More Related Content
Viewers also liked (15)
Similar to Deniz alkan 20070660 ceit 338 (20)
Deniz alkan 20070660 ceit 338
- 1. DEN?Z ALKAN20070660B?L???M ET??? VE ??RET?M?
- 2. ET?KToplumsal ya?am, tarihin en erken d?nemlerinden g¨¹n¨¹m¨¹ze kadar ?nemli de?i?imlere sahne olmu?tur. Etik ¡°yarar, iyi, k?t¨¹ vb. sorunlar? inceleyen, t?re ile ilgili bir davran?? yasas? geli?tiren, neyin u?runda sava??lmaya de?er , ya?ama neyin anlam kazand?rd???, hangi davran???n iyi ve hangisinin k?t¨¹ oldu?u gibi sorunlar? kendine konu edinen bilim.¡± anlam?ndad?r.
- 3. Her toplumun kendi de?er yarg?lar?, inan??lar?, gelenek ve g?reneklerine g?re eti?in farkl? bi?imlerde tan?m ve uygulamalar?na rastlanmaktad?r.Cevizci (2002) eti?i , neyin iyi ve do?ru, neyin k?t¨¹ ve yanl?? oldu?unu ara?t?ran, insan hayat?n?n ger?ek amac?n?n ne olmas? gerekti?ini soru?turan, ahlakl? ve erdemli bir ya?ay???n hangi ??eleri i?erdi?ini irdeleyen felsefe dal? olarak tan?mlanm??t?r. Etik, yap?lmas? gerekeni s?yleyen bir etkinlik de?il, ahlaki sorunlarla ilgili do?rulanabilir ya da yanl??lanabilir bilgiler ortaya koyan ya da koymas? beklenen, felsefenin bir alt disiplinidir.
- 4. Etik ve ahlak aras?nda kavramsal ve ayn? zamanda i?levsel bir ili?ki kurulmu? oldu?u g?r¨¹lmektedir.Ahlak kavram? ¡°bir toplum i?inde ki?ilerin uymak zorunda olduklar? davran?? bi?imleri ve kurallar¡± ?eklinde ifader edilmekteyken ; etik, ahlak kavram?n?n felsefi boyutunu temsil etmekte ve ?o?u zaman ¡°ahlak felsefesi¡± bi?iminde tan?mlanmaktad?r. Etik, felsefenin bir ?al??ma alan?d?r. Ahlak , toplumda uyulmas? gereken davran?? kurallar?n? a??klar. Etik , ahlak?n ?z¨¹n¨¹ sorgunlar ve yarg?lar. Ahlak y?resel de?erler ta??rken, etik ise evrensel de?erler ¨¹retir ve bu de?erler kolay kolay de?i?mez.
- 5. Etik kavram? ile kar??t?r?labilecek bir di?er kavram ise hukuktur. Huku?un somut ve a??k yaz?l? kurallardan, eti?in ise genellikle yaz?l? olmayan kurallardan olu?uyor olmas?d?r.Hukuk kurallar?na uyulmad??? zaman yasal yapt?r?mlar uygulan?rken, etik kurallara uyulmad???nda yasal s¨¹rece girilmeden ?o?unlukla toplumsal yapt?r?mlar uygulanmaktad?r.Baz? etik kurallar?n yasal yapt?r?mlar?da olabilmektedir.(?rne?in bir meslek kurulu?unun etik kurallar?na uymayan bireyin, o meslekten ihra? edilmesi ve o mesle?i birdaha yapamamas? gibi)
- 6. Uysal (2006), s?z konusu etik teorileri konular?na g?re; normatif etik , meta etik ve uygulamal? etik olmak ¨¹zere ¨¹? ama ba?l?k alt?nda incelenmekte, ayr?ca baz? kaynaklarda etik teorilerin betimleyici etik, normatif etik ve meta etik olarak s?n?fland?r?ld???n? belirtmektedir.Betimleyici etik, insan eylemini g?zlemleyerek eylemlerin sonu?lar?n? betimler.Normatif etik, insanlar?n inanmas? gereken do?ru veya yanl??lar? ortaya koymakta ve bunun i?in birtak?m toplumsal kurallar , ilkeler ya da normlar geli?tirmektedir. Meta etik, ahlaki yarg?lar?n nesnel veya ki?iye g?re de?i?en g?receli bir kavram olup olmad???n? ele al?r ve inceler.
- 7. Uygulamal? etik ise, belli bir alanda ortaya ??kan etik sorunlar?n tart???lmas? i?in ilkeler olu?turma ve bu ilkelerin bireylerin davran??lar?nda uygulanmas? ile ilgilenir. B?L???M TEKNOLOJ?LER? VE ET?KBilgi ve ileti?im teknolojilerindeki (B?T) geli?meler, ya?ad???m?z d¨¹nyay? k¨¹resel bir bilgi toplumuna d?n¨¹?t¨¹rm¨¹?t¨¹r.Bilgisayarlar?n ve ?zellikle internetin ortaya ??k??? ve geni? kitlelerce yayg?n bir bi?imde kullan?m?, insan ya?am?n? bir anlamda ¡°elektronik¡± veya bir ba?ka deyi?le e-ya?am bi?imine d?n¨¹?t¨¹rm¨¹?t¨¹r.E-ya?am ,e-toplum,e-devlet, e-posta gibi di?er bir?ok teknolojik terminolojinin insan hayat?na girmesi ile y¨¹zyllard?r s¨¹regelen al??kanl?klar?n, d¨¹?¨¹nce kal?plar?n?n, olgu ve olaylar?n s?z konusu yeni ba?lam ?er?evesinde yeniden ele al?nmas?na gereksinim do?mu?tur.Bilgi ?a??n?n en belirgin ?zelliklerinden birisi nitelik ve nicelik olarak artan biliginin B?T arac?l??? ile h?zl? bir bi?imde yay?lmas?d?r.Film, m¨¹zik,kitap gibi fikir ve sanat eserleri de yine ?oklu ortam (multimedia )destekli geli?mi? B?T ile binlerce kullan?c?ya iletilebilmektedir. Bili?im eti?ine ili?kin g¨¹nl¨¹k hayatta en s?k kulland???m?z kavramlar bilgisayar eti?i ve internet eti?idir.Bilgisayar eti?i; s¨¹rekli geli?en bilgisayar teknolojilerindeki kavram,politika ve de?erler aras?ndaki ili?kileri ele alan dinamik ve karma??k bir ?al??ma alan? bi?iminde tan?mlanabilir.
- 8. Biligisayar Eti?i Enstit¨¹s¨¹ taraf?nda ortaya konan 10 etik kural ?u ?ekilde ?zetlenebilir.1. Bir bilgisayar? di?er insanlara zarar vermek i?in kullanma.2. Di?er insanlar?n bilgisayar ?al??malar?na engel olma.3. Di?er insanlar?n dosyalar?ndaki bilgileri kar??t?rma.4. Bir bilgisayar? ?almak i?in kullanma.5.Bir bilgisayar? yalanc? ?ahitlik i?in kullanma.6. Bedelini ?demedi?in bir yaz?l?m? kullanma ve kopyalama.7. Yetki almaks?z?n veya kar??l???n? ?demeksizin di?er insanlar?n bilgisayar kaynaklar?n? kullanma8.Di?er insanlar?n zihinsel/fikri ¨¹retimlerini kendine mal etme.
- 9. 9.Yazd???n?z program?n veya tasarlad???n?z sistemin sosyal sonu?lar? ile ilgili olarak d¨¹?¨¹n¨¹n.10.Bilgisayar? yak?n?n?zdaki insanlar? d¨¹?¨¹nerek ve sayg? duyarak kullan?n. ?nternet eti?i, internet ¨¹zerinde kabul edilebilir ya da kabul edilemez davran??lar? belirleyen kurallard?r. Shea (2003) internet eti?i hakk?nda 10 temel kural belirlemi?tir:1. ?nsan oldu?unu unutmay?n.2. ?nternet ortam?nda ger?ek hayatta davrand???n?z gibi davran?n.3.Sanal ortamda bulundu?unuz yerin bilincinde olarak davran??ta bulunun.4. ?nsanlar?n zamanlar?na ve internet eri?im olanaklar?na sayg? g?sterin.
- 10. 5.?nternette g¨¹zel g?r¨¹n¨¹n.6.Bilgilerinizi payla??n.7.Ate?li tart??malarda kontrol¨¹n¨¹z¨¹ kaybetmeyin.8.?nsanlar?n ?zel hayatlar?na sayg? g?sterin.9.G¨¹c¨¹n¨¹z¨¹ k?t¨¹ye kullanmay?n.10. ?nsanlar?n hatalar?na kar?? ba???lay? olun.
- 11. Farkl? durumlar temelinde ?rneklendirildi?inde korsan yaz?l?m kullan?m?, bilgisayar ve internet arac?l??? ile ba?kalar?na ait bilgilere yasal olmayan bi?imde eri?im, uzun ve yorucu s¨¹re?ler ile ¨¹retilen fikir ve sanat eserlerinin yine yasa d??? bir bi?imde da??t?lmas? ve kullan?lmas? bunlardan sadece ?ne ??kan baz?lar?d?r. Mason s?z konusu bili?im eti?i sorunsallar?n? PAPA olarak kodlanabilecek bi?imde grupland?rm??t?r. Gizlilik, Do?ruluk, Fikri,M¨¹lkiyet ve eri?im olmak ¨¹zere 4 ana ba?l?kta ele alm??t?r.
- 12. Gizlilik Mason(1986), B?T¡¯te meydana gelen geli?meleri (izleme,hesaplama,eri?me vb. yeteneklerinin artmas? ve kolayla?mas?) ve karar alma s¨¹recinde kullan?lan bilginin de?erinin artmas?n?n bireylerin ?zel ya?ant? alanlar?n? tekdit eden iki ?nemli g¨¹? oldu?unu belirtmi?tir. B?T yard?m? ile bankac?l?k, ticaret , ileti?im, e?lence ve e?itim etkinlikleri h?zl? ve kolay bir bi?imde ger?ekle?tirilebilmektedir.. Ancak s?z konusu i?lemlerin ger?ekle?tirilebilmesi bireylerin kimlik bilgileri, banka hesap numaralar?,ileti?im adresleri gibi ?zel baz? bilgilerin elektronik veritabanlar?nda saklanmas?n? gerektirmektedir.
- 13. Gizlili?in korunmas? i?in teknolojik temelde ?nlemler al?nabilmektedir. Al?nan teknolojik ?nlemler ¨¹st d¨¹zey bilgisayar kullan?c?lar? taraf?ndan yasal olmayan bi?imde kald?r?labilmektedir. Her kilidi ya da ?ifreyi ??zmek i?in bir anahtar ya da ??z¨¹m bulunmaktad?r.Ba?kalar?na ait bilgiye elektronik ortamda gizlice eri?ime y?nelik giri?imlerin t¨¹m¨¹yle ?nlenebilmesi olanakl? g?z¨¹kmemektedir. Toplumu olu?turan bireylerin gizlili?i hi?e sayan ve iyi niyetli olmayan davran??lara kar?? etik bir bak?? a??s? ve duyarl?l?k geli?tirmesi ka??n?lmaz olmu?tur.
- 14. Do?rulukBilgi ?a??nda ge?mi? tarihsel d?nemlere g?re ?zellikler B?T¡¯in kullan?m? bilginin hem miktar?nda hemde niteli?inde b¨¹y¨¹k art?? sa?lam??t?r.D¨¹nyan?n bilgi temelleri her 2-3 y?lda ikiye katlanmaktad?r.Herg¨¹n 7000 bilimsel ve teknik makale yay?nlanmaktad?r.Her iki hadtada 19 milyon ciltlik veri d¨¹nyan?n y?r¨¹ngelerindeki uydulardan g?nderilmektedir.Sanayile?mi? uluslarda ortaokul mezunlar?, kendi b¨¹y¨¹kbabalar?n?n ve b¨¹y¨¹kannelerinin t¨¹m ya?amlar? boyunca ??rendiklerinden daha fazla bilgi ile mezun olmaktad?rlar.
- 15. Elektronik ortama girilen bilginin do?rulu?u ?o?u zaman kontol edilmedi?i i?in sorunlar olu?turabilmektedir. Bazen bilginin do?rulu?u ?ok kritik ya da hayati de?er ta??yor olabilir.?rne?in ilk yard?m konusunda yanl?? elde edilen bir bilgi, bireylerin ?l¨¹m¨¹ne neden olabilir.Ticari i?lemlerde yanl?? girilen rakam birey ya da ?irketleri ekonomik olarak u?uruma s¨¹rekleyebilir. ¡°Bilgi ??pl¨¹?¨¹¡± olarak g?sterilen internet ortam?nda yer alan t¨¹m bilgilerin do?rulu?unun kontrol edilmesi olanaks?z g?z¨¹kmektedir.
- 16. Do?ru bilgiye ula?mak isteyen bireylerin ya g¨¹venilir sitelerden bilgilere eri?mesi ya da elde etti?i bilgileri di?er bilgilerle kar??la?t?rarak zihninde muhakeme ederek onaylatmas? gerekmektedir.Mason (1986), bilginin do?rulu?unun ortaya konulmas?nda ger?eklik , g¨¹venirlik, tam ve kesin olma gibi konularda kimin sorumlu oldu?u gibi sorular? g¨¹ndeme getirerek bili?im ?a??nda b¨¹y¨¹k miktarda bilgi aras?ndan elde edilecek ger?ek, do?ru ve g¨¹venilir bilginin ?nemine dikkat ?ekmektedir.
- 17. Fikri M¨¹lkiyetBilgi ?a??na gelindi?inde soyut, bireylerin veya gruplar?n entelekt¨¹el birikim s¨¹re?lerine dayanan, bilgi, fikir veya eser bi?imlerinde ifade edilebilecek bir t¨¹r ¨¹retim ortaya ??km??t?r. Bu ¨¹retimin sonucunda ortaya ??kan ¨¹r¨¹nlerin B?T ile elektronik ortamda kolayca kopyalanabilmesi ve da??t?labilmesi fikri m¨¹lkiyet temelinde birtak?m sorunlar ortaya ??karm??t?r. Bilgi ?a??nda fikri m¨¹lkiyet, yani kullan?lan bilginin kime ait oldu?u ?nde gelen bili?im eti?i sorunlar? aras?nda yer almaktad?r. ¡°Bilginin sahibi kimdir, bilgiye kar??l?k ?denmesi gereken ekonomik bedel nedir?¡± gibi sorular fikri m¨¹lkiyet kavram? ile ilgili olarak ortaya konmas? gereken yan?tlar? i?ermekedir.
- 18. Eri?imBilgi toplumunda bireyin herhangi bir bilgiye eri?ebilmesi i?in ?ncelikle okuma, yazma, hesaplama, yorumlama gibi temel zihinsel becerilere sahip olmas? gerekmektedirG¨¹n¨¹m¨¹zde bilgisayarlar bir?ok i?in ¨¹stesinden gelmektedir. Bazen tamire gereksinim duyulsa bile; bilgisayarlar uyumazlar, yorulmazlar, hasta olmazlar ve dinlenmeleri i?in zamana ihtiya? duymazlar. Bu y¨¹zden bir?ok meslek dal?nda insanlar?n yerlerine bilgisayarlar kullan?lmaktad?r.Bu durum istihtam i?in k?t¨¹ bir durum olarak g?z¨¹kse bile donan?m ve yaz?l?m m¨¹hendisli?i, sistem analistli?i, bilgisayar ??retmenli?i,bilgisayar sat?c?l??? gibi yeni mesleklerde olu?turmaktad?r. Bilgisayarlar?n ??yerlerinde Kullan?lmas?
- 19. Bilgisayar Su?lar?Zararl? yaz?l?mlar (vir¨¹s,solucan,casus yaz?l?mlar vb) ve k?t¨¹ niyetli ki?iler (bilgisayar korsanlar?) bilgi ?a??n?n ?nemli etik sorunlar?ndand?r.Zararl? yaz?l?mlar, Bilgisayar kullan?c?lar?na ve kurumlara ba?ta veri kayb? ve sistem ??kmesi olmak ¨¹zere ?ok b¨¹y¨¹k maddi ve manevi zararlar verebilmektedirler. K?t¨¹ niyetli ki?iler, kullan?c?lar?n kredi kart? bilgileri ve parolalar? gibi gizli verilerini elde edebilirler. Vir¨¹s programlar?n? yazmak ya da kas?tl? olarak di?er bilgisayarlara bunlar? yaymak yasal olarakta bir su?tur.
- 20. Mesleki SorumlulukBilgisayar uzmanl??? ile ilgili mesleki kurulu?lari etik ilkeler olu?turmu?,etik sorumluluklar?n y?netimi ve anla??mlas? i?in ders programlar? geli?tirmi?lerdir.K¨¹resel yasal durumlar, k¨¹resel i? ili?kileri ya da k¨¹resel e?itim ortamlar?nda ge?erli olacak etik kurallar ve de?erlerin belirlenmesi gerekmektedir.K¨¹reselle?me
- 21. B?L???M TEKNOLOJ?LER ??RETMENL??? MESLEK ET??? Meslek eti?i k?saca bir meslek yerine getirilirken uyulmas? gereken davran?? kurallar? bi?iminde tan?mlanabilir. Bireyler bir mesle?i yaparken ?nceden belirlenmi? davran?? kal?plar?na uymalar? mesleki e?itimin bir gere?idir. Bu a??dan genel etik ilkelerden ba?ka, yine her mesle?in kendine ?zg¨¹ etik ilkeleri (mesleki etik) olmas? beklenir. Doktorlar i?in t?p eti?i, ??retmenler i?in ??retmenlik meslek eti?i gibi...
- 22. ??retmenlik Meslek Eti?iE?itim program?n? uygulayan ve ??retim s¨¹recini y?nlerndiren ??retmenlerin yeterlikleri genel k¨¹lt¨¹r, ?zel alan bilgisi ve pedagojik formasyon boyutlar?nda s?n?fland?r?lmaktad?r.??retmenlik Mesle?i Etik ?lkeleri olu?turulmas? i?in ?e?itli kurum ve kurulu?lar,??retmen dernekleri etik kodlar ¨¹retmi?lerdir.Amerikan ??retmen Derne?i dan??ma ve y¨¹r¨¹tme kurulunun ??retmenler i?in belirlemi? oldu?u etik kodlar 4 ana grupta toplanm??t?r.
- 23. A. ??rencilere Y?nekik Etik Davran??lar??retmen, ??encilerini kas?tl? olarak a?a??lamaz.??retmen, yasalarca gerekmedik?e ??rencilerine ait gizli bilgileri a??klamaz.??retmen, ??rencilerinin sa?l?k ve g¨¹venliklerine gelebilecek zararlardan korumak i?in ?aba g?sterir.??retmen, mesleki g?revlerini yapabilmek i?in zihinsel sa?l??a, fiziksel olarak dayanma g¨¹c¨¹ne ve sosyal sa?duyuya sahiptir.??retmen, bu etik kodlarla ters d¨¹?meyen yaz?l? okul politikalar?na , uygulanabilir kural ve d¨¹zenlemelere uyar.B. Mesleki Uygulamalar ve Performansa Y?nelik Etik Davran??
- 24. C. Meslekta?lar?na Y?nelik Etik Davran????retmen, kasten meslekta?lar? ya da okul sistemi ile ilgili yanl?? beyanlarda bulunmaz.??retmen, toplumda ve s?n?f?nda yer alan farkl? k¨¹lt¨¹r ve de?erleri tan?mak i?in ?aba g?sterir.??retmen,okul- toplum ili?kilerinde olumlu ve aktif rol al?r.D. Aile ve Topluma Y?nelik Etik Davran??
- 25. Ayd?n (2003) ??retmenlik meslek eti?i ilkelerini 11 ba?l?k alt?nda toplam??t?r1- Profosyonellik2- Hizmette sorumluluk3- Adelet4- E?itlik5- Sa?l?kl? ve g¨¹venli bir ortam?n sa?lanmas?6- Yolsuzluk yapmamak7- D¨¹r¨¹stl¨¹k- do?ruluk ve g¨¹ven8- Tarafs?zl?k9- Mesleki ba?l?l?k10- Sayg?11- Kaynaklar?n etkili kullan?m?
- 26. Bililim Teknolojileri ??retmenli?i Meslek Eti?i¡°Bili?im Teknolojileri ??retmeni ?zel Alan Yeterlikleri¡±, 6 ana yeterlik ve 27 alt yeterlikten olu?maktad?r.Bunar ??retim s¨¹recini ve ortam?n? tasarlama,planlama , d¨¹zenleme(3 alt yeterlik);teknolojik kavramlar ve uygulamalar (6 alt yeterlik),??renme-??retme- program(4 alt yeterlik),geli?imi izleme ve de?erlendirme (3 alt yeterlik). Okul aile toplum ili?kileri ,etik ve sosyal konular (8 alt yeterlik) ve mesleki geli?im (3 alt yeterlik).
- 27. Bilgisayar Eti?i E?itimi B?T g¨¹n¨¹n¨¹m¨¹z ??retmen e?itiminde ?ok ?nemli bir yere sahiptir. Bilgisayar ve internet kullan?m?nda ??retmen adaylar?na teknik bilgilerin oldu?u kadar do?ru ve etik kullan?ma ili?kin bilgi ve tutumlar?nda kazand?r?lmas? gerekmektedir. Bilgisayar eti?ine ili?kin ilkelerin ??retiminde bireylere bilgisayar teknolojilerinin do?ru kullan?m? ile ilgili salt kurallar vermek yerine , eti?in ?z¨¹ onlara kavrat?lmal?d?r.Etik ??retiminde do?runun ne oldu?unu ??retmek yerine do?runun neden do?ru oldu?u ??retilmelidir.Aksi halde bilgisayar eti?i sadece kurallar b¨¹t¨¹n¨¹ olarak kalacak ve teknolojinin geli?mesiyle ortaya ??kan yeni etik meselelere uyum sa?lamayacakt?r.