Konkurencja
- 1. Konkurencja proces za pomoc kt坦rego uczestnicy rynku d甜 do realizacji swych interes坦w, pr坦buj przedstawi korzystniejsze od innych oferty pod wzgldem ceny, jakoci lub innych charakterystyk wpywajcych na decyzje zawarcia transakcji. Rodzaje konkurencji (podzia ze wzgldu na liczb firm) ukad doskonaej (penej, wolnej) konkurencji bardzo du甜a liczba firm o niewielkim udziale w rynku czysty monopol jedna firma majca decydujcy wpyw na przebieg warunk坦w rynkowych oligopol (konkurencja niedoskonaa) od dw坦ch (duopol) do kilku (np. siedmiu) firm tej samej bran甜y dziaajcych na rynku o zbli甜onym udziale w rynku/konkurencja monopolistyczna (konkurencja niedoskonaa) przedsibiorstwa utrzymuj si na rynku obok innych r坦wnie silnych firm konkurencyjnych Formy konkurencji - cenowa - pozacenowa oparta o: jako d坦br i usug gwarancj dodatki atrakcyjno produktu spos坦b prezentacji mark lojalno czas wiadczenia usugi funkcjonalno ni甜sze koszty eksploatacji form zapaty asortyment specjalizacj informacj na produkcie normy bezpieczestwa Konkurencja doskonaa (wolna konkurencja) jest modelem teoretycznym opisujcym jedn z form konkurencji na rynku. Zar坦wno sprzedajcy, jak i kupujcy uznaj, 甜e ich decyzje dotyczce kupna i sprzeda甜y nie wpywaj na poziom ceny rynkowej. Na rynku doskonale konkurencyjnym cena jest "dana przez rynek" - ksztatuje si w wyniku dziaania mechanizmu rynkowego, jako wypadkowa ofert kupujcych i sprzedajcych. Oznacza to, 甜e 甜aden z podmiot坦w nie jest w stanie indywidualn decyzj zmieni ceny. Podmioty nie maj tak甜e bod添c坦w do tego, by zmienia swoj ofert cenow, poniewa甜 ka甜da jej zmiana bdzie powodowaa straty dla danego podmiotu.
- 2. Aby na danym rynku zaistniaa konkurencja doskonaa, musz zosta spenione cztery zao甜enia: du甜a liczba sprzedajcych i kupujcych - dziki temu ka甜dy podmiot ma bardzo may udzia w globalnym popycie lub globalnej poda甜y i tym samym pojedyncze decyzje nie maj wpywu na cen rynkow; ewentualne zmowy producent坦w s na tyle utrudnione, 甜e nieopacalne jednorodno produktu - produkty poszczeg坦lnych producent坦w s identyczne, w zwizku z czym nabywcom jest wszystko jedno od kogo kupi produkt doskonaa informacja rynkowa - zar坦wno kupujcy jak i sprzedajcy posiadaj pen informacj o samym produkcie, jak i jego cenie - tak obecnej jak i w przyszoci swoboda wejcia i wyjcia do bran甜y - nie istniej 甜adne bariery wejcia ani wyjcia z bran甜y; dziki temu przy wikszym zapotrzebowaniu ze strony kupujcych producenci bd mogli swobodnie rozpocz dodatkow produkcj, zwikszajc tym samym poda甜, a przy zmniejszonym zapotrzebowaniu wycofa si nie ponoszc dodatkowych strat dodatkowo: brak interwencji pastwa - oznacza, 甜e wycznie mechanizm rynkowy ma wpyw na relacje midzy kupujcymi a sprzedajcymi, w tym na cen zerowe koszty transakcji - podmioty nie ponosz dodatkowych koszt坦w zwizanych z zawarciem umowy kupna sprzeda甜y produkt posiada bliskie substytuty - dziki temu nabywcy mog atwo zastpi produkt innym, gdyby jego poda甜 bya niewystarczajca Przedsibiorstwo dziaajce w gazi doskonale konkurencyjnej mo甜e sprzeda dowoln ilo produktu po uksztatowanej cenie rynkowej. Krzywa popytu na jego produkt jest pozioma. Krzywa popytu na produkty przedsibiorstwa dziaajcego w warunkach konkurencji doskonaej
- 3. Czysty monopol to struktura rynkowa charakteryzujca si: wystpowaniem na rynku tylko jednego dostawcy danego towaru, kt坦ry kontroluje poda甜 i ceny, oraz wielu odbiorc坦w wystpowaniem barier uniemo甜liwiajcych innym firmom wejcie na rynek Monopol mo甜e mie charakter: pastwowy - kiedy prawo danego pastwa pozwala wiadczy usugi lub produkowa okrelony asortyment towar坦w tylko jednemu podmiotowi wymuszony - kiedy jeden z producent坦w towaru/usugi osiga tak pozycj na rynku, 甜e pozostali producenci bankrutuj naturalny - wynikajcy z natury dostarczanej usugi/towaru, gdy ze wzgld坦w technicznych konkurencja wielu podmiot坦w jest niemo甜liwa lub utrudniona W przypadku monopol坦w wymuszonych i naturalnych w wielu krajach tworzone jest specjalne prawodawstwo kt坦re reguluje zmonopolizowany rynek, w spos坦b sztuczny tworzc na nim warunki do powstania i rozwoju konkurencji. Wpyw monopolu na popyt Monopolista mo甜e okreli cen swojego produktu albo wpyn na wielko sprzeda甜y (i pozwoli popytowi ustali cen rynkow). Nie mo甜e kontrolowa tych dw坦ch czynnik坦w. Monopson to taka forma rynku, na kt坦rym istnieje tylko jeden odbiorca (np. przedsibiorstwo poredniczce w handlu) oraz wielu dostawc坦w pewnego towaru lub usugi.
- 4. Oligopol - forma struktury rynkowej, w kt坦rej wystpuje tylko kilku du甜ych producent坦w danego dobra/usugi. Charakterystyczn cech dla oligopolu jest brak konkurencji cenowej midzy uczestnikami takiego rynku. Rywalizacja przedsibiorstw odbywa si na innych paszczyznach (jako, reklama, usugi dodatkowe). Zachowania uczestnik坦w oligopolu pr坦buje si tumaczy przy u甜yciu teorii gier. Teoria gier bada jakie strategie powinni wybra gracze 甜eby osign najlepsze wyniki. Oligopol jest form konkurencji niedoskonaej, charakteryzujcej si najwy甜szym stopniem monopolizacji. Istniej tutaj du甜e bariery wejcia i wyjcia. Bariera wejcia - to istotny koszt (niekoniecznie finansowy), kt坦ry musi ponie przedsibiorstwo, aby zacz dziaalno w danym sektorze, tzn. w grupie przedsibiorstw obsugujcych ten sam rynek. Istnienie r坦甜norodnych barier wejcia jest zazwyczaj korzystne dla ju甜 dziaajcych na danym rynku przedsibiorc坦w (ogranicza konkurencj umo甜liwiajc wy甜sze zyski) i niekorzystne dla konsument坦w (ograniczona konkurencja wi甜e si z wy甜szymi cenami bd添 innymi niedogodnociami dla klienta). Bariera wyjcia - to istotny koszt (niekoniecznie finansowy), kt坦ry musi ponie przedsibiorstwo przy zaprzestaniu dziaalnoci na danym rynku. Konkurencja monopolistyczna powszechnie wystpujca forma rynku wyr坦甜niona ze wzgldu na mo甜liwo ksztatowania ceny przy jednoczesnej du甜ej liczbie podmiot坦w na rynku i gdzie producenci pr坦buj odr坦甜nia si od swoich konkurent坦w. Rynek ma posta konkurencji monopolistycznej, je甜eli: wystpuje na nim ograniczona lecz stosunkowo du甜a liczba producent坦w (znacznie mniejsza ni甜 przy konkurencji doskonaej, ale wyra添nie wiksza ni甜 przy oligopolu) i bardzo du甜a liczba kupujcych, dostawcy pr坦buj si odr坦甜nia i wytwarzaj zr坦甜nicowane (cho podobne) produkty produkt jest niejednorodny. W konkurencji monopolistycznej istnieje konkurencja zar坦wno cenowa jak i na polu cech produktu. Ka甜dy produkt ma okrelone cechy, kt坦rych nie ma inny. Producent ma ograniczon kontrol nad cen. Konkurencja odbywa si g坦wnie na poziomie reklamy, promocji, tak甜e przez doskonalenie wyrob坦w, r坦甜nicowanie wygldu, sprawno obsugi i napraw. Wejcie na rynek nie jest atwe, potrzebny jest du甜y kapita do promocji.