ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo

66. Türkiye Jeoloji Kurultayı CVM Ltd. Şti. Bildirisi (4 Nisan 2013)

•
•
Levent Sabah
Levent Sabah

Çok Kriterli Karar Verme Yönteminin(CKKVY) Afet Bilgi Sistemine Uygulanması

1 of 34
Çok Kriterli Karar Verme Yönteminin (CKKVY) Afet Bilgi Sistemine Uygulanması Çağla Çetin, Nefise Yaman, Levent Sabah, Can Ayday Nisan 2013
İçerik • AHP Nedir ? • AHP’nin Getirileri • AHP Yöntemi • Afet Bilgi Sisteminde AHP Uygulaması
AHP Nedir? • 1970’li yılların başında, Thomas L. Saaty tarafından geliştirilen AHP tekniği, problemin önceden tanımlanan kriterlerinin, karar verici (uzman) tarafından göreceli önemlerinin belirlenmesine ve daha sonra her bir kritere göre karar alternatifleri arasında seçim yapılabilmesine olanak tanımaktadır.
AHP Getirileri • AHP tekniğinin en önemli getirisi, sayısal olarak belirlenebilecek objektif yargılar ile, sübjektif nitelikli yargıları bir arada bulundurabilmesidir. • Ayrıca kullanım kolaylığı da tekniğin bir diğer önemli getirisidir. • Belirlenen amaç ve ölçütler doğrultusunda en uygun seçimi belirlemek,
... devam • Ölçüt ve seçeneklerin sayılarının çok olması durumunda kolay ve hızlı karar vermek, • Çeşitli bilgileri değerlendirmede kontrolü sağlamak için.
AHP Yöntemi • Birden fazla ölçütü ve seçeneği bir arada değerlendirilerek en uygun seçimin yapılmasını sağlayan matematiksel bir yöntemdir. • AHP Yöntemi için; 1. Problemin amacının ortaya konması gerekmektedir. 2. Ölçütlerin belirlenmesi gerekmektedir. 3. Seçeneklerin belirlenmesi gerekmektedir.
... devam • Bu yöntem Kütahya iline ait ilçelerin deprem riski bakımından durumlarını ortaya çıkarılması amacına yöneliktir. • Belirlenen ölçütler göre seçeneklerin birbirleriyle kıyaslanmasını ve puanlanmasını sağlamaktadır.
Afet Bilgi Sisteminde AHP Uygulaması
• Amaç: Kütahya ilinin ilçelerinin deprem riski bakımından durumlarını ortaya çıkarmak. • Kullanılan Ölçütler: 1. Litoloji, deprem bakımından riskli yerler 2. Aktif Fayların özellikleri, 3. Deprem Dış Merkezleri,
... devam • Seçenekler: • Kütahya il sınırları içinde bulunan ilçeler. • Sınırlar içinde 13 ilçe bulunmaktadır. – Altıntaş, - Gediz - Çavdarhisar – Aslanapa, - Hisarcık - Şaphane – Domaniç, - Pazarlar - Merkez ilçe – Dumlupınar, - Simav – Emet - Tavşanlı
Çalışma Alanı
Ölçütlerin Tanımlanması
Ölçüt 1 : Litoloji Haritası
Ölçüt 2 : Fay Haritası
Kriter 3 : Deprem Dış Merkezi Haritası (Büyüklüğü 4 üzerinde olan deprem noktaları)
Tüm katmanların birlikte öüüü
Afet Bilgi Sisteminde AHP Arayüzünün Kullanımı • Bu çalışmada AHP arayüzü geliştirilerek Afet Bilgi Sistemi içine yerleştirilmiştir. • AHP arayüzü Afet Bilgi Sistemi ile birlikte kullanılmaktadır. • AHP arayüzünde 2 farklı Ölçüt ile çalışılabilmektedir; 1. Doğal Ölçütler, 2. İnsana bağlı ölçütler
... devam • Her seçenek (ilçe) için belirlenen 3 ölçüt değerleri programa eklenmekte ve hesapla tuşu ile her ilçenin diğer ilçelere göre doğal nedenlerle olası deprem riski hesaplanmaktadır. • Doğal nedenlerle hesaplanacak sonuçlara 8 adete kadar içinde insan faktörü olan (hastane sayısı, personel sayısı, yatak kapasitesi vs) ek ölçüt eklenerek, doğal nedenlerle oluşan riski azaltmaya yönelik işlemler yapılabilmektedir.
Ölçütlerin Önem Derecesi Ծ…
Kriterler önem derecelerine göre 1 ile 9 arasında puanlanır…
Seçeneklere (İlçelere) veriler eklenir ve hesaplama işlemleri yapılır
Litoloji İçin Hesaplama
Fay uzunlukları için hesaplama
Büyüklüğü 4 ve üzerinde olan deprem dış merkezleri için hesaplama
Belirlenen 3 ölçüte göre her ilçe için hesaplanan olası Deprem Riski sonucu
Ek ölçütlere göre (insan faktörüne göre) İşlemler • Örnek çalışmada 7 adet ek ölçüt ele alınmıştır. • Hastane Sayısı (Ölçüt 1) • Yataklı Kurum Sayısı (Ölçüt 2) • Medikal Sayısı (Ölçüt 3) • Eczane Sayısı (Ölçüt 4) • Laboratuvar Sayısı (Ölçüt 5) • Spor Salonu Sayısı (Ölçüt 6) • Barınak sayısı (Ölçüt 7)
... devam • Şekilde ek ölçüt olarak hastane sayısı gösterilmektedir. • Her ilçe için ilgili ölçütlerin verileri eklenip hesapla tuşuna basıldıktan sonra insan faktörlü ek ölçütlerin sonucu hesaplanmakta ve bu sonuç ile doğal nedenlerle oluşabilecek sonuçlar ile bir birleşik sonuç hesaplanmaktadır. • Bu sonuca göre ilçelerin maddi imkanları arttıkça olası deprem risklerinin düştüğü görülmektedir.
İlçelerin hastane sayıları…
Doğal – Maddi – Bileşik Sonuçlar…
Hesaplama ile İlgili Bir Örnek • Örnek çalışmada için Ölçüt 2 ele alınmıştır. • Ölçüt 2 Yataklı Kurum Sayısına karşılık gelmektedir. • Merkez ilçede yataklı kurum sayısı 56 iken, bu durumda risk puanı 78.3 olmaktadır. • Yataklı Kurum sayı değerini 5 adet olarak azaltılmasıyla risk puanı değerinin 80.8 olmasına neden olmaktadır.
... devam
Sonuç • Birleşik deprem risk oranının % 4.61’den %5.22’e yükseldiği anlaşılmıştır.
... devam • Bu çalışma 19 Mayıs 2011 Simav Depreminden önce yapılmıştır. • Bu çalışma sonucunda deprem öncesi Kütahya ili sınırları içinde en riskli ilçenin Simav ilçesi olduğu belirlenmiştir.
ձşü..

More Related Content

66. Türkiye Jeoloji Kurultayı CVM Ltd. Şti. Bildirisi (4 Nisan 2013)

  • 1. Çok Kriterli Karar Verme Yönteminin (CKKVY) Afet Bilgi Sistemine Uygulanması Çağla Çetin, Nefise Yaman, Levent Sabah, Can Ayday Nisan 2013
  • 2. İçerik • AHP Nedir ? • AHP’nin Getirileri • AHP Yöntemi • Afet Bilgi Sisteminde AHP Uygulaması
  • 3. AHP Nedir? • 1970’li yılların başında, Thomas L. Saaty tarafından geliştirilen AHP tekniği, problemin önceden tanımlanan kriterlerinin, karar verici (uzman) tarafından göreceli önemlerinin belirlenmesine ve daha sonra her bir kritere göre karar alternatifleri arasında seçim yapılabilmesine olanak tanımaktadır.
  • 4. AHP Getirileri • AHP tekniğinin en önemli getirisi, sayısal olarak belirlenebilecek objektif yargılar ile, sübjektif nitelikli yargıları bir arada bulundurabilmesidir. • Ayrıca kullanım kolaylığı da tekniğin bir diğer önemli getirisidir. • Belirlenen amaç ve ölçütler doğrultusunda en uygun seçimi belirlemek,
  • 5. ... devam • Ölçüt ve seçeneklerin sayılarının çok olması durumunda kolay ve hızlı karar vermek, • Çeşitli bilgileri değerlendirmede kontrolü sağlamak için.
  • 6. AHP Yöntemi • Birden fazla ölçütü ve seçeneği bir arada değerlendirilerek en uygun seçimin yapılmasını sağlayan matematiksel bir yöntemdir. • AHP Yöntemi için; 1. Problemin amacının ortaya konması gerekmektedir. 2. Ölçütlerin belirlenmesi gerekmektedir. 3. Seçeneklerin belirlenmesi gerekmektedir.
  • 7. ... devam • Bu yöntem Kütahya iline ait ilçelerin deprem riski bakımından durumlarını ortaya çıkarılması amacına yöneliktir. • Belirlenen ölçütler göre seçeneklerin birbirleriyle kıyaslanmasını ve puanlanmasını sağlamaktadır.
  • 8. Afet Bilgi Sisteminde AHP Uygulaması
  • 9. • Amaç: Kütahya ilinin ilçelerinin deprem riski bakımından durumlarını ortaya çıkarmak. • Kullanılan Ölçütler: 1. Litoloji, deprem bakımından riskli yerler 2. Aktif Fayların özellikleri, 3. Deprem Dış Merkezleri,
  • 10. ... devam • Seçenekler: • Kütahya il sınırları içinde bulunan ilçeler. • Sınırlar içinde 13 ilçe bulunmaktadır. – Altıntaş, - Gediz - Çavdarhisar – Aslanapa, - Hisarcık - Şaphane – Domaniç, - Pazarlar - Merkez ilçe – Dumlupınar, - Simav – Emet - Tavşanlı
  • 13. Ölçüt 1 : Litoloji Haritası
  • 14. Ölçüt 2 : Fay Haritası
  • 15. Kriter 3 : Deprem Dış Merkezi Haritası (Büyüklüğü 4 üzerinde olan deprem noktaları)
  • 17. Afet Bilgi Sisteminde AHP Arayüzünün Kullanımı • Bu çalışmada AHP arayüzü geliştirilerek Afet Bilgi Sistemi içine yerleştirilmiştir. • AHP arayüzü Afet Bilgi Sistemi ile birlikte kullanılmaktadır. • AHP arayüzünde 2 farklı Ölçüt ile çalışılabilmektedir; 1. Doğal Ölçütler, 2. İnsana bağlı ölçütler
  • 18. ... devam • Her seçenek (ilçe) için belirlenen 3 ölçüt değerleri programa eklenmekte ve hesapla tuşu ile her ilçenin diğer ilçelere göre doğal nedenlerle olası deprem riski hesaplanmaktadır. • Doğal nedenlerle hesaplanacak sonuçlara 8 adete kadar içinde insan faktörü olan (hastane sayısı, personel sayısı, yatak kapasitesi vs) ek ölçüt eklenerek, doğal nedenlerle oluşan riski azaltmaya yönelik işlemler yapılabilmektedir.
  • 20. Kriterler önem derecelerine göre 1 ile 9 arasında puanlanır…
  • 21. Seçeneklere (İlçelere) veriler eklenir ve hesaplama işlemleri yapılır
  • 24. Büyüklüğü 4 ve üzerinde olan deprem dış merkezleri için hesaplama
  • 25. Belirlenen 3 ölçüte göre her ilçe için hesaplanan olası Deprem Riski sonucu
  • 26. Ek ölçütlere göre (insan faktörüne göre) İşlemler • Örnek çalışmada 7 adet ek ölçüt ele alınmıştır. • Hastane Sayısı (Ölçüt 1) • Yataklı Kurum Sayısı (Ölçüt 2) • Medikal Sayısı (Ölçüt 3) • Eczane Sayısı (Ölçüt 4) • Laboratuvar Sayısı (Ölçüt 5) • Spor Salonu Sayısı (Ölçüt 6) • Barınak sayısı (Ölçüt 7)
  • 27. ... devam • Şekilde ek ölçüt olarak hastane sayısı gösterilmektedir. • Her ilçe için ilgili ölçütlerin verileri eklenip hesapla tuşuna basıldıktan sonra insan faktörlü ek ölçütlerin sonucu hesaplanmakta ve bu sonuç ile doğal nedenlerle oluşabilecek sonuçlar ile bir birleşik sonuç hesaplanmaktadır. • Bu sonuca göre ilçelerin maddi imkanları arttıkça olası deprem risklerinin düştüğü görülmektedir.
  • 29. Doğal – Maddi – Bileşik Sonuçlar…
  • 30. Hesaplama ile İlgili Bir Örnek • Örnek çalışmada için Ölçüt 2 ele alınmıştır. • Ölçüt 2 Yataklı Kurum Sayısına karşılık gelmektedir. • Merkez ilçede yataklı kurum sayısı 56 iken, bu durumda risk puanı 78.3 olmaktadır. • Yataklı Kurum sayı değerini 5 adet olarak azaltılmasıyla risk puanı değerinin 80.8 olmasına neden olmaktadır.
  • 32. Sonuç • Birleşik deprem risk oranının % 4.61’den %5.22’e yükseldiği anlaşılmıştır.
  • 33. ... devam • Bu çalışma 19 Mayıs 2011 Simav Depreminden önce yapılmıştır. • Bu çalışma sonucunda deprem öncesi Kütahya ili sınırları içinde en riskli ilçenin Simav ilçesi olduğu belirlenmiştir.