More Related Content
Viewers also liked (7)
Similar to Enny Das (20)
Enny Das
- 1. 3332 Dentz Dentz Meneer X is diabetespati谷nt. Hij rookt een pakje per dag en neemt het niet al te nauw met poetsen. Zijn tandvlees is, net als bij zijn vo- rige bezoek, behoorlijk ontstoken. U legt hem uit dat de kans bestaat dat hij parodontitis krijgt en wat de ellendige gevolgen daarvan kunnen zijn.Nu de pati谷nt de benodigde ken- nis heeft en weet wat hem boven het hoofd hangt, zal hij zijn leefstijl aanpassen. Althans, dat zou logisch zijn. Confrontatie Alleen speelt logica amper een rol van beteke- nis in dit soort situaties.Volgens professor Enny Das zijn mensen irrationeel als het om onge- zond gedrag gaat. We vinden bijna allemaal dat onze gezondheid het belangrijkste is,maar we leven daar vervolgens totaal niet naar. Ik kan me voorstellen dat je als tandarts graag wilt dat mensen snappen wat de gevolgen zijn van slechte gebitsverzorging en ze ermee con- fronteert.Veel zorgverleners denken dat ze door informatie te geven gedrag kunnen be誰nvloe- den. Alleen werkt het niet op zon manier. We doen geen ongezonde dingen omdat we niet weten dat ze ongezond zijn. Je kunt mensen niet dwingen iets onder ogen te zien. Maar wat is dan de reden dat mensen de goedbedoelde adviezen van de huisarts of de tandarts in de wind slaan? En dat ze hun on- gezonde gedrag zelfs verdedigen met door- zichtige smoesjes (Mijn opa rookte een pakje per dag en is honderd geworden). Redenen Er zijn volgens Das verschillende oorzaken voor dit struisvogelgedrag: De gangbare ge- dachte is dat we ontwijkend reageren op ge- zondheidsadviezen uit angst, maar dat klopt niet. Het zijn de pogingen om die angst v坦坦r te zijn die mensen defensief maken. Pogingen om de eigen kwetsbaarheid te ontkennen. Dat doen we met onze gedachten. Gedachten die we gebruiken om maar niet te hoeven voelen hoe kwetsbaar we zijn. Voor sommige dingen zijn we zo bang, dat we ze niet eens w鱈llen voelen.Dus als je mensen direct aanspreekt op hun ongezonde gedrag, verzinnen ze allerlei redenen waarom die boodschap niet op ze van toepassing is.Ze willen het gewoon niet horen. Een andere factor bij ongezond gedrag is dat de gevolgen ervan vaak pas op de lange termijn zichtbaar zijn, we merken er op dit moment niets van.Een roker ziet het probleem van zijn verslaving meestal pas als hij last krijgt van een rokershoestje. De gevolgen voor de lange ter- mijn zijn voor mensen moeilijk mee te nemen in hun beslissingen in het hier en nu. Een ander punt is dat veel ongezond gedrag een gewoonte is geworden.We zijn nu eenmaal gewoontedieren en een ingesleten patroon is moeilijk te doorbreken. Daarom geldt dat gedrag in het verleden de beste voorspeller is voor gedrag in de toekomst. Bovendien raakt gedrag gekoppeld aan je identiteit, dus wie je denkt te zijn.Stoppen met roken is heel moei- lijk,veel rokers zijn ervan overtuigd dat ze niet kunnen stoppen. Geef je ze het advies om te stoppen, dan reageren ze fatalistisch.Ach, ik moet toch ergens dood aan gaan.Zon reactie Liza Leijenhorst Enny Das is hoogleraar Communicatie en Be誰nvloeding aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en houdt zich bezig met onderzoek naar gezondheidscommunicatie. Dentz sprak met haar over het veranderen van ongezond gedrag, het geven van informatie en de averechtse werking van bangmakerij. Focus op de verpakking, niet op de boodschap Hoe verandert u het slechte (poets)gedrag van uw pati谷nt?
- 2. 34 Dentz neiging zich te verdedigen. In feite geef je het ego eerst een koekje. Net zoals we bij een kind dat gevallen is een snoepje op de knie leggen, leiden we mensen ermee af.Als je het ego streelt, zijn mensen ineens wel bereid om toe te geven dat een opmerking over hun gedrag hout snijdt. Eerder niet.En om terug te komen op de roker die denkt dat hij niet kan stoppen: in plaats van hem bang te maken,kun je veel beter nadenken over wat die persoon nodig heeft. Probeer er- achter te komen waarom hij denkt dat hij niet kan stoppen en maak een boodschap die daarbij aansluit. Humor Ook humor kan zon koekje voor het ego zijn. Er zijn onderzoeken naar gedaan.Met humor geef je mensen een goed gevoel en raken ze in een positieve stemming. Als je dan iets zegt over hun leefstijl, voelen ze zich minder snel aangevallen. In het verlengde daarvan zijn er onderzoeken die laten zien dat een humoris- tische gezondheidscampagne met waarschu- wingen wel helpt. Humor verzacht de bood- schap en helpt te relativeren waardoor mensen er meer voor openstaan. Volgens Das kunnen tandartsen hun pati谷nten ook koekjes voor het ego geven en humor gebruiken.Begin met iets positiefs, zoals een compliment of een grapje.Geef dan het advies om iets te veranderen en eindig weer met iets positiefs.We noemen dit het Hamburgermodel. Als je meteen begint met het advies, schieten pati谷nten in de verdediging of ze vinden je een zeurpiet. Verpakking Daarnaast adviseert Das om veel aandacht te besteden aan de verpakking van de boodschap: Veel mensen vinden mooie witte tanden bij- voorbeeld belangrijker dan de gezondheid van hun gebit.De gezondheidsaspecten zijn op dit moment nog niet relevant en er aantrekkelijk uitzien wel. Als je doel bijvoorbeeld is om te voorkomen dat een pati谷nt parodontitis krijgt, dan is appelleren aan de langetermijngevolgen daarvan vaak niet de manier om een betere mondgezondheid te krijgen. Dan kun je beter het doel boven de middelen stellen en de pa- ti谷nt uitleg geven over de cosmetische gevol- gen. Dat klinkt oppervlakkig, maar het is komt voort uit hulpeloosheid.Mensen geloven niet dat ze het gedrag kunnen veranderen en raken verstrikt in zelfbeperkende gedachten. Bangmakerij Das heeft al veel onderzoeken naar het effect van verschillende voorlichtingscampagnes op gezondheidsgebied op haar naam staan.Ik heb vooral gekeken naar campagnes die angst op- wekken,dus de voorlichting waarbij je laat zien welke negatieve gevolgen bepaalde gewoonten kunnen hebben.Daarbij was het idee heel lang dat het mensen zou motiveren om hun gedrag te veranderen.Toch bleek telkens weer dat angst opwekken geen goede strategie is. Het roept een defensieve reactie op en daardoor bouw je een extra muurtje tussen de zender en de ont- vanger van de boodschap. Daar moet je ver- volgens ook weer doorheen.Vaak wordt gedacht dat als mensen iets niet willen voelen,je ze nog harder moet choqueren, met nog extremer beeldmateriaal en nog schokkendere argumen- ten. De waarheid is dat je mensen niet kunt dwingen om iets te voelen. Ik maak me wel eens kwaad om dat soort moralistische cam- pagnes.Zeker als je je bedenkt dat veel mensen gevangen zitten in een slechte leefstijl en grote moeite hebben om daaruit te stappen. Ze wil- len wel,maar ze kunnen niet.Ik vind het bijna moreel verwerpelijk om een roker die ervan overtuigd is dat hij niet kan stoppen, beelden te laten zien van longkanker. Je helpt iemand er niet mee vooruit. Egostrelend Maar hoe kun je een boodschap dan wel tussen de oren krijgen? Ook daar is veel onderzoek naar gedaan.Das:Iedereen wil een goed gevoel over zichzelf hebben. Het algemene zelfbeeld moet positief zijn. Het ego bestaat uit een hele verzameling van idee谷n over onszelf.Daar mag best iets negatiefs bij zitten als de balans maar niet doorslaat naar de negatieve kant. Het be- langrijkste is dat je mensen eerst een goed gevoel geeft over zichzelf.Bijvoorbeeld door ze te laten nadenken over hun goede eigenschap- pen. Het kan heel breed zijn, het hoeft niets met gezondheid te maken te hebben. Als je mensen eerst een compliment geeft en daarna iets zegt over een slechte gewoonte,staan ze er veel meer voor open en hebben ze minder de 10 mm 5 sec. Hole in One Vullen in 1 stap met Fill-Up! Fill-Up! - in 1 stap naar een perfect resultaat Optimale diepte uitharding met minimale krimp dankzij duale uitharding Gegarandeerde single-layer techniek zelfs in zeer diepe caviteiten van 10 mm. Geoptimaliseerde afsluiting van de marges gereduceerde postoperatieve gevoeligheid. Universele kleur in een handige automix spuit voor effici谷nte plaatsing. Diep. Snel. Perfect. info.nl@coltene.com | www.coltene.com 002041
- 3. 36 Dentz misschien wel effectiever.Natuurlijk ben je een expert op je vakgebied en wil je dingen uitleg- gen,maar je hoeft je niet de hele dag als expert te gedragen en je kennis te verspreiden. Het gaat om de interactie. Dat is sowieso de kunst van communiceren met mensen.Het gaat erom dat je je kunt verplaatsen in de ander. Reclame Voor het verpakken van de boodschap valt er volgens Das wat te leren van de reclamewereld. Tandpastareclames gebruiken meestal opper- vlakkigeovertuigingstechnieken,zezijnhelemaal niet inhoudelijk. Een standaard tandpastare- clame bevat in ieder geval een man in een witte jas die op een scherm allerlei voordelen van een tandpasta laat zien.Mensen horen die informa- tie echt niet,ze zien alleen een expert en denken: die zal het wel weten. Ze zijn niet helemaal overtuigd, maar eenmaal in de winkel weten ze nog wel dat ze een goed gevoel bij die tandpasta hadden. Ze vertrouwen op hun intu誰tie. Zo op- pervlakkig verwerken mensen informatie.Kort- om, het gaat meer om de verpakking van de boodschap (de man met de witte jas) dan de inhoud van de boodschap. Mensen willen vaak geeninformatie,zemoetenalzoveelinhetleven. Je moet de aandacht hebben,maar verder moet je niet te veel willen zeggen. En zoals reclamemakers maar al te goed weten kun je de aandacht pakken met een aantrekkelijk vormgegeven boodschap. Want het oog wil ook wat.Als je wilt dat je pati谷nt beter gaat poetsen, kun je hem bijvoorbeeld beter een hele aantrekkelijk uitziende of hu- moristische kaart meegeven met maar 辿辿n boodschap, zoals Poets twee keer per dag, dan een waslijst met dos en donts. Information overload Ook de hoeveelheid informatie die u geeft is volgens Das heel belangrijk. Dat je als expert veel kennis hebt,wil dat niet zeggen dat anderen ook ge誰nteresseerd zijn in al die kennis.Ik weet niet precies hoe mijn mobiele telefoon werkt, ik wilm gewoon kunnen gebruiken.De pati谷nt vindt zijn tanden vooral belangrijk als hij bij de tandarts in de stoel ligt, en dat is twee keer per jaar. Het is een valkuil om als expert de inte- resse van je doelgroep in jouw vakgebied te overschatten. Dit geldt trouwens ook voor de informatie die de tandarts kan geven tijdens een behandeling.Tegenwoordig wordt zorgver- leners geleerd dat informeren helpt om mensen gerust te stellen. De assumptie bestaat dat in- formeren altijd goed is. Dat geldt echter niet voor alle pati谷nten. De zogeheten blunters zoeken afleiding en geen informatie.Ik vind het zelf bijvoorbeeld niet prettig als de tandarts precies vertelt wat hij aan het doen is in mijn mond. Als je een beetje bang bent, kunnen je gedachten met die informatie aan de haal gaan. Ik luister liever naar de radio.Weer anderen,de monitors, vinden het juist geruststellend als de tandarts precies vertelt wat hij doet.Je kunt dus het beste aan een pati谷nt vragen of hij uitleg wil tijdens een behandeling of juist niet. VRAAG EEN GRATISPROEFPLAATSING AAN OP ZITTEN.NL Beleef het comfort van een zadelkruk. De ergonomisch gevormde zadelzitting zorgt voor een juiste zithouding, terwijl je voeten stevig op de vloer staan. Door de zadelvorm komt de wervelkolom in een houding die minder tot vermoeidheid leidt. Zadelkrukken gaat u waarnemen of een eigen praktijk beginnen? Sibbing Wateler adviseert u over de VAR, contracten en verzekeringen voor beroepsaansprakelijkheid, ziektekosten en arbeidsongeschiktheid en stelt voor verschillende situaties een inkomensbegroting op. telefoon: (0318) 544 044 - www.sibbing.nl praktijkadviseurs voor tandartsen NEW: Synea Vision Penta LED! WH Benelux, Reepkenslei 44, B-2550 Kontich t +32 (0)475 51 63 63, f +32 (0)3 844 61 31 office.benelux@wh.com, wh.com 01 Penta LED+: the only sterilizable 5x LED ring in the world 02 Shadowfree ilumination at the treatment side 03 Scratch- resistant surface Wie is Enny Das? Prof. dr. H.H.J. (Enny) Das (Knegsel, 1967) is hoogleraar communicatie en be誰nvloeding aan de Faculteit der Letteren van de Radboud Universiteit Nijmegen. Daarnaast participeert ze in het cursiefCentre for Language Studieseinde cursief, waar onderzoek wordt gedaan naar de strategische inzet van taal, tekst en beeld in het kader van gezondheidsvoorlichting, marketingcommunicatie, fondswerving en milieuvoorlichting. Enny Das behaalde in 1989 haar bachelor economie aan de Hogeschool Rotterdam en in 1994 haar master sociale psycholo- gie aan de Universiteit van Amsterdam. In 2001 promoveerde ze aan de Universiteit Utrecht op sociaalpsychologisch onderzoek naar de effecten van angst op de verwerking en acceptatie van gezondheidsboodschappen. Van 2001 tot 2002 was Enny Das universitair docent aan de Wageningen Universiteit. Sinds 2002 is ze als universitair docent en universitair hoofddocent communicatiewetenschap verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Ze deed onder meer onderzoek naar de HPV-vaccinatiecampagne (humaan papilloma- virus) voor tienermeisjes, naar stoppen-met-rokencampagnes en naar voorlichtingsmateriaal voor borstkankerpati谷nten.