More Related Content
Similar to Finlandiar hezkuntza (20)
Finlandiar hezkuntza
- 1. Zergatik da horren eraginkorra Finlandiako hezkuntza sistema? Has gaitezen esanez, mundu osorako erreferentzia dela finlandiar hezkuntza sistema berauen emaitza arrakastatsuak direla medio. Kontua da finlandiarrek beraien ondorengoen hezkuntza oso serio eta garrantzitsutzat jotzen dute, hauek izango baitira gerora herria aurrera eraman beharko dutenak. Alderik ez dago Espainiako hezkuntza porrotarekin %33ak ez baitu derrigorrezko hezkuntza bukatu ere egiten, aldiz Finlandian %8, Espainiaren laurdena baino gutxiago. Hau dela eta Finlandiako hezkuntza apur bat aztertzeari ekingo diogu. Haur hezkuntzari dagokionez, esan beharra dago, hezkuntza sistemak ez duela arautzen eta guztiz hautazkoa dela. Hala ere, derrigorrezko hezkuntzan hasi aurretik ( 7 urterekin) finlandiarren %98ak azkeneko urtean haurtzaindegietara eraman ohi dituzte. Haurtzaindegi hauetan adin guztietako haurrak elkarrekin ibiltzen dira hauen sozializazio prozesua areagotuz. 7-16 urte bitartean hasten da derrigorrezko hezkuntza, non hau estatuak eramaten duen, honek izugarrizko garrantzia ematen dio eta beraien lelo honen bitartez, ematen dioten garrantzia azpimarratzen da: ez dadila inor erori. Baita ere esan, estatuak bere presupuestotik %11-12 hezkuntzara bideratzen duela. Azkenik, urtean, 608 klase ordu ematen dituztela esan beharra dago eta erreferentzia gisa Eskainikoarekin alderatzen badugu, ezberdintasuna nabarmena da, Espainian 875 ordu ematen baitira. Kontuan izanik 267 eskola ordu gutxiago jasotzen dituztela eta hala ere emaitza nabarmenki hobeak dituztela, bi hezkuntza hauen metodoen ezberdintasuna nabarmena da.
- 2. Derrigorrezko hezkuntza honen curriculuma prestatzerako garaian, hezkuntza ministerioak soilik egin beharrean, irakasleen eta ikasle guraso taldeak ere parte hartzen du, denei kezkatzen dien arloak kontutan hartuz. Finlandiako hezkuntza sistemaren ezaugarrietako bat deszentralizazioa da. 20 urteko deszentralizazio prozesu bat eraman dute aurrera hezkuntza hobetzeko helburuarekin. Gaur egun administrazioen zeregina honela banatzen da: Hezkuntza Ministerioa: - Hezkuntza legedia eta estrategia - Hezkuntza planen garapena - Hezkuntzarako aurrekontuak - Helburu orokorrak - Lortu beharreko emaitzak - Akordio europarrak eta nazioarteko Hezkuntza Batzorde Nazionala (hezkuntzako adituz osatutako batzordea eta Hezkuntza Ministerioaren laguntzaile): - Etapa bakoitzerako curriculumen diseinua - Abilezien eta ikasketen ebaluazioa - Hezkuntzarako kudeaketa sistemak - Zerbitzuak Ministerioarentzat, eskolentzat, hezitzaileentzat... Toki-administrazioa, Hezkuntza Batzordek eta Herrien arteko Federazioak: - Tokiko eta eskualdeko estrategia - Tokiko eskola sarea - Tokiko curriculuma - Irakasleen, zuzendarien eta beste zerbitzuen kontratazioa - Matrikulazioen antolaketa - Toki bakoitzean ikastetxeek besteen esku uzten dutena desberdina da
- 3. Deszentralizazio hau dela eta hezkuntzako atal bakoitza gehiago zehazturik eta sakontasun gehiagorekin landurik dago, zati bakoitza ahalik eta egokiena izan ahal izateko. Nahiz eta 7 urterekin ekin derrigorrezko hezkuntza, soilik 2 urte pasa eta gero gainontzeko herrialdeak baino kalifikazio hobeak izaten dituzte. Lehen hezkuntzarekin jarraituz, lehenengo 6 urteetan ia arlo guztiak irakasle berberarekin izaten dituzte, zenbait espezializazio izan ezik, honek edonolako bazterketak zorrotz saihesten dituelarik. Era honetara ikasleek ez dute irakasle berri bat ezagutu behar eta beharrezkoa den konfiantza hori berriz lortu beharrik. Hari berdinarekin jarraituz, lehen hezkuntzako 5. Maila arte, ez dute inolako kalifikazio numerikorik erabiltzen, ez baitute lehiaketarik ezta konparaziorik bultzatu nahi. Bestalde, arrakasta hau lortu ahal izatearen eragile ez da eskola soilik izan, 3 oinarri finkoren elkarlana izan da: familia, eskola eta iturri soziokulturalak (liburutegi, ludoteka, zinea). Esanguratsua da finlandiar familien % 80 joaten direla ohituraz liburutegira eta gainera estatuak laguntza ugari eskaintzen dizkie beraien lana eta haurrekin egotea orekatzen duten gurasoei. Gainera bitxikeria gisa, finlandiar telebista ez dago bikoizturik, hau da telesailak, pelikulak bertsio originalean emititzen dituzte eta bertan esaten dena zuzenean pantailan idatzirik agertuz ( finlandiarrez), hau dela eta haur finlandiarrei irakurtzen ikasteko gogoa pizten zaizkie., beraiek telebistan esandakoa ulertu nahi baitute; hizkuntza berriak apur bat baldin bada ere barneratzeaz gain noski. Jakina den bezala, irakasleak funtsezko garrantzia dute hezkuntzan, horregatik irakasle finlandiarren inguruan jardungo dugu orain, hauek ea zerbait ezberdina edo apartekoa burutzen duten ikusi ahal izateko. Lehenik eta behin, Finlandian, irakasleei buruzko pentsaera orokorra edo eta irudia, beste zenbait lekuetan ez bezala oso garrantzitsuek eta miretsiak direla esan genezake. Bestalde, esan, irakasle hauek ez dutela europar batasuneko beste herrialdeetan bezain besteko diru sarrera izaten. Gainera, hauek, unibertsitatera sartu ahal izateko sekulako kalifikazioak izan behar dituzte, 10etik 9 baino gehiagokoa. Hau dela eta
- 4. irakasle izan nahi dutenen %90ak ez du irakasle izateko amets hori lortzen. Honez gain, unibertsitatean hautatua izan ahal izateko zenbait gaitasun erakutsi behar izaten dituzte azterketa moduko batean, enpatia erakutsiz, komunikatzeko gaitasuna azalduz, hezkuntzako zenbait froga, matematikako froga batzuk hau da zenbaitzuen hitzetan, herrialdeko frogarik zailenak burutu behar izaten dituzte. Behin unibertsitatean sartu ondoren, orain arte behintzat, 3 urteko unibertsitate ikasketak. izan da eta gainera masterreko 2 urte burutu behar dituzte irakasle lanak burutu ahal izateko. Kontuan izan behar den beste puntua bat, honako hau da, irakaslerik onenak, hezkuntzako lehen urteetan lan egin izan ohi dute, gerora bizitza osoan landu behar izango dituzten gaien oinarriak bertan finkatzen direlako. Behin Finlandiako hezkuntza sistemaren oinarriak eta egiturak aipaturik, azaldu beharra dago zer nolako emaitzak dituen edo bertako haur eta ikasleek zein maila akademiko duten. Hori horrela, ezer baino lehen, PISAko datuak helaraztea beharrezkoa dela iruditzen zaigu, izan ere, 2006an amaitu den azterketa baten arabera 15 urteko gazte finlandiarrak dira irakurmena, matematika eta zientzien neurketetan emaitza altuenak atera zituztenak. PISAren inguruan esan, hezkuntza sistemen osasuna zein den jakiteko hainbat neurketa egiten dituen programa bat dela eta orain aipaturiko emaitza bere hirugarren azterketatik ateratako datua dela. Lehenengoa 2000. Urtean egin zuen eta 43 herrialdetako hezkuntza hartu zen kontuan. Bigarrengoa, 2003an amaitu zen eta 41 herrialde hartu ziren kontutan. Azkenengo honetan lagina zabalagoa izan zen, Hain zuzen ere, 58 herrialdetako egoera aztertu baitzen. Gaiarekin jarraituz, beste datu esanguratsu bat ere kontutan izan behar da, Finlandiarrak bizitzarako garrantzitsuak diren ezagutza eta gaitasunei lotutako konpetentzia klabeetan lehenak izateaz gain, ikasleen artean berdintasun handiena dutenak dira. Hau da, Finlandiako neska-mutil, ikastetxe eta eskualdeen artean dagoen aldea ezagutza akademikoei dagokionez txikiagoa da beste lekuetan baino.
- 5. Emaitza horiek ikusirik, geure buruari zergatiak eskatzen dizkiogu eta erantzunetako bat honako hau izan daiteke; Finlandia 5.200.000 biztanle dituen herrialdea da eta normala den moduan, kohesio eta homogeneotasun sozial handia dago herritarren artean. Munduko alfabetatze tasarik altuena du (% 100). Eta horren zergatia mendeetan zehar suediarren eta errusiarren menpe egon izana izan daiteke. Izan ere, nortasun nazionala mantentzeko eta independentzia lortzeko bidean hezkuntza funtsezkoa izan da. Horrek adierazten du, hezkuntzari garrantzi handia ematen zaiola eta lehen aipatu moduan 7 eta 16 urte bitarteko haurren inguruan dagoen planteamendua erabat bateratzailea da eta lelo nagusi bat errepikatzen dute behin eta berriro: ez dadila inor erori . Denek aurrera egin behar dute, denek igo, ez du inork errepikatu behar eta denek lortu behar dituzte Curriculum Nazionalean diseinatutako konpetentziak. Ikastetxeetan horrelako helburuak izateak, asko laguntzen du ikasle guztiek ezagutza minimo batzuk izaterako orduan. Bestalde, arrazoiak aurkitzerako orduan Finlandiako ikastetxeen planifikazioan zentratu gaitezke. Hemengoarekin alderatuta oso desberdina izan baitaiteke. Gure inguruko ikastetxeak publikoak edo pribatuak izan daitezke; pribatuen kasuan diru laguntza pribatuak jaso ditzaketen arren barne antolakuntza bat izaten dute eta aldiz ikastetxe publikoen kasuan estatuak zuzendu edo bideratzen ditu. Finlandian Udaletxeen zereginak pisu handia du. Udalak planifikatzen, eraikitzen eta mantentzen baititu zentroak. Langileak ere berak kontratatzen ditu (beti zuzendaritzaren lana gainbegiratuz). Zuzendaritza ere berak izendatzen du eta azken finean, ikastetxearen funtzionamenduaren ardura berea da, bera baita titularra. Berak ezartzen ditu zentroaren autonomiaren oinarriak. Beste aldetik, zentroa eta irakasleak (batez ere zuzendaritza) dira eskolaren funtzionamenduaren arduradunak Udalaren aurrean. Irakasleek autonomia handia dute funtzionamendurako eta Curriculum Nazionala ezartzeko eta egokitzeko. Nahiz eta zuzendaritza eta Udala
- 6. gainbegiratzen jardun, ez daude mugatuta. Ikastetxeko estamentuek zentroko batzordeetan parte hartzen dute, eta baita herriko Hezkuntza Batzordean ere. Hori horrela, argi eta garbi ikusten da, ikastetxe bakoitzaren beharretara hobeto egokitzen den funtzionamendu bat dutela. Udalek zentro hauek zuzentzeak, erabaki zehatzak eta eraginkorrak hartzeko aukera handiagoa eskaintzen baitute. Estatuak edo gobernuan arau edo jarraitu beharreko urratsak batzuk inposatu beharrak baino. Beste askoren iritziz, Finlandiako hezkuntza sistemaren arrakasta gizarte eredutik dator. Gizartetik datorrela esaten da, gizarteko giro lasaia eta bizikidetza eskola barruetan ere nabaritzen delako. Horrela, kulturan eta zerbitzu sozialetan duten arrakasta hezkuntzan ere islatu egiten da. Hemengo hezkuntzarekin alderatuta, Finlandiakoak eduki dezakeen beste desberdintasun bat curriculuma antolatzeko moduan egon daiteke. Aditu batzuk esandakoaren arabera, garbi baitago Finlandian hasieratik oinarrizko hezkuntza sistemaren ardatzak irakurketa eta matematika direla. Eta aldiz gure kasuan, curriculuma gero eta eduki gehiagorekin aberasteko joera ikusi dezakegu, finlandiarrek lau gauza landu eta beste ezaguera instrumental guztiak horiek lantzeko erabiltzen dituzten bitartean. Emaitzen arrazoiak orokorrean aztertu eta gure iritzi edo hipotesiekin lotu ondoren, finlandiar gazteak nabarmentzen diren gaitasunak bakarka ikertu ditzakegu. Hala nola, irakurmena, matematika eta zientzien arloko ezagutzak PISAko datuen arabera. Hori horrela irakurmenarekin duten lotura estuaz aipatu Irakurmenean dituzten emaitza irakurzaletasunarekin lotuta dagoela eta zaletasun hori txiki-txikitatik izan dezaketen beharrarekin lotura estua eduki dezakeela. Izan ere, Telebista, zinema eta filmak jatorrizko hizkuntzan emititzen dituzte finlandierazko azpitituluekin. Metodo edo joera horrek haurrak irakurtzen azkar ikastera bultzatzen ditu eta motibazio gehigarri bat izan daiteke, bestela ez baitute telebistan botatako ezer ulertzeko aukerarik. Eta ez hori bakarrik, zeren batetik azkar irakurtzen ikasten dute, eta bestetik entzumena lantzen dute beste
- 7. hizkuntza batean. Hori horrela 10 urtetik gorako hiritarren % 90ek egunkaria irakurtzen duela esaten duen datuaren arrazoietako bat zein den jakin dezakegu. Matematiketan duten trebetasunaz aldiz idatzi dezakegu, gelak antolatzeko moduak eragina izan dezakeela. Hasiera batean gelak 25 ikaslez osatuak badaude ere, gure kasuan bezala, gero ikasgaiaren eta ikasleen mailaren arabera moldatu egiten baitituzte ikasgelak. Zehatzago esan da, matematika eta hizkuntzak lantzeko taldeak erdira murrizten dituzte eraginkorragoak izan daitezen. Tailerretarako, ostera, 8-10 ikasleko taldeak egiten dituzte. Lan indibidualari garrantzi handia ematen diote eskulanen kasuan eta taldeak hain txikiak izateak oso lagungarriak egiten zaizkie. Horrez gain, askotariko edo taldea txikiak izateak, ikasleak talde batetik bestera mugitzeko aukera ematen die. Horrela, bere gelako erritmoa jarraitu ezin duenak, maila baxuagoko gelara jo dezake kurtsoa errepikatzeko beharrik izan gabe. Behin ikasgelen antolamenduan sartuta, espazio zabala eta lasai duten ikasgelaz hornituta daudela Finlandiako ikastetxeak aitortu behar da, eta barruko diseinua ere ongi pentsatua dagoela erraz antzematen dela adierazi dute aditu desberdinek. Amaitzeko ezin ezkutatu Finlandiako irakasleek beraien ikasleek ohitura onak eduki ditzaten egiten duten ahalegina, hala ikastetxean hala etxean. Liburutegi sare oso konplexu eta aberatsa ere ikastetxeen beharretara ongi egokitua daukate. Hala eta guztiz ere, ez dugu zertan mespretxatu Euskal Herrian dugun hezkuntza sistema. Finlandiarrek ez bezala, Haur Hezkuntzari garrantzia handia ematen diogu, gure bizitzaren alderdi kritiko eta oso beharrezkoa delako gure garapenerako. Lan gehiago egiten dugu haurrekin arlo pedagogiko zein sozialetan. Finlandian egon diren irakasle euskaldunen iritziz, Finlandiako irakasleek ez dute elkarlanean egiteko inolako ohiturarik. Ez dute tutoretzarik. Bakarka lan egiten dute. Ez dituzte
- 8. berrikuntza-ikasketarik ezta proiekturik ere. Oso independenteak dira beraien artean. Beste irakasle baten iritziz, Euskal Herrian alderdi emozionala askoz gehiago lantzen dugu, hau gure izaeragatik izan ahal du, finlandiarren etxean egoteko ohitura handia da eta, bertako klimak izugarri baldintzatzen baitu kanpo-bizitza.