Filipino 6 - Aspekto ng Pandiwa
Pangnilalaman:
Natutukoy ang pandiwang ginamit at aspekto nito.
Pandamdamin:
Napahahalagahan ang paggamit ng wastong aspekto ng pandiwa para sa maayos at malinaw na komunikasyon at pakikipag-ugnayan sa kapwa.
Pangkasanayan:
Nakapagpapakita ng pagtatanghal na gumagamit ng mga aspekto ng pandiwa sa ibat ibang mga sitwasyon.
Ang pandiwa ay bahagi ng pananalita na nagsasaad ng kilos, galaw o kondisyon. Ito ay binubuo ng salitang ugat at panlaping makadiwa.
Aspekto nagsasaad kung ang kilos ay naganap, nagaganap, at magaganap pa lamang. May tatlong aspekto ang pandiwa:
1. Aspektong Naganap
Ang aspektong naganap ay nagsasaad kung ang kilos ay nasimulan o natapos na.
Halimbawa: naglakad
2. Aspektong Nagaganap
Ang aspektong nagaganap ay nagsasaad ng kilos na kasalukuyang ginagawa o nangyayari.
Halimbawa: naglalakad
3. Aspektong Magaganap
Ang aspektong magaganap ay nagsasaad ng kilos na pinaplano pa lamang o gagawin pa lamang.
Halimbawa: maglalakad
Sa aspektong naganap, ang um ay nananatili at dinudugtungan ng salitang ugat.
Halimbawa:
tumawa tumawa
sumulat sumulat
Sa aspektong nagaganap, nananatili pa rin ang um at inuulit ang unang pantig ng salitang ugat.
Halimbawa:
tumawa tumawa- tumatawa sumulat sumulat - sumusulat
1. Labis na (natuwa, natutuwa, matutuwa) ang mga magulang ni Gloria nang tumanggap siya ng medalya sa kaniyang pagtatapos.
2. (Uminom, Umiinom, Iinom) ng gamot si Aling Aida gabi-gabi.
3. Ang aming pamilya ay (nagbakasyon, nagbabakasyon, magbabakasyon) sa Antipolo sa susunod na Linggo.
4. Ang lalawigan ng Quezon ay (itinuring, itinuturing, ituturing) na pinakamahabang lalawigan sa Pilipinas.
5. (Umawit, Umaawit, Aawit) ang mga kinatawan ng bawat Sangguniang Kabataan sa darating na pista ng bayan.
Ano ang pandiwa?
Ano-ano ang ibat ibang aspekto ng pandiwa?
Punan ng angkop na pandiwa batay sa mga salitang-ugat ang usapan. Isulat ang sagot sa iyong sagutang papel.
Piliin ang mga pandiwang ginamit sa pangungusap at ihanay sa ilalim ng aspektong naganap, nagaganap, magaganap.
Nagdarasal sila sa Poong Maykapal.
Ang mga kabataan ay nag-aawitan.
Pagkatapos ng kainan, gigibain nila ang damara.
4-5. Ang hindi gigising ng maaga ay maiiwan.
MARAMING SALAMAT PO!!
Lesson in Hiram na Salita. mga salitang banyagang ginagamit sa Wikang Filipino.
Wala itong katumbas na salita sa wikang Filipino kayat hiniram na lang ang pagbigkas at pagbaybay ng banyaga dito.
Maaaring ang mga ito ay may taglay na mga hiram na titik gaya ng: C F, J, Q, V, X, Z
Mga alituntunin sa panghihiram o pagtutumbas ng mga salitang hiram:
1. Ginagamit sa pangngalang pantangi ang mga hiram na titik nang walang pagbabago.
Halimbawa: Mike, Colgate
2. Salitang katutubo mula ibang wika.
Halimbawa:
ifun (pinakamaliit na banak)
masjid (pook-dalanginan ng mga Muslim)
3. Kung konsistent ang pagbabaybay ng salita, hiramin ito nang walang pagbabago.
Halimbawa:
Ingles Filipino
alto alto
editor editor
memorandum memorandum
4.. Kung hindi konsistent ang pagbabaybay ng salita, hiramin ito at baybayin nang konsistent ayon sa tuntuning kung ano ang bigkas ay siyang baybay.
Halimbawa:
Ingles Filipino
meeting miting
leader lider
teacher titser
5. May mga salita sa Ingles na maaaring hiramin nang walang pagbabago. Ito ay ang simbolong pang-agham, salitang agham at teknikal at ang mga salitang Ingles na kapag binabaybay sa Filipino ay malayo na ang kahulugan.
Halimbawa:
calcium H2O (water)
x ray CO2 (carbon dioxide)
6. Kapag ang hiniram na salita sa Ingles ay may katumbas sa Filipino, katumbas na salita ang siyang gagamitin.
Halimbawa:
Ingles Filipino
ability kasanayan
rule tuntunin
south timogAng mga salitang hiram ay mga salitang nanggaling sa ibat ibang mga dayuhang nakarating sa ating bansa na kalimitan na nating ginagamit sa pang-araw-araw na pakikipag-usap o talakayan.
Binago man ang baybayin o hindi, mahalaga ang mga salitang hiram sapagkat nakatutulong ito sa pagpapayaman ng ating bokabularyo o talasalitaan.
Ang mga salitang hiram ay mga salitang nanggaling sa ibat ibang mga dayuhang nakarating sa ating bansa na kalimitan na nating ginagamit sa pang-araw-araw na pakikipag-usap o talakayan.
Binago man ang baybayin o hindi, mahalaga ang mga salitang hiram sapagkat nakatutulong ito sa pagpapayaman ng ating bokabularyo o talasalitaan.
Ang mga salitang hiram ay mga salitang nanggaling sa ibat ibang mga dayuhang nakarating sa ating bansa na kalimitan na nating ginagamit sa pang-araw-araw na pakikipag-usap o talakayan.
Binago man ang baybayin o hindi, mahalaga ang mga salitang hiram sapagkat nakatutulong ito sa pagpapayaman ng ating bokabularyo o talasalitaan.
Lesson in Hiram na Salita. mga salitang banyagang ginagamit sa Wikang Filipino.
Wala itong katumbas na salita sa wikang Filipino kayat hiniram na lang ang pagbigkas at pagbaybay ng banyaga dito.
Maaaring ang mga ito ay may taglay na mga hiram na titik gaya ng: C F, J, Q, V, X, Z
Mga alituntunin sa panghihiram o pagtutumbas ng mga salitang hiram:
1. Ginagamit sa pangngalang pantangi ang mga hiram na titik nang walang pagbabago.
Halimbawa: Mike, Colgate
2. Salitang katutubo mula ibang wika.
Halimbawa:
ifun (pinakamaliit na banak)
masjid (pook-dalanginan ng mga Muslim)
3. Kung konsistent ang pagbabaybay ng salita, hiramin ito nang walang pagbabago.
Halimbawa:
Ingles Filipino
alto alto
editor editor
memorandum memorandum
4.. Kung hindi konsistent ang pagbabaybay ng salita, hiramin ito at baybayin nang konsistent ayon sa tuntuning kung ano ang bigkas ay siyang baybay.
Halimbawa:
Ingles Filipino
meeting miting
leader lider
teacher titser
5. May mga salita sa Ingles na maaaring hiramin nang walang pagbabago. Ito ay ang simbolong pang-agham, salitang agham at teknikal at ang mga salitang Ingles na kapag binabaybay sa Filipino ay malayo na ang kahulugan.
Halimbawa:
calcium H2O (water)
x ray CO2 (carbon dioxide)
6. Kapag ang hiniram na salita sa Ingles ay may katumbas sa Filipino, katumbas na salita ang siyang gagamitin.
Halimbawa:
Ingles Filipino
ability kasanayan
rule tuntunin
south timogAng mga salitang hiram ay mga salitang nanggaling sa ibat ibang mga dayuhang nakarating sa ating bansa na kalimitan na nating ginagamit sa pang-araw-araw na pakikipag-usap o talakayan.
Binago man ang baybayin o hindi, mahalaga ang mga salitang hiram sapagkat nakatutulong ito sa pagpapayaman ng ating bokabularyo o talasalitaan.
Ang mga salitang hiram ay mga salitang nanggaling sa ibat ibang mga dayuhang nakarating sa ating bansa na kalimitan na nating ginagamit sa pang-araw-araw na pakikipag-usap o talakayan.
Binago man ang baybayin o hindi, mahalaga ang mga salitang hiram sapagkat nakatutulong ito sa pagpapayaman ng ating bokabularyo o talasalitaan.
Ang mga salitang hiram ay mga salitang nanggaling sa ibat ibang mga dayuhang nakarating sa ating bansa na kalimitan na nating ginagamit sa pang-araw-araw na pakikipag-usap o talakayan.
Binago man ang baybayin o hindi, mahalaga ang mga salitang hiram sapagkat nakatutulong ito sa pagpapayaman ng ating bokabularyo o talasalitaan.
Ang **akdang naratibo** ay isang uri ng panitikan na nagsasalaysay ng isang kwento o karanasan. Ito ay isang pagsasalaysay ng mga pangyayari na may layuning magbigay aliw, magturo, o magbigay aral sa mga mambabasa. Kadalasang gumagamit ng mga tauhan, tagpuan, at kaganapan upang maipahayag ang isang kwento sa isang tiyak na ayos o pagkakasunod-sunod.
Ang **akdang naratibo** ay may mga pangunahing elemento tulad ng **tauhan**, **tagpuan**, **tema**, **salungatan**, at **banghay**. Ang **tauhan** ang mga karakter na gumaganap sa kwento, mula sa pangunahing tauhan hanggang sa mga sumusuportang karakter. Ang **tagpuan** ay ang lugar at oras kung saan nagaganap ang mga pangyayari sa kwento. Ang **tema** naman ay ang pangunahing ideya o mensahe na nais iparating sa mambabasa. Ang **salungatan** ay ang problema o hamon na kinakaharap ng mga tauhan sa kwento, at ang **banghay** ay ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari mula sa simula, gitna, hanggang sa wakas.
Halimbawa ng akdang naratibo ay ang mga **maikling kwento**, **nobela**, at **talambuhay**. Sa mga akdang ito, ang manunulat ay nagkukuwento ng isang kwento na may mga tauhan at nagsisilbing gabay sa mga mambabasa upang matutunan ang mga aral na dulot ng kwento. Ang isang akdang naratibo ay maaaring magtaglay ng iba't ibang emosyon tulad ng saya, lungkot, takot, at pagmamahal, na nakatutulong upang mas maging makulay at buhay ang kwento.
Sa kabuuan, ang akdang naratibo ay isang mahalagang anyo ng panitikan na naglalaman ng mga kwento at karanasan na makapagbibigay ng kasiyahan at aral sa mga mambabasa.
Ang **akdang naratibo** ay isang uri ng panitikan na nagsasalaysay ng isang kwento o karanasan. Ito ay isang pagsasalaysay ng mga pangyayari na may layuning magbigay aliw, magturo, o magbigay aral sa mga mambabasa. Kadalasang gumagamit ng mga tauhan, tagpuan, at kaganapan upang maipahayag ang isang kwento sa isang tiyak na ayos o pagkakasunod-sunod.
Ang **akdang naratibo** ay may mga pangunahing elemento tulad ng **tauhan**, **tagpuan**, **tema**, **salungatan**, at **banghay**. Ang **tauhan** ang mga karakter na gumaganap sa kwento, mula sa pangunahing tauhan hanggang sa mga sumusuportang karakter. Ang **tagpuan** ay ang lugar at oras kung saan nagaganap ang mga pangyayari sa kwento. Ang **tema** naman ay ang pangunahing ideya o mensahe na nais iparating sa mambabasa. Ang **salungatan** ay ang problema o hamon na kinakaharap ng mga tauhan sa kwento, at ang **banghay** ay ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari mula sa simula, gitna, hanggang sa wakas.
Halimbawa ng akdang naratibo ay ang mga **maikling kwento**, **nobela**, at **talambuhay**. Sa mga akdang ito, ang manunulat ay nagkukuwento ng isang kwento na may mga tauhan at nagsisilbing gabay sa mga mambabasa upang matutunan ang mga aral na dulot ng kwento. Ang isang akdang naratibo ay maaaring magtaglay ng iba't ibang emosyon tulad ng saya, lungkot, takot, at pagmamahal, na nakatutulong upang mas maging makulay at buhay ang kwento.
Sa kabuuan, ang akdang naratibo ay isang mahalagang anyo ng panitikan na naglalaman ng mga kwento at karanasan na makapagbibigay ng kasiyahan at aral sa mga mambabasa.
5. 1. Batay sa ating sinabayang music
video ano-ano ang napansin mong
mga salitang kilos ang ginamit?
2. Ano ang tawag natin sa mga
salitang kilos na ito?
3. Ano na ulit ang kahulugan ng
pandiwa?
Isang nagbabagang balita, napag-alaman na ang ______ pagkatapos
banggitin ito sa dulo ako si (pangalan) ang inyong tagapagbalita.
6. Kung hindi tayo
magtutulungan upang
pangalagaan ang ating
kalikasan tiyak na patuloy
itong masisira.
Sa ngayon, ang
lahat ng ay
nagtutulungan
sa pangangalaga
ng ating
kalikasan.
Nagtulungan na
dati ang mga tao
upang mailigtas
ang kalikasan.
NAPANSIN NIYO BA?
8. Aspekto ng Pandiwa
ang tawag sa implekasyon nagaganap sa
pandiwa. Maaaring ito ay naganap,
nagaganap, o magaganap pa lamang.
Perpektibo Imperpektibo Kontemplatibo
12. Ano na nga ba ang
kahulugan ng aspekto
ng pandiwa?
14. IV. PAGTATAYA
Panuto: Basahin ang bawat pangungusap at tukuyin ang mga salitang kilos at
salungguhitan ang mga ito pagkatapos ay sabihin kung nasa aspektong perpektibo,
imperpektibo, o kotemplatibo.
1. Nagbitiw na sa tungkulin ang mga napatunayang nagkasala.
2. Nagbubunyi ang lahat dahil sa natamong karangalan ng Unibersidad.
3. Maraming pulubi ang nanghihingi ng limos sa kalye.
4. Magpapaliwanag siya sa kanyang guro dahil lumiban siya kahapon.
5. Ang tubig ulan ay dumadaloy sa alulod ng aming bahay.
15. Panuto: Isulat sa patlang ang PE kung ang aspekto ng pandiwang ginamit sa
pangungusap ayPerpektibo, IM kung Imperpektibo at KO kunng Kontemplatibo.
1. Kinain ni Aling Marta ang pansit.
2. Nagbitiw na siya sa kanyang trabaho.
3. Sumasayaw si Alona ng Nobody, but You.
4. Aalis na sila sa makalawa.
5. Ipinagdasal ni Tino ang paggaling ng kanyang ina.
6. Pinadalhan niya ng kakanin ang kanyang lola.
7. Pinagsasabihan ni Dario ang kanyang anak.
8. Si Alma ay nagluluto.
9. Nagtatrabaho siya nang mabuti upang ma-promote.
10. Mamamasyal kami sa Boracay sa susunod na buwan.
16. V. TAKDANG ARALIN
Pumili ng isang Akdang Pampanitikan at suriin ang mga
salitang pandiwa na ginamit ditto at tukuyin kung anong
aspekto ng pandiwa ang mga ito. Isulat ang kasagutan
kasama ng napiling akda sa (long coupon band).