1. 聴聴M聴ZDEK聴 YOLCULUK Kendi bedeninizin i巽inde bir yolculua 巽脹kt脹脹n脹z脹 d端端n端n. Bu yolculukta sizi b端y端k s端rprizler bekleyecektir: Kalbinizin i巽inde bir jenerat旦r bulunduunu, bu jenerat旦r devreden 巽脹kt脹脹 anda yedek bir jenerat旦r端n devreye girdiini g旦receksiniz. 聴nce ba脹rsa脹n脹zda bulunan h端crelerin, 旦nlerinden ge巽en y端zlerce farkl脹 madde aras脹ndan demir atomunu tan脹yabildiklerine ahit olacaks脹n脹z. Ba b旦lgenizde bulunan hormonal bir bezde 端retilen hormon molek端l端n端n, uzun bir yolculuk sonucunda 巽ok uzakta bulunan b旦breinize ulat脹脹n脹 ve burada bulunan h端crelere ne yapmalar脹 gerektiini emrettiini g旦receksiniz. Bu yolculuun son dura脹 s脹rlarla dolu olan DNA olacakt脹r. imdi bu s脹r dolu yolculuk i巽in haz脹rlan脹n. Kefe Bala
2. BALANGI Keif i巽in aa脹daki resimlere veya altta en sadaki butona t脹klayabilirsiniz. Daha fazla bilgi almak i巽in yandaki butona t脹klay脹n Kefimizin balang脹巽 noktas脹 elimiz: Elin en 旦nemli 旦zellii, tamamen standart bir yap脹s脹 olmas脹na ramen birbirinden 巽ok farkl脹 kullan脹m alanlar脹nda, b端y端k bir verimle ilemesidir. ok say脹da kas ve sinire sahip olan kollar脹m脹z, artlara g旦re elimizin kuvvetli veya yumuak kavramas脹nda yard脹mc脹 olurlar. rnein insan eli, yumruk s脹k脹lmam脹 haldeyken bile herhangi bir nesnenin 端zerine 45 kilo a脹rl脹脹nda bir g端巽le darbe indirebilir; dier taraftan da baparmak ve iaret parma脹 aras脹na ald脹脹, milimetrenin onda biri inceliindeki bir ka脹t par巽as脹n脹 da hissedebilir ya da parma脹m脹z脹n ucundaki en ufak bir temas脹 bile hissedebiliriz.
3. Bilim adamlar脹n脹n en b端y端k 巽abalar脹ndan biri insan elinin benzeri yapay bir el 端retmektir. Siz ellerinizle hi巽 d端端nmeden her istediiniz hareketi yapabilirsiniz ve hi巽 zorlanmazs脹n脹z. Bilim adamlar脹n脹n ve teknisyenlerin 巽ok uzun y脹llar uraarak 端rettikleri yapay eller ise ancak belli hareketleri yapabilirler. Yap脹lan robot eller; g端巽 a巽脹s脹ndan insan eline edeerdirler ancak insan elinde var olan dokunma hassasiyetine ve deiik ileri ayn脹 anda yapabilme kabiliyetine sahip deildirler. 聴ki elin ayn脹 anda, m端kemmel bir uyumla 巽al脹t脹脹 da eklenince, eldeki detaylar脹n kusursuzluu daha net ortaya 巽脹kmaktad脹r. Kitab脹n sayfalar脹n脹 巽evirmek, araban脹n kap脹s脹n脹 a巽mak, yaz脹 yazmak Bunlar ellerimizi kullanarak, hi巽 zorlanmadan ve 巽ok s脹k yapt脹脹m脹z ilerdir. El genelde g旦z端n ortakl脹脹yla ileyen bir organd脹r. G旦z端n alg脹lad脹脹 sinyaller beyine ulat脹r脹l脹r ve beyinden gelen yeni bir komutla; el, yapaca脹 ie uygun olarak harekete ge巽er. Tabii ki bunlar 巽ok k脹sa s端rede ve bizim bu i i巽in 旦zel bir 巽aba sarf etmemize gerek kalmadan ger巽ekleir. Eldeki b端t端n parmaklar, ilevlerine g旦re en uygun uzunluktad脹rlar ve en uygun yerdedirler, ayr脹ca birbirleriyle orant脹l脹d脹rlar. Elin yap脹s脹nda 巽ok ince detaylar vard脹r; mesela kas ve sinirlerin yan脹nda baz脹 k端巽端k yap脹lar脹 da bar脹nd脹r脹r. Mesela parmaklar脹m脹z脹n ucundaki t脹rnaklar kesinlikle gereksiz aksesuarlar deildir. Yere d端m端 bir ineyi al脹rken, parmaklar脹m脹z kadar t脹rnaklar脹m脹z脹n da yard脹m脹na bavururuz. Elimizdeki parmak izleri bir kimlik gibidir. Bu parmak izleri her insanda farkl脹d脹r. Elimizi dier organlar脹m脹zdan ay脹ran bir baka 旦zellii de yorulmamas脹d脹r. 聴nsan elinde var olan dokunmadaki hassasiyet, m端kemmel manevra yetenei ve deiik iler yapabilme yetenekleri olaan端st端d端r. ROBOT TEKNOLOJ聴S聴 聴NSAN EL聴NDEK聴 STN ZELL聴KLER聴 RNEK ALIYOR Karlsruhe Eli" olarak adland脹r脹lan robot eli yapan m端hendis Hans J. Schneebeli " Robot eller 端zerinde ne kadar 巽ok 巽al脹脹rsam, insanlar脹n sahip olduklar脹 ellere de o kadar 巽ok hayran oluyorum. 聴nsan elinin yapt脹脹 iin bir k脹sm脹na bile ulaabilmemiz i巽in daha 巽ok zaman脹n ge巽mesi gerekir"
4. DER聴M聴Z Keif i巽in aa脹daki resimlere veya sa alttaki butona t脹klayabilirsiniz. Yolculuumuz v端cudun en b端y端k organ脹 deriye yak脹ndan bakmakla devam ediyor. Derinin her santimetrekaresi yakla脹k 5 milyon h端creden oluur. DNAy脹 hen端z derinin bu k脹sm脹nda g旦remeyiz. Kendisini g旦remesek de o, epidermis olarak adland脹r脹lan bir doku tabakas脹n脹 gelitirmek i巽in, dier h端crelerle birlikte her deri h端cresini tek tek programlamaktad脹r. V端cudumuzun bu sert tabakas脹 bizi mikroplardan, zehirlerden, a脹r脹 s脹caktan, su kayb脹ndan ve ultraviyole 脹脹nlar脹n脹n sebep olduu zararlardan korur. Ayr脹ca v端cut s脹cakl脹脹m脹z脹 da d端zenler. 聴te DNA haberimiz olmasa da i巽in hayati 旦neme sahip bir 巽ok ii programlamaktad脹r. Daha fazla bilgi almak i巽in yandaki butona t脹klay脹n Derimizde ka巽 tip alg脹lay脹c脹 vard脹r? A) 1 B) 3 C) 5 D) 6
6. Doru cevap C se巽enei: Derimizin dokunma duyusundan sorumlu olduunu hepimiz biliriz. Ancak derimizde farkl脹 tipte uyaranlara kar脹 hassas alg脹lay脹c脹 vard脹r. Parma脹m脹z kesildiinde, bir kumaa dokunduumuzda ya da kolumuza sinek konduunda hepsini derimiz ile hissederiz, ancak bunlar olurken farkl脹 farkl脹 alg脹lay脹c脹lar hemen devreye girerek durumdan beynimizi haberdar eder. Biz de ya ac脹 kayna脹ndan ka巽ar, dokunduumuz eyden holan脹r ya da dokunan eye 旦zel bir tepki gelitiririz. Tabi bunlar alg脹lay脹c脹lar脹n ve sinir sisteminin olduk巽a h脹zl脹 ilemesi sayesinde ger巽ekleir. Serbest sinir u巽lar脹 Epidermis s脹n脹r脹 Dokunma h端creleri Meissner cisimcikleri K脹l kesesi resept旦r端 Paccini cisimcikleri Ruffini cisimcikleri Ar脹 duyusu yandaki 5 alg脹dan farkl脹 olmas脹na kar脹n dokunma hissini veren serbest sinir u巽lar脹nca hissedildii i巽in farkl脹 bir resept旦r olarak deerlendirilmemektedir. 1) Dokunma H端creleri: Santimetreye 100 adet d端ecek kadar youn bu h端creler dokunma s脹ras脹nda etkinleen serbest sinir u巽lar脹ndaki alg脹lay脹c脹lard脹r. 2) Meissner cisimcikleri: H脹zl脹 adapte olan dokunma alg脹lay脹c脹lar脹d脹r. As脹l fonksiyonlar脹 nesnelerin deri ile ba脹nt脹l脹 hareketlerini g旦stermektir, 旦rnein tuttuumuz 巽ekicin elimizden kayma hissi bu alg脹lay脹c脹 taraf脹ndan bildirilir. 3) K脹l Kesesi Resept旦r端: K脹llar hareket ettiklerinde etkinleirler. rnein ba脹m脹zda bir b旦cek y端r端d端端nde bu alg脹lay脹c脹lar devreye girer. 4) Ruffini cisimcikleri: 70 kadar katman脹 olan bir k脹l脹f taraf脹ndan korunan a脹r脹 hassas alg脹lay脹c脹lard脹r. D端z bir zemindeki en ufak bir p端r端z端 bile alg脹lamam脹z脹 salarlar. 5) Is脹 alg脹lay脹c脹lar: evredeki 脹s脹 deiimlerini alg脹lar, buna g旦re 端端me veya terleme tepkilerine yol a巽arlar. DER聴M聴ZDEK聴 ALGILAYICILAR B聴R TEK TYMZN HAREKET聴NE B聴LE DUYARLI
7. Epidermisin kal脹nl脹脹 bir milimetrenin onda biri kadard脹r. Deri bir巽ok tabakadan oluan, i巽inde alg脹lay脹c脹 sinirler, dola脹m kanallar脹, havaland脹rma sistemleri, 脹s脹 ve nem ayarlay脹c脹lar, bulunan, olduk巽a karma脹k bir organd脹r. 聴nsan derisinin kaplad脹脹 alan sadece 2 metre karedir. Deri, eksiklii durumunda insan脹n yaam脹n脹 tehlikeye atacak kadar 旦nemli bir organd脹r. Derinin sadece bir b旦l端m端n端n bile tahrip olmas脹 v端cutta 旦nemli bir su kayb脹na sebep olaca脹 i巽in 旦l端me yol a巽abilir. Derisi olmadan bir canl脹n脹n hayatta kalabilmesi m端mk端n deildir. 聴nsan derisinin alt脹nda yer alan dokunmaya hassas sinirler, olabilecek en iyi bi巽imde duyarl脹lat脹r脹lm脹 ve v端cuda da脹t脹lm脹lard脹r. En 巽ok sinir ucu, parmak u巽lar脹nda, dudaklarda ve cinsel organda yer al脹r. Buna kar脹n daha "旦nemsiz" b旦lgelerde, 旦rnein s脹rt b旦lgesinde olduk巽a az say脹da sinir ucu vard脹r. Bu insana b端y端k avantajlar salar. Bunun aksinin olduunu d端端nelim: Parmak u巽lar脹n脹n son derece duyars脹z olduunu, t端m sinir u巽lar脹n脹n s脹rtta topland脹脹n脹 varsayal脹m. Bu kukusuz olduk巽a zorluk verici olurdu; elimizi doru d端zg端n kullanamazken, s脹rt脹m脹za temas eden en ufak maddeyi bile -mesela elbisemizin k脹vr脹mlar脹n脹- hissederdik. Deri, organlar脹 ve kanl脹 katmanlar脹 旦rterek v端cudumuza 巽ok 旦nemli bir estetik katk脹da bulunur. Geni y端zeyi ve b端y端k duyarl脹脹yla v端cudumuzu d脹 etkilerden ve mikroplardan korur. Deri gerektiinde G端ne'e kar脹 koruyucu bir kalkan 端retir: G端nee maruz kald脹脹m脹zda deri kendini korumak i巽in melenositlerini ve melanosit i巽indeki pigment h端crelerini b端y端terek kendini korumaya 巽al脹脹r. Derinin avu巽 i巽i, ayak taban脹 gibi belli b旦lgeleri sertlemesine ramen esneklik 旦zelliini kaybetmeyerek y端r端memize ve el becerilerimizi kullanmam脹za imkan tan脹r. V端cudun su dengesinin bozulmas脹n脹 engeller: Derinin bu 旦zellii sayesinde v端cuttaki su miktar脹n脹n kontrol端 salan脹r. V端cut 脹s脹s脹n脹n korunmas脹nda ba rol端 oynar. KUSURSUZ G聴YS聴M聴Z DER聴: ESTET聴K, KORUYUCU, KULLANILI
8. Uzun yeil renkli h端crenin ekline bak脹n ve i巽inde DNAn脹n bulunduu k脹rm脹z脹 renkteki 巽ekirdee dikkat edin. DNA, fibroblast isimli deri h端crelerine benzersiz eklini veya fonksiyonunu veren genleri i巽erir. Fibroblastlar besinlerin, hormonlar脹n ve dier metabolizma maddelerinin kan ve doku h端creleri aras脹nda ge巽iini salayan proteinleri 端retirler. Ayr脹ca, derimizin dermis tabakas脹 ile bunu destekleyen kolajen ve elastin isimli proteinleri de 端retirler. Kolajen liflerinden oluan demetler, cildin dayan脹kl脹l脹脹 ve korunmas脹 i巽in gerekli bir dokumaya benzer. Daha ince olan elastin lifleri ise cildin yumuakl脹脹n脹 ve esnekliini salar. Bu iki protein, herhangi bir ekil deiikliinde cildin tekrar eski eklini almas脹n脹 salarlar. Fibroblast h端creleri bu 旦zelliklerinden birinden yoksun olsayd脹 gen巽ken bile olduk巽a gevek ve koruyucu vasf脹n脹 yitirmi bir bir cildimiz olurdu. DER聴 HCRELER聴 Keif i巽in aa脹daki resimlere veya sa alttaki butona t脹klayabilirsiniz. Fibroblast h端creleri hangisinde rol al脹r? A) Ac脹y脹 hissetme B) Yara onar脹m脹 C) Susama D) Ac脹kma
10. Doru cevap B se巽enei Fibroblast h端creleri deride meydana gelen yaralar脹 onarma ileminde de g旦rev al脹rlar. Yaradaki kan脹n p脹ht脹lama ileminden sonra bu b旦lgedeki fibroblast h端creleri p脹ht脹n脹n 端st端n端 kapayarak yaray脹 ge巽ici olarak al巽脹ya alma g旦revini 端stlenirler. Fibroblast h端crelerinin bu 旦zellii hayati bir 旦neme sahiptir. Aksi takdirde yaralar tam olarak iyileemeyecekti. VCUDUMUZDAK聴 DOAL ALI NE ZAMAN DONACAINI B聴L聴YOR
11. KAN HCRELER聴 Keif i巽in aa脹daki resimlere veya sa alttaki butona t脹klayabilirsiniz. Kan h端creleri hayati g旦revler 端slenmi 巽ok 旦zel h端crelerdir. Burada g旦r端len 2 tip kan h端cresi var; k脹rm脹z脹 kan h端creleri (eritrositler) ve beyaz kan h端creleri (l旦kositler). Yandaki resme bakarak k端巽端k, p端r端zs端z, d端z k脹rm脹z脹 kan h端creleriyle olduk巽a b端y端k, p端r端zl端, yuvarlak beyaz kan h端crelerini kar脹lat脹rabilirsiniz. K脹rm脹z脹 kan h端crelerimiz sadece 120 g端n yaarlar. Oksijen ve karbondioksitin kan damarlar脹 yoluyla h端crelere g旦t端r端lmesi ve h端crelerden al脹nmas脹n脹 salarlar. ou h端crenin aksine 巽ekirdek ya da DNAlar脹 yoktur. Bunun yerine oksijen ve karbondioksiti balayan bir molek端l olan hemoglobin i巽erirler. Beyaz kan h端crelerimiz ba脹脹kl脹k sistemimizin bir par巽as脹 olarak hastal脹klarla sava脹rlar. Beyaz kan h端creleri, vir端s ve bakteri gibi istilac脹 mikroorganizmalar脹 yok etmek i巽in k脹lcal damarlardan ge巽erek dokulara ula脹rlar. Burada sol alt k旦ede kan damar脹 duvar脹n脹 g旦r端yorsunuz. Daha fazla bilgi almak i巽in yandaki butona t脹klay脹n Kan脹n p脹ht脹lamas脹 i巽in v端cudumuzdaki ka巽 kimyasal madde kullan脹l脹r? A) 1 B) 10 C) 15 D) 20
12. zg端n端z! yanl脹 cevap verdiniz. Soruya geri d旦nmek i巽in butona t脹klay脹n
13. EN KK B聴R HATAYA B聴LE YER OLMAYAN S聴STEM: KANIN PIHTILAMASI Eer bir yerimizde bir kanama s旦z konusu ise, 旦lmememiz i巽in p脹ht脹n脹n hemen meydana gelmesi gerekir. Ayr脹ca, p脹ht脹n脹n yaran脹n 端zerinde boylu boyunca olumas脹 ve en 旦nemlisi de sadece yaran脹n 端zerinde kalmas脹 da gereklidir. Yoksa canl脹n脹n t端m kan脹 p脹ht脹laarak sertleecek ve onu 旦ld端recektir. Bu nedenle kan脹n p脹ht脹lamas脹 s脹k脹 bir denetim alt脹nda tutulmal脹 ve p脹ht脹 doru zamanda doru yerde olumal脹d脹r. Eer bu m端kemmel ileyen sistemde en ufak bir aksakl脹k olsayd脹 ne olurdu? Mesela yara olmad脹脹 halde kanda p脹ht脹lama olsayd脹? Ya da yaran脹n etraf脹nda oluan p脹ht脹, yerinden rahatl脹kla ayr脹lsayd脹? Bu sorular脹n tek bir cevab脹 vard脹r: B旦yle bir durumda kalp, akcier veya beyin gibi hayati organlara giden yollar p脹ht脹 t脹ka巽lar脹yla t脹kan脹rd脹. Bu durumda 旦l端m ka巽脹n脹lmaz olurdu. Ancak hastal脹k durumlar脹 d脹脹nda b旦yle bir ey olmaz ve her insan sal脹kl脹 bir bi巽imde yaam脹n脹 s端rd端r端r. Bir kan p脹ht脹s脹n脹n olumas脹, p脹ht脹n脹n s脹n脹rlar脹n脹n belirlenmesi, oluan p脹ht脹n脹n g端巽lendirilmesi veya ortadan kald脹r脹lmas脹, bir par巽an脹n dier bir par巽ay脹 harekete ge巽irmesi eklinde ortaya 巽脹kan bir olaylar zinciri neticesi ger巽ekleir. P脹ht脹n脹n olumas脹 i巽in 20 kadar kimyasal maddenin birbiri ard脹nca belli bir s脹rayla belirli miktarlarda devreye girmeleri gereklidir. Daha ilk bak脹ta olay脹n ne kadar karma脹k olduu g旦r端lebilir. Yanda bu maddelerden sadece birinin, trombinin molek端l yap脹s脹n脹 g旦rebilirsiniz. ekildeki her bir renk bir 巽eit atomu g旦steriyor. Sal脹kl脹 bir p脹ht脹lama olmas脹 trombinin b旦yle olmas脹 art脹na bal脹. S旦zgelimi mavi renkle g旦sterilen atomlar脹n say脹s脹 daha az olsalard脹 ya da daha farkl脹 ekilde dizilmi olsalard脹 ya kanamadan ya da damar t脹kanmas脹na bal脹 fel巽lerden 旦l端rd端k. G旦r端ld端端 gibi v端cudumuzda en k端巽端k ayr脹nt脹ya varana dek kusursuz bir bi巽imde 巽al脹an bir sistem varedilmitir. Trombin molek端l端 Doru cevap D se巽enei Kan脹n p脹ht脹lama emas脹n脹 g旦rmek i巽in yukar脹 okuna t脹klay脹n
14. Alyuvarlar, miktar bak脹m脹ndan dier kan h端crelerine g旦re 巽ounluktad脹r. Yetikin bir erkein damarlar脹nda 30 milyar alyuvar y端zer. Bu say脹daki alyuvarlarla bir futbol sahas脹n脹n neredeyse yar脹s脹 kaplanabilir. Kan脹m脹za, dolay脹s脹yla tenimize renk veren h端creler alyuvarlard脹r. Alyuvarlar yass脹 disklere benzer. Esneklikleri sayesinde en dar k脹lcal damarlardan ya da en k端巽端k g旦zeneklerden ge巽ebilir. Alyuvarlar脹n bu esneklik 旦zellii olmasayd脹, v端cudun pek 巽ok noktas脹nda tak脹l脹 kal脹rlard脹. 端nk端 k脹lcal damarlar yaln脹zca 4-5 mikrometre kal脹nl脹脹ndad脹r (1 mikrometre=milimetrenin binde biri). Oysa alyuvarlar脹n 巽aplar脹 7,5 mikrometredir. Eer alyuvarlar b旦ylesine b端y端k bir esneme 旦zelliinde yarat脹lmam脹 olsalard脹 ne olurdu? Bu sorunun cevab脹n脹 eker hastal脹脹n脹 arat脹ranlar bilir. eker hastalar脹n脹n kan h端creleri genellikle esnekliklerini yitirir. Bu nedenle, hastalar脹n g旦zlerindeki hassas dokular esnek olmayan kan h端creleri taraf脹ndan t脹kan脹r. Bu t脹kanma ise k旦rl端e yol a巽abilir. Kan, oksijen da脹t脹p, karbondioksit alma ilevini hemoglobin olmadan yapamaz. Yani kan denen s脹v脹 hemoglobin molek端l端 olmadan ilevini yerine getiremez ve h端crelerine oksijen ulamayan canl脹 hemen 旦l端r. Bu canl脹n脹n hemoglobin molek端l端n端n oluumunu bekleyecek zaman脹 yoktur. G旦r端ld端端 gibi kan olutuu anda hemoglobinin de olumas脹 gerekmektedir. Yani kan脹n, t端m 旦zellikleri ve yap脹lar脹 ile birlikte tek bir anda ortaya 巽脹kmas脹 artt脹r. Hemoglobinin Ortaya 脹k脹脹 Kan脹n oluumu, tek ba脹na bir destan gibidir. ounun yeterince anla脹lmad脹脹 en az 80 unsurdan oluur. En b端y端k 旦neme sahip olan bileen ise hemoglobindir. Hemoglobin akcierdeki oksijeni al脹rken, karbondioksiti b脹rak脹r ve oradan kaslara ge巽er. Orada ise tam tersi ilevi yapar, oksijeni b脹rak脹p, karbondioksiti al脹r. Kaslar besinleri yak脹p karbondioksit oluturur. Bir araban脹n akaryak脹t yak脹p karbonmonoksit 端retmesi gibi. Bu madde ger巽ekten olaan端st端 bir molek端ld端r ki, bir anda oksijene kar脹 birleme eilimi g旦sterirken, birka巽 saniye sonra bu eilimini kaybeder. Bir anda tercihi karbondioksite bal脹 olarak deiir. Bu da onu daha da dikkate deer yapar. Yapt脹脹 ie uyum g旦steren daha iyi bir 旦rnek yoktur . ( Rattray Taylor, The Great Evolution Mystery, Harper&Row, Publishers, New York: s.108 ) KAN HCRELER聴N聴N KUSURSUZ EKL聴 YAAM VER聴YOR
15. AKILLI B聴R DMAN Keif i巽in aa脹daki resimlere veya sa alttaki butona t脹klayabilirsiniz. Yanda k脹rm脹z脹 renkli savunma sistemi h端cresi 端zerindeki HIV vir端sleri mavi noktalar eklinde g旦r端n端yor. HIV vir端sleri hastal脹k oluturmak 端zere dier bir h端creye hareket etmeden 旦nce, savunma h端cresinde h脹zla 巽oalacakt脹r. Savunma sistemi balang脹巽ta bu t端r bir yay脹lmayla baa 巽脹ksa bile sonu巽 olarak油 vir端s taraf脹ndan kontrol alt脹na al脹nacakt脹r. Vir端slerin neredeyse en tehlikelisi, insanolunu en 巽ok urat脹ran脹 "HIV" vir端s端d端r. 端nk端 bu mikro varl脹k, dier vir端slerden farkl脹 olarak, savunma sistemini tamamen devre d脹脹 b脹rak脹r. Savunma sistemi 巽al脹mayan bir insan脹n yaam脹n脹 devam ettirmesi ise imkans脹zd脹r. HIV vir端slerini, bir 端lkenin dorudan istihbarat ve g端venlik sistemini hedef alan ve 巽ok h脹zl脹 yay脹lan bir d端mana benzetmek m端mk端nd端r. Daha fazla bilgi almak i巽in yandaki butona t脹klay脹n Hangisi savunma sisteminin bir unsurudur? A) Purkinje h端cresi B) Trombosit C) Makrofaj D) Koklea
16. zg端n端z! yanl脹 cevap verdiniz. Soruya geri d旦nmek i巽in butona t脹klay脹n
17. DNYANIN EN GEL聴M聴 ORDUSU 聴聴M聴ZDE Doru cevap C se巽enei MAKROFAJ : Bir g旦zc端 ve 旦n saflardaki savunma h端cresidir. Kandaki her t端rl端 yabanc脹 maddeyi yutar ve sindirir. Yabanc脹 bir organizma ile kar脹la脹nca yard脹mc脹 T h端crelerini olay yerine 巽a脹r脹r. YARDIMCI T HCRES聴 : Ba脹脹kl脹k sisteminin y旦neticisi g旦revini 端stlenmitir. D端man脹 saptad脹ktan sonra dalak ve lenf bezlerine gider ve dier h端creleri hastal脹k etkeni ile savamak 端zere uyar脹r. LDRC T HCRES聴 : Yard脹mc脹 T h端cresi taraf脹ndan uyar脹lan bu h端cre yabanc脹 organizmalar脹n igal ettii h端creleri ve kanser h端crelerini yok eder. B HCRES聴 : Biyolojik silah fabrikalar脹 olan bu h端creler dalak ve lenf bezlerinde bulunurlar. Yard脹mc脹 T h端creleri taraf脹ndan uyar脹l脹nca antikor denen g端巽l端 kimyasal silahlar 端retirler. ANT聴KOR : Y eklindeki bu protein molek端l端 hastal脹k etkenine yap脹arak onu etkisiz hale getirir ve yok edici h端creler i巽in hedef haline getirir. BASKILAYICI T HCRES聴 : T h端crelerinin bu 端巽端nc端 tipi dier T ve B h端crelerinin etkinliklerini yavalat脹r veya durdurur. Hastal脹k yenildikten sonra sald脹r脹n脹n durmas脹n脹 salar. BELLEK HCRES聴 : 聴lk kez hastal脹k ge巽irildiinde oluturulan savunma h端cresidir. Y脹llarca v端cutta kalarak ayn脹 hastal脹k etkeniyle tekrar kar脹lat脹脹nda savunman脹n 巽ok s端ratli ve etkili olmas脹n脹 salar. Makrofaj, 巽oalm脹 olan bakterinin 端zerine doru bir uzant脹 f脹rlat脹r. B旦ylece bakteri makrofaj taraf脹ndan yakalan脹r. Daha sonra makrofaj, bakterinin h端cre zar脹n脹 delerek onun i巽ini boalt脹r. Ancak savunma ilemi burada sona ermez. Bakteriden kalan art脹k par巽alar脹n temizlenmesi i巽in makrofaj, bakterinin kimlik bilgilerini al脹r ve bir flama gibi kendi 端zerine yap脹t脹r脹r. Bu flama, bir baka savunma h端cresi olan lenfositlerin daha 旦nce v端cuda giren bakteriler hakk脹nda bilgi sahibi olmalar脹n脹 salar.
18. HIV, insan ba脹脹kl脹k yetmezlii vir端s端d端r. Vir端s, insan v端cudunun hastal脹klara kar脹 direncini salayan ba脹脹kl脹k sistemini etkisiz hale getirmektedir. HIVin sebep olduu hastal脹a da AIDS (Edinilmi Yetersiz Ba脹脹kl脹k Sistemi Sendromu) ad脹 verilir. V端cudumuzdaki ba脹脹kl脹k sistemi v端cudu d脹ar脹dan gelen etkenlere kar脹 koruyan, 旦zellemi h端creler ve organlardan oluur. Sistemin g旦revi; yabanc脹 organizmalar脹n v端cuda girmelerini engellemek veya girer ise v端cuda girdikleri yerde yakalamakt脹r. Normal artlar alt脹nda, ba脹脹kl脹k sistemi v端cudu bakterilere ve viral enfeksiyonlara kar脹 korur, kanser h端crelerini ve yabanc脹 maddeleri yok eder. HIV, insan i巽in hayati 旦nem ta脹yan ba脹脹kl脹k sistemini 巽旦kerten, 巽al脹maz hale getiren bir vir端st端r. G旦zle g旦r端lemeyecek kadar k端巽端kl端kteki bir vir端s, insan v端cudunun hastal脹klara kar脹 direncini salayan ba脹脹kl脹k sistemini etkisiz hale getirebilmektedir. V端cut ba脹脹kl脹k sisteminin etkisiz hale gelmesi, vir端sten etkilenmeden 旦nce kolayca ba edebildii dier bakteri ve vir端slerle art脹k 巽arp脹amayacak duruma gelmesi demektir. Bu da basit bir enfeksiyonun bile 旦l端mc端l hale gelmesine sebep olabilir. AIDS hastalar脹n脹n yar脹s脹ndan 巽ou ba脹脹kl脹k sistemlerinin etkisiz hale gelmesi y端z端nden . basit enfeksiyonlara yenilerek hayata veda etmektedirler. Sada sal脹kl脹, solda ise d端man taraf脹ndan (AIDS vir端s端) etkisiz hale getirilmi bir Savunma sistemi h端cresinin g旦r端nt端s端 vard脹r. Bu 2 resimden vir端s端n yaratt脹脹 tahribat a巽脹k巽a g旦r端lebilmektedir. Bu g旦r端nt端ler 3000 defadan fazla b端y端t端lm端t端r. HIV v端cuda girdikten sonra g端nde on milyar kadar vir端s 端retmektedir. Burada s旦z konusu olan, koskoca insan bedenini tamamen 旦l端me g旦t端rebilecek yetenekte, m端kemmel bir plan sonucunda h端creyi ele ge巽iren ve kendi kopyalar脹n脹 端rettiren bir mikroorganizmad脹r. Burada bahsedilen vir端s, yaln脹zca bir mikron b端y端kl端端nde, DNA's脹 bile olmayan hatta canl脹 olarak bile nitelendirilmeyen bir varl脹kt脹r. Bu varl脹脹n, insan bedenini bu kadar iyi tan脹y脹p onunla ba edebilecek sistemler kurmas脹, bunlar脹 hata yapmadan eksiksizce uygulamas脹 ve kullan脹lan t端m silahlardan kendini koruyabilecek ekilde s端rekli deiiklie uramas脹, ger巽ekten hayret uyand脹rmaktad脹r. Bu durum, insanolunun g旦zle g旦r端lemeyen bir vir端s kar脹s脹nda ne kadar 巽aresiz kald脹脹n脹n 旦nemli bir 旦rneidir. DNYANIN EN GEL聴M聴 ORDUSUNUN KARISINDAK聴 DMAN
19. HCRE EK聴RDE聴NDEK聴 KAPILAR Keif i巽in aa脹daki resimlere veya sa alttaki butona t脹klayabilirsiniz. Daha fazla bilgi almak i巽in yandaki butona t脹klay脹n T端m h端creler, sitopl但zma ad脹 verilen h端cre i巽i s脹v脹s脹n脹 ve organelleri 巽evreleyen ve d脹 ortamdan ay脹ran bir zar ile kapl脹d脹r. Sitoplazman脹n i巽inde h端creye ait t端m bilgileri bar脹nd脹ran bir 巽ekirdek bulunur. H端crenin i巽indeki 巽ekirdein y端zeyi g旦zeneklidir. Bu g旦zenekler 巽ekirdek ve sitoplazma aras脹ndaki iletiimi salar. ekirdek g旦zeneklerindeki trafik younluu olduk巽a fazlad脹r, her dakika y端zlerce molek端l buradan giri 巽脹k脹 yapmaktad脹r. 聴te yandaki resimde bu g旦zeneklerin tam 300 bin defa b端y端t端lm端 halini g旦r端yorsunuz. Merkezdeki delikleri kapatan bir sepete benzeyen 巽ekirdek g旦zeneklerini dikkatle inceleyin. Bu sepete benzeyen eyler asl脹nda g旦zenek kompleksi ad脹 verilen proteinlerden oluan 旦zel yap脹lard脹r.
20. H端cre 巽ekirdei h端cre i巽indeki en b端y端k organeldir. Kal脹t脹m materyali olan DNAy脹 bar脹nd脹r脹r. Aralar脹nda boluk bulunan iki zar ile 巽evrilidir ki bu yap脹ya N端kleer zarf ad脹 verilir. D脹 zar endoplazmik retikulum ile balant脹l脹d脹r. Bu yap脹 巽ekirdek ile sitoplazma aras脹nda madde ta脹nmas脹na olanak salar. Zar 端zerinde por ad脹 verilen, sekizgen yap脹ya sahip, b端y端k kompleks yap脹l脹 g旦zenekler bulunur. Bunlar sekiz alt 端niteden oluan bir tekerlee benzerler ve orta k脹s脹mlar脹nda t脹ka巽a benzer bir yap脹 bulunur. Bu g旦zeneklere yeterince b端y端t端lerek bak脹lacak olursa, 端zerinde bisiklet tekerleindekine benzer a巽脹kl脹klar olmad脹脹, buralar脹n bir zarla kapal脹 olduklar脹 g旦r端l端r. ekirdekteki kap脹lar脹n genel yap脹s脹 1. ekirdek k脹l脹f脹 2. D脹 halka 3. D脹 halka uzant脹s脹 4. T脹ka巽 Bu g旦zenekler h端cre 巽ekirdei ile sitoplazmas脹 aras脹ndaki madde ge巽ilerinde se巽ici bir filtre g旦revi g旦r端r. ekirdek i巽ine 巽eitli enzim ve proteinleri al脹rken, DNAdaki bilginin kopyas脹n脹 ta脹yan mRNA脹 ve yine protein sentezinde aktif rol oynayan tRNAlar脹 巽脹kar脹r. T端m h端crede olduu gibi g旦zeneklerde de m端kemmel bir plan ve kusursuz bir ileyi vard脹r. Endoplazmik retikulum Ribozomlar D脹 zar 聴巽 zar ekirdek korteksi ekirdek g旦zenei ekirdek zar脹 Boluu H端cre 巽ekirdei 端zerindeki g旦zenekler HCRE EK聴RDE聴NDEK聴 KAPILAR TAM B聴R DENET聴ME SAH聴P
21. KROMOZOMLARIMIZ D聴Z聴 HAL聴NDE Keif i巽in aa脹daki resimlere veya sa alttaki butona t脹klayabilirsiniz. Bu resim bir karyotiptir, yani bir insan脹n kromozomlar脹n脹n d端zenlenmi bir g旦r端nt端s端d端r. ekirdein i巽inde, kromozomlar脹 oluturan sarmal halka eklinde d端zenlenmi olan DNAm脹z bulunur. 聴nsanlar 46 kromozoma sahiptir; 23 tanesi anneden 23 tanesi de babadan gelir. Bu kromozomlardaki en ufak bir hata, eksiklik ya da fazlal脹k ebeveynden 巽ocuklar脹na ge巽en genetik hastal脹klara yol a巽ar. Bilim adamlar脹 genetik hastal脹klara sebep olabilecek kromozom hatalar脹n脹 kolayl脹kla belirleyebilmek i巽in bir karyotip i巽inde kromozom 巽iftlerini en b端y端kten en k端巽端e doru dizerler. 聴te bu resim de onlardan biri. Kromozomlardaki hatalar脹n hastal脹klara nas脹l sebep olduunu anlayabilmek i巽in genler hakk脹nda ayr脹nt脹l脹 bilgilere ihtiya巽 vard脹r. Genler DNAn脹n belirli b旦l端mlerini oluturan ve belli bilgileri bar脹nd脹ran b旦l端mlerdir. Kromozomlarda hata olduunda genler 巽ok fazla ya da 巽ok az kopya edilirler ve h端crelerde 端retilen protein miktar脹 da doru olmaz. Bu da hastal脹klara sebep olur.
22. D聴Z聴L聴TEK聴 DZEN Keif i巽in aa脹daki resimlere veya sa alttaki butona t脹klayabilirsiniz. DNA 旦nceki ekranda g旦sterildii gibi 23 巽ift kromozomun i巽ine yerlemitir. Karyotipteki son 巽ift tam olarak elemez; Bunlar X ve Y kromozomlar脹 yani cinsiyet kromozomlar脹d脹r. Erkekler bir X ve Y kromozomuna sahiptir, kad脹nlar ise 2 tane X kromozomuna sahiptir. Bu kromozomlar脹n youn g旦r端nt端lerine dikkat edin. Tek bir kromozomdaki DNAy脹 tam a巽mak m端mk端n olsayd脹 6 cm olurdu. Bu kromozomun i巽inde yer ald脹脹 巽ekirdein 巽ap脹 ise milimetrenin 200de biri kadard脹r. Bu kocaman DNA, 巽ekirdein i巽ine s脹abilmesi i巽in ilmik ilmik katlanarak yerletirilmitir. Y端zeyde tesbih taneleri gibi duran minicik k端releri g旦r端yor musunuz? Histon ad脹 verilen bu proteinler, bu dokumay脹 oluturmaktan sorumludur. Histonlar etraflar脹na DNAn脹n olta ipi gibi sar脹lmas脹n脹 salayan k端resel bir bobin vazifesi g旦r端rler. T端m bu karma脹k sar脹lma ve katlanmalara ramen eleen kromozom 巽iftlerindeki her bir gen yerini a脹rmadan her zaman ayn脹 yere dizilir.
23. EN MEHUR SP聴RAL Keif i巽in aa脹daki resimlere veya sa alttaki butona t脹klayabilirsiniz. Yanda birbiri etraf脹na spiral ekilde dolanan DNA ipliinin mehur ift Sarmal yap脹s脹n脹 g旦r端yorsunuz. Bu DNA, Escherichia coli bakterisine ait. Ancak dier t端m canl脹lardaki DNA da benzer bir yap脹ya sahiptir. DNA baz (n端kleotid) ad脹 verilen 4 temel maddeden oluur; Adenin, Sitozin, Guanin ve Timin, ya da k脹saca A, C, G ve T. Bu iki spiral adeta bir fermuar gibi birbirine uyar. Yaln脹z bir kural vard脹r; Adenin yaln脹zca Timin ile, Sitozin de yaln脹zca Guanin ile eleir. Bu ekilde birleen baz 巽iftleri DNAn脹n ikili sarmal脹n脹 olutururlar. Hangisi bir genin, canl脹n脹n birden fazla 旦zelliini kontrol etmesini anlat脹r? A) Pleitropik etki B) aprazlama C) Mutasyon D) Hibritleme Daha fazla bilgi almak i巽in yandaki butona t脹klay脹n Bilim adamlar脹 yapt脹klar脹 incelemelerde A, C, G, Tnin bir harf gibi kullan脹larak DNAya 巽ok fazla say脹da bilginin bar脹nd脹r脹ld脹脹na ahit olmulard脹r.
24. 20 DAK聴KADA B聴R M聴LYON SAYFA DOLUSU B聴LG聴Y聴 KOPYAB聴L聴R M聴S聴N聴Z? Bilindii gibi h端creler b旦l端nerek 巽oal脹rlar. Bu b旦l端nme s脹ras脹nda, h端crenin 巽ekirdeinde bulunan DNA'n脹n da yeni h端cre i巽in bir kopyas脹n脹n al脹nmas脹 gerekir. Bu kopyalanma s脹ras脹nda, 端zerinde d端端n端lmesi gereken son derece 巽arp脹c脹 bir olay ger巽ekleir. DNA, 3 milyar harften oluan, canl脹 ile ilgili t端m bilgileri saklayan muazzam b端y端kl端kte bir bilgi bankas脹d脹r. DNA'daki bilgileri yaz脹l脹 hale getirirsek, toplam 1 milyon sayfadan oluan yakla脹k 1000 ciltlik bir ansiklopedi serisi elde ederiz. yle ise DNA'n脹n kopyalanmas脹, 1 milyon sayfal脹k yaz脹n脹n veya dier bir ifadeyle 1000 cilt ansiklopedinin kopyalanmas脹 ile ayn脹 eydir. Peki bu kopyalama ilemi ne kadar s端rer biliyor musunuz? 20 ile 80 dakika aras脹nda. Dikkat edin, bu, 1 milyon sayfa dolusu yaz脹n脹n 20 ila 80 dakika aras脹ndaki bir s端rede, hi巽bir hata ve eksiklik olmadan kopyas脹n脹n al脹nmas脹 demektir. Bug端n bilinen hi巽bir fotokopi makinas脹 veya teknolojik 端r端n, bu kadar k脹sa s端rede bu kadar hatas脹z ve eksiksiz bir kopyalama ilemi ger巽ekletirememektedir. Ve dikkat edin DNA'daki bilgileri kopyalayan teknolojik aletler deil, g旦zle dahi g旦remediimiz h端crelerimizdir. DNA kendisi gibi helezon ekilli yeni bir yap脹 oluturduunda kendini kopyalam脹 olur. DNA'n脹n kopyalanmas脹 s脹ras脹nda, bir巽ok enzim, askeri bir disiplin i巽inde, bilgi ve ak脹l kullanmay脹 gerektiren ilemleri yerine getirir. Sizin elinize 3 milyar harften oluan bir metin verilse ve bunu daktilo ederek kopyalaman脹z istense, bu kopyalama ilemini tek bir hata yapmadan tamamlaman脹z m端mk端n olmazd脹. Mutlaka bir yerde bir hata yapar, sat脹r ya da en az脹ndan harf atlard脹n脹z. Ancak, bu enzimler b旦yle bir hataya d端meden ilemlerini tamamlarlar.
25. zg端n端z! yanl脹 cevap verdiniz. Soruya geri d旦nmek i巽in butona t脹klay脹n
26. GENLERDEK聴 GREV PAYLAIMI HAYRANLIK UYANDIRIYOR Doru cevap A se巽enei DNA 端zerindeki ikierli olarak elemi A,C,G, T 端st 端ste eklenerek genleri meydana getirirler. Her gen DNA molek端l端n端n bir b旦l端m端ne kar脹l脹k gelir ve insan v端cudundaki en az bir 旦zellii kontrol eder.聴nsan h端cresindeki DNAda en az 30.000 gen bulunur. T端m genler, canl脹yla ilgili birden fazla bilgiyi i巽erirler. rnein bir gen, hem boy uzunluunu, hem de canl脹n脹n g旦z rengini kontrol ediyor olabilir. Molek端ler biyolog Michael Denton, genlerin "pleiotropik etki" denen bu 旦zelliini 旦yle a巽脹klar: Baz脹 bilim adamlar脹 t端m canl脹lar脹n ortak bir atadan genlerdeki deiimlerle (mutasyonlarla) gelitii g旦r端端ndedir. Ancak canl脹lar脹n genetik yap脹lar脹ndaki pleitropik etki nedeniyle, bir mutasyon sonucu DNA'daki herhangi bir gende meydana gelen bozukluk, birden fazla organa etki edecektir. B旦ylece mutasyon sadece belirli bir b旦lge i巽inde kalmayacak, 巽ok daha fazla y脹k脹c脹 etkilere sahip olacakt脹r. Eer bu etkilerin birinin 巽ok nadir rastlanacak bir tesad端f sonucunda yararl脹 olabilecei varsay脹lsa bile, dier etkilerin ka巽脹n脹lmaz zarar脹 bu yarar脹 da yok edecektir. Genlerin geliim 端zerindeki etkileri a脹lacak derecede farkl脹d脹r. Ev faresinde t端y rengiyle ilgili hemen her gen, boy uzunluuyla da ilgilidir. Meyve sinei Drosophila Melanogaster'in g旦z rengi mutasyonlar脹 i巽in kullan脹lan 17 adet X 脹脹n脹 deneyinden 14'端nde g旦z rengiyle olduk巽a ilgisiz olan diinin cinsel organlar脹n脹n yap脹s脹 etki g旦rm端t端r. Y端ksek organizmalarda incelenen hemen her gen, bir organdan fazla etkiye sahiptir. Pleiotropik etki ismi verilen bu olay hakk脹nda (Ernst) Mayr "y端ksek organizmalarda pleiotropik olmayan herhangi bir genin bulunuu 端phelidir" der. (Michael Denton, Evolution: A Theory in Crisis, London: Burnett Books Ltd., 1985, s. 145.) Soruya geri d旦nmek i巽in butona t脹klay脹n
27. VCUDUMUZDAK聴 ZEL KODLAMA Keif i巽in aa脹daki resimlere veya sa alttaki butona t脹klayabilirsiniz. Resmin 端st k脹sm脹na doru bak脹n, DNAn脹n kendi 端zerinden ge巽erek bir ilmik oluturan par巽as脹n脹 g旦receksiniz. Bilim adamlar脹 bu fotoraftan yola 巽脹karak sarmallar aras脹ndaki mesafeyi 旦l巽ebildiler. Bilim adamlar脹, 1953te Watson ve Crick taraf脹ndan DNAn脹n yap脹s脹n脹 ilk kez a巽脹klamalar脹ndan bu yana 巽ok yol kat etti. Elde edilen bilgiler genetik ve insan sal脹脹 konular脹nda son derece gelimi arat脹rmalar脹n yap脹lamas脹n脹 salad脹. Fakat t端m bunlara ramen DNAy脹 ve insan脹n gen haritas脹n脹n tamam脹n脹 anlayabilmek i巽in daha 巽ok arat脹rma yap脹lmas脹 gerekmektedir. Bilim adamlar脹 DNAda depolanan engin bilgiyi d端端nd端k巽e bug端ne kadar yap脹lar脹n sadece bir balang脹巽 olabileceini s旦yl端yorlar. Daha fazla bilgi almak i巽in yandaki butona t脹klay脹n Hangisi DNAn脹n bir b旦l端m端d端r? A) Mutasyon B) Genetik C) Histon D) Modifikasyon
28. ekirdekteki DNA molek端l端油 kromozom adl脹 旦zel k脹l脹flarda paketlenir. Tek bir h端crede bulunan kromozomlarda paketlenen DNA molek端l端n端n toplam uzunluu 1 metreyi bulur. Kromozomun toplam kal脹nl脹脹 ise 1 nanometre yani metrenin milyarda biri kadard脹r. Yakla脹k 1 metre uzunluundaki DNA molek端l端 bu k端巽端c端k b旦lgeye nas脹l paketlenebilir? DNA molek端l端 kromozom paketleri asl脹nda 巽ok daha k端巽端k 旦zel ambalaj sistemlerinden oluur. DNA molek端l端 旦nce adeta bir ipin makaraya sar脹lmas脹 gibi油 s脹k脹 s脹k脹ya histon adl脹 旦zel proteinlere sar脹l脹r. Bu histon makaralar脹na sar脹lm脹 DNA b旦l端mleri n端kleozom olarak adland脹r脹l脹r. Bu n端kleozom b旦l端mleri DNA'n脹n korunmas脹 ve zarar g旦rmemesi i巽in 旦zel olarak yarat脹lm脹t脹r. Doru cevap C se巽enei N端kleozomlar, u巽 uca eklendiinde kromatinleri olutururlar. Kromatinde iyice birbirine sar脹l脹p k脹vr脹larak youn yumaklar meydana getirirler. Ve b旦ylece DNA molek端l端 kendi uzunluunun milyarda biri kadar k端巽端k olan bir yere muhteem bir yarat脹l脹la s脹d脹r脹lm脹 olur. BENZERS聴Z B聴R PAKETLME TEKN聴聴: B聴R METREY聴 M聴L聴METREN聴N B聴NDE B聴R聴NE SIDIRMAK
29. 聴NSAN HCRES聴NDEK聴 DEV ANS聴KLOPED聴 聴nsan v端cudu bir yap脹ya benzetilecek olursa, v端cudun en ince ayr脹nt脹s脹na kadar eksiksiz bir plan ve projesi, b端t端n teknik ayr脹nt脹lar脹yla her h端crenin 巽ekirdeindeki DNA'da mevcuttur. 聴nsan脹n anne karn脹ndaki ve doumundan sonraki gelimelerin hepsi 旦nceden belirlenmi bir program 巽er巽evesinde d端zenlenir. Daha anne karn脹nda yeni d旦llenmi bir yumurta h端cresi halinde iken, ileride sahip olaca脹m脹z b端t端n 旦zellikler belirlenmi ve "bir d端zen i巽inde" DNA'lar脹m脹za yerletirilmitir. Otuz ya脹na geldiimizde sahip olaca脹m脹z boy, renk, kan grubu, y端z ekli gibi b端t端n 旦zelliklerimiz otuz y脹l dokuz ay 旦ncesinden, yani d旦llendiimiz andan itibaren balang脹巽 h端cremizin 巽ekirdeinde kodlanm脹t脹r. DNA'daki bu bilgiler sadece az 旦nce deindiimiz fiziksel 旦zellikleri belirlemez. Ayn脹 zamanda h端cre ve v端cuttaki binlerce farkl脹 olay脹 ve sistemi de kontrol eder. rnein, insan脹n kan bas脹nc脹n脹n al巽ak, y端ksek veya normal olmas脹 bile DNA'daki bilgilere bal脹d脹r.油 DNA'da kay脹tl脹 bulunan bu bilgi muazzamd脹r. yle ki, g旦zle g旦r端lmeyen tek bir DNA molek端l端nde tam bir milyon ansiklopedi sayfas脹n脹 dolduracak miktarda bilgi bulunur. Dikkat edin; tam 1.000.000 ansiklopedi sayfas脹... Yani, her bir h端crenin 巽ekirdeinde, insan v端cudunun ilevlerini kontrol etmeye yarayan bir milyon sayfal脹k bir ansiklopedinin i巽erebilecei miktarda bilgi kodlanm脹t脹r. Bir benzetme yapmak istersek, d端nyan脹n en b端y端k ansiklopedilerinden birisi olan 23 ciltlik "Encyclopedia Britannica"n脹n bile toplam 25 bin sayfas脹 vard脹r. Bu durumda, kar脹m脹za inan脹lmaz bir tablo 巽脹kar. Mikroskobik h端crenin i巽indeki, ondan 巽ok daha k端巽端k bir 巽ekirdekte bulunan bir molek端lde, milyonlarca bilgi i巽eren d端nyan脹n en b端y端k ansiklopedisinin 40 kat脹 b端y端kl端端nde bir bilgi deposu sakl脹 durmaktad脹r. Bu da 920 ciltlik, d端nyada baka ei, benzeri olmayan dev bir ansiklopedi demektir. Yap脹lan tespitlere g旦re ise, bu dev ansiklopedi yakla脹k 5 milyar farkl脹 bilgiye sahiptir.
30. LEK B聴LG聴S聴: Aa脹da bir inenin 端zerindeki bakterilere deiik 旦l巽eklerde yakla脹lmaktad脹r. Resimdeki 巽izgiyi 1 cm olarak d端端nebilirsiniz Resimdeki 巽izgiyi 1 mm olarak d端端nebilirsiniz Resimdeki 巽izgiyi 1 mm olarak d端端nebilirsiniz Resimdeki 巽izgiyi mmnin onda biri olarak d端端nebilirsiniz Resimdeki 巽izgiyi mmnin onda biri olarak d端端nebilirsiniz Resimdeki 巽izgiyi mmnin onda biri olarak d端端nebilirsiniz Resimdeki 巽izgiyi mmnin on binde biri olarak d端端nebilirsiniz Resimdeki 巽izgiyi mmnin iki binde biri olarak d端端nebilirsiniz Resimdeki 巽izgiyi mmnin on binde biri olarak d端端nebilirsiniz Resimdeki 巽izgiyi mmnin y端z binde biri olarak d端端nebilirsiniz Resimdeki 巽izgiyi mmnin elli binde biri olarak d端端nebilirsiniz Resimdeki 巽izgiyi mmnin elli binde biri olarak d端端nebilirsiniz
