More Related Content
What's hot (20)
More from Dilek Gogas Yavuz (20)
Osteoporoz
- 1. Prof.Dr. Dilek Gogas Yavuz Marmara niversitesi T脹p Fak端ltesi Endokrinoloji ve Metabolizma BD
- 2. Osteoporoz en s脹k g旦r端len metabolik kemik hastal脹脹d脹r Kemik kitlesinde azalma ve k脹r脹k riskinde art脹 sal脹kl脹 kemik Osteoporotik kemik Mikromimari yap脹n脹n bozulmas脹 Kitle kayb脹
- 3. Osteoporotik k脹r脹klar: dier hastal脹klar ile kar脹lat脹rma 2000 T端m yata Y脹ll脹k insidans 1 500 000 1500 Y脹ll脹k insidans x 1000 250 000 kal巽a 250 000 旦nkol Y脹ll脹k tahmin 1000 kad脹n 29+ 250 000 dier alanlar Y脹ll脹k tahmin 513 000 kad脹n 30+ 500 750 000 Yeni vakalar vertebral 228 000 184 300 T端m ya grubu 0 Osteoporotik Miyokard Meme k脹r脹k infakt端s端 inme kanseri American Heart Association, 1996 American Cancer Society, 1996 Riggs & Melton Bone, 1995; 17:505S-511S
- 4. Osteoporoz s脹kl脹脹 > 50 ya 端zerindeki 3 kad脹ndan biri ve 5 erkekten biri osteoporoza bal脹 k脹r脹k ge巽iriler t端m yaamlar脹 boyunca kad脹nlar脹n 30% 50% i erkeklerin 15%30% i osteoporoza bal脹 k脹r脹kla kar脹la脹rlar
- 5. Avrupa birliinde her 30 sn de bir kii osteoporoza bal脹 kal巽a k脹r脹脹 nedeni ile hayat脹n脹 kaybediyor 聴nternational osteoporosis foundation 2007
- 6. Osteoporoz patolojisi D端端k kemik kitlesi ve azalm脹 kemik kalitesi K脹r脹k Travma
- 8. Vertebral k脹r脹k 50 ya脹n 端zerindeki kad脹nlarda prevalans脹 %25-40 Spontan veya minimal travma ile oluurlar Ana semptom s脹rt ar脹s脹d脹r Uzun d旦nemde boy k脹salmas脹 ile belirti verir
- 9. Kal巽a k脹r脹脹 Durma pozisyonundan d端me ile oluur Ar脹l脹 ve hastane yat脹脹 gerektirir Ortalama 75 ya脹nda Cerrahi komplikasyonlar %30 Vakalar脹n %25 i eski hallerine d旦nebilir mortalite 12-40 % Endocr Pract 7:293-312
- 10. N KOL KIRII 80%i distal radiusta meydana gelir Postmenapozal ilk 5 y脹l i巽erisinde s脹kt脹r 60-70 yalar脹nda s脹k g旦r端l端r Yaam boyu risk %15
- 11. Osteoporoz s脹n脹flamas脹 Primer osteoporoz Sekonder osteoporoz Post menapozal Anorexia nervosa senil Malabsorpsiyon sendromlar脹 Primer Hiperparatiroidi Post-transplantasyon Kronik renal yetmezlik Hipertiroidi Uzam脹 immobilizasyon Cushings sendromu Hipogonadizm ila巽lar
- 12. Kemik kayb脹 yapan ila巽lar Glukokortikoid Siklosporin A, Takrolimus Levotiroksin (doz fazlal脹脹nda) Medroksiprogesteron asetat Aromataz inhibit旦rleri Heparin N旦roleptikler Metotreksat Aluminyum Antiasitler Antikonvulzanlar Lityum 聴ntraven旦z demir
- 13. Osteoporoz risk fakt旦rleri Deitirilemeyen Deitirilebilen Ya Beslenme al脹kanl脹klar脹 Cinsiyet sigara 脹rk Alkol Aile 旦yk端s端 聴la巽lar (steroid) Genetik yap脹 Egzersiz K脹r脹k 旦yk端s端 Denge problemleri
- 14. Ya ve Cinsiyete g旦re osteoporoz prevalans脹 Normal KMD Osteopeni Osteoporoz 100 80 Prevalens (%) 60 40 20 0 + + 60 9 75 4 80 9 60 9 80 9 4 65 4 70 9 4 65 4 70 9 75 4 85 85 -5 -6 -6 -7 -7 -8 -5 -6 -6 -7 -7 -8 55 55 erkek kad脹n Schuit et al. Bone 2004; 34:195
- 15. Aile 旦yk端s端 osteoporotik k脹r脹k i巽in Ba脹ms脹z risk fakt旦r端d端r K脹r脹k kal脹t脹m脹 :%35 - 45 聴kizlerde radius k脹r脹klar脹n脹n kal脹t脹msal aktar脹m脹 Kemik mineral younluundan ba脹ms脹z olarak %55 Osteoporotik annelerin k脹zlar脹nda kemik Dansitesinde azalma ve k脹r脹k eiliminde art脹 saptanm脹t脹r NEJM 1989,320:554 Kemik dansite 旦l巽端mleri birinci derece aile bireyleri aras脹nda ilikilidir. J clin Invest 1973,52:2800
- 16. Osteoporoz epidemiyolojisi Sedanter Yetersiz uygunsuz yaam tarz脹 beslenme Sigara alkol t端ketimi
- 17. BESLEME ALIKANLIKLARI Ad旦lesanlarda kafein i巽eren i巽ecek t端ketimi 3 kat artm脹 ,s端t t端ketimi ise % 40 azalm脹t脹r. End端striel toplumlarda kahve i巽im oran脹 % 80 %54端 her g端n d端zenli kahve t端ketmektedir Ortalama g端nl端k kafein al脹m脹 125 mg Barrett-COnnor E JAMA 2001, 271
- 18. KAFE聴N 1 kap kahve idrarda 4-6 mg kalsiyum kayb脹na yol a巽maktad脹r. Kola ve sodal脹 i巽eceklerde idrardan Kalsiyum at脹l脹m脹na yol a巽ar 聴ntestinal kalsiyum emilimini deitirmez Kalsiyum kayb脹 2-3 yemek ka脹脹 s端t al脹m脹 ile giderilebilir. 100 mg espresso = 212 mg kafein 1 kap filtre kahve = 137 mg kafein
- 19. Steroide bal脹 osteoporoz > 5 mg/g端n prednisone K脹r脹k riskini artt脹r脹r inhale steroidler 1500 ug/g端n -12 ay
- 20. Erkek osteoporozu osteoporoz kad脹n hastal脹脹 deildir Osteoporotik kr脹klar脹n %30 u erkek hastalar oluturur Ya ile doru orant脹l脹 g旦r端l端r Sekonder nedenler 旦nplandad脹r K脹r脹k sonras脹 mortalit kad脹nlardan y端ksektir Erkeklerde osteoporoz tan脹 ve tedavi 旦nerileri a巽脹k deildir Erkeklerde KMD 旦l巽端m端: >70 y k脹r脹k varl脹脹,boy k脹sal脹脹,vertebra deformitesi olanlar Steroid kullan脹m脹, hipogonadizm vb risk fakt旦rlerinin varl脹脹
- 21. Osteoporoz tan脹s脹 Risk fakt旦r端 deerlendirmesi Kemik dansitometresi Kemik d旦ng端 belirte巽leri
- 22. Kemik danistometri 旦l巽端m端 DEXA
- 23. DEXA kemik younluk 旦l巽端m raporu Demografik g旦r端nt端 Kemik mineral dansitesi T skoru : gen巽 referans pop端lasyon ile kar脹lat脹rmas脹n脹n Standart sapmas脹 Graph Grafik Z skoru : ayn脹 ya gurubu pop端lasyon ile kar脹lat脹rmas脹n脹n Standart sapmas脹
- 24. Kemik dansitometri WHO s脹n脹flamas脹 T-skoru Normal >-1.0 Osteopeni -1.0 -2.5 (d端端k kemik kitlesi) Osteoporoz < -2.5 iddetli Osteoporoz < -2.5 ve frajilite k脹r脹脹 WHO Study Group 1994.
- 25. Kimleri tarayal脹m ? T端m pop端lasyonun KMY a巽脹s脹ndan taranmas脹 旦nerilmemektedir. 65 ya ve 端zerinde risk fakt旦r端 olmayan bireyler Daha erken yata (50-65 ya) olup risk fakt旦r端 olanlar Osteoporoz i巽in aile hikayesi 45 ya ve 端zerinde az travma ile frakt端r端 olan hastalar Sigara , alkol, Hiperparatiroidi, hipertiroidi, steroid kullan脹m脹 vb 聴nflamatuar hastal脹脹 olanlar Steroid,coumadin,antiepileptik Osteoporoz i巽in tedavi alacak olan hastalar
- 26. T-skoru Z-skoru Postmenapozal kad脹nlar ve Sal脹kl脹 premenapozal 50 ya 端st端 erkekler kad脹n, 50 y gen巽 erkek ve 巽ocuklarda WHO T-skor deerleri Z-score <-2.0 olmas脹 sal脹kl脹 premenapozal yaa g旦re beklenenden kad脹nlarave 50 y gen巽 d端端k olarak yorumlan脹r erkekler, 巽ocuklar i巽in Z-skoru > -2.0 yaa g旦re kullan脹lamaz beklenen s脹n脹rlarda olarak yorumlan脹r
- 27. Osteoporoz deerlendirmesinde rutin laboratuar testler Tam kan say脹m脹 Kreatinin Serum kalsiyum SGOT Serum fosfor TSH PTH 25 OH D3 Serum alkalen fosfataz
- 28. Tedavi karar脹 T-Skoru K脹r脹脹 var olan t端m vakalar脹 tedavi edilmeli y端ksek risk < -2.0 Tedavi Ort a risk - Risk fakt旦rleri -1.5 -2.0 varsa tedavi D端端k risk- > -1.5 1-2 y脹lda kontrol National Osteoporosis Foundation, Physicians Guide to Prevention and Treatment of Osteoporosis. Belle Mead, NJ: Excerpta Medica, Inc.; 1998.
- 29. Osteoporoz tedavisinin temel ilkeleri Kalsiyum + D vitamini + Antirezorptif veya anabolik ila巽lardan biri
- 30. Kalsiyum tedavisi Bat脹 tarz脹 diyette kalsiyum miktar脹 (600mg/g端n) zirve kemik kitlesini salayabilecek , kemik kitlesini stabilize edebilecek d端zeyde deildir. Yap脹lan 巽al脹malar ihtiyac脹n 旦nerilerin 端zerinde olduuna iaret etmektedir. nerilen g端nl端k kalsiyum al脹m脹 9 - 18 ya 1300 mg 1200 mg kalsiyum 19 - 50 ya 1000 mg 51 - 70 ya 1200 mg >71 ya 1200 mg postmenapozal 1300 mg www.npf.org
- 31. D Vitamini lkemizde D vitamini sentezi may脹s-kas脹m aylar脹 aras脹nda olur 1500-2000 IU/ g端n
- 32. Osteoporoz tedavisinde kullan脹lan ila巽lar Antirezorptifler Hormon replasman tedavisi Selektif ostrojen resept旦r mod端lat旦rleri Kalsitonin Bisposfonatlar Alendronate Risedronate Ibandronate Zoledronik asit Anabolik ila巽lar Teriparatide (1-34 parathormon ) Stronsyum ranelat
- 33. Osteoporoz tedavisinde kullan脹lan ila巽lar脹n etkinlikleri ila巽 Vertebral k脹r脹k Non-vertebral k脹r脹k (kal巽a) Bisfosfonatlar +++ ++ kalsitonin + 0 HRT ++ + PTH +++ + ++ Raloxifene +++ 0 Stronsyum ranelat +++ + Delmas PD, Lancet, 2002;359:2018-2026
- 34. Hormon replasman tedavisi(HRT) Osteoporoz tedavisinde se巽enek deildir. 6700 kad脹n 5.2 y脹l takip 160 Vertebral k脹r脹k 120 +112% Iintestinal Ca Kal巽a k脹r脹脹 Womens Health Initiative 80 +41% 40 +29% +26% (WHI) HRT alan 0 fark % vs. plasebo kad脹nlarda (50-79 y) Stroke Meme Ca hastal脹klar KVS Ven旦z tromboz -40 -37% -34% -34% -80 5.2 y脹ll脹k takip Manson JE at al, N Engl J Med, 2003;349:523-534
- 35. Bisfosfonatlar 3y脹ll脹k tedavi sonunda vertabral KMD %8.8, Femur ba脹 dansitesini %5,9 artt脹r脹rlar Yeni k脹r脹k oluumunu %48 oran脹nda azalt脹rlar Kad脹n ve erkek osteoporozunda en yayg脹n kullan脹lan ila巽 gurubudur. N Engl J Med 1998;338:736-746
- 36. Bisfosfonatlar uygulama Alendronate g端nl端k, haftal脹k, Risedronate g端nl端k ,haftal脹k Ibandronate ayl脹k Zolendronate y脹lda bir intraven旦z
- 37. Bisfosfonatlar脹n kontrendikasyonlar脹 Gebelik gebelik planlayan kad脹nlar Renal yetmezlik D端端k serum kalsiyumu Osteomalazi ciddi 旦zafagal hastal脹脹 olanlarda veya Devaml脹 yatan hastalarda kullan脹lmamal脹
- 38. Stronsyum ranelat Anti rezorptif + anabolijk etki Senil osteoporozda tercih edilebilir 16 Lumbar vertebra 16 Femur ba脹 12 12 8 8 4 + 14% 4 0 0 + 8% -4 -4 0 6 12 18 24 30 36 0 6 12 18 24 30 36 ay ay SR 2 g/d Plasebo Meunier PJ et al, N Engl J Med, 2004;350:459-468
- 39. PTH uygulamas脹 ve dozunun kemik metabolizmas脹na etkisi uygulama Etki devaml脹 katabolik (y端ksek doz) Tek (d端端k doz) Anabolik From Dobnig & Turner, Endocrinology, 1997;138:4607-4612.
- 40. Teriparatide (PTH 1-34) osteoporotik k脹r脹k etkinlii 65% 35% 旦nce sonra Neer et al, N Engl J Med 2001; 344: 1434-1441. Dempster DW et al, J Bone Miner Res, 2001;16:1846-1853
- 41. Teriparatide T < - 4.0 Veya T < -3 SD birden fazla risk fakt旦r端 olanlar > 65 postmenapozal kad脹nlarda kullan脹m脹 onayl脹
- 42. Osteoporotik hastalarda DEXA takibi 65 y 端zeri osteoporozu olmayan vakalarda 2y脹lda bir Bisfosfonat , stronsyum tedavisi alanlarda y脹lda bir Teriparatide ted alanlarda 6 ayda bir
- 43. 2020 y脹l脹nda Sedanter yaam tarz脹 ve beslenme Al脹kanl脹klar脹nda deiiklik olmad脹脹 taktirde gelimi toplumlar脹n %50 si zay脹f kemiklere sahip olacak 50 ya脹nda 2 kad脹ndan biri, 5 erkekten 2 si osteoporoza bal脹 k脹r脹kla kar脹laacaklard脹r . Van Staa et al Q J Med 2000
- 44. Kemik biriktirmek = bankada para biriktirmek ocukluk ve gen巽lik d旦neminde yeterli D vitamini ve kalsiyum al脹n脹rsa zirve kemik kitlesi y端kselir yal脹l脹kta ve yetersiz D vit ve /veya kalsiyum al脹nd脹脹nnda kalsiyum depolar脹 azal脹r.
- 45. 意艶艶一一端姻 ederim