More Related Content
What's hot (20)
Similar to ESP 9 M1.pptx (20)
Recently uploaded (20)
ESP 9 M1.pptx
- 1. Layunin ng Lipunan: Kabutihang Panlahat
- 2. Walang sinumang tao ang maaaring mabuhay para sa kaniyang sarili lamang. Kinakailangan ng taong makibahagi at mamuhay sa lipunan, isa ito sa itinalagang na katangian ng mga nilikha ayon sa Likas na Batas. Ayon kay Dr. Manuel Dy Jr., propesor ng Pilosopiya sa Ateneo de Manila Univerisity, ang buhay ng tao ay panlipunan. Makikita ito sa kabuuan ng ating pag-iral bilang tao sa ating ng mga bagay na kailangan upang mahubog natin ang ating sarili. Ang ating mga ay panlipunan dahil natutuhan natin ito kasama sila. Ginagawa natin ito dahil mahalaga ang mga ito sa lipunan at iniaalay natin ito para sa ating kapuwa. Halimbawa, ang simpleng gawain na paglilinis ng ating bakuran ay hindi makakasanayang gawin ng isang bata kung itinuro ng pamilya. Nakalakihan itong ginagawa ng pamilya nang tulong-tulong. nangingibabaw kaysa sa halaga ng mismong kalinisan ang pagsasama-sama at pagtutulungan. Bilang anak, alam mong iniaalay mo ang gawaing ito sa iyong magulang dahil alam mong ito ay makapagpapasaya sa kanila at kasabay nito, nakapagaambag ang inyong pamilya sa kalinisan ng kapaligiran.
- 3. Ano nga ba ang lipunan? Ang salitang lipunan ay nagmula sa salitang ugat na lipon na nangangahulugang pangkat. Ang mga tao ay mayroong kinabibilangang pangkat na iisa ang tunguhin o layunin. Halimbawa, ang pangkat ng mga mamamahayag ay may iisang tunguhin o layuning maghatid ng mga bagong balitang nagaganap sa bansa at maging sa daigdig. Tinitiyak nilang makararating ito sa mga tao sa ibat ibang paraan. Ang pangkat ng mga guro ay may iisa ang layuning magpadaloy ng pagkatuto ng mga mag-aaral. Ang lipunan o pangkat ng mga indibidwal ay patungo sa iisang layunin o tunguhin. Kolektibo ang pagtingin sa bawat kasapi nito ngunit hindi naman nito binubura ang indibidwalidad o pagiging katangi-tangi ng mga kasapi.
- 4. Ginagamit ang salitang komunidad upang tukuyin ang lipunan. Mahalagang maunawaan ang pagkakaiba at pagkakaugnay ng dalawang salitang ito upang hindi maging sanhi ng kalituhan. Ang salitang komunidad ay galing sa salitang Latin na communis na nangangahulugang common o nagkakapareho. Ang isang komunidad ay binubuo ng mga indibidwal na nagkakapareho ng mga interes, ugali o pagpapahalagang bahagi ng isang partikular na lugar. Sa isang komunidad, mas nabibigyang-halaga ang natatanging katangian ng mga kasapi o kabahagi.
- 5. Ayon kay Jacques Maritain, ang manunulat ng aklat na The Person and the Common Good (1966), hahanapin talaga ng taong mamuhay sa lipunan sa dalawang mahalagang dahilan. Una, ito ay dahil sa katotohanang hindi siya nilikhang perpekto o ganap at dahil likas para sa kaniya ang magbahagi sa kaniyang kapuwa ng kaalaman at pagmamahal. Binigyan ang tao ng kakayahang magwika o magsalita dahil likas na nilikha ng Diyos ang tao na sumalipunan. Pangalawa, ginugusto ng taong mamuhay sa lipunan dahil sa kaniyang pangangailangan o kakulangan mula sa materyal na kalikasan. Mahalaga ring makipagugnayan siya sa kaniyang kapuwa upang matugunan ang pangangailangang ito at mapunuan ang kaniyang kakulangan.
- 6. Ayon kay Santo Tomas Aquinas, may akda ng aklat na Summa Theologica, sa pamamagitan lamang ng lipunan makakamit ng tao ang layunin ng kaniyang pagkakalikha. Mahalaga sa pagpapakatao ang pagkilala ng tao na kailangan niya ang lipunan dahil binubuo siya ng lipunan at binubuo niya ang lipunan (Dy, M., 1994). Malaki ang magagawa ng lipunan sa paghubog ng iyong pagkatao. Mayroon itong impluwensiya sa paraan ng iyong pag-iisip at pagkilos. Lahat ng iyong iniisip, nararamdaman, sinasabi at ginagawa ay naiimpluwensiyahan ng lipunan na iyong kinabibilangan. Sa lipunan, nagkakaroon ang tao ng pagkakataong maipakita ang pagmamalasakit, ang tumulong at matulungan sa panahon ng pangangailangan. Naipakikita ang pagmamalasakit na ito sa pagdamay at bukas-palad na pagtulong sa kapuwang walang hinihintay na kapalit. Dahil dito, umuusbong ang pagtitiwala sa kapuwa na siyang dahilan ng sama-samang pagkilos tungo sa isang mithiin. Nangingibabaw sa pagkakataong ganito na hindi lamang ang personal na kabutihan ng indibidwal ang nilalayon ng lipunan kundi ang kabutihang panlahat.
- 7. Mga Elemento ng Kabutihang Panlahat Ang kabutihang panlahat ay binubuo ng tatlong mahahalagang elemento: 1. Ang paggalang sa indibidwal na tao. Dahil ang kabutihang panlahat ay nagpapahalaga sa kalikasan ng tao, hindi ito lubos na iiral kung hindi kikilalanin at pahahalagahan ang kaniyang dignidad. Sa dignidad nakakabit ang ibat ibang karapatang kailangang igalang at hayaang gamitin ng tao sa lipunan. Upang maging makatarungan ang isang lipunan, kailangang nasisiguro ng namumuno dito na ang karapatan ng bawat indibidwal ay kinikilala, iginagalang, pinoprotektahan at pinahahalagahan. Halimbawa nito ay ang paggamit ng tao ng kaniyang bokasyon tungo sa paglinang ng kaniyang sarili. Gayundin ang protektahan ang kaniyang karapatang kumilos ayon sa dikta ng konsensiya. Mas malawak itong tatalakayin sa mga susunod na aralin.
- 8. 2. Ang tawag ng katarungan o kapakanang panlipunan ng pangkat. Ang pag-unlad ang kabuuang pokus ng panlipunang tungkuling kailangang maibigay sa mga tao. Karaniwang sinusukat ito halimbawa sa (a) mga pampublikong sistema ng pangangalaga sa kalusugan; (b) epektibong pampublikong pangkaligtasan at seguridad; (c) kapayapaang namamagitan sa bawat bansa sa mundo; (d) makatarungang sistemang legal at pampolitika; (e) malinis na kapaligiran at umuunlad na sistemang pang-ekonomiya. Ang mga nabanggit ay mayroong malakas na epekto sa kapakanan ng mga kasapi ng pangkat. Mahalagang may mamagitan upang masigurong nakakayanan at nararating ang mga ito ng bawat isa sa lipunan. Kapag nangyayari ito, natutugunan ang tawag ng katarungan o kapakanang panlipunan ng pangkat.
- 9. 3. Ang kapayapaan. Kalimitang sinasabi na ang kapayapaan ay ang pagkakaroon ng katahimikan, kapanatagan o kawalan ng kaguluhan sa lahat ng aspekto ng buhay tulad ng isip, kalooban, pamilya, lipunang ginagalawan at iba pa, subalit ang kapayapaan ay resulta ng pagkakaroon ng katahimikan, kapanatagan at kawalan ng kaguluhan. May kapayapaan kapag iginagalang ang bawat indibidwal at umiiral ang katarungan. Ang kapayapaan ay indikasyon ng pagkakaroon ng kabutihang panlahat, ang katatagan at seguridad ng makatarungang kaayusan. Kailangang nabibigyan ng seguridad ang lipunan at ang mga kasapi nito sa mabuti at maayos na pamamaraan. Gayunpaman, may pagkakataong hindi natutugunan ang kabutihan ng lahat kayat may mga pagkilos sa lipunan na isinasaalang-alang ang kapakanan ng mas nakararami. Kaya sa abot ng makakaya ay sa lahat, ngunit kailangang maunawaan ding may pagkakataong tamang ganapin ang para sa nakararami. Hindi kailangang magresulta ito sa away o gulo at maaari itong daanin sa diyalogo.
- 10. Pinapakahulugan ng mga elementong ito na ang kabutihang panlahat ay hindi lamang nangyayari nang kusa. Upang makamit at mapanatili ang kabutihang panlahat, nangangailangan ng sama-samang pagkilos ng mga tao, hindi ng iilan lamang kundi ng lahat. Halimbawa, kahit na anong pagnanais ng pangulo ng isang bansa na matiyak na hindi mananaig ang korapsyon sa pamahalaan, hindi siya magtatagumpay kung hindi ito yayakapin ng lahat ng mga namumuno sa ilalim ng kaniyang pamamahala. Alam ng lahat na kung ganap sanang maiiwasan ang korapsyon sa pamahalaan, mas malaki ang ponding mailalaan para sa edukasyon, kalusugan, imprastraktura at marami pang iba, na magiging kapaki-pakinabang sa lahat ng mga mamamayan lalo na ang mga mahihirap.
- 11. Ayon kay Dr. Dy (1994), binubuo ng lipunan ang tao at binubuo naman ng tao ang lipunan. Binubuo ng lipunan ang tao sapagkat mula sa pagkasilang nariyan na ang pamilyang umaaruga at gumagabay sa kaniyang paglaki. Nariyan din ang kaniyang kapuwa, ang paaralan, ang simbahan, ang batas na kaniyang sinusunod na may kani- kaniyang ambag sa paghubog ng ibat ibang aspekto ng kaniyang pagkatao. Ang tao rin ang bumubuo sa lipunan sapagkat matatagpuan ang mga tao sa bawat bahagi nito. Kayat anuman ang ginagagawa ng tao para sa kabutihang panlahat ang siyang ibinabalik ng lipunan sa tao. Kayat ang bawat mamamayan ay may pananagutang mag-ambag para sa kabutihang panlahat. Lahat ay maaaring mag-ambag para sa pagkamit at pagpapanatili ng kabutihang panlahat, sa iba-iba mang pamamaraan dahil ito ay ayon sa kani-kaniyang kakayahan, katayuan at kinalalagyan sa lipunan. Totoo ito sapagkat hindi mo maibibigay ang anomang bagay na hindi mo taglay at hindi mo magagawa ang bagay na wala sa iyong kapangyarihang gawin.
- 12. Subalit may mga ilan pa ring hindi nakikisangkot at nakikiisa upang matamo ito. Ang hamon ng dating pangulo ng Amerika na si John F. Kennedy na: Huwag mong itanong kung ano ang magagawa ng iyong bansa para sa iyo, kundi itanong mo kung ano ang magagawa mo para sa iyong bansa, ay nanatiling totoo hanggang sa ngayon.
- 13. Mga Hadlang sa Pagkamit ng Kabutihang Panlahat Narito ang ilang nakahahadlang sa pagkamit ng kabutihang panlahat. 1. Nakikinabang lamang sa benepisyong hatid ng kabutihang panlahat, subalit tinatanggihan ang bahaging dapat gampanan upang mag-ambag sa pagkamit nito. Ang mahalaga sa iba ay ang pakinabang na kaniyang makukuha sa kabutihang panlahat na nagmumula sa malasakit at pagsasakripisyo ng iba. Nakikinabang lamang siya subalit walang ambag o pakinabang na nanggagaling sa kaniya. Halimbawa, ang sapat na suplay ng tubig ay pinakikinabangan ng lahat ng tao. Subalit upang mapanatili ang sapat na suplay ng tubig sa panahon ng tagtuyo, ang mga tao ay kailangang magtipid sa paggamit nito. Hindi lahat ng tao ay nagnanais gawin ito sapagkat ayon sa kanila, habang may taong nagtitipid makikinabang pa rin siya nang hindi nagbabawas ng kaniyang konsumo. Ang nakababahala dito ay kapag dumami ang taong may ganitong pangangatwiran, masisira ang kabutihang panlahat na nakasalalay sa suportang manggagaling sa kanila.
- 14. 2. Ang indibidwalismo o ang paggawa ng tao ng kaniyang personal na naisin. Nais ng taong maging malaya sa pagkamit ng pansariling tunguhin nang walang ibang nanghihimasok o nakikialam sa kaniya. Ayaw ng taong ganito na magambala ang kaniyang personal na buhay nagnanais na mapag-isa. Hindi niya pinapakay ang pakinabang mula sa kabutihang hatid ng sakripisyo ng iba subalit ayaw rin niyang magambala para sa kabutihan ng iba. Sa kulturang ito, mahirap makumbinse ang taong isakripisyo ang kaniyang kaunting kalayaan, personal na hangarin at pansariling interes para sa kapakanan ng kabutihang panlahat dahil para sa kaniya, hindi niya kailangang mag-ambag sa kabutihang panlahat kundi ang manatiling malaya sa pagkamit ng kaniyang personal na kabutihan. Halimbawa, may mga taong ayaw nang manood ng balita at makialam sa mga nangyayari sa paligid dahil mas marami siyang suliranin sa kaniyang personal na buhay na kailangang isaayos. Maaaring ikatuwirang hindi siya makikialam sa mga bagay na hindi naman tuwirang nakaaapekto sa kaniya
- 15. 3. Ang pakiramdam na siya ay nalalamangan o mas malaki ang naiaambag niya kaysa sa nagagawa ng iba. Upang mapanatili ang kabutihang panlahat, hinihingi sa ilan ang mas malaki at mabigat na pananagutan kaysa sa iba. Halimbawa, upang kayanin ng mga mahihirap ang pagbili ng produkto, kailangang tanggapin ng negosyante ang mababang tubo o kita mula sa mga produkto; o ang pangkalusugang seguridad ay maging abot kaya ng lahat, ang health insurance ay may mababang premiums o ang doktor ay tumanggap ng mababang sahod. Ang tingin ng ilan sa ganitong sitwasyon ay hindi makatarungan.
- 20. pagsisikap makamit mapanatili Kabutihang panlahat moral nagpapatatag