gevolg van de technologische mogelijkheden die blockchain biedt zal, naar verwachting een uitdaging zijn. De vraag is of Blockchain alleen een technologische disruptie is of juist een echte gamechanger en of de hele waardeketen van de vast- goedmarkt dit gaat omarmen. De ene disruptie is de andere niet. Vertrouwen in Blockchain is een voorwaarde om de voorspelbare vorm van die disruptie te begelei- den waar beginnende bedrijven nieuwe technologie gebruiken om goedkopere en inferieure alterna- tieven te bieden voor vastgoed in de markt. Je zou daarmee ook kun- nen spreken van anti fragile waarde: Some things benefit from shocks; they thrive and grow when exposed to volati- lity, randomness, disorder, and stressors and love adventure, risk, and uncer- tainty. Yet, in spite of the ubiquity of the phenomenon, there is no word for the exact opposite of fragile. Let us call it antifragile. Anders gezegd: met aandacht voor disruptie en Blockchain ontstaat een wendbare vastgoedeconomie.