�ݺ�ߣ

Editor's Notes

• #11: Studies show that “well-diversified of 25 to 30 stocks will yield most cost-effective amount of risk reduction” to volatility Useful if you don’t have stomach for fluctuations
• #16: Багцын буюу портфелийн онол нь санхүүгийн шинжлэх ухааны хөгжилд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн ба олон онол загварууд бий болох тулгуур үндэс нь болсон. Портфелийн онолын хөгжилд гарсан хувьсал, бодит зах зээл дэх хэрэглээг шалгуур болгон портфелийн онолын хөгжлийг 5 үе шатанд хувааж үзсэн байдаг. 1-р үе шат. Портфелийн онолын үндэс тулгын чулуу тавигдсан. Ирвин Фишер, Жон Мэйнард Кейнс, Жон Хикс, Николас Калдор нар урт хугацааны нөөцийн хуваарилалт, эрсдэлийн хүчин зүйл, зах зээлийн тодорхой бус байдал, хөрөнгийн үнэлгээний талаар хийсэн судалгааны үр дүн оновчтой портфелийн талаар дэвшүүлсэн санаа нь портфелийн онол хөгжих суурь болж өгсөн. 2-р үе шат. Портфелийн сонголтын онол. Энд хамрагдах төлөөлөгчдийг “Орчин үеийн портфелийн онол”-ыг үндэслэгч, хөгжүүлэгчид гэж үздэг. Харри Маркович үнэт цаасны эрсдэлийг портфельд диверсификаци хийх замаар бууруулах, эрсдэл болон өгөөжийн тэнцвэрт үндэслэн оновчтой портфелийн сонголтыг томъёолсон. Х.Маркович, Жеймс Тобин нар тодорхой бус нөхцөлд өрх гэр ба пүүсийн жишээн дээр өөрсдийн загвараа туршиж, эрсдэлийг бууруулах боломжтойг нотолсноороо өмнөх эрдэмтдээсээ давуу талтай. Онолын дутагдалтай тал нь үнэт цаасны хос бүрийн өгөөжийн хамаарлыг тооцоход цаг хугацаа их шаардаж байсан. Энэ нь түүни практик хэрэглээг хязгаарлахад хүргэсэн. 3-р үе шат. Пүүсийн санхүүгийн онол. Портфелийн онолын хөгжлийн 3 дахь чиглэл болох корпорацийн санхүү ба зах зээлд пүүсийн пүүсийг үнэлэх онол юм. Энэ чиглэлээр голлон ажилласан хүн бол Мертон МиллерПортфелийн сонголтын онол, хөрөнгийн үнэлгээний онолд хөрөнгө оруулагчийн үйл хөдлөлийг голлон судалсан бол Мертон Миллер пүүсийн талаасаа авч үзснээрээ онцлог юм. М.Миллер, Ф.Модилъян нар ММ-ын теоремдоо пүүсийн санхүүгийн хөрөнгийн бүтцийн өөрчлөлтөөс хувьцаа эзэмшигчийн портфельд үзүүлэх нөлөөг тэд өөрсдөө багасгаж чадна, пүүс үнэт цаасанд хөрөнгө оруулах нь ашигтай, ногдол ашгийг багасгах нь пүүсийн ашигт ажиллагааг дээшлүүлэх хөрөнгө оруулалт болох учир хувьцаа эзэмшигчдийн портфельд муу нөлөөгүй гэж үзснээрээ пүүс болон хөрөнгө оруулагчдын уялдааг нарийн гаргаж чадсан байна. 4-р үе шат. Хөрөнгийн үнэлгээний онол. Энэ онолыг үндэслэгчид Марковичийн онолыг хөгжүүлж, практикт хэрэглэх боломж олгосон. Портфелийн онолын хөгжилд 1960-аад онд Ричард Ролл, Роберт Мертон, Роберт Лукас нарын олон эрдэмтэд хувь нэмэр оруулсан байдаг. Вильям Шарп, Марковичийн онолд үндэслэн санхүүгийн хөрөнгийн үнийн онолыг (CAPM) боловсруулсан. Марковичийн загвар дахь хүсэр тооцоог багасгаж, портфелийн сонголтын онолыг практикт хэрэглэх боломжтой болгосонд энэ онолын ач холбогдол оршино. Портфелийн онолын хөгжилд гарсан нэг том алхам бол үнэт цаасны хоёрдогч хэрэгслүүдийн үнэ цэнийг тогтоох арга байлаа. Луис Бечлерийн томъёог Кэз Спринкл, Жеймс Бонес, Пол Самуэльсон нар сайжруулсан явдал опционыг үнэлэх томъёо гарч ирэх боломжийг бүрдүүлсэн. Фишер Блэк, Роберт Мертон, Мерон Шоулс нар 1973 онд үнэт цаасны хоёрдогч хэрэгсэл опционы үнийг тогтоох шинэ арга боловсруулсан нь эдийн засгийн шинжлэх ухаанд хувь нэмэр оруулаад зогсохгүй олон чиглэлд зах зээлийн үнэлгээ хийх, санхүүгийн шинэ хэрэгслийг бий болгох, нийгмийн эрсдэлийг үр дүнтэй удирдах арга болж чадсан. Портфелийн менежерүүд хувьцааны үнийн огцом бууралтыг эрсдэлийг багасгахын тулд худалдах опционыг өргөн хэрэглэдэг. CAPM-ын эрсдэл, өгөөжийн логикоос зайлсхийж Стефен А.Росс “Арбитражийн үнэлгээний онол” боловсруулсан. Энэ онол нь М.Харрисон болон Дэвид М.Крепс, Дарелл Ж.Даффи нар урт хугацаат үнэт цаасыг үнэлэхэд, Франко Могдильян, Мертон Миллер нарын пүүсийн санхүүгийн удирдлагын онолыг хөгжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн. Эдгээр онолууд нь портфелийн сонголтын онолыг хөрөнгийг үнэлэх онолоор баяжуулж, хөгжүүлснээрээ портфелийн онолын хөгжилд чухал байр суурь эзэлдэг. 5-р үе шат. Үр ашигт зах зээлийн онол. Олон эрдэмтэд дээрх онолуудын хүрээнд янз бүрийн туршилтуудыг хийж портфелийн онолыг үр ашигтай зах зээлийн онолоор хөгжүүлсэн. Энэ үеийн эрдэмтдийн үзэл бодол нэлээд зөрүүтэй байдаг. Луис Бечлер, Холбрук Вокин, Альфред Коулс, Морис Г.Кендалл, Клайв Грандер, Оскар Моргенстен болон Евгений Ф.Фама хар 1900-1970 онд хийсэн судалгаагаараа хөрөнгийн зах зээл дээрх үнэт цаасны үнийн өөрчлөлтүүдийн хооронд хамаарал байхгүй гэж үзсэн. Пол Самуэльсон, Бениот Манделброт нар хэрвээ үнэ “эрэлт нийлүүлэлтийн тэнцвэр”-ээр тодорхойлогддог гэвэл үнийн өөрчлөлт нь зах зээлийн шулууны дагуу хөдлөхөөс биш тодорхой бус байх ёсгүй гэж үзснээр дээрх судлаачдын дүгнэлтийг няцаасан. Тэд зах зээл дээр хөрөнгөтэй холбоотой олон нийт дахь мэдээлэл нь хөрөнгийн үнэд шууд нөлөөлнө гэж үзсэн нь “Үр ашигт зах зээлийн таамаглал” онолын гол үндэслэл болсон. Гэвч энэхүү онол нь судлаачдын хувьд маргаантай, шүүмжлэгдсээр байна. Орчин үеийн портфелийн чиглэл бүр өөрийн гэсэн онцлогийг агуулж байгаа хэдий ч уламжлалт чанар, хоорондын харилцан уялдаа, нэг зорилгод чиглэсэн байдлаараа нийлтэг, нэг онолын ерөнхий хандлагыг илэрхийлж байна. Б.Энхтуяа, “Үнэт цаасны портфелийн удирдлагын загвар, хэрэгжүүлэх арга зам”, 2003 он, х. 1-5 Yaoyao Clare Duan, MA “A Multi-objective Approach to Portfolio Optimization”, Boston College, Chestnut Hill, 2007 ��