More Related Content
Similar to CİNSEL TERAPİDE BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI YAKLAŞIM 3.HAFTA BÖLÜM 2.pdf (20)
More from SeyfettinColak (20)
Recently uploaded (7)
CİNSEL TERAPİDE BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI YAKLAŞIM 3.HAFTA BÖLÜM 2.pdf
- 1. CİNSEL TERAPİDE BİLİŞSEL DAVRANIŞÇI YAKLAŞIM 3. HAFTA Bölüm 2 Family Marker Programıng
- 2. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ • Cinsel terapist olmak için gereken önemli bilgilerden biri de danışanlarımızın bir cinsel deneyim sırasında vücutlarında neler olduğunu bilebilmektir. • Eğer «normal» cinsel tepkileri bilebilirsek danışanlarımız cinsel tepkilerini bize anlattığında nerelerde farklılıklar olduğunu çok daha rahat kavrayabiliriz. • Fakat unutulmamalıdır ki «normal» kendi içinde değişkenleri barındıran bir kavramdır. Kişilik farklılıkları, fizyolojik farklılıklar ve yaş ile ilgili değişkenleri göz ardı etmemeliyiz.
- 3. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ Cinsel fizyolojiyi kavrayabilmek için bir doktor gibi tüm vücudu bilmemiz gerekmez. Sinir sistemi, Ürogenital sistem ve dolaşım endokrin sistemi bilmemiz genelde yeterli olacaktır.
- 4. • İnsan beyni en üstün erotik organ olarak bilinir ve vücuda kafatası sinirleri, duyu sinirleri, motor sinirleri ve otonom sinir sistemi ile bağlanır. • Zihinsel hayal gücü cinsel uyarılmayı tamamen kendisi yapabilir çünkü beyindeki kontrol merkezleri omurilik ile cinsel tepkiyi ve duygusal deneyimleri kontrol eden refleks merkezine bağlıdır. Bu merkezler erotik uyarılma ile ilgili hassasiyeti arttırır. 1.) SİNİR SİSTEMİ CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 5. • Cinsel organların his reseptörlerini omuriliğe bağlayan ve sonra da penisteki, klitoristeki ve komşu bölgelerdeki kan damarlarını uyaran bozulmamış bir refleks yayı erotik uyarılma için gerekli diğer unsurlardır. • Refleks merkezinden çıkan bu uyarılar sempatik ve parasempatik sinirlerden iletilirler. Parasempatik sinirlerin ilettiği uyarılar küçük arteriyal kasların rahatlamasına ve kan akışının hızlanmasına, sempatik sinirlerin ilettiği uyarılar arteriyal kasların kasılmasına ve arterlerin kan akışına kapanmasına neden olur. • Boşalma ve orgazm yine spinal refleks sayesinde olur. 1.) SİNİR SİSTEMİ CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 6. • Bu sistem özelleşmiş dolaşımları olan ve cinsel uyarana hassas genital organları kapsar. • Bu sistem içinde özellikle penis, vajina ve klitorisin yapısını bilmek cinsel terapiler açısından önem arz eder. 2.) ÜROGENİTAL SİSTEM CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 7. • Penis, erişkin bir erkekte 6-8 santimetre uzunluğunda, 3-5 santimetre çapında silindir şeklinde bir organdır. Sertleşmede boyu iki katına çıkabilmektedir. Penis uzunluğu kişiden kişiye değişebilmektedir. • Penis baş ve gövde olarak iki bölüme ayrılır. Penis başı sünnet derisi adı verilen deri parçasının içinde bulunur. Sünnet olmayan erkeklerde penis başı yalnız sertleşme sırasında görünür, sertleşme sonrasında tekrar sünnet derisinin içine girer. Sünnet olan erkeklerde ise sertleşme olmadan da penis başı görünür. Penis başında frenulum adı verilen bir bölüm bulunur. Sünnet derisinin penis boynuna tutunmasına yardımı olan bu üçgen bölge erkeğin cinsel uyarılması açısından hassas bir bölgedir. 3.) PENİS CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 8. • Penis gövdesi temel olarak 3 silindirik yapı ve bunları saran zarlardan oluşur. İki silindirik yapı penisin üst kısmında birbirine paralel olarak uzanır ve vücuda yaklaşırken genişleyerek kemiğe yapışır. Bu silindirik yapılar güçlü bir zarla sarılmıştır ve iç kısımları süngerimsidir. • Erkekte penisin sertleşmesi bu süngerimsi yapıların sertleşme sırasında kanla dolması ile gerçekleşir. Diğer silindirik yapı ise bu yapıların alt kısmında yerleşmiştir ve içinden idrar yolu (üretra) geçer. 3.) PENİS CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 9. • Kadından farklı olarak erkekte idrar yolundan hem idrar, hem de meni gelmektedir. • Kadında ise vajina girişi ile idrar yolu farklıdır. • Penisin hemen tüm bölgeleri duyarlıdır. Yağ dokusu içermez. 3.) PENİS CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 10. • Latince 'kın' veya 'kılıf anlamına gelir. Cinsel heyecanın başlamasıyla birlikte 10- 30 saniyede vajinal ıslanma meydana gelir. Bu ıslanmayı yapan özel bir salgı bezi yoktur. Vajinayı çevreleyen damarlardaki kan göllenmesinden süzülen transüda (proteinden fakir hücrelerarası sıvı) niteliğindeki sıvı vajinanın ıslanmasını ve cinsel ilişkinin gelişmesini sağlar. • Doğum yapmamış kadınlarda uyarılmamış vajinanın uzunluğu 7-8 cm., çapı 2 cm.'dir; uyarılınca boyu 9.5 -10.5 cm., çapı girişte 2.5 cm., dip kısımlarda 5.5 cm. olur. Doğum yapmış kadınlarda uyarılmamış vajinanın uzunluğu 8-10 cm., çapı 3- 4 cm.'dir, uyarılınca boyu 11 -12 cm., çapı da girişte 3-4.5 cm., dip kısımlarda 6.5 cm. olur. Görüldüğü gibi vajinal kanal uyarıyla genişlemektedir. • Vajinanın sadece 1/3 dış kısmı cinsel yönden uyarılabilir, geri kalan bölüm sadece basıncı hisseder. Rahimde ise giriş bölümü (serviks) basıncı ve titreşimi hisseder. 4.) VAJİNA CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 11. • Klitoris küçük dudakların (labium minörler) üst birleşme kısmı ile klitoral başlık arasında yer alan küçük oval bir yapıdır. Kadın genitallerinin en duyarlı alanlarından birisidir. • Klitorisin görünümü ve büyüklüğü kadınlar arasında değişkenlik göstermektedir. İnsan dış cinsel organları (genitalleri) arasında, üreme işlevi olmayan, sadece cinsel işleve sahip tek organdır. • Anatomik ve fizyolojik özellikleri bakımından erkekteki penis muadili bir organdır. Ancak penise göre çok daha küçüktür ve üretra (idrar yolu) klitorisin içinden geçmez. Klitoris bir gövde ve bir baş (glans)'dan oluşmaktadır. Özellikle baş kısmı yüksek oranda duyarlıdır. Cinsel uyarılma esnasında klitoris genişler, kabarır. 5.) KLİTORİST CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 12. • Büyük dudaklar arasında neredeyse saklanmış dışarı doğru 0.5-1 cm. çıkıntı yapmıştır; klitorisin iki yana da uzanan uyarılan dokunun toplam uzunluğu yaklaşık 20 cm.'dir. • Üstü ‘klitoris başlığı’ denen yapıyla örtülüdür, özellikle orgazmın gelişmesinde klitoris başlığının klitorise sürtünmesinin büyük rolü vardir. Heyecanlanma evresinde en ufak uyarı, fantezi kurulması bile klitorisin çapında artmaya neden olur. Bu evrede kadınlar pelvis (leğen kemiği) içinde bir dolgunluk hissi, irritasyon (rahatsızlık hissi) ve boşalma ihtiyacı duyarlar. Ayrıca klitorisin gövdesi ve iki taraftaki uzantıları da kanla dolup şişer ve küçük dudaklar civarındaki basınçla meydana gelen hazdan sorumlu olurlar. Klitoris gövdesinin % 10-20 oranında büyüdüğü ve bunun erkekteki sertleşmeye karşılık geldiği bilinmektedir. 5.) KLİTORİST CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 13. • Büyük dudaklar arasında neredeyse saklanmış dışarı doğru 0.5-1 cm. çıkıntı yapmıştır; klitorisin iki yana da uzanan uyarılan dokunun toplam uzunluğu yaklaşık 20 cm.'dir. • Üstü ‘klitoris başlığı’ denen yapıyla örtülüdür, özellikle orgazmın gelişmesinde klitoris başlığının klitorise sürtünmesinin büyük rolü vardir. Heyecanlanma evresinde en ufak uyarı, fantezi kurulması bile klitorisin çapında artmaya neden olur. Bu evrede kadınlar pelvis (leğen kemiği) içinde bir dolgunluk hissi, irritasyon (rahatsızlık hissi) ve boşalma ihtiyacı duyarlar. Ayrıca klitorisin gövdesi ve iki taraftaki uzantıları da kanla dolup şişer ve küçük dudaklar civarındaki basınçla meydana gelen hazdan sorumlu olurlar. Klitoris gövdesinin % 10-20 oranında büyüdüğü ve bunun erkekteki sertleşmeye karşılık geldiği bilinmektedir. 5.) KLİTORİST CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 14. • Bu sistemdeki bezler vücudun hormon üretiminde önemli bir rol üstlenirler, testosteron ve tiroid bizim özellikle üzerinde durmamız gereken hormonlardır. • Testosteron erkeklerin esas hormonudur ve testislerde üretilir, kadınlarda da az miktarda bulunur. Her iki cinste de cinsel isteği arttırır. • Tiroid bezlerinde üretilen tiroksin hormonu metabolizma hızını ayarlar. Tiroksinin azlığı ya da fazlalığı cinsel işlevleri değiştirebilir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ 6.) ENDOKRİN SİSTEMİ
- 15. • İnsanda cinsel uyarana gösterilen fizyolojik tepkiyi, Masters ve Johnson, dört ayrı evreye ayırmıştır. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ MASTERS VE JOHNSON’UN HEYECAN MODELİ Bu dört evre erkek ve kadın için ayrı ayrı grafiklerle gösterilmiştir. 1) Uyarılma Evresi 2) Plato Evresi 3) Orgazm Evresi 4) Çözülme Evresi
- 16. • Erkekteki cinsel yanıt döngüsü genellikle birbirine benzer ve tek bir grafikle tanımlanabilir. Ancak kadınlarda durum farklıdır. Kadındaki cinsel yanıt döngüsü, tepkinin hem yoğunluğu hem de süresiyle ilişkili olup, sayısız çeşitlilikte olabilir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 17. • İlk evredir. Temel olarak erotik duygu ve düşüncelerin belirmesi, erkekte ereksiyon, kadında yaygın olarak vazokonjesyon ve myotoni ile karakterizedir. • Herhangi bir bedensel ya da psikolojik uyarı ile ortaya çıkabilir. Cinsel uyaranın süre ve yoğunluğuna göre gösterilen tepkinin şiddeti hızlı ya da yavaş biçimde artar. • Kişiye uygun düşen, yeterli süre ve yoğunlukta devam eden bir cinsel uyaran karşısında uyarılma evresi çok kısa sürebileceği gibi, kişiye fiziksel ya da psikolojik açıdan uygun düşmeyen cinsel uyarı durumunda ya da cinsel uyaran aralıklarla sürdürülmüşse uzayabilir ya da kaybolabilir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ MASTERS VE JOHNSON’UN HEYECAN MODELİ 1.) Uyarılma Evresi;
- 18. • Aslında uyarılma evresinin bir parçası ve devamı niteliğinde olan bu evrede, etkili cinsel uyaranın sürdürülmesi ve cinsel heyecanın artmasıyla birlikte, kadın ya da erkek plato sürecine girer. • Bu evrede, haz duygusu ve cinsel gerilim giderek yükselir ve kişinin orgazma geçebileceği noktaya kadar sürer. • Orgazm evresine giriş niteliğindedir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ MASTERS VE JOHNSON’UN HEYECAN MODELİ 2.) Plato Evresi;
- 19. • Evreler arasında süre açısından en kısa ancak duyumsanan cinsel haz açısından en yoğun evredir. • Bu evre, erkekte ejakülasyon, kadında ise perine ve vajina etrafındaki kaslar ile vazokonjesyon sonucu büyüyen dokuların ritmik refleks kasılmaları ile karakterizedir. • Öznel olarak pelvisde duyumsanır. • Orgazm kadında klitoral bölgede ve vajinada; erkekte ise penis ve prostatta yoğunluk kazanır. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ MASTERS VE JOHNSON’UN HEYECAN MODELİ 3.) Orgasm Evresi;
- 20. • Son evredir. Kadın ya da erkekte, orgazm ya da orgazmın gerçekleşmediği durumlarda platoyu takiben genital bölgelerde ve bedenin bütününde önceki aşamalarda oluşmuş olan fizyolojik değişikliklerin dakikalar içerisinde aynı sırayı takip ederek kaybolması ile karakterizedir. • Bu evrenin süresi cinsiyete, orgazmın yaşanıp yaşanmadığına, ya da hangi yoğunlukta yaşandığına ve cinsel uyaranın sürüp sürmemesine göre çok değişir. • Kadınlar, çözülme evresinde cinsel uyaranın yeniden başlamasıyla yeniden uyarılıp orgazm olabilme potansiyeline sahipken, erkekler süresi kişiye ve yaşa göre değişen bir refrakter döneme zorunlu olarak girerler CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ MASTERS VE JOHNSON’UN HEYECAN MODELİ 4.) Çözülme Evresi;
- 21. • Cinsellik araştırmalarının en önemli isimlerinden Helen Kaplan 1974 yılından yaşamının sonuna kadar (1995) cinsel tepkileri ve cinsellik üzerine araştırmalar yapmış; cinsel deneyimin arzu kısmını da ele alarak ve cinsel heyecanın basamaklarının fizyolojik doğasını da aydınlatarak bizim insan cinselliğini anlama konusunda görüş açımızı genişletmiştir. • Kaplan, cinsel işlevlerin bifazik niteliğini vurgulamış, cinsel yanıt evrelerini klinik açıdan yeniden sınıflandırarak bunlara cinsel isteği de eklemiştir Kaplan, cinsel yanıtın bifazik niteliğiyle ilgili olarak şöyle diyordu: CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ CİNSEL TEPKİNİN ÜÇ AŞAMALI MODELİ
- 22. A) Erkekte ereksiyonu, kadında ise vajinal lubrikasyonu ve kabarmayı sağlayan genital vazokonjesyon yanıtı. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ CİNSEL TEPKİNİN ÜÇ AŞAMALI MODELİ "Bu formülasyona göre; cinsel yanıt, gerçekte tek ve bağımsız bir bütün oluşturmaktan çok, birbirlerinden görece bağımsız iki ayrı bölümden oluşmaktadır ;
- 23. B) Her iki cinste de orgazmı sağlayan refleks klonik kas kontraksiyonları". Buna göre ilk bölüm uyarılma ve plato evrelerini içermekte ve parasempatik sistem tarafından innerve edilmekte, ikinci bölüm ise orgazm evresini içermekte ve sempatik sistem tarafından innerve edilmektedir. Cinsel yanıtın birbirinden görece bağımsız bu iki ayrı süreci, her iki cins için de, genital bölgede farklı anatomik bölgeleri etkilemekte, sinir sisteminin farklı bölgelerinden innerve edilmekte, travma, ilaç ve yaş gibi fiziksel etkenlere karşı farklı ölçülerde hassasiyet göstermekte ve farklı psikopatolojik mekanizmalarla birbirinden kesin hatlarla ayrılan farklı klinik sendromlara yol açmaktadır. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ CİNSEL TEPKİNİN ÜÇ AŞAMALI MODELİ
- 24. B) Uyarılma ve orgazm evrelerine ek olarak, cinsel isteğin de klinik açıdan önemli ve ayrı bir süreç olduğunun anlaşılması ve çözülme evresinin klinik bir öneminin olmaması nedeniyle, 1970'li yıllardan bu yana cinsel işlevlerin istek, uyarılma ve orgazm aşamalarından oluştuğu ve cinsel işlev bozukluklarının da bu evrelerin bozulmasıyla ortaya çıkan ve her evreye denk düşen farklı sendromlar topluluğu olduğu kabul görmektedir (Tablo 1). Bunun tek istisnası, vajinismus ve disparoni gibi cinsel birleşmede ağrı ile giden cinsel işlev bozukluklarıdır. Böylece, bütün cinsel sorunları erkekte empotans, kadında ise frijidite olarak adlandırılan tek bir klinik sendromun varyantları olarak değerlendiren eski düşünce de 1970'li yıllardan itibaren yıkılmış oldu. Bugün artık bu iki deyim de çağdaş tıbbi terminoloji ve sınıflandırmalardan çıkarılmışlardır . CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ CİNSEL TEPKİNİN ÜÇ AŞAMALI MODELİ
- 25. • 1-) Cinsel Anatomi ve Fizyoloji Konusunda Bilgisinin Olması • 2-) Cinsel bozukluklara neden olabilecek psikopatolojiler ile ilgili bilgisinin olması; • 3-) Cinsel bozukluklara neden olabilecek tıbbi hastalıklar ve ilaçlar ile ilgili bilgisinin olması; • 4-) Cinsellik konusunda doğrudan, rahat ve somut olarak konuşabilme yeteneği. • 5-) Duygusal çelişkileri empatik olarak anlayabilme yeteneği olması gerekir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ CİNSEL TERAPİLERDE DEĞERLENDİRME Bir cinsel terapistin cinsel bozuklukları değerlendirebilmesi için;
- 26. • 1-) Geçmiş cinsel yaşam özellikleri • 2-) Mastürbasyon • 3-) Eşli cinsel etkinlikler • 4-) İlk cinsel birleşme deneyimi • 5-) Sürekli cinsel ilişkiler • 6-) Kişinin yaşam boyu cinsel yanıtları açısından incelenir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ CİNSEL TERAPİLERDE DEĞERLENDİRME İlk görüşmeler çok önemlidir. Tam bir değerlendirme yapılmalıdır. Terapist, önce danışanlarla ayrı ayrı görüşür. Bu görüşmelerde,
- 27. • 7-) Bireylerin genel sağlık durumu, geçirilmiş veya sürekli hastalıkları, kullandığı madde ve/veya ilaçlar sorgulanır. • 8-) Şu andaki varsa cinsel partneri/eşi ile ilişkisi/evliliği incelenir. • 9-) Sonra, cinsel sorunun ne zaman ve ne şekilde başladığı, nasıl değişiklikler gösterdiği, o güne kadar olan tedavi girişimleri ve bunların sonuçları incelenir. • 10-) Ayrıca cinsel doyum veya kişilik testleri yapılır. • 11-) İlk görüşmede danışanlar ve terapist arasında güven duygusunun gelişmesi terapinin devamı ve başarısı açısından çok önemlidir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ CİNSEL TERAPİLERDE DEĞERLENDİRME İlk görüşmeler çok önemlidir. Tam bir değerlendirme yapılmalıdır. Terapist, önce danışanlarla ayrı ayrı görüşür. Bu görüşmelerde,
- 28. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ SORUNUN NE OLDUĞUNU VE TERAPİNİN AMACINI BELİRLEMEK • Sorunun saptanması sırasında terapistin araştırması gereken ilk konu sorunun gerçek bir işlev bozukluğu mu yoksa bilgi eksikliğinden kaynaklanan bir durum mu olduğudur. • Hastanın veya çiftin kültürel, dini ve sosyal faktörlerden nasıl etkilendiği çok önemlidir. • Bu nedenle değerlendirme sırasında danışanın/çiftin cinsellikle ilgi beklenti, inanç ve tutumlarının sorgulanması yararlı olur
- 29. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ Değerlendirilme Sırasında Şu Sorunlara Cevap Aramak Önemlidir! • Cinsel işlev bozukluğunun derecesi nedir? • Cinsel işlev bozukluğu duruma bağlı olarak mı ortaya çıkmakta yoksa süreklilik mi göstermektedir? • Cinsel işlev bozukluğu birincil midir? Yoksa bir başka psikiyatrik bozukluk veya evlilik sorunları nedeniyle ikincil olarak mı ortaya çıkmıştır? • Cinsel işlev bozukluğuna eşlik eden ikincil cinsel sorunlar varmıdır? • Cinsel işlev bozukluğunun ortaya çıkmasında biyolojik ve psikolojik faktörlerin rolü nedir? • Diğer eşte de cinsel bir sorun var mıdır?
- 30. A-) Cinsel sorun nedir? • Cinsel yaşantı sırasında ortaya çıkan spesifik davranışlar • Sorunun öncesinde ve sonrasında neler düşündükleri • Sorunun öncesinde ve sonrasında neler hissettikleri • Sorun ile ilgili olarak daha önce başvurulan çözüm yolları • Sorunun nedenleri ile ilgili yorumları ve tavırları CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ SORUNU HAZIRLAYAN ORTAYA ÇIKARAN VE SÜRDÜREN FAKTÖRLERİ SAPTAYABİLMEK İÇİN BİLGİ TOPLAMAK
- 31. B-) Cinsel gelişim ve yaşantılarla ilgili bilgi toplamak; • Ergenlik dönemi, adet görme yaşı, ilk cinsel yaşantı, cinsel deneyimler, cinsel sapmalar, cinsel taciz ve tecavüz, mastürbasyon konusundaki bilgiler ve bu konudaki duygu ve düşünceler çok önemidir. • C-) Cinsel tutum ve inançlar • D-) Çocukluk yaşantıları, aile içi ilişkiler • E-) Eş ile ilişkiler • F-) Stres kaynakları • G-) Sağlık durumu CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ SORUNU HAZIRLAYAN ORTAYA ÇIKARAN VE SÜRDÜREN FAKTÖRLERİ SAPTAYABİLMEK İÇİN BİLGİ TOPLAMAK
- 32. • Gizlilik ilkesine uymak • Gözlemci olmak • Anlayışlı ve destekleyici olmak • Ortak bir dil geliştirmek • Cinsel konular hakkında açık ve rahat konuşabilmek. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ Değerlendirme Görüşmeleri Sırasında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
- 33. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ CİNSEL TERAPİDE GENEL İLKELER • Cinsel terapinin ilk görüşmesinde cinsel birleşme yasaklanır. Bu sayede çiftlerin cinsel birleşmenin kaygısı olmaksızın yakınlık ve haz almaları hedeflenir. • Ayrıntılı bir cinsel öykü değerlendirme seansında alınır. • Terapotik ittifak kurabilmek ve empati çok önemlidir. • Çiftler arasında yansız kalabilmek, danışanların herhangi bir düşüncesi veya davranışını yargılamamak, yargılayıcı olarak algılanabilecek soruları sormamak çok önemlidir. • Psiko eğitim Cinsel terapilerde bilişsel davranışçı yaklaşımın en önemli adımıdır. • Öğrenme becerileri, eğitim, destek, öneri ve iç görü üzerinde çalışılır. • Esnek olmak, basma kalıp kural ve uygulamalara bağlı olmamak gerekir. • Danışanlara gerçekte hasta olanın cinsel ilişki olduğu ve bireylerin hasta olmadıkları yönünde telkinde bulunulur.
- 34. Danışanları yetkinliğimiz içerisinde değilse başka bir uzmana yönlendirmeliyiz. • Psikotik bozukluklar ve sınırdaki hastalarda, • Yoğun depresyon belirtileri gösteren danışanlarda, • Alkol ve ilaç kullanım öyküsü olduğunda, • Diğer psikiyatrik bozuklukların yoğunluğu cinsel terapiyi engellediğinde. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ Hangi Danışanlarda Yönlendirme Gerekir ;
- 35. • Kadın cinsel bozukluklarında fizyolojik ve psikolojik neden ayrımını yapmak her zaman çok kolay değildir. Çoğu vakada iki neden birbiri ile örtüşür ve ayrımı yapmak zorlaşır. Aşağıdaki gibi durumlarda danışanlarınızı bir jinekolojik konsültasyona göndermeniz faydalı olabilir. • Genital ve Pelvik Ağrı • Birleşme sırasında veya sonrasında vajinal kanama, • Islanmanın yeterli olmasına karşın birleşme sırasında ağrı, CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ Hangi Durumlarda Kadınları Jinekoloğa Yönlendirme Gerekir ;
- 36. • Birleşme sırasında veya sonrasında bağırsaklarda veya mesanede ağrı • Ağrı nedeniyle penisin vajinaya tam olarak girememesi. • Cinsel Arzunun Yetersizliği • Başka zamanlarda normal olan cinsel arzunun belli zamanlarda veya sık olarak yitirilmesi, • Hormonlardaki değişiklikler (ilaç , operasyon veya yaş ile ilgili) CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ Hangi Durumlarda Kadınları Jinekoloğa Yönlendirme Gerekir ;
- 37. • Beraberinde genital veya pelvik belirtiler. • Diğer vücut işlevlerindeki değişiklikler. • Orgazm Bozuklukları • Orgazm yeteneğinin belli zamanlarda veya sık olarak yitirilmesi, • Beraberinde cinsel birleşme sırasında ağrı, arzu veya uyarılma yoksunluğu • Süreğen veya yineleyen idrar yolu ya da genital enfeksiyonların bulunması • Diğer vücut işlevlerindeki değişiklikler. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ Hangi Durumlarda Kadınları Jinekoloğa Yönlendirme Gerekir ;
- 38. • Eğer yakın zamanda bir üroloğa gitmemişse sertleşme bozukluğu olan danışanlarımızı öncesinde bir üroloğa göndermek doğru olabilir. • Erken boşalma çok nadiren bir fiziksel sorun nedeniyle yaşanır fakat geriye boşalma olması durumunda mutlaka üroloğa yönlendirmek gerekir. • Geç boşalma sorunu ve cinsel isteksizlikte yine nadiren ürolojik bir nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ Hangi Durumlarda Erkekleri Üroloğa Yönlendirme Gerekir ;
- 39. 1-) Davranışçı Teknikler: • Cinsel yanıtı anlamak için cinsel eğitim ve cinsel bilgilendirme konularını da içeren cinsel danışmanlık, • Performans kaygısını azaltmak, partnerin cinselliğini öğrenmek, cinsel birleşme dışındaki cinselliğe odaklanmak, iletişimi artırmak için duyumsal keşif, • Kendi cinselliğini öğrenmek ve kaygıyı azaltmak için kendini uyarma yani mastürbasyon egzersizleri, • Kaygının azaltılması için nefes, gevşeme ve rahatlama egzersizleri, • Özellikle erken boşalmada uygulamak için dur-başla tekniği, • Daha ileri davranışçı yöntemler. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ CİNSEL TERAPİ TEKNİKLERİ
- 40. 1-) Bilişsel Teknikler: • Zihni meşgul eden düşünceleri uzaklaştırmak, cinsel haz ve yakınlığa odaklanmak için duyumsal keşif veya zihinsel odaklanma, • Sistematik duyarsızlaştırma tekniği, • Anksiyetenin azaltılması için düşünce durdurulması veya dikkatin başka yöne çevrilmesi, • Cinsel tutumların yeniden uyarlanması, • Cinsel MİT’ler karşısında bilişsel yeniden yapılandırma tekniği. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ CİNSEL TERAPİ TEKNİKLERİ
- 42. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (1) • Masters ve Johnson tarafından bulunan bu teknik, çiftin birkaç gün ya da bir hafta süresince cinsel birleşme ya da orgazmdan vazgeçip, o süre zarfında birbirlerinin vücutlarına ve cinsel organlarına dokunmaları ve nazikçe okşamaları şeklinde uygulanmaktadır. • Bu egzersiz cinsel terapiler alanında Masters ve Johnson’un en önemli katkısı olarak betimlenmektedir. • Belirli vakalar dışında tüm cinsel terapilerde tavsiye edilen bir tekniktir. • Özellikle erektil disfonksiyonda, cinsel isteksizlik durumlarında ve orgazm bozukluklarında sıkça kullanılmaktadır. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 43. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (1) Duyumsal Odaklanma (Haz) Egzersizleri; • Temel şikayeti vajinismus olan kadınlar ile erken boşalma olan erkeklerde her zaman önerilmeyebilir. Eğer gerçekten gerekli ise, çiftin cinsel olarak birbirine uzaklığı diğer teknikleri engelleyecek ise ve örneğin erken boşalma problemi yaşayan bir erkek diğer teknikler ile boşalma kontrolünü sağlamakta başarılı bir noktaya gelebildiyse duyumsal odaklanma egzersizleri verilebilir. • Yine çiftin cinsellik algısı aşırı orgazm odaklıysa, yakınlaşma konusunda kaygıları varsa ve cinsellikle ilgili bilişsel yeniden yapılandırma kısıtlı kalıyorsa bu egzersizler verilebilir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 44. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (1) Duyumsal Odaklanma Egzersizlerinin Mantığı ; • Çoğu kez cinsel kaygının azalmasını sağlar. • Öğretici bir işleve sahiptir. • Çifte birbirine haz verme ve haz alma olanağı sağlar. • Çift arasındaki sevgi bağını arttırır. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 45. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (1) Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ; • Bir terapist cinsellik ve haz konusuna açıksa, bu konudaki çatışmalardan etkilenmemişse haz yönergelerini etkili şekilde verebilir. Fakat danışanın rahat olmadığı durumlarda ve kendi kaygılarından kurtulamayan bir terapist olunduğunda egzersizlerin verilmesinde problem yaşanabilir. • Yönergeler verilirken çiftlerin sosyal ve kültürel yapısına, eğitimine, kaygı düzeylerine ve diğer psikopatolojilerine uygun olarak verilmeye çalışılır. Her çift için yönergeler her zaman aynı şekilde verilemez. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 46. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (1) Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ; • «İlk olarak sizden bir süre cinsel ilişkiyi girmemenizi ve orgazm olmaya odaklanmamanızı istiyorum. Bu konudaki hisleriniz nelerdir? • Bu sorudan sonra danışanların ifade edecekleri duygular ele alınır ve bu duygular üzerine konuşulur. • «Cinsel birleşme olmamasına karşın çok özel bir ilişki kuracaksınız» şeklinde yönerge verilmeye devam edilir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 47. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (1) Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ; • «Bu gece bütün işlerinizi tamamladıktan sonra ikinizden de duş alıp üzerinizde hiçbir giysi bulunmadan yatağa girmenizi istiyorum. Yatağa girdikten sonra nazik ve odaklanmış bir şekilde birbirinizi okşamanızı istiyorum. İlk olarak siz partnerinizi okşayacaksınız ( egzersizlere önce kimin başlayacağı bazı çiftler için oldukça önemli olabilir, örneğin eşlerden birinin diğerinden haz talep etme gibi bir konuda ketlenmesi varsa, partnerlerden biri reddedilmekten çok korktuğu, suçluluk duyduğu, güvensiz olduğu için haz almaktan çok vermekle meşgulse bu duruma dikkat çektinten sonra önce bu partnerin haz vermesi talep edilebilir, bu şekilde haz verip gevşedikten sonra kendini haz alabilmek için daha rahat hissedebilir.) • İlk önce haz vermeye kadının, haz almaya erkeğin başlayacağı bir çalışma için yönerge şu şekilde olabilir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 48. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (1) Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ; • «Siz (erkek) karın üstü yatacaksınız. Sizden (kadından) onu olabildiğince nazik ve yumuşak bir şekilde okşamanızı isteyeceğim. Kafasının arka tarafından, kulaklarından ve boynundan başlayın. Yavaşça sırtından aşağıya doğru ve yan taraflara inin. Kalçasından aşağı, uyluklarının iç taraflarına doğru. Nazikçe bacaklarını ve ayaklarını okşayın. Siz (alıcı taraf) sadece duygularınıza konsantre olmalısınız, duygularınıza konsantre olmanız çok önemli, partneriniz yorulur ya da sıkılır diye dert etmeyin. Duygularınızla baş başa kalmaya çalışın ve ona hissettikleriniz ile ilgili geribildirimde bulunun. Hoşunuza giden ve gitmeyen şeyleri partnerinize söylemekten ya da göstermekten çekinmeyin. • İkinizde vücudun arka tarafın okşanmasının tamamlandığını düşündüğünüzde ters dönün. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 49. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (1) Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ; • «Şimdi ön tarafta aynı şeyi yapın. Kafasından, yüzünden ve boynundan başlayın. Yavaşça, nazikçe ve olabildiğince duyarlı bir şekilde göğsünü, göbeğini, yan taraflarını okşayın fakat bu çalışmamızda penisi okşamayacağız veya uyarmaya çalışmayacağız. Uylukları, bacakları ve ayakları da okşayın. İkiniz de tamamlandığını düşünene kadar devam edin. • Sonra sıra sizde, şimdi siz (erkek) partnerinize (kadına) aynı şeyi yapın. Siz de meme uçları, klitoris ve vajina ağzını atlayın. Sadece vücudun geri kalanını okşamaya konsantre olun. Siz de (kadın) sadece duygularınıza konsantre olun ve partneriniz yorulur sıkılır diye dert etmeyin, duygularınızla baş başa kalmaya çalışın.» CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 50. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (1) Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ; • Haz egzersizleri verildikten sonraki seansta bu egzersiz ile ilgili çiftin verdiği tepkiler ayrıntılı olarak incelenmelidir. • Davranışlar belirli duygular ve düşünceler ortaya çıkarır. Bu duyguları ve düşünceleri terapi ortamında tartışmak ve açıklık kazandırmak terapi rasyoneli için çok önemlidir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 51. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (1) Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ; • Pek çok çiftin tepkisi olumlu yöndedir, duyumsal odaklanma çiftin arasındaki bağı geliştirir, birbirlerine karşı daha verici ve sevecen olmalarını sağlar. • Bu egzersiz ile birlikte haz için ereksiyon veya cinsel ilişkiye girmenin gerekli olmadığını görürler. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 52. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (1) Duyumsal Odaklanma Egzersizinin Yönergeleri ; • Çiftin deneyimleri hem erotik hem de duygusaldır. • Bazı çiftlerde direnç olarak bazı çiftlerde ise cinsel coşkunun sağlıklı bir ifadesi olarak orgazm veya cinsel birleşme yaşanabilir. Bu konuda açık ve nazik bir yaklaşım yardımcı olacaktır. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 53. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (1) Duyumsal Odaklanmaya Olumsuz Tepkiler ; • Önemli psikopatolojik problemler veya evlilik problemleri varsa bireyler olumsuz tepki gösterebilirler. Terapi sürecinin ilerlemesi için bu olumsuz tepkiler çözümlenmeli ya da pas geçilmelidir. • Özellikle dokunuşun ve yakınlaşmanın olmadığı uzun süreli orgazm ve performans yönelimli birlikteliklerde bu tepkiler görülebilir. • Olumsuz tepki nispeten hafifse, duygusal tepkiyi düzeltmek için deneyimin basit bir tekrarıyla birlikte yorumsal ama özünde destekleyici ve güven verici bir görüşme genellikle yeterli olur. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 54. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (1) Duyumsal Odaklanmaya Olumsuz Tepkiler ; • «başlangıçta biraz kaygılı (gergin veya farklı) hissetmek çok normal. Daha önce kendinize bu tür bir fiziksel yakınlaşma iznini hiç vermediniz» • Fakat daha derin kaygılar (zarar görme korkusu v.b.) psikoterapötik müdahaleyi gerektirir. Çünkü cinsel tepkinin ortaya çıkmasına izin vermek için bir derecede çözümleme gereklidir. • Fakat sonuç değil sadece duyumsal odaklanma çalışması kaygı uyandırıyorsa «pas» geçerek bir sonraki aşamalarla devam etmek gerekebilir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 55. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (1) Duyumsal Odaklanmaya Olumsuz Tepkiler ; • Olumsuz tepki nispeten hafifse, duygusal tepkiyi düzeltmek için deneyimin basit bir tekrarıyla birlikte yorumsal ama özünde destekleyici ve güven verici bir görüşme genellikle yeterli olur. • «başlangıçta biraz kaygılı (gergin veya farklı) hissetmek çok normal. Daha önce kendinize bu tür bir fiziksel yakınlaşma iznini hiç vermediniz» • Fakat daha derin kaygılar (zarar görme korkusu v.b.) psikoterapötik müdahaleyi gerektirir. Çünkü cinsel tepkinin ortaya çıkmasına izin vermek için bir derecede çözümleme gereklidir. • Fakat sonuç değil sadece duyumsal odaklanma çalışması kaygı uyandırıyorsa «pas» geçerek bir sonraki aşamalarla devam etmek gerekebilir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 57. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (2) • Genellikle duyumsak odaklanmanın ikinci adımı olarak devam eder fakat bazı çiftler direkt bu adımdan başlayabilirler. • Çift karşılıklı duyumsal odaklanma egzersizini tamamladığında veya bu deneyimi atlama yönünde terapötik bir karar verildiğinde genital haz egzersizi talimatı verilir. • Bu talimat genital organların nazik, tahrik edici uyarımına atıfta bulunur. • Hedefi orgazm değil uyarılma sağlamaktır. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ
- 58. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (2) • Cinsel birleşme girişimi veya orgazm için çabalayıp cinsel sıkıntı yaşayan pek çok çift bu egzersize yoğun erotik haz ile birlikte fizyolojik karşılıkta verirler. • Yapılandırılmış bir ortam performans kaygısını azaltacaktır çünkü partnerler performans sergilemek zorunda değildirler. • Bu egzersizdeki heyecan ve haz ile erkekte farkında bile olmadan ereksiyon, kadında ise vajinal ıslaklık olabilir, çiftler cinsel birleşmeyi arzulayabilirler ve çalışma kuralını ihlal edebilirler ama bu sağlıklı be direngen bir gösterge olabilir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZİNE TEPKİLER
- 59. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (2) • Tepkiler olumlu bir şekilde geliştiğinde bir sonraki egzersize geçilebilir. Sonraki egzersizler tamamen üzerinde çalışılan durum ve programa göre cinsel birleşme dışı orgazm veya cinsel birleşme olabilir. • Ortaya çıkabilecek olan olumsuz tepkiler ise terapötik bir meydan okumayı temsil ediyor olabilir olabileceği gibi kişinin cinsel kaygıları, suçluluk duygusu, cinsel mitleri veya bir savunması da olabilir. • Örn. partneri penisini okşarken bundan kaygı duyan birinin gençlik dönemindeki mastürbasyon ile ilgili suçluluk duygusu açığa çıkabilir. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZİNE TEPKİLER
- 60. DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİ (2) • DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZLERİNE DİRENÇ GÖSTEREN DANIŞANLAR İLE ÇALIŞIRKEN; • TEKRAR, İÇ GÖRÜ VE PAS GEÇMEK TERAPÖTİK YÖNTEMLERİ KULLANILIR. CİNSEL YANITIN FİZYOLOJİSİ DUYUMSAL ODAKLANMA EGZERSİZİNE TEPKİLER