HUKUK TEORİSİ, HUKUK FELSEFESİ VE HUKUK DOKTRİNİ YAKLAŞIMLARI
0 likes182 views
HUKUK TEORİSİ, HUKUK FELSEFESİ VE HUKUK DOKTRİNİ YAKLAŞIMLARI
HUKUK TEORİSİ, HUKUK FELSEFESİ VE HUKUK DOKTRİNİ YAKLAŞIMLARI
- 1. HUKUK TEORİSİ, HUKUK FELSEFESİ VE HUKUK DOKTRİNİ YAKLAŞIMLARI PROF. DR. COŞKUN CAN AKTAN Bu sunum aşağıdaki kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır: C. C. Aktan, Hukuk ve İktisat, İzmir: SOBİAD Yayını Sunumu Hazırlayan: Ümmühan Gümüş
- 2. TEMEL SORULAR? Hüküm verme konusunda yargıçların izleyecekleri ideal yol ne olmalıdır? Pozitif hukukun temel amaçları nedir? Hukuk kuralları acaba hangi temel ilkelere göre düzenlenmelidir ?
- 3. HUKUK DOKTRİNİ ➢ ANA KONUSU: Toplumsal yaşamı düzenleyen ideal kuralların ne şekilde ve hangi ilkeler esas alınarak oluşturulacağıdır. ➢ Pozitif hukuk kurallarının kaynağı üzerine düşünmektir.
- 4. HUKUK DOKTRİNLERİ 1) Doğal Hukuk Doktrini 2) Evrensel Değerler Ve Ahlak Doktrini 3) Hukuki Teoloji Doktrini 4) Hukuk Sosyolojisi Doktrini 5) Teamül Ve İçtihat Hukuku Doktrini 6) Faydacılık Doktrini 7) Hukuki Pragmatizm Doktrini 8) Analitik Hukuk Doktrini 9) Hukuki Formalizm Doktrini 10)Hukuki Pozitivizm Doktrini 11)Hukuki Realizm Doktrini
- 5. DOĞAL HUKUK DOKTRİNİ • İnsanlar doğuştan vazgeçilmez ve devredilemez hak ve özgürlüklere sahiptirler. • ÖRNEK : Yaşam hakkı, özgürlük hakkı, mülkiyet hakkı vb. • Hukuk kuralları oluşturulurken ve uygulanırken Doğal Hukuk Doktrinini esas almalıyız.
- 6. EVRENSEL DEĞERLER VE AHLAK DOKTRİNİ • Hukukun temeli evrensel değerler ve ahlak olmalıdır. • Evrensel anlamda kabul edilen değerler ve etik ilkeler önem taşımaktadır. • ÖRNEK: Özgürlük, hakkaniyet, barış, liyakat vb.
- 7. HUKUKİ TEOLOJİ DOKTRİNİ • Dinler ve inançlar da hukuk kurallarının temellerini oluşturabilir. • ÖRNEĞİN: Kilise bilimi veya eklesiyoloji Hristiyan teolojisinde önemli bir yere sahiptir ve hukuk kurallarını kilise kavramı çerçevesinde ele alır.
- 8. HUKUK SOSYOLOJİSİ DOKTRİNİ • Hukuk kurallarının oluşturulmasında sosyal yapı, sosyal kurumlar ve kültür önem taşımaktadır. • Bunlardan bağımsız kuralların olması meşruiyet açısından sorunlar oluşturabilir.
- 9. TEAMÜL VE İÇTİHAT HUKUKU DOKTRİNİ • Hukuk, toplumda yerleşmiş geleneklerin ve sosyal normların toplamından oluşmaktadır. • ÖRNEK: Bir ülkede asırlar boyunca oluşmuş yazısız gelenekler ve tecrübeler vardır. • Bu yaklaşımda, hem geçmiş tecrübeler hem de önceki yıllarda mahkemelerin vermiş oldukları içtihat kararları hukukun ana kaynağıdır.
- 10. FAYDACILIK DOKTRİNİ • Bu doktrine göre, insan davranışlarını belirleyen olgu FAYDADIR, yasa koyucular bu gerçeği dikkate alarak kuralları oluşturmalıdır. • Hukuk kuralları bireysel faydayı maksimize edecek şekilde oluşturulmalıdır. • ÖRNEK: Özellikle anayasa yapımında, yasama faaliyetine yön verecek temel kaynak TOPUMSAL FAYDA olmalıdır.
- 11. HUKUKİ PRAGMATİZM DOKTRİNİ • PRAGMATİZM: Bilgilerimizin pratikte uygulama imkanı olanlarının öne çıkarılması ve toplum faydasına yönelik olarak kullanılmasıdır. • Hukuk kurallarının oluşturulup uygulanmasında ‘pratik kolaylık’, ‘uygulanabilirlik’, ‘mantıksal tutarlılık’, gibi unsurlar önem taşıyor. • Richard A. Posner önemli savunucularındandır.
- 12. ANALİTİK HUKUK DOKTRİNİ • Hukuk kuralları akla ve mantığa uygun olmalı ve analitik bir temele sahip olmalıdır. • ÖRNEĞİN: Kurallarda açıklık, istikrar, anlaşılabilirlik, belirlilik, daimilik gibi ilkeler hiç kimsenin itiraz etmeyeceği türden ilkelerdir. • RASYONEL HUKUK DOKTRİNİ olarak da bilinir.
- 13. ‘İnsan aklı sayesinde iyiyi ve kötüyü; doğru ve yanlışı ayırt edebilir. Bu nedenle hukukun kaynağı akıl ve bilgidir. HUGO GROTİUS
- 14. ‘Çünkü neyin adil olduğunu, neyin adil olmadığını bilmek gerektiğinde karar, kendi değer yargımızın temeli olarak kabul ettiğimiz adalet normlarının seçimine bağlıdır.’ HANS KELSEN
- 15. • Hans Kelsen ‘Saf Hukuk Teorisi’ adını verdiği hukuk doktrini geliştirmiştir. • Kelsen, doğal hukuk ve ilahi hukuka karşı çıkarak adalet kavramının tanımlanmasında, insanoğlunun aklının esas alınması gerektiğini savunmuştur.
- 16. HUKUKİ FORMALİZM DOKTRİNİ • Hukuk kurallarının oluşturulmasında ve uygulanmasında bilimsel yaklaşım hakim olmalıdır. • Savunucularına göre; Hukuk bir bilimdir ve diğer bilimler gibi ‘bilimsellik’ yaklaşımı ön planda olmalıdır. • ÖRNEĞİN : Matematik gibi hukuk kurallarıda belirli ve kesin olmalıdır.
- 17. HUKUKİ POZİTİVİZM DOKTRİNİ • Burada yürürlükteki hukuk kuralları esastır. • Hukuk doktrini pozitif hukuka dayalı olmalıdır. • Pozitif hukuk, yasa koyucunun emir ve talimatlarıdır. • Bu kuralların temel özelliği ‘cebri’ olması ve kurallara uyulmamasının müeyyidelerinin bulunmasıdır.
- 18. Hukuki pozitivizm, doğal hukukun adalet anlayışını eleştirir ve bu kavramın hukuk bilimin dışına itilmesi gerektiğini savunur.
- 19. Hukuki Pozitivizm İradeci Ve Normativist Olmak Üzere İkiye Ayrılır İRADECİ POZİTİVİZM: Yürürlükteki hukukun üzerinde üst bir hukuku kabul etmez. NORMATİVİST POZİTİVİZM: Hukuk normunun içeriğini onun biçimi belirler.
- 20. John Austin’e göre hukuk ‘Akli bir varlığın, üzerinde iktidar sahibi olduğu başka bir akli varlığın davranışlarını düzenlemek için belirttiği davranış modeli’dir. JOHN AUSTIN
- 21. HUKUKİ REALİZM DOKTRİNİ • ‘Hakim sınıf neyi isterse onu yasa haline getirir ve uygular görüşü’ savunulur. • Hukuk, hakim sınıfın çıkarınadır ve hakim sınıfın diğer sınıflara dikte ettiği kurallardır.