FILIPINO 10 QUARTER TWO - MODULE SIX.pptx
- 1. Ikalawang Markahan Modyul 6
- 3. Si Dilma Rouseff ay isinilang sa Belo, Horizonte, Brazil noong Disyembre 14, 1947. Estudyante pa lamang si Dilma Rouseff, nagpamalas na siya ng alab at pagpupursigi upang labanan ang diskriminasyon na siyang pangunahing problema noon ng bansang Brazil. Noong 1970, siya ay nakulong at nakaranas ng mga pagpapahirap sa loob ng kulungan dahil sa kaniyang pakikipaglaban sa diktadurya. Tumagal ang kaniyang pagkakakulong ng tatlong taon at nang makalaya, siya ay nagdesisyong pumasok sa politika noong 1977. Sa loob ng dalawang dekada, ginampanan ni Rouseff ang pagiging consultant at mahusay na tagapamahala ng Democratic Labor Party. Bago siya naging pangulo ng bansang Brazil, siya ay nanungkulan bilang Minister ng Enerhiya sa panahon nang nooy Pangulong Luis Lula Silva noong 2002. Dahil sa ipinamalas na angking kahusayan sa hinawakang posisyon, siya ay hinirang na Chief of Staff ni Pangulong Silva noong 2005. Siya ay nailuklok bilang pangulo ng bansang Brazil noong Enero 1, 2011. Siya ang ika-36 na pangulo ng bansang Brazil at tumagal ang kaniyang termino mula Enero 1, 2011 hanggang Agosto 31, 2016. Sa kasalukuyan, ang bansang Brazil ay pinamumunuan ni Pangulong Jair Bolsonaro na naihalal noong Enero 1, 2019.
- 4. Ang Word Association ay pagbibigay ng mga salita na may kaugnayan sa isa pang salita na di-lantad ang kahulugan upang makabuo ng isang idea. Mainam itong gawin upang mas lumawak ang idea at makabuo ng bagong pagpapakahulugan. Halimbawa: Basehang Salita: La Union-Norte-Rehiyon 1-Ilocano-matipid-masayahin Nabuong pagpapakahulugan: Sa dakong Norte kilala ang La Union na matatagpuan sa Rehiyon 1, bilang tirahan ng mga kababayan nating Ilocano na kilala sa kanilang angking katangian bilang matipid at likas na pagiging masayahin.
- 5. Maaari ding gamiting paraan upang malaman ang kahulugan ng isang salitang hindi lantad ang kahulugan ay sa kung papaano ito ginamit sa pangungusap. Gamitin ang iba pang mga salita sa pangungusap na maaaring may kaugnayan sa salitang di-lantad ang kahulugan Halimbawa: 1. Basehang Pangungusap: Mahihirap na batang tuluyan nang inabandona. 2. Basehang salita: Inabandona-kahirapan-mag-isa 3. Nabuong pagpapakahulugan: Naiwang mag-isa dahil sa kahirapan.
- 6. Talumpati ang tawag sa isang uri ng sanaysay na binibigkas sa harap ng madla. Ang layunin ng isang talumpati ay mapaniwala ang mga nakikinig sa pangangatuwirang ibinibigay ng kaalaman ng nagsasalita o kaya ay humihimok na gawin ang isang bagay ayon sa kaniyang paniniwala at higit sa lahat, mabago ang paniniwala ng mga nakikinig.
- 7. Ang panandaliang talumpati (extemporaneous speech) ay ang agarang pagsagot sa paksang ibinibigay sa mananalumpati at malaya siyang magbigay ng sariling pananaw. Tinatawag na impromptu sa wikang Ingles ang talumpating walang paghahanda kung saan binibigay lamang sa oras ng pagtatalumpati. Sinusubok ang kaalaman ng mananalumpati sa paksa. Maaari ring binabasa, isinasaulo o binabalangkas ang talumpati. Sa binabasang talumpati, inihanda at iniayos ang sinusulat muna ang talumpati upang basahin nang malakas sa harap ng mga tagapakinig. Samantalang ang sinaulong talumpati, inihanda at sinaulo para bigkasin sa harap ng mga tagapakinig.
- 8. 1. Talumpati na Nagpapaliwanag Layunin ng talumpati na magbigay ng impormasyon o paliwanag sa pamamagitan ng pag-uulat at paglalarawan. Simple at direkta ang paglalahad ng impormasyon upang madaling maunawaan ng mga tagapakinig. 2. Talumpati na Nanghihikayat Layunin nitong makaimpluwensiya sa pag-iisip at kilos ng mga tagapakinig. Nagbibigay ng sapat na mga katibayan upang mahimok ang mga tagapakinig na paniwalaan ang sinasabing idea o pananaw. Kinakailangang maalam ang nagsasalita sa kaniyang pinupunto o sinasabi.
- 9. 3. Talumpati ng Pagpapakilala Isinasagawa ito upang ipakilala ang isang panauhin sa isang pagtitipon o gawain batay sa kaniyang mga karanasan at posisyon upang mabigyan ng kaalaman ang mga tagapakinig tungkol sa kaniyang buhay at upang maihanda ang mga tagapakinig sa sasabihin ng magtatalumpati. 4. Talumpati ng Pagsalubong Madalas itong isinasagawa sa mga programa o okasyon. Ito ang paunang pagbati at pagpapaliwanag sa kahalagahan at layunin ng idinaraos na okasyon bago ito isagawa. 5. Talumpati ng Pamamaalam Isinasagawa ito sa huling bahagi ng isang programa o okasyon. Laman nito ang mensahe ng pasasalamat sa mga dumalo at panghihikayat sa mga panauhin na pahalagahan ang layunin ng isinagawang programa.
- 10. Ang unang dapat isaalang-alang sa pagsulat ng talumpati ay ang pagpili ng paksa. Nakasalalay sa paksa at sa mananalumpati ang ikapagtatagumpay ng isang pagtatalumpati. Ano-anong katangian ang dapat taglayin ng paksa ng isang talumpati? Tumutugon sa layunin naisasagawa ang pagtatalumpati dahil sa sumusunod na layunin: magturo, magpabatid, manghikayat, manlibang, pumuri, pumuna at bumatikos Napapanahon ang paksa ng talumpati ay tumatalakay sa mga kasalukuyang kaganapan.
- 11. 1. Paghahanda sa Pagsulat Ang hakbang na ito ay sumasaklaw sa pangongolekta ng mga impormasyon at mga idea para sa sulatin. Dito isinasagawa ang pagpaplano sa paglikha, pagtuklas, pagdedebelop, pagsasaayos at pagsubok sa mga idea. 2. Aktwal na pagsulat Sa hakbang na ito isinasalin mga idea sa mga pangungusap at talata. Malayang gumamit ng ibat-ibang pamamaraan o istilo sa paglalahad ng mga ideya. Maaari ring magdagdag at magbawas ng mga impormasyon o ideya na angkop sa pangunahing paksa o tema ng ginagawang talumpati. 3. Pagrerebisa at Pag-eedit Ang pagrerebisa na tinatawag ding pag-eedit ay nangangahulugan ng muling pagtingin, muling pagbasa, muling pag-iisip, muling pagbubuo ng mga kaisipan upang masigurong handa na ang talumpati. Ang hakbang na ito ay nasasangkot sa maraming pagbabago sa nilalaman sa organisasyon ng mga idea at sa estruktura ng mga pangungusap at talata.
- 12. 1. Panimula Sa bahaging ito tinatawag ang pansin ng mga tagapakinig. Kadalasang gumagamit ng anekdota o mga linya/pahayag na panawag- pansin ang nagtatalumpati upang pukawin ang interes ng mga tagapakinig. 2. Paglalahad Ang bahaging ito ang pinakakatawan sa talumpati. Dito inilalahad ang isyu at pagpapahayag ng diwa sa paksang tinatalakay. Dito rin ipinapaliwanag ng nagtatalumpati ang layunin ng kaniyang talumpati sa mga tagapakinig. 3. Paninindigan Dito ipinapaliwanag ng nagtatalumpati ang kaniyang mga katuwiran hinggil sa isyu. May layunin itong humikayat o magpaliwanag sa mga nakikinig. 4. Pamimitawan/Konklusyon Sa bahaging ito binibigkas ang pangwakas na pangungusap ng isang talumpati. Kailangan din magtaglay ito ng masining na pangungusap upang mag-iwan ng kakintalan sa mga tagapakinig.
- 13. Ang pangungusap ay binubuo ng paksa at panaguri? Ang bawat bahagi ng pangungusap ay maaring buoin pa ng maliliit na bahagi. Sa pagpapalawak ng pangungusap, pinapalawak ang mga maliliit na mga bahagi sa paksa at panaguri. Nagagawa ito sa tulong ng pagpapalawak ng panaguri at paksa, at pagsasama o pag-uugnay ng dalawa o higit pang pangungusap. Sa pagsusuri ng pangungusap ay tinitingnan kung paano ito pinalalawak. Upang masuri ang pagpapalawak ng pangungusap kailangang malaman ang mga paraan kung paano ito ginagawa. Nagagawa ito sa tulong ng pagpapalawak ng panaguri at paksa gayondin ang pagsasama-sama o paguugnay ng dalawa o higit pang pangungusap. Hindi dapat na pinalalawak lamang ang pangungusap, kailangang suriin ang kasanayan at kaisahan ng pagpapalawak nito.
- 14. Maaaring mapalawak ang pangungusap sa pamamagitan ng pagpapalawak sa panaguri sa tulong ng ingklitik, komplimento, pang-abay, at iba pa. Napalalawak naman ang pangungusap sa tulong ng paksa sa tulong ng atribusyon o modipikasyon, pariralang lokatibo o panlunan, at pariralang naghahayag ng pagmamay-ari.
- 15. Panaguri Nagpapahayag ng tungkol sa paksa. 1. Ingklitik tawag sa mga katagang paningit na laging sumusunod sa unang pangngalan, panghalip, pandiwa, pang-uri o pang-abay. Halimbawa: Batayang Pangungusap: Si Dilma Rousseff ang pangulo ng Brazil. Si Dilma Rousseff pala ang pangulo ng Brazil. Si Dilma Rousseff ba ang pangulo ng Brazil? Batayang Pangungusap: Ibinaba ang poverty income threshold. Ibinaba rin ang poverty income threshold o ang halagang dapat kitain ng isang pamilya na may limang miyembro.
- 16. 2. Komplimento/Kaganapan Tawag sa pariralang pangngalan na nasa panaguri na may kaugnayan sa ikagaganap o ikalulubos ng kilos ng pandiwa. Sangkap ito sa pagpapalawak ng pangungusap. Halimbawa: Sinang-ayunan ni Dilma Rousseff ang karaingan ng mamamayan. (Tagaganap) Ang food threshold sa almusal ay tortang kamatis, kape para sa matatanda, gatas para sa bata. (Tagatanggap) Ipagpapatuloy natin ang mahusay na paggamit ng pondo ng bayan. (Layon) Nagtalumpati ang pangulo sa plasa. (Ganapan) Pinagaganda ang larawan ng kahirapan sa pamamagitan ng pagmamanipula sa mga panukat. (Kagamitan) Dahil sa mga pagbabagong ito, ang bilang ng mahihirap na pamilya ay bumaba mula 4.9 milyon hanggang 3.9 milyon. (Sanhi) Nagtungo ang mga tao sa harap ng Palasyo upang makinig sa talumpati ng pangulo. (Direksyunal)
- 17. 3. Pang-abay Nagbibigay-turing sa pandiwa, pang-uri at kapuwa pangabay. Halimbawa: Batayang Pangungusap: Nagtalumpati ang pangulo. Pagpapalawak: Mahusay na nagtalumpati ang pangulo kahapon at totoong humanga ang lahat.
- 18. Paksa Ang pinag-uusapan sa pangungusap. 1. Atribusyon o Modipikasyon May paglalarawan sa paksa ng pangungusap Halimbawa: Pakinggan mo ang nagpapaliwanag na opisyal na iyon. Ito si Dilma Rousseff ang pinakamahusay kong pangulo. 2. Pariralang Lokatibo/Panlunan ang paksa ng pangungusap ay nagpapahayag ng lugar Halimbawa: Inaayos ang plasa sa Brazil. Marami rin ang nasa Luneta upang makinig ng talumpati. 3. Pariralang Nagpapahayag ng Pagmamay-ari Gamit ng panghalip na nagpapahayag ng pagmamay-ari. Halimbawa: Maayos na maayos ang talumpati ng aking mag-aaral. Pakikinggan ko ang talumpati ng kapatid ko.
- 19. Panitikan: Kahirapan: Hamon sa Bawat Pilipino
- 20. Editoryal ang tawag sa uri ng pamamahayag na kadalasan ay nasa anyong sanaysay na naglalaman ng mga kuro-kuro, opinyon, at puna sa mga napapanahong isyu o balita. 1. Ito ay isang mapanuring pagpapakahulugan ng kahalagahan ng isang napapanahong pangyayari upang magbigay ng kaalaman, makapagpaniwala o makalibang sa mambabasa. 2. Mahalaga ang editoryal upang maimulat ang mga mata ng mga mambabasa patungkol sa isang isyu sa ating lipunan upang magkaroon ng kamalayan at pagkamakabayan. Kadalasan itong nababasa sa mga diyaryo at napapakinggan rin sa radyo.
- 21. 1. Editoryal na nagpapabatid 2. Editoryal na nagpapakahulugan 3. Editoryal na pumupuna 4. Editoryal na nagbibigay parangal at papuri 5. Editoryal na nagpapahalaga sa isang natatanging-araw o okasyon 6. Editoryal na nanlilibang
- 22. Bukod sa editoryal, mahalaga rin ang ginagampanan ng pagbabalita. Isa ito sa mga pangunahing paraan upang maglahad ng mga napapanahong isyu na kinakaharap ng ating bansa, maging sa ating mga karatig bansa. Balita ang tawag sa isang uri ng pamamahayag na nagsasaad ng mga impormasyon patungkol sa mga pangyayari sa loob at labas ng bansa. 1. Di tulad ng editoryal, tuwiran ang paglalahad ng mga detalye sa isang balita at batay sa pangyayaring nasaksihan o narinig ng nagbabalita o sumulat ng balita ang nilalaman nito.
- 23. 2. Kakaiba ang pagsulat ng isang balita sapagkat sinusunod nito ang tinatawag na inverted pyramid na paraan ng pagsulat na kung saan nauuna ang mga importanteng detalye kaysa sa mga hindi importanteng detalye. 3. Ito ay maaaring nababasa, napapakinggan at napapanood. Sa kasalukuyan, mahalaga ang balita upang masigurong ang mga mamamayan ay mulat sa mga pangyayari sa mga isyu na kinakaharap ng ating bansa. 4. Ito ay nababasa sa mga pahayagan at madalas natin itong napapanood sa telebisyon at napapakinggan sa radyo. 5. Bukod pa dito, mas lumawak pa ang nasasakop ng balita dahil na rin sa Social Media.
- 24. 1. Pamatnubay kadalasang nasasagot mga tanong na sino, saan, kailan, ano, bakit at paano. Sa bahaging ito makikita ang pinakatampok o nilalaman ng balita. Sa pamatnubay, magkakaroon ka na agad ng konsepto kung patungkol saan ang nilalaman ng balita. Ang impormasyon na inilahad sa pamatnubay ay mas lalo pang papalawakin ng mga detalye na mababasa sa katawan ng balita. 2. Katawan ng balita nakasaad sa bahaging ito ang pantulong na mga detalyeng susuporta sa pamatnubay.
- 25. 1. Kinakailangang malinaw ang pagsasalita at pagbigkas ng mga salita. Bigyang pansin ang intonasyon at tamang bigkas ng mga salita upang maiwasan ang pagkalito sa mga tagapakinig. 2. Mahalaga rin ang sariling estilo ng isang reporter o tagapag-ulat. Bawat isa sa kanila ay may kani-kaniyang paraan kung papaano ibahagi ang balita. Kadalasan ito ay sa pamamagitan ng kanilang tono ng pananalita o kasanayan sa pagbigkas ng mga salita. Makatutulong ito upang mapukaw ang interes ng mga tagapakinig. 3. Ang isang tagapag-ulat ay dapat nagtataglay ng kompiyansa at malawak na kaalaman sa kaniyang ibinabalita. Dapat ito ay pinaghandaang maigi. Ingatan ang mga ibabahaging balita at siguruhing tama ang impormasyong nakalap. 4. Kinakailangan na sa pag-uulat ng balita, ang tagapagbalita ay tapat at walang pinapanigan.
- 26. Ang tatlong uri na nabanggit: talumpati, editoryal, at balita ay naglalayon na magbigay-kaalaman sa mga mambabasa. Ang tanging pagkakaiba ay nasa priyoridad na rin ng bawat uri. Tandaan lamang na ang talumpati ay isinulat upang bigkasin ng mananalumpati sa harap ng publiko sa paraang masining, madaling masundan at maunawaan ng mga tagapakinig samantalang ang editoryal at balita ay nababasa sa mga diyaryo/pahayagan at napapakinggan rin sa radyo at napapanood sa telebisyon.