ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
Няпоўныя сказы
сказы, у якіх адсутнічаюць тыя або іншыя неабходныя члены. Без
   папярэдняга кантэксту такія сказы цяжка або немагчыма
                           зразумець:
Каля хаты – высокае каласістае жыта. (Я. Брыль)


    Няпоўныя сказы могуць выражаць патрэбную думку пры
        адсутнасці галоўных ці даданых членаў сказа:
                       У хаце нікога.


 Няпоўныя сказы ў якасці састаўных частак могуць уваходзіць у
  структуру складаных сказаў. Звычайна няпоўную форму мае
                апошняя частка складанага сказа:
Вялікія гарбузы ляжалі на страсе і ўсміхаліся сонцу, крыху
меншыя – яшчэ ў градзе. (М. Машара)



      Вельмі разнастайную будову маюць няпоўныя сказы ў
    дыялагічнай мове. Тут апускаюцца розныя члены сказа, бо
 многае, пра што гаворыцца, можа дапаўняцца жэстамі, мімікай
                             і г. д.
развітых

                   неразвітых

                  аднасастаўных

                  двухсастаўных



                   няпоўныя сказы з з неназванымі членамі сказа, якія былі ўпамянуты ў
                    няпоўныя сказы неназванымі членамі сказа, якія былі ўпамянуты ў
                    кантэксце: уу суседніх сказах або ў тым жа сказе (калі ён складаны):
                     кантэксце: суседніх сказах або ў тым жа сказе (калі ён складаны):
                    Па левы бок ад дарогі –– бярозавы гай, поўны птушынага шчэбету, па
                     Па левы бок ад дарогі бярозавы гай, поўны птушынага шчэбету, па
Кантэкстуальныя                 правы стаялі дачныя домікі. (М. Ваданосаў)
                                 правы стаялі дачныя домікі. (М. Ваданосаў)

                   няпоўныя сказы з з неназванымі членамі, якія падказваюцца сітуацыяй,
                    няпоўныя сказы неназванымі членамі, якія падказваюцца сітуацыяй,
                                               абставінамі:
                                                абставінамі:
                       Нечакана ў ў акно пастукаў хтосьці. Жанчына ўстрывожылася.
                        Нечакана  акно пастукаў хтосьці. Жанчына ўстрывожылася.
 Сітуацыйныя               “Можна?” –– прагучаў незнаёмы годас. (І. Пташнікаў)
                            “Можна?” прагучаў незнаёмы годас. (І. Пташнікаў)


                   Сказы тыпу Алёнка ў ў школе называюцца эліптычнымі (скарочанымі),
                    Сказы тыпу Алёнка школе называюцца эліптычнымі (скарочанымі),
                   выказнік тут неабавязковы. Уяўленне пра дзеянне ці стан выражаецца
                    выказнік тут неабавязковы. Уяўленне пра дзеянне ці стан выражаецца
  Эліптычныя         ўсёй канструкцыяй. Сярод эліптычных сказаў вылучаюцца сказы
                      ўсёй канструкцыяй. Сярод эліптычных сказаў вылучаюцца сказы
                                 пабуджальныя: Усе наверх! (М. Лынькоў)
                                  пабуджальныя: Усе наверх! (М. Лынькоў)
Працяжнік у няпоўных сказах ставіцца:

калі гэтыя сказы маюць асобую структуру, аснову якой утвараюць два
назоўнікі без прыназоўнікаў, з выразным інтанацыйным падзелам на дзве
часткі:
              Нашым спартсменам – нязменная ўвага. (Газета)




калі ў прэдыкатыўнай частцы складанага сказа апушчаны выказнік,
дзейнік ці іншыя члены, якія ёсць у папярэдняй прэдыкатыўнай частцы:
     Так стаў настаўнікам Аксён, а яго сябар – будаўніком. (Т. Хадкевіч)




у прэдыкатыўных частках складанага сказа, калі ў ім апушчаны
выказнік, а самі часткі маюць аднатыпную будову:
                Птушцы – воля, чалавеку – мір. (Прыказка)
   Птушцы – палёт, чалавеку – свабода, зямлі – спакой. (Ус. Краўчанка)
На беразе – чаўны. (Я. Маўр)




            Сказ просты, апавядальны, няклічны, двухсастаўны,
развіты, няпоўны, з апушчаным выказнікам.
            (Што?) чаўны – дзейнік, выражаны назоўнікам у
форме Н. скл., мн. л.;
            (дзе?) на беразе – акалічнасць месца, выражана
назоўнікам у спалучэнні з прыназоўнікам на ў форме М. скл., адз.
л.
            На месцы апушчанага выказніка ставіцца працяжнік.
На беразе – чаўны. (Я. Маўр)




            Сказ просты, апавядальны, няклічны, двухсастаўны,
развіты, няпоўны, з апушчаным выказнікам.
            (Што?) чаўны – дзейнік, выражаны назоўнікам у
форме Н. скл., мн. л.;
            (дзе?) на беразе – акалічнасць месца, выражана
назоўнікам у спалучэнні з прыназоўнікам на ў форме М. скл., адз.
л.
            На месцы апушчанага выказніка ставіцца працяжнік.
Ad

Recommended

складаназалежныя сказы
складаназалежныя сказы
Светлана Буй
знакі прыпынку ў сбс
знакі прыпынку ў сбс
Светлана Буй
складаныя сказы з рознымі відамі сувязі
складаныя сказы з рознымі відамі сувязі
Светлана Буй
Злучнік
Злучнік
Светлана Буй
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Pravapis
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Pravapis
Mova Nanova
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Мяккі знак
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Мяккі знак
Mova Nanova
знакі прыпынку ў складаназлучаных сказах
знакі прыпынку ў складаназлучаных сказах
Светлана Буй
Складаназалежны сказ
Складаназалежны сказ
Sergey Miranovich
складаназалежныя сказы
складаназалежныя сказы
Светлана Буй
прэзентацыя па беларускай мове прыназоўнік
прэзентацыя па беларускай мове прыназоўнік
allamatyuk
прэзентацыя па беларускай мове дзеепрыметнік
прэзентацыя па беларускай мове дзеепрыметнік
allamatyuk
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Wis stupen
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Wis stupen
Mova Nanova
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Nay stup
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Nay stup
Mova Nanova
прыметник
прыметник
zagorognaya
прэзентацыя па беларускай мове дзеепрыслоўе
прэзентацыя па беларускай мове дзеепрыслоўе
allamatyuk
прэзентацыя па беларускай мове прыметнік 0
прэзентацыя па беларускай мове прыметнік 0
allamatyuk
Prymauki present
Prymauki present
Mova Nanova
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Naz 3 scl
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Naz 3 scl
Mova Nanova
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Абодва – абедзве – абое
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Абодва – абедзве – абое
Mova Nanova
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Mesny sklon
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Mesny sklon
Mova Nanova
прэзентацыя па беларускай мове часціца
прэзентацыя па беларускай мове часціца
allamatyuk
Pravapis myakkaga znaka
Pravapis myakkaga znaka
elenbeauti1
Dzeeprysloui
Dzeeprysloui
Mova Nanova
беларускI правапiс
беларускI правапiс
Lenva13
Дзеепрыметнік як асобая форма дзеяслова
Дзеепрыметнік як асобая форма дзеяслова
Светлана Буй
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Ў, або “у нескладовае”
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Ў, або “у нескладовае”
Mova Nanova
Бяззлучнікавыя складаныя сказы
Бяззлучнікавыя складаныя сказы
Sergey Miranovich
знакі прыпынку ў сказах з рознымі відамі сувязі
знакі прыпынку ў сказах з рознымі відамі сувязі
Светлана Буй

More Related Content

What's hot (20)

складаназалежныя сказы
складаназалежныя сказы
Светлана Буй
прэзентацыя па беларускай мове прыназоўнік
прэзентацыя па беларускай мове прыназоўнік
allamatyuk
прэзентацыя па беларускай мове дзеепрыметнік
прэзентацыя па беларускай мове дзеепрыметнік
allamatyuk
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Wis stupen
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Wis stupen
Mova Nanova
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Nay stup
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Nay stup
Mova Nanova
прыметник
прыметник
zagorognaya
прэзентацыя па беларускай мове дзеепрыслоўе
прэзентацыя па беларускай мове дзеепрыслоўе
allamatyuk
прэзентацыя па беларускай мове прыметнік 0
прэзентацыя па беларускай мове прыметнік 0
allamatyuk
Prymauki present
Prymauki present
Mova Nanova
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Naz 3 scl
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Naz 3 scl
Mova Nanova
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Абодва – абедзве – абое
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Абодва – абедзве – абое
Mova Nanova
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Mesny sklon
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Mesny sklon
Mova Nanova
прэзентацыя па беларускай мове часціца
прэзентацыя па беларускай мове часціца
allamatyuk
Pravapis myakkaga znaka
Pravapis myakkaga znaka
elenbeauti1
Dzeeprysloui
Dzeeprysloui
Mova Nanova
беларускI правапiс
беларускI правапiс
Lenva13
Дзеепрыметнік як асобая форма дзеяслова
Дзеепрыметнік як асобая форма дзеяслова
Светлана Буй
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Ў, або “у нескладовае”
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Ў, або “у нескладовае”
Mova Nanova
прэзентацыя па беларускай мове прыназоўнік
прэзентацыя па беларускай мове прыназоўнік
allamatyuk
прэзентацыя па беларускай мове дзеепрыметнік
прэзентацыя па беларускай мове дзеепрыметнік
allamatyuk
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Wis stupen
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Wis stupen
Mova Nanova
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Nay stup
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Nay stup
Mova Nanova
прэзентацыя па беларускай мове дзеепрыслоўе
прэзентацыя па беларускай мове дзеепрыслоўе
allamatyuk
прэзентацыя па беларускай мове прыметнік 0
прэзентацыя па беларускай мове прыметнік 0
allamatyuk
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Naz 3 scl
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Naz 3 scl
Mova Nanova
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Абодва – абедзве – абое
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Абодва – абедзве – абое
Mova Nanova
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Mesny sklon
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Mesny sklon
Mova Nanova
прэзентацыя па беларускай мове часціца
прэзентацыя па беларускай мове часціца
allamatyuk
Pravapis myakkaga znaka
Pravapis myakkaga znaka
elenbeauti1
беларускI правапiс
беларускI правапiс
Lenva13
Дзеепрыметнік як асобая форма дзеяслова
Дзеепрыметнік як асобая форма дзеяслова
Светлана Буй
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Ў, або “у нескладовае”
ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Ў, або “у нескладовае”
Mova Nanova

Similar to Няпоўныя сказы (20)

Бяззлучнікавыя складаныя сказы
Бяззлучнікавыя складаныя сказы
Sergey Miranovich
знакі прыпынку ў сказах з рознымі відамі сувязі
знакі прыпынку ў сказах з рознымі відамі сувязі
Светлана Буй
Складазлучаныя сказы
Складазлучаныя сказы
Sergey Miranovich
Складаныя сказы
Складаныя сказы
Sergey Miranovich
прэзентацыя па беларускай мове злучнік
прэзентацыя па беларускай мове злучнік
allamatyuk
Складаныя сказы з рознымі відамі сувязі частак
Складаныя сказы з рознымі відамі сувязі частак
Sergey Miranovich
Знакі прыпынку ў складаных сказах з рознымі спосабамі сувязі частак
Знакі прыпынку ў складаных сказах з рознымі спосабамі сувязі частак
Sergey Miranovich
Bel mova 4kl_cviridzenka_ch1_rus_bel_2018
Bel mova 4kl_cviridzenka_ch1_rus_bel_2018
cgf gfgfg
Простая мова
Простая мова
Sergey Miranovich
Bel mova 2kl_ch1_sviridzenka_rus_2020
Bel mova 2kl_ch1_sviridzenka_rus_2020
cgf gfgfg
знакі прыпынку ў сказах з простай мовай
знакі прыпынку ў сказах з простай мовай
Светлана Буй
Метады арганізацыі самастойнай работы
Метады арганізацыі самастойнай работы
inessa1332
Bel mova 4kl_cviridzenka_ch2_rus_bel_2018
Bel mova 4kl_cviridzenka_ch2_rus_bel_2018
cgf gfgfg
Bel mova-sviridenka-3kl-rus-bel-ch2-2017
Bel mova-sviridenka-3kl-rus-bel-ch2-2017
NoName520
Цяпер і зараз
Цяпер і зараз
Mova Nanova
пачатковая форма дзеяслова (інфінітыў)
пачатковая форма дзеяслова (інфінітыў)
Zhanna1090488
Lit chitanne 4kl 2
Lit chitanne 4kl 2
NoName520
Bel mova-paulouski-2kl-bel-ch2-2016
Bel mova-paulouski-2kl-bel-ch2-2016
cgf gfgfg
Bel mova sviridenka_3kl_rus_bel_ch1_2017
Bel mova sviridenka_3kl_rus_bel_ch1_2017
NoName520
Bel mova-paulouski-2kl-bel-ch1-2016
Bel mova-paulouski-2kl-bel-ch1-2016
cgf gfgfg
Бяззлучнікавыя складаныя сказы
Бяззлучнікавыя складаныя сказы
Sergey Miranovich
знакі прыпынку ў сказах з рознымі відамі сувязі
знакі прыпынку ў сказах з рознымі відамі сувязі
Светлана Буй
Складазлучаныя сказы
Складазлучаныя сказы
Sergey Miranovich
прэзентацыя па беларускай мове злучнік
прэзентацыя па беларускай мове злучнік
allamatyuk
Складаныя сказы з рознымі відамі сувязі частак
Складаныя сказы з рознымі відамі сувязі частак
Sergey Miranovich
Знакі прыпынку ў складаных сказах з рознымі спосабамі сувязі частак
Знакі прыпынку ў складаных сказах з рознымі спосабамі сувязі частак
Sergey Miranovich
Bel mova 4kl_cviridzenka_ch1_rus_bel_2018
Bel mova 4kl_cviridzenka_ch1_rus_bel_2018
cgf gfgfg
Bel mova 2kl_ch1_sviridzenka_rus_2020
Bel mova 2kl_ch1_sviridzenka_rus_2020
cgf gfgfg
знакі прыпынку ў сказах з простай мовай
знакі прыпынку ў сказах з простай мовай
Светлана Буй
Метады арганізацыі самастойнай работы
Метады арганізацыі самастойнай работы
inessa1332
Bel mova 4kl_cviridzenka_ch2_rus_bel_2018
Bel mova 4kl_cviridzenka_ch2_rus_bel_2018
cgf gfgfg
Bel mova-sviridenka-3kl-rus-bel-ch2-2017
Bel mova-sviridenka-3kl-rus-bel-ch2-2017
NoName520
Цяпер і зараз
Цяпер і зараз
Mova Nanova
пачатковая форма дзеяслова (інфінітыў)
пачатковая форма дзеяслова (інфінітыў)
Zhanna1090488
Lit chitanne 4kl 2
Lit chitanne 4kl 2
NoName520
Bel mova-paulouski-2kl-bel-ch2-2016
Bel mova-paulouski-2kl-bel-ch2-2016
cgf gfgfg
Bel mova sviridenka_3kl_rus_bel_ch1_2017
Bel mova sviridenka_3kl_rus_bel_ch1_2017
NoName520
Bel mova-paulouski-2kl-bel-ch1-2016
Bel mova-paulouski-2kl-bel-ch1-2016
cgf gfgfg
Ad

More from Катерина Хоменко (13)

Отчет РЦИТ первомайский
Отчет РЦИТ первомайский
Катерина Хоменко
Computerland 2014
Computerland 2014
Катерина Хоменко
Партнерство в образовании
Партнерство в образовании
Катерина Хоменко
основные свойства воздуха
основные свойства воздуха
Катерина Хоменко
Размещение населения 9 кл
Размещение населения 9 кл
Катерина Хоменко
информационно образовательная среда
информационно образовательная среда
Катерина Хоменко
география и интернет
география и интернет
Катерина Хоменко
методика преподавания географии
методика преподавания географии
Катерина Хоменко
икт в образовании рекомендации юнеско
икт в образовании рекомендации юнеско
Катерина Хоменко
страны мира в цифрах 2010 олейник а.п-2010 -119с
страны мира в цифрах 2010 олейник а.п-2010 -119с
Катерина Хоменко
Наша гимназия
Наша гимназия
Катерина Хоменко
Горные породы
Горные породы
Катерина Хоменко
Безопасность в интернете
Безопасность в интернете
Катерина Хоменко
информационно образовательная среда
информационно образовательная среда
Катерина Хоменко
икт в образовании рекомендации юнеско
икт в образовании рекомендации юнеско
Катерина Хоменко
страны мира в цифрах 2010 олейник а.п-2010 -119с
страны мира в цифрах 2010 олейник а.п-2010 -119с
Катерина Хоменко
Ad

Няпоўныя сказы

  • 2. сказы, у якіх адсутнічаюць тыя або іншыя неабходныя члены. Без папярэдняга кантэксту такія сказы цяжка або немагчыма зразумець: Каля хаты – высокае каласістае жыта. (Я. Брыль) Няпоўныя сказы могуць выражаць патрэбную думку пры адсутнасці галоўных ці даданых членаў сказа: У хаце нікога. Няпоўныя сказы ў якасці састаўных частак могуць уваходзіць у структуру складаных сказаў. Звычайна няпоўную форму мае апошняя частка складанага сказа: Вялікія гарбузы ляжалі на страсе і ўсміхаліся сонцу, крыху меншыя – яшчэ ў градзе. (М. Машара) Вельмі разнастайную будову маюць няпоўныя сказы ў дыялагічнай мове. Тут апускаюцца розныя члены сказа, бо многае, пра што гаворыцца, можа дапаўняцца жэстамі, мімікай і г. д.
  • 3. развітых неразвітых аднасастаўных двухсастаўных няпоўныя сказы з з неназванымі членамі сказа, якія былі ўпамянуты ў няпоўныя сказы неназванымі членамі сказа, якія былі ўпамянуты ў кантэксце: уу суседніх сказах або ў тым жа сказе (калі ён складаны): кантэксце: суседніх сказах або ў тым жа сказе (калі ён складаны): Па левы бок ад дарогі –– бярозавы гай, поўны птушынага шчэбету, па Па левы бок ад дарогі бярозавы гай, поўны птушынага шчэбету, па Кантэкстуальныя правы стаялі дачныя домікі. (М. Ваданосаў) правы стаялі дачныя домікі. (М. Ваданосаў) няпоўныя сказы з з неназванымі членамі, якія падказваюцца сітуацыяй, няпоўныя сказы неназванымі членамі, якія падказваюцца сітуацыяй, абставінамі: абставінамі: Нечакана ў ў акно пастукаў хтосьці. Жанчына ўстрывожылася. Нечакана акно пастукаў хтосьці. Жанчына ўстрывожылася. Сітуацыйныя “Можна?” –– прагучаў незнаёмы годас. (І. Пташнікаў) “Можна?” прагучаў незнаёмы годас. (І. Пташнікаў) Сказы тыпу Алёнка ў ў школе называюцца эліптычнымі (скарочанымі), Сказы тыпу Алёнка школе называюцца эліптычнымі (скарочанымі), выказнік тут неабавязковы. Уяўленне пра дзеянне ці стан выражаецца выказнік тут неабавязковы. Уяўленне пра дзеянне ці стан выражаецца Эліптычныя ўсёй канструкцыяй. Сярод эліптычных сказаў вылучаюцца сказы ўсёй канструкцыяй. Сярод эліптычных сказаў вылучаюцца сказы пабуджальныя: Усе наверх! (М. Лынькоў) пабуджальныя: Усе наверх! (М. Лынькоў)
  • 4. Працяжнік у няпоўных сказах ставіцца: калі гэтыя сказы маюць асобую структуру, аснову якой утвараюць два назоўнікі без прыназоўнікаў, з выразным інтанацыйным падзелам на дзве часткі: Нашым спартсменам – нязменная ўвага. (Газета) калі ў прэдыкатыўнай частцы складанага сказа апушчаны выказнік, дзейнік ці іншыя члены, якія ёсць у папярэдняй прэдыкатыўнай частцы: Так стаў настаўнікам Аксён, а яго сябар – будаўніком. (Т. Хадкевіч) у прэдыкатыўных частках складанага сказа, калі ў ім апушчаны выказнік, а самі часткі маюць аднатыпную будову: Птушцы – воля, чалавеку – мір. (Прыказка) Птушцы – палёт, чалавеку – свабода, зямлі – спакой. (Ус. Краўчанка)
  • 5. На беразе – чаўны. (Я. Маўр) Сказ просты, апавядальны, няклічны, двухсастаўны, развіты, няпоўны, з апушчаным выказнікам. (Што?) чаўны – дзейнік, выражаны назоўнікам у форме Н. скл., мн. л.; (дзе?) на беразе – акалічнасць месца, выражана назоўнікам у спалучэнні з прыназоўнікам на ў форме М. скл., адз. л. На месцы апушчанага выказніка ставіцца працяжнік.
  • 6. На беразе – чаўны. (Я. Маўр) Сказ просты, апавядальны, няклічны, двухсастаўны, развіты, няпоўны, з апушчаным выказнікам. (Што?) чаўны – дзейнік, выражаны назоўнікам у форме Н. скл., мн. л.; (дзе?) на беразе – акалічнасць месца, выражана назоўнікам у спалучэнні з прыназоўнікам на ў форме М. скл., адз. л. На месцы апушчанага выказніка ставіцца працяжнік.