�ݺ�ߣ

Editor's Notes

• #2: Bezoekers en gebruikers van de kapellen, zijn de eerste die problemen gaan opmerken. Regelmatig nazicht, zowel door Monumentenwacht als door jullie houdt de vinger aan de pols van de kapel of het kleine, vaak vergeten erfgoed.
• #3: Waar kunnen jullie naar kijken en wat kunnen jullie aan de eigenaar bezorgen zodat deze mensen met de info aan de slag kunnen?
• #4: De verschijningsvorm van kapellen is zeer divers en gaat van boomkapellen tot grote kapellen in een schoolomgeving. Allemaal zijn het behouden waard gezien hun ontstaansgeschiedenis, gebruik en plaats.
• #5: Voor we gaan kijken naar het gebouw is een klein woordje over veiligheid nodig. Veiligheid primeert als u een gebouw bekijkt. Het vallen van laddertjes, trappen, uitschuiven, struikelen … zijn een acuut gevaar. Verwittig altijd iemand waar u bent en doe de inspectie liefst met 2. Dit is naast veiliger, vaak ook gezelliger. Naast acute gevaren zijn er in gebouwen ook gezondheidsrisico’s zoals asbest, schimmel, gebruikte bestrijdingsproducten. Daarom is het belangrijk om niet in hout te beginnen kappen of stof te doen opwaaien zonder te weten wat er in zit. Verwijder stof en afval steeds volgens de juiste sorteerstromen en wetgeving. Als u niet zeker bent, vraag dan raad aan een specialist, monumentenwacht of een preventiedienst.
• #6: Naar aanleiding van deze webinar en een vorige webinar is er een checklist gemaakt, die u kan helpen om naar het gebouw te kijken. Zo worden geen delen vergeten of overgeslagen.
• #7: Belangrijk is om de eigenaar van de kapel en wie dus de kosten van de herstellingen op zich neemt te zoeken. Een overzicht van gebreken maken zonder dit te kunnen melden aan de juiste instanties of personen is zinloos. Ga op zoek naar de eigenaar of de beheerder van de kapel. Dit is niet per definitie de gemeente of de kerkfabriek, maar kan ook een privépersoon zijn, bv: de kapel van Gingelom werd gekocht door een particulier. Overleg met de beheerder over je plannen om hem te helpen met het beheer van zijn gebouw. Constructief overleg met de beheerder leidt tot een goede samenwerking. Presenteren van gebreken kan contraproductief werken.
• #8: Vogels op zich brengen geen schade toe aan het gebouw, enkel hun nestmateriaal en uitwerpselen zorgen voor schade. Het nestmateriaal van kauwen op zolders is brandgevaarlijk en is een aantrekkingspool voor insecten en ongedierte. Nesten en uitwerpselen van duiven verstoppen goten en tasten bouwmaterialen aan door hun bijtende aard. Kijk vogelwering jaarlijks na op gebreken zoals gaten, scheuren, … Kijk vooral naar stellinggaten, openstaande luiken, gescheurde netten … Bij kapellen in landelijk gebied kan het aangewezen zijn om een uilenbak te plaatsen of maatregelen te nemen voor vleermuizen. Neem hiervoor contact op met uw lokale natuurvereniging.
• #9: IJzeren delen roesten en nemen hierdoor in volume toe. Naast verlies van materiaal aan het ijzer zelf, zie je dan ook vaak stervormige barsten aan de inbedding in de muur of de natuursteen. Voor duurzaam schilderwerk zijn de juiste stappen zoals schoonmaken, schuren, primer, schuren, verflaag, … De verf voor het gebruik op ijzeren delen mag dampdicht zijn, ijzer neemt geen water op, waardoor het ook niet nodig is om dampopen te werken. Belangrijk is om ijzer af te sluiten van de vochtige buitenomgeving.
• #10: Het dak van een gebouw houdt het interieur en de muren droog. Hierdoor wordt het verval geremd. De staat van het dak samen met de regenwaterafvoeren bepalen vaak de algehele toestand van het gebouw. Jaarlijks nazicht van de daken vanop de grond kan je al veel vertellen. Gebreken in een dak vallen op door een doorbreking van een patroon. Als je iets ziet dat een zeker ritme doorbreekt is er vaak iets mis met de dakbedekking.
• #11: Op de eerste foto zie je een lei, die uitgeschoven is, op de tweede foto is de mortel weggevallen van de nokpannen. Beide geven een duidelijke doorbreking van een patroon.
• #12: Bij pannen en leien daken kijk je naar gebroken of uitgezakte leien en pannen. Leien zijn een natuurproduct en hebben een levensduur van minimaal 80 jaar, maar kunnen veel langer meegaan. Een natuurproduct vertoont gebreken zoals ijzerinsluitingen, minimale haarscheuren, … waardoor een enkele lei kan wegvallen zonder reden. Pannen worden gebakken uit klei of gegoten in beton. Deze zijn mensgemaakt en onderhevig aan erosie. Keramische pannen kunnen ongeveer 75 jaar mee, terwijl betonnen pannen maar een levensduur hebben van ongeveer 40 jaar. Door verwering worden pannen poreus. Pannen schuiven op termijn uit, wat wijst op verwering van de neus van de pan. Met de neus van de pan, wordt de pan achter de panlat gehaakt. Langdurige lekken kunnen leiden tot verzakking door inrotting van de houten dakconstructie.
• #13: Naast het opmerken van lekken is het opvolgen van de herstelling aan het dak ook belangrijk. De twee eerste oplossingen zijn niet duurzaam, hier is gewerkt met plaklood en siliconen. Enkel de derde oplossing is een duurzame oplossing. Leien daken kunnen eenvoudig hersteld worden door de oude leien te verwijderen en deze te vervangen door nieuwe leien, opgehangen in leihaken. Na het vernieuwen van een dak is opvolging belangrijk. Uitval van leien kan voorkomen. Laat de dakwerker na een tijdje terugkomen om het dak na te kijken en kleinere herstellingen uit te voeren.
• #14: Gebreken aan koperen en zinken daken zijn moeilijker te zien, vooral vanop een veilige plaats. Maar hetzelfde geldt als bij andere daken, kijk naar naden en de toestand van het dak. Contacteer bij twijfel een vakman. Niet alle gebreken zijn lekken. De eerste soldeernaad is gescheurd, maar het onderliggende koper zit er nog voldoende diep. De tweede foto kan bij slagregen en wind wel de oorzaak zijn van een lek. Metalen daken worden recent veelal slecht geplaatst en geven vaak aanleiding tot lekken. Zink en vooral koper zetten uit en krimpen door temperatuurverschillen. Hierdoor komen soldeernaden, als er onvoldoende mogelijkheden zijn om de verschillen op te vangen, onder druk te staan en scheuren deze open. Koperen en zinken daken kunnen tot 100 jaar meegaan als ze goed geplaats worden. Lokale herstellingen zijn mogelijk. Het opsolderen van een metalen plaatjes is mogelijk, maar vergt veel vakmanschap. Epdm rubbers verlijmen kan een oplossing bieden, maar moet ook volgens de richtlijnen van de fabrikant gebeuren. Roofing wordt afgeraden omdat de bitumenzuren het metaal, vooral zink, kunnen aantasten.
• #15: Platte daken zijn meestal veilig toegankelijk en kunnen in detail bekeken worden. Kijk vooral de verbindingen tussen de banen na. Lekken zijn meestal makkelijk op te lossen door ze opnieuw dicht te branden. Lokaal herstel is mogelijk als men de leislag (losse korreltjes) en vervuiling verwijderd en een primer aanbrengt. Waterblazen in de roofing komen door een klein lek in de roofing, waardoor er zich water verzameld onder de dakdichting. Door de blaas open te snijden en deze opnieuw te dichten is het euvel opgelost. Luchtblazen daarentegen zijn het gevolg van waterdamp welke onder de roofing vastzit. Dit zijn geen lekken, maar door de verschillen in temperatuur wordt op termijn de roofing losgetrokken van de ondergrond en kan deze gaan scheuren. Roofingdaken hebben een levensduur van 20 tot 40 jaar. Verweerde roofing kan je herkennen door plooivorming en verlies van leislag.
• #16: De dakbedekking is overgrote dichting van het dak. De aansluiting tussen muren, torentjes, schoorstenen, … zijn zwakke plekken. Deze kunnen uitgevoerd zijn met een mortelzoom of een metalen slab. Kijk aansluitingen na op onregelmatigheden, scheuren, uitgezakte slabben, … Slabben in metaal, vaak lood, zijn vaak duurzamer. Loden slabben gaan een 30 à 40 jaar mee, mortel aansluitingen gaan opmerkelijk korter mee. Mortelaansluitingen vertonen na een tijd scheuren en breuken. Deze zijn de voorbode dat ze gaan wegvallen, waardoor het dak gaat lekken. Herstellingen van aansluitingen kan lokaal gebeuren door het aanbrengen van een nieuw loket of mortelzoom. Belangrijk is om voldoende dik lood te gebruiken, om te vermijden dat het kan opwaaien. Voor mortelzomen is het belangrijk om te werken met kalkmortels. Deze scheuren minder snel en herstellen kleine scheuren uit zichzelf.
• #17: Goten en regenpijpen zorgen dat het regenwater snel van het dak naar de grond, in het beste geval de riolering wordt geleid. Waar je op kan letten door het jaar is op natte plekken op de muren onder de goten of op gootomkastingen, wat kan wijzen op verstoppingen of lekken van goten en afvoeren. Bladafval van bomen is hierbij een veel voorkomend probleem. Dit kan verholpen worden door jaarlijks of 2x per jaar de goten te ruimen of te laten ruimen. De frequentie heeft vooral te maken met het aantal en type bomen in de omgeving.
• #18: Naast de traditionele goten zijn er ook zakgoten (foto 1) en kilgoten (foto 2). Zakgoten zijn de goten tussen een dakvlak en de muur en kilgoten zijn de goten tussen twee dakvlakken. Deze verzamelen vaak veel vuil en worden best regelmatig uitgeruimd. Stilstaand water gaat bij kleine gebreken een weg naar het interieur zoeken.
• #19: Waar kijk je bij goten naar: - gebroken afvoerbeugels, de buizen kunnen hierdoor uitzakken; - uitgescheurde tapgaten; - gescheurde soldeernaden. Vooral koperen en zinken goten zijn gevoelig voor schade door onvoldoende uitzetmogelijkheden tijdens de plaatsing. Plastic goten zijn een goede tijdelijke oplossing, maar weinig duurzaam. Kijk regelmatig na of alle afvoeren nog aanwezig zijn. Koperdiefstal komt regelmatig voor, vooral bij afgelegen kapellen.
• #20: Rioolputjes en drainagesystemen worden best jaarlijks geopend en nagekeken op boomwortels, scheurvorming, … Als deze lek zijn zorgen ze voor verzakkingen van de bestrating en het maaiveld in de directe omgeving. Als ze tegen het gebouw liggen kunnen ze een oorzaak zijn van vochtschade aan de binnenzijde. Naast de putjes zelf is het belangrijk om de deksel en afdekkingen na te kijken. Door roest kunnen deze dun worden en breken als er iemand overloopt. Drainagesystemen moeten voor hun optimale werken minstens jaarlijks gespoeld worden.
• #21: Schade aan de buitenmuren is een mogelijke oorzaak van vochtdoorslag naar de binnenzijde. Kijk de muren na op schade zoals weggevallen bakstenen, uitgespoeld voegwerk, scheuren, … Voegwerk valt eerst weg op sterk vochtbelaste plaatsen zoals waterlijsten, bovenkanten van muren, onder lekken, … Door water lost het bindmiddel op en gaat de voeg verzanden en uitspoelen. Dit geeft een “lek” in de gevel. In het verleden zijn verschillende muren opnieuw gevoegd met een mortel op basis van cement. Dit geeft vaak schade aan de baksteen. Het vochttransport van de muur is verstoord. Een voeg in een historische muur zorgt voor het snel verdampen van vocht in de muur en gaat zich zo opofferen om de baksteen of natuursteen te beschermen. Voegen zijn goedkoper en makkelijker te vervangen dan een baksteen of natuursteen. Cementvoegen sluiten de vochttransport af en gaan het vocht naar de bak- of natuursteen brengen, waardoor deze versneld gaat verweren. Dit zijn dan stenen die verkankeren.
• #22: Scheuren zijn scharnierpunten in een gebouw. In een scheur wordt de kracht van het bouwmateriaal overstegen, maar dit wil niet zeggen dat deze scheuren altijd gevaarlijk en instabiel zijn. Door ze regelmatig na te kijken kan de stabiliteit van de scheur bekeken worden. Hou rekening mee dat scheuren ook evolueren met de seizoenen. Ze worden breder en smaller met het wisselen van de seizoenen. Daarnaast blijven scheuren scharnieren en komen ze terug als ze niet voldoende sterk hersteld zijn. Bij echte twijfel kan er een scheurmeter geplaatst worden. Het is ook niet altijd nodig om scheuren te herstellen.
• #23: Gevelbekleding is een niet-constructieve afwerking op de muur zoals houten planken, leien, … maar ook verf en pleisterwerken. Bij gevelbekleding in hout, pannen of leien geldt hetzelfde als bij daken, kijk na op uitgeschoven of verdwenen stukken. Kijk ook de conditie van de stukken na, vooral bij houten gevelbekleding. Waar houten gevelbekleding in contact komt het de gevel rot deze vaak in door optrekken vocht. Kops hout is veel vatbaarder voor inrottingen. Houd bij leidekking ook rekening met mogelijk asbesthoudende leien, eternit leien. Verf en pleisterwerk kan je nakijken op schade zoals scheurtjes, afbladderen, wegvallen van delen, … De bedoeling van verf is om zich op te offeren voor het pleisterwerk. Een dampopen verf gaat het mogelijk maken om vocht naar buiten te evacueren, een dampdichte verf gaat water laten ophopen in de muur en het naar binnen drukken of schade aan het pleisterwerk aanrichten. Een verflaag vernieuwen is ook goedkoper dan het pleisterwerk in zijn geheel herstellen. Door pleisterwerk te bekloppen kan je horen of de hechting met de achterliggende muur nog in orde is. Een holle klank wijst op onthechting van de pleister, waardoor deze gaat wegvallen.
• #24: Dekstenen en muurafdekkingen houden het vocht uit de muur door de bovenzijde af te dekken. Veel problemen met vocht in de muren komt voort uit ontbrekend voegwerk of kleine schades aan de muurafdekkingen. Vermijd siliconen of elastische voegen bij muurafdekkingen. De levensduur van deze producten is beperkt en vaak worden ze onvakkundig aangebracht. Opvoegen met een kalkmortel is en blijft de juiste keuze. In overleg met erfgoeddiensten kan er eventueel ook gekozen worden voor het aanbrengen van een loden of metalen kap op de muur.
• #25: Hout in een buitenomgeving vergaat, hierdoor wordt deze beschermt met een afwerking. Dit kan een beits, olie of verf zijn. Voor een geschilderde afwerking kan je uitgaan van een levensduur van 5 tot 7 jaar, al naargelang vochtbelasting, oriëntering, duurzaamheid van de uitvoering, voorbereiding van de ondergrond, … Naast de verwering is de samenstelling van de verflaag zeer belangrijk. Hedendaagse verven zijn opgebouwd uit kleine deeltjes plastic en vormen een waterdichte en dampdichte laag op het hout. Als het hout gaat werken, scheurt de laag en gaat langs deze scheur water in hout dringen. Het water kan niet verdampen en gaat achter de verflaag het hout doen inrotten. Je kan de µ-waarde of dampdiffusieweerstand vinden in de technische fiches van verf. Deze geeft aan hoeveel maal dichter 1m verflaag is dan een laag lucht van 1m. Dus hoe lager hoe dampopener. Houd er wel rekening mee, dat hoe meer lagen verf, hoe minder dampopen de laag ook wordt. Je kan het vergelijken met een verbandgaas, hoe meer verbandgaasjes over elkaar, hoe minder openingen er zijn, hoe minder de onderliggende wond kan ademen.
• #26: Bij ramen en deuren is er naast de toestand van de verflaag ook de toestand van het hout na te kijken. Vooral de onderregels en de horizontale delen vertonen vaak inrottingen. Deze inrottingen zijn bijna altijd lokaal te herstellen. Herstel van kleinere delen kan gebeuren door middel van een herstelpasta. Neem altijd alle rotte delen weg, zodat er een goede hechting is tussen de pasta en gezond hout. Als er vocht tussen herstelling en het hout komt lost deze en rot het kozijn verder in. Grotere delen worden best uitgevoerd in hout. Probeer hetzelfde hout te gebruiken, verschillende houtsoorten hebben verschillende uitzettingen en kunnen zo losscheuren van de ondergrond. Een bijkomende oorzaak van schade is het wegbarsten of scheuren van stopverfzomen. Als deze niet voldoende zijn geschilderd zorgen ze voor insijpeling en voor inrotten van de kozijnen. Door deze te schilderen gaan ze langer mee. Neem voor de schilderwerken de herstellingen van het hout mee. Overschilderen van inrottingen en gebreken resulteert altijd in een slecht resultaat. Wat resulteert in versnelde schilderwerken en hogere herstellingskosten.
• #27: Glas in lood zijn vaak de versieringen aan de buitenzijde en binnenzijde van een kapel, maar zijn ook fragiel. Kijk het glasraam na op vervormingen, uitzakkingen en gebroken glas. IJzeren delen zijn vaak roestig en zorgen voor spanning in de stenen dagkanten en in het glas, waardoor het glas kan breken. Neem bijvoorbeeld jaarlijks foto’s van de ramen om zo het verloop van de schade op te kunnen volgen. Laat bij twijfel een schadeinventaris opmaken door een glazenier.
• #28: Loop regelmatig door het gebouw en let op donkere vlekken op de muren of plafonds. Kijk of je een relatie ziet met een gebrek aan de buitenzijde. Bij twijfel of de plek groter wordt, kan je deze lichtjes kan aftekenen. Schade aan pleisterwerk en zoutuitbloei wijzen op vochtdoorslag van buiten of opstijgend vocht. Op de eerste foto is een gevolg van een lek in het dak te zien. De bepleistering kom onder invloed van vocht los. De tweede foto is vermoedelijk een gevolg van opstijgend vocht. Door de fundering wordt water opgezogen en dit wordt aan de warmste zijde van de muur naar binnen geduwd. In het water zitten zouten die zich opstapelen op de muur en zo schade aan de afwerking veroorzaken. Opstijgend vocht kan men vaak herkennen doordat ze ontstaat op de vloer en zo naar boven loopt. De twee onderste foto’s zijn schade als gevolg van uitgespoeld voegwerk aan een waterlijst of steunbeer. Dit zijn puntlekken in de muur en geven een uitbloeiing zonder contact met de vloer. Combinaties zijn altijd mogelijk. Vocht in oudere gebouwen heeft vaak meer dan 1 oorzaak. Opstijgend vocht behandelen is een samenspel van gedogen en behandelen. Verschillende technieken zijn er om te injecteren, te onderkappen, … Maar de afweging tussen gedogen en dure ingrepen moet per gebouw gemaakt worden. Opstijgend vocht gedogen in een gebouw met witgepleisterde muren is minder moeilijk dan een gebouw met sterk beschilderde muren.
• #29: Verzakkingen van vloeren, afbladderende verf en vochtaftekeningen zijn vaak een gevolg van vochtdoorslag. Verzakkingen van vloeren kunnen ook wijzen op veel watergebruik tijdens het poetsen of onderspoeling door lekken. Vloeren werden in het verleden in de zavel gelegd. Dit is ongebonden zand dat onder invloed van water wegsijpelt en zo een holte vormt. De stenen boven deze holte komen dan los te liggen of verzakken. Vochtaftekeningen bij deuren heeft vaak te maken met een slechte sluiting van de deur, vaak bij slagregen. Hier kan eventueel een borstel onder de deur aangebracht worden.
• #30: Houtwerk aan de binnenzijde heeft vaak te leiden onder houtaantasting. Dit is te zien in lichte hoopjes boormeel op of langs de beelden of stoelen. Houtaantaster verzwakken het hout en kunnen naast beelden ook constructieve houten delen van de kapel aantasting, daarom is monitoring van belang. Niet elk hoopje boormeel is afkomstig van een actieve kever. Door de hoopjes weg te nemen in het voorjaar, kan in het najaar gekeken worden of er nieuwe hoopjes aanwezig zijn. Zijn er geen nieuwe hoopjes aanwezig, dan kan je verder afwachten, maar wel in het oog blijven houden. Zijn er nieuwe hoopjes aanwezig kan je best een specialist ter zake contacteren. Door het minimaal gebruik van de kapel, worden deze ruimtes weinig tot niet verlucht en kan dit aanleiding geven tot oppervlakteschimmel. Probeer de ruimtes op regelmatige basis te verluchten. Dit kan door ze eventueel een nevenbestemming te geven.
• #31: Zolders en vooral klokkenstoelen zijn niet altijd makkelijk toegankelijk. Smalle en hoge plafondluiken of zolderluiken hinderen gemakkelijke toegang. Moesten de zolders toch toegankelijk zijn is het nuttig om deze na te kijken op vocht en aantasting. Vocht op zolders tekent zich af doormiddel van donkerder hout of door schimmel of zwam. Belangrijk is om de bron te detecteren. Leg steeds de link tussen de buitenschil en de schade aan de binnenzijde van de zolder. Vooral op knooppunten tussen balken en bij balkopleggingen in muren blijft er water staan en kan zich makkelijk een schimmel of zwam vormen. Zwam tast de constructieve sterkte van het hout aan, hierdoor verzwakt het en kan het gaan doorbuigen. Een klokkenstoel kan hierdoor instabiel worden. Daarnaast is het ook een voorbereider voor houtborende insecten. Als er vocht aanwezig is in de kap probeer deze te laten verluchten en laat het lek zo snel mogelijk herstellen.
• #32: Boilers en kranen kunnen door verduurde rubbers gaan lekken. Door bevriezing (water zet uit als het bevriest) kunnen leidingen openbarsten. Door het grote waterverlies is de schade vaak aanzienlijk. Vriesschade treedt ook pas op als het opnieuw begint te dooien. Kijk kranen, boilers, … jaarlijks na en laat ze tijdig keuren. Sluit leidingen met kans op bevriezing af tegen de winter.
• #33: Jaarlijks ontstaan er een 10 000 branden. Een brand in een kapel is desastreus door zijn late ontdekking. Pas als de vlammen aan de buitenzijde zichtbaar zijn, wordt er een melding gemaakt. Als er branddetectie aanwezig is met een meldpunt is het ook nodig om jaarlijks de noodnummers of contactpersonen na te kijken. Bij een beginnende brand kan een brandblusser nuttig zijn. Indien je niet bekent bent met een brandblusser kan je plaatselijke brandweer je dit aanleren. Ga om de paar jaar met de brandweer even rond in de kapel om te kijken of er nog dingen zijn die aangepast dienen te worden. Maar toets ingrepen steeds af aan de erfgoedwaarde van het gebouw. Bv: brandblussers kunnen op statieven geplaatst worden en hoeven niet vastgeboord te worden in de muur.
• #34: Een bliksembeveiliging bestaat uit verschillende zaken. De opvangelementen, daalleidingen en metalen goten moeten met elkaar verbonden zijn om de lading naar de aarde te kunnen afleiden. Een tweede belangrijk deel is de beveiliging van de elektrische installatie. Dit gebeurt door een onderbreker in de kast. Daalleidingen van bliksemafleiders worden soms doorgeknipt door koperdieven. Kijk deze zelf regelmatig na en laat de installatie keuren door een erkende firma. De frequentie van de keuring wordt deels bepaald door verzekeringen en de installateur.
• #35: Niet enkel de kapel zelf verweerd. Paden, ommuringen, waterputten, graven, … ondergaan de weersinvloeden en verweren. Paden spoelen uit en er komen stenen los te liggen, de afdekkingen van muren komen los, graven zakken scheef, … Kijk de stabiliteit na zodat deze geen gevaar zijn voor mensen die de kapel bezoeken. Mos, bladafval en losse stenen op een pad kunnen gevaarlijk zijn. Naast gevaarlijk, geven ze ook een verwaarloosd uiterlijk aan het geheel.
• #36: Planten en bomen zijn een verrijking bij en horen vaak ook bij de beleving van een kapel, maar kunnen ook schade aanrichten. Klimop kan muren beschadigen maar ook beschermen. Bomen zorgen voor schaduw, maar kunnen ziek worden en een bedreiging vormen voor het erfgoed. Eventueel kan het genetische materiaal van oude bomen bewaard worden door ze te enten.
• #37: Waar kunnen wij jullie mee helpen?
• #38: Als er vragen zijn over uitvoeringswijzen en onderhoud kunnen jullie ons steeds raadplegen of onze advies vragen. Bij een inspectie van Monumentenwacht kunnen jullie observaties ons helpen bij het zoeken naar problemen. Wij zijn er om mensen die erfgoed beheren bij te staan, wij zijn geen “erfgoedpolitie”. Voor vragen kan u ons steeds contacteren op onderstaande gegevens. Indien er reeds inspectie uitgevoerd zijn, is het interessant om met de wachter of de provincie contact op te nemen.
• #39: Op onze website vindt u veel info terug over onze werking maar ook een groot aantal publicaties over allerhande onderwerpen en technieken. Zo zijn er fiches over herstel van schrijnwerk, gebruik van natuurlijke vervangproducten, … Dit vragenuurtje kadert in een langere reeks.
• #40: Als laatste wil ik jullie nog even aan het denken zetten. Waar gaan we naartoe met de kapellen?
• #47: Als laatste wil ik jullie nog even aan het denken zetten. Waar gaan we naartoe met de kapellen?
• #48: Samenwerkingen om restauraties mogelijk te maken, kan het voortleven van een kapel vergemakkelijken. De brandweer van Lommel en Pelt adopteerden de kapel en renoveerden deze samen met de gemeente. Niet alle kapellen kunnen behouden worden als kapel, maar wel als gebouw. Dit is naast duurzaam ook een zeer circulair gegeven. Door deze ruimte herin te richten als b&b of ateliers worden de gebouwen gebruikt en beheerd door de gebruikers ervan. Neem de kapellen op in de lokale fiets- en wandelroutes als blikvangers, rustpunten, … Door de grotere groep betrokken mensen wordt het draagvlak voor deze kapellen automatisch groter.
• #49: Kapellen werden met een rede gesticht op de plaats waar ze nog altijd zijn. Bij veel kapellen is uit de legende een gebruik ontstaan zoals zakdoeken aan de deur hangen, ommegang, … Door deze gebruiken te faciliteren en te documenteren wordt de waarde van de kapel bijkomend ondersteund. Door ze uit de religieuze sfeer te tillen, kunnen ze een jonger en verschillend publiek aanspreken bv: in een lokale kapel stonden altijd verse bloemen, deze werden verzorgd door een iemand met een immigratieachtergrond. Zij was niet katholiek, maar zette wel regelmatig bloemen. Dit brengt de kapel opnieuw in de gemeenschap.
• #50: Kapellen zijn gemaakt als plaats van aanbidding. Hiervoor zijn ze vaak voorzien van een specifieke uitrusting. Overstijg de draagkracht van het gebouw niet. Breng geen activiteiten onder in het gebouw welke het niet aankan: bv opslag van een groendienst in een kapel op de originele vloer en met originele wandbekleding en schilderijen.
• #51: Dank u voor uw aandacht Samen beter zorgen voor erfgoed