ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
Цус алдалт
Тодорхойлолт
Цус гэдэг бол хүний бие махбодид судсаар
урсаж байгаа улаан өнгөтэй шингэн бодсыг хэлнэ.
Улаан өнгөний учир нь цусны найрлаганд буй
гемоглобин улаан өнгөтэй байдаг. Зарим цус
багадалттай хүний цусны гемоглобин багассанаас
өнгө нь хүртэл бүдгэрсэн байж болдог.
Анатоми
Цусны үүрэг
 О2 –ийг уушгинаас авч эд эрхтэнд хүргэж,

буцахдаа нүүрсхүчлийн хийг зөөвөрлөж,
хүчилтөрөгчийн солилцоог явуулж байдаг.
 Эд эрхтэнүүдэд аминдэм, уураг, эрдэс бодисыг
хүргэж өгдөг.
 Бие махбодын дархлааны буюу нянгын эсрэг
тэмцэгч.
 Бие махбодид гарч буй өөрчлөлтүүдийн
мэдээлэгч болдог.
Ангилал
Гадуур цус алдалт/артер, вен, хялгасан/
2. Дотуур цус алдалт /эмч болон эмнэлэгийн
нөхцөлд тодорхолох боломжтой/
1.
Цус алдалтын зэрэг
Боолт
Цус тогтоох цэгүүд
Шууы артери дээр дарж цус
тогтоох

Бугалганы артери дээр
дарж цус тогтоох
Цус тогтоох цэгүүд
Эгэмний артери дээр дарж
цус тогтоох

Гүрээний артери дээр дарж
цус тогтоох
Цус тогтоох цэгүүд
Хэвлийн артери дээр дарж
цус тогтоох

Цавьны артери дээр дарж
цус тогтоох
Мөчдийг нугалж цус тогтоох
Гар

Хөл
Яаралтай авах арга хэмжээ
1.
2.
3.
4.

5.
6.

Шарх том хэмжээтэй, цээж, хүзүү, зэрэгт байвал хагас
хэвтээ байрлалд байлгана.
Хэрэв гар, хөл зэргээс цус алдаж байгаа үед бүрэн
хэвтүүлж, гар хөлийг биеийн түвшинөөс дээр байлгана.
Маш хурдан эхний 10-15 секундэнд шархыг ямар нэгэн
ариун бинт, сальфеткаар дарах хэрэгтэй
Хэрэв шархнаас их хэмжээний цус алдвал түргэн
тусламж дууд, хөдөө орон нутагт байвал доррхи арга
хэмжээнүүдийг аваад эмнэлэгт хүргэж өг.
Түргэн тусламж ирэхээс өмнө цус тогтоох цэгүүд дээр
дарж, хурц цус алдалтыг тогтооно.
Цус тогтоох цэгүүд дээр дарсан боловч амжилтгүй үед
чангалуур тавих аргыг хэрэглэнэ.
Анхаарах зүйлс
 Хэрэв ямар нэгэн эрхтэн тасарсан бол тасарсан хэсгээс 1-






2 см дээгүүр даралттай боолт, чангалуур зэргийг тавина.
Тасарсан хэсгийг мөстэй уутанд хийж тээвэрлэнэ.
Цус тогтоох цэгүүд дээр дарж байх үед өөр нэг тусламж
үзүүлэгч тусламж дуудах, хэрэгтэй зүйлс хангах хэрэгтэй.
Цус тогтоох цэг дээр зөв дарсан үед цус алдалт багасаж
байгаа нь шууд харагдана.
Цус тогтоох цэг дээр мэдрэлийн судаснууд хамт байдаг тул
зөв дарсан үед өвдөлт ихтэй байдаг.
Цэгүүд дээр удаан дарах үед амархан ядарч сульддаг тул
гараа солих эсвэл хамт тусламж үзүүлэгчтэй сольж
тусламж үзүүлнэ.
Чангалуур тавих
Мөрдөх зарчим
 Чангалуурыг хэт сул, чанга тавьж болохгүй цус тогтооход

тохирсон хүчээр тавина.
 Чангалуур тависан сар, өдөр, цаг хугацааг маш нарийн
бичиж, эсвэл цаасан дээр бичээд зүүж өгнө
 Яаралтай богино хугацаанд эмнэлэгт хүргэж өгөх ба
тусламж дуудна.
 Хүргэж өгөх явцад 10-15 мин суллаж, өгч дахин чангалж
байхгүй бол эрхтэн үхжих аюултай.
 Дээд тал нь 1 цаг 30 мин тавина.
 Хэрэв эрхтэн тасарсан бол тасарсан хэсгээс 1-2 см дээгүүр
даралттай боолт, чагнуур зэргийг тавина. Тасарсан
эрхтэнийг мөстэй уутанд хийж тээвэрлэнэ.Чангалуур
тавьсан хөл мөчдийг сайтар хучиж, дулаан байлгахаар
тооцно.ялангуяа хүйтний улиралд.
Анхаарал тавьсанд баярлалаа

More Related Content

What's hot (20)

амилуулах суурь тусламж, лавшруулах тусламж
амилуулах суурь тусламж, лавшруулах тусламжамилуулах суурь тусламж, лавшруулах тусламж
амилуулах суурь тусламж, лавшруулах тусламж
Bazarragchaa suwdantsetseg
цус алдалтийн үед үзүүлэ х анхны тусламж 1
цус алдалтийн үед үзүүлэ х анхны тусламж 1цус алдалтийн үед үзүүлэ х анхны тусламж 1
цус алдалтийн үед үзүүлэ х анхны тусламж 1
Халиун
ялгаруулах эрхтэн тогтолцоо
ялгаруулах эрхтэн тогтолцооялгаруулах эрхтэн тогтолцоо
ялгаруулах эрхтэн тогтолцоо
Oidov Tungaa
Осол гэмтлийн үед үзүүлэх анхны тусламж
Осол гэмтлийн үед үзүүлэх анхны тусламжОсол гэмтлийн үед үзүүлэх анхны тусламж
Осол гэмтлийн үед үзүүлэх анхны тусламж
E-Gazarchin Online University
нойр булчирхай
нойр булчирхайнойр булчирхай
нойр булчирхай
АШУҮИС
Амьсгалын замын халдварт өвчин
Амьсгалын замын халдварт өвчинАмьсгалын замын халдварт өвчин
Амьсгалын замын халдварт өвчин
Munkhbaatar S. Uuld
Анхны тусламж үзүүлэх семинар О.Батбаяр
Анхны тусламж үзүүлэх семинар О.БатбаярАнхны тусламж үзүүлэх семинар О.Батбаяр
Анхны тусламж үзүүлэх семинар О.Батбаяр
The Institute of Social Sciences
лекц 8 анхны тусламжийн цагаан толгой
лекц 8 анхны тусламжийн цагаан толгойлекц 8 анхны тусламжийн цагаан толгой
лекц 8 анхны тусламжийн цагаан толгой
E-Gazarchin Online University
Tsus aldalt, eh barih emegteichuud
Tsus aldalt, eh barih emegteichuudTsus aldalt, eh barih emegteichuud
Tsus aldalt, eh barih emegteichuud
Sosoo Byambaa
амьсгал эрхтний онцлог 2013
амьсгал эрхтний онцлог 2013амьсгал эрхтний онцлог 2013
амьсгал эрхтний онцлог 2013
АШУҮИС
хөнгөвчлөх тусламж, үйлчилгээ, амьдралын чанар
хөнгөвчлөх тусламж, үйлчилгээ, амьдралын чанархөнгөвчлөх тусламж, үйлчилгээ, амьдралын чанар
хөнгөвчлөх тусламж, үйлчилгээ, амьдралын чанар
Lkhagvajav Munkhtumur
түлэгдэлт
түлэгдэлттүлэгдэлт
түлэгдэлт
khashkhorol mashbat
эмнэлгийн хог хаягдлын менежмент
эмнэлгийн хог хаягдлын менежментэмнэлгийн хог хаягдлын менежмент
эмнэлгийн хог хаягдлын менежмент
amarsaikhan mandukhai
төрөлтийн 3 р үеийн физиологи, эх барихын гэмтэлүүд
төрөлтийн 3 р үеийн физиологи, эх барихын гэмтэлүүдтөрөлтийн 3 р үеийн физиологи, эх барихын гэмтэлүүд
төрөлтийн 3 р үеийн физиологи, эх барихын гэмтэлүүд
NPain NLife
хоол боловсруулах замын эмгэг ба эмийн зохистой хэрэглээ
хоол боловсруулах замын эмгэг ба эмийн зохистой хэрэглээхоол боловсруулах замын эмгэг ба эмийн зохистой хэрэглээ
хоол боловсруулах замын эмгэг ба эмийн зохистой хэрэглээ
Tamjid Tamja
амилуулах суурь тусламж, лавшруулах тусламж
амилуулах суурь тусламж, лавшруулах тусламжамилуулах суурь тусламж, лавшруулах тусламж
амилуулах суурь тусламж, лавшруулах тусламж
Bazarragchaa suwdantsetseg
цус алдалтийн үед үзүүлэ х анхны тусламж 1
цус алдалтийн үед үзүүлэ х анхны тусламж 1цус алдалтийн үед үзүүлэ х анхны тусламж 1
цус алдалтийн үед үзүүлэ х анхны тусламж 1
Халиун
ялгаруулах эрхтэн тогтолцоо
ялгаруулах эрхтэн тогтолцооялгаруулах эрхтэн тогтолцоо
ялгаруулах эрхтэн тогтолцоо
Oidov Tungaa
Осол гэмтлийн үед үзүүлэх анхны тусламж
Осол гэмтлийн үед үзүүлэх анхны тусламжОсол гэмтлийн үед үзүүлэх анхны тусламж
Осол гэмтлийн үед үзүүлэх анхны тусламж
E-Gazarchin Online University
нойр булчирхай
нойр булчирхайнойр булчирхай
нойр булчирхай
АШУҮИС
Амьсгалын замын халдварт өвчин
Амьсгалын замын халдварт өвчинАмьсгалын замын халдварт өвчин
Амьсгалын замын халдварт өвчин
Munkhbaatar S. Uuld
Анхны тусламж үзүүлэх семинар О.Батбаяр
Анхны тусламж үзүүлэх семинар О.БатбаярАнхны тусламж үзүүлэх семинар О.Батбаяр
Анхны тусламж үзүүлэх семинар О.Батбаяр
The Institute of Social Sciences
лекц 8 анхны тусламжийн цагаан толгой
лекц 8 анхны тусламжийн цагаан толгойлекц 8 анхны тусламжийн цагаан толгой
лекц 8 анхны тусламжийн цагаан толгой
E-Gazarchin Online University
Tsus aldalt, eh barih emegteichuud
Tsus aldalt, eh barih emegteichuudTsus aldalt, eh barih emegteichuud
Tsus aldalt, eh barih emegteichuud
Sosoo Byambaa
амьсгал эрхтний онцлог 2013
амьсгал эрхтний онцлог 2013амьсгал эрхтний онцлог 2013
амьсгал эрхтний онцлог 2013
АШУҮИС
хөнгөвчлөх тусламж, үйлчилгээ, амьдралын чанар
хөнгөвчлөх тусламж, үйлчилгээ, амьдралын чанархөнгөвчлөх тусламж, үйлчилгээ, амьдралын чанар
хөнгөвчлөх тусламж, үйлчилгээ, амьдралын чанар
Lkhagvajav Munkhtumur
эмнэлгийн хог хаягдлын менежмент
эмнэлгийн хог хаягдлын менежментэмнэлгийн хог хаягдлын менежмент
эмнэлгийн хог хаягдлын менежмент
amarsaikhan mandukhai
төрөлтийн 3 р үеийн физиологи, эх барихын гэмтэлүүд
төрөлтийн 3 р үеийн физиологи, эх барихын гэмтэлүүдтөрөлтийн 3 р үеийн физиологи, эх барихын гэмтэлүүд
төрөлтийн 3 р үеийн физиологи, эх барихын гэмтэлүүд
NPain NLife
хоол боловсруулах замын эмгэг ба эмийн зохистой хэрэглээ
хоол боловсруулах замын эмгэг ба эмийн зохистой хэрэглээхоол боловсруулах замын эмгэг ба эмийн зохистой хэрэглээ
хоол боловсруулах замын эмгэг ба эмийн зохистой хэрэглээ
Tamjid Tamja

Similar to цус алдалтын үед үзүүлэх анхны тусламж (20)

осол гэмтэлгүй эрүүл амьдарцгаая
осол гэмтэлгүй эрүүл амьдарцгааяосол гэмтэлгүй эрүүл амьдарцгаая
осол гэмтэлгүй эрүүл амьдарцгаая
Tuul Tula
Ажлын байранд яаралтай анхны тусламж үзүүлэх нь
Ажлын байранд яаралтай анхны тусламж үзүүлэх нь Ажлын байранд яаралтай анхны тусламж үзүүлэх нь
Ажлын байранд яаралтай анхны тусламж үзүүлэх нь
Umguullin Mongol Umguulugch
Анхны тусламжийн гарын авлага 2020
Анхны тусламжийн гарын авлага 2020Анхны тусламжийн гарын авлага 2020
Анхны тусламжийн гарын авлага 2020
EnkhtuyaTsendsuren
гиповолемийн щок 1
гиповолемийн щок 1гиповолемийн щок 1
гиповолемийн щок 1
Sosoo Byambaa
лекц 6. осол гэмтэл, анхн ы тусламж урьдчилан сэрг ийлэлт 2012
лекц   6. осол гэмтэл, анхн ы тусламж урьдчилан сэрг ийлэлт 2012лекц   6. осол гэмтэл, анхн ы тусламж урьдчилан сэрг ийлэлт 2012
лекц 6. осол гэмтэл, анхн ы тусламж урьдчилан сэрг ийлэлт 2012
serkaubuns
Ýìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæ
Ýìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæÝìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæ
Ýìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæ
Chimeg DB
Skill 45 1 пульсны оксиметрийг хэрэглэх нь
Skill 45 1 пульсны оксиметрийг хэрэглэх ньSkill 45 1 пульсны оксиметрийг хэрэглэх нь
Skill 45 1 пульсны оксиметрийг хэрэглэх нь
dashkaubuns
ясны идээт үрэвсэл
ясны идээт үрэвсэлясны идээт үрэвсэл
ясны идээт үрэвсэл
С. Эрдэнэсүрэн
Цусны эргэлтийн тогтолцоо
Цусны эргэлтийн тогтолцооЦусны эргэлтийн тогтолцоо
Цусны эргэлтийн тогтолцоо
Сэтгэмж Цогцолбор Сургууль
Эрүүл мэнд : Анхны тусламж
Эрүүл мэнд : Анхны тусламжЭрүүл мэнд : Анхны тусламж
Эрүүл мэнд : Анхны тусламж
Hobbit Nawaka
бариа засал
бариа засалбариа засал
бариа засал
batkhuyag nyamsuren
Mogoind hazuulah
Mogoind hazuulahMogoind hazuulah
Mogoind hazuulah
Ganhuyag Hishigmaa
уян зүү, ясны хатгалт, шингэн сэлбэлт.pptx
уян зүү, ясны хатгалт, шингэн сэлбэлт.pptxуян зүү, ясны хатгалт, шингэн сэлбэлт.pptx
уян зүү, ясны хатгалт, шингэн сэлбэлт.pptx
Baldandorj Khavalkhaan
Ami. ppt
Ami. pptAmi. ppt
Ami. ppt
urnukh
осол гэмтэлгүй эрүүл амьдарцгаая
осол гэмтэлгүй эрүүл амьдарцгааяосол гэмтэлгүй эрүүл амьдарцгаая
осол гэмтэлгүй эрүүл амьдарцгаая
Tuul Tula
Ажлын байранд яаралтай анхны тусламж үзүүлэх нь
Ажлын байранд яаралтай анхны тусламж үзүүлэх нь Ажлын байранд яаралтай анхны тусламж үзүүлэх нь
Ажлын байранд яаралтай анхны тусламж үзүүлэх нь
Umguullin Mongol Umguulugch
Анхны тусламжийн гарын авлага 2020
Анхны тусламжийн гарын авлага 2020Анхны тусламжийн гарын авлага 2020
Анхны тусламжийн гарын авлага 2020
EnkhtuyaTsendsuren
гиповолемийн щок 1
гиповолемийн щок 1гиповолемийн щок 1
гиповолемийн щок 1
Sosoo Byambaa
лекц 6. осол гэмтэл, анхн ы тусламж урьдчилан сэрг ийлэлт 2012
лекц   6. осол гэмтэл, анхн ы тусламж урьдчилан сэрг ийлэлт 2012лекц   6. осол гэмтэл, анхн ы тусламж урьдчилан сэрг ийлэлт 2012
лекц 6. осол гэмтэл, анхн ы тусламж урьдчилан сэрг ийлэлт 2012
serkaubuns
Ýìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæ
Ýìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæÝìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæ
Ýìíýëýãèéí àíõíû òóñëàìæ
Chimeg DB
Skill 45 1 пульсны оксиметрийг хэрэглэх нь
Skill 45 1 пульсны оксиметрийг хэрэглэх ньSkill 45 1 пульсны оксиметрийг хэрэглэх нь
Skill 45 1 пульсны оксиметрийг хэрэглэх нь
dashkaubuns
Эрүүл мэнд : Анхны тусламж
Эрүүл мэнд : Анхны тусламжЭрүүл мэнд : Анхны тусламж
Эрүүл мэнд : Анхны тусламж
Hobbit Nawaka
уян зүү, ясны хатгалт, шингэн сэлбэлт.pptx
уян зүү, ясны хатгалт, шингэн сэлбэлт.pptxуян зүү, ясны хатгалт, шингэн сэлбэлт.pptx
уян зүү, ясны хатгалт, шингэн сэлбэлт.pptx
Baldandorj Khavalkhaan

More from Sosoo Byambaa (20)

Erdem shinjilgeenii oguulel bichih
Erdem shinjilgeenii oguulel bichihErdem shinjilgeenii oguulel bichih
Erdem shinjilgeenii oguulel bichih
Sosoo Byambaa
Erdem shinjilgeenii iltgel beltgeh taniltsuulah
Erdem shinjilgeenii iltgel beltgeh taniltsuulahErdem shinjilgeenii iltgel beltgeh taniltsuulah
Erdem shinjilgeenii iltgel beltgeh taniltsuulah
Sosoo Byambaa
ЯShock 103
ЯShock 103ЯShock 103
ЯShock 103
Sosoo Byambaa
Cesarean scar pregnancy
Cesarean scar pregnancyCesarean scar pregnancy
Cesarean scar pregnancy
Sosoo Byambaa
Shalgaltiin material
Shalgaltiin materialShalgaltiin material
Shalgaltiin material
Sosoo Byambaa
Сэтгэлд нийцсэн үйлчилгээ
Сэтгэлд нийцсэн үйлчилгээСэтгэлд нийцсэн үйлчилгээ
Сэтгэлд нийцсэн үйлчилгээ
Sosoo Byambaa
Эрэмбэлэн ангилалт, яаралтай тусламж /хичээл/
Эрэмбэлэн ангилалт, яаралтай тусламж /хичээл/Эрэмбэлэн ангилалт, яаралтай тусламж /хичээл/
Эрэмбэлэн ангилалт, яаралтай тусламж /хичээл/
Sosoo Byambaa
хүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухай
хүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухайхүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухай
хүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухай
Sosoo Byambaa
хүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухай
хүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухайхүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухай
хүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухай
Sosoo Byambaa
эрүүл амьдрах ухаан лекц2
эрүүл амьдрах ухаан лекц2эрүүл амьдрах ухаан лекц2
эрүүл амьдрах ухаан лекц2
Sosoo Byambaa
цогцост гарах өөрчлөлөлт
цогцост гарах өөрчлөлөлтцогцост гарах өөрчлөлөлт
цогцост гарах өөрчлөлөлт
Sosoo Byambaa
хоолны хордлого
хоолны хордлогохоолны хордлого
хоолны хордлого
Sosoo Byambaa
тархины дутмагшил
тархины дутмагшилтархины дутмагшил
тархины дутмагшил
Sosoo Byambaa
нярайн гипотерми
нярайн гипотерминярайн гипотерми
нярайн гипотерми
Sosoo Byambaa
жирэмсний аюултай шинжүүд
жирэмсний аюултай шинжүүджирэмсний аюултай шинжүүд
жирэмсний аюултай шинжүүд
Sosoo Byambaa
давсганд гуурс тавих
давсганд гуурс тавихдавсганд гуурс тавих
давсганд гуурс тавих
Sosoo Byambaa
булчинд тарилга хийх стандарт
булчинд тарилга хийх стандартбулчинд тарилга хийх стандарт
булчинд тарилга хийх стандарт
Sosoo Byambaa
Erdem shinjilgeenii oguulel bichih
Erdem shinjilgeenii oguulel bichihErdem shinjilgeenii oguulel bichih
Erdem shinjilgeenii oguulel bichih
Sosoo Byambaa
Erdem shinjilgeenii iltgel beltgeh taniltsuulah
Erdem shinjilgeenii iltgel beltgeh taniltsuulahErdem shinjilgeenii iltgel beltgeh taniltsuulah
Erdem shinjilgeenii iltgel beltgeh taniltsuulah
Sosoo Byambaa
Сэтгэлд нийцсэн үйлчилгээ
Сэтгэлд нийцсэн үйлчилгээСэтгэлд нийцсэн үйлчилгээ
Сэтгэлд нийцсэн үйлчилгээ
Sosoo Byambaa
Эрэмбэлэн ангилалт, яаралтай тусламж /хичээл/
Эрэмбэлэн ангилалт, яаралтай тусламж /хичээл/Эрэмбэлэн ангилалт, яаралтай тусламж /хичээл/
Эрэмбэлэн ангилалт, яаралтай тусламж /хичээл/
Sosoo Byambaa
хүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухай
хүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухайхүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухай
хүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухай
Sosoo Byambaa
хүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухай
хүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухайхүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухай
хүүхдэд эмийг хэрэглэхэд анхаарах зүйлсийн тухай
Sosoo Byambaa
эрүүл амьдрах ухаан лекц2
эрүүл амьдрах ухаан лекц2эрүүл амьдрах ухаан лекц2
эрүүл амьдрах ухаан лекц2
Sosoo Byambaa
цогцост гарах өөрчлөлөлт
цогцост гарах өөрчлөлөлтцогцост гарах өөрчлөлөлт
цогцост гарах өөрчлөлөлт
Sosoo Byambaa
хоолны хордлого
хоолны хордлогохоолны хордлого
хоолны хордлого
Sosoo Byambaa
тархины дутмагшил
тархины дутмагшилтархины дутмагшил
тархины дутмагшил
Sosoo Byambaa
нярайн гипотерми
нярайн гипотерминярайн гипотерми
нярайн гипотерми
Sosoo Byambaa
жирэмсний аюултай шинжүүд
жирэмсний аюултай шинжүүджирэмсний аюултай шинжүүд
жирэмсний аюултай шинжүүд
Sosoo Byambaa
давсганд гуурс тавих
давсганд гуурс тавихдавсганд гуурс тавих
давсганд гуурс тавих
Sosoo Byambaa
булчинд тарилга хийх стандарт
булчинд тарилга хийх стандартбулчинд тарилга хийх стандарт
булчинд тарилга хийх стандарт
Sosoo Byambaa

цус алдалтын үед үзүүлэх анхны тусламж

  • 2. Тодорхойлолт Цус гэдэг бол хүний бие махбодид судсаар урсаж байгаа улаан өнгөтэй шингэн бодсыг хэлнэ. Улаан өнгөний учир нь цусны найрлаганд буй гемоглобин улаан өнгөтэй байдаг. Зарим цус багадалттай хүний цусны гемоглобин багассанаас өнгө нь хүртэл бүдгэрсэн байж болдог.
  • 4. Цусны үүрэг  О2 –ийг уушгинаас авч эд эрхтэнд хүргэж, буцахдаа нүүрсхүчлийн хийг зөөвөрлөж, хүчилтөрөгчийн солилцоог явуулж байдаг.  Эд эрхтэнүүдэд аминдэм, уураг, эрдэс бодисыг хүргэж өгдөг.  Бие махбодын дархлааны буюу нянгын эсрэг тэмцэгч.  Бие махбодид гарч буй өөрчлөлтүүдийн мэдээлэгч болдог.
  • 5. Ангилал Гадуур цус алдалт/артер, вен, хялгасан/ 2. Дотуур цус алдалт /эмч болон эмнэлэгийн нөхцөлд тодорхолох боломжтой/ 1.
  • 8. Цус тогтоох цэгүүд Шууы артери дээр дарж цус тогтоох Бугалганы артери дээр дарж цус тогтоох
  • 9. Цус тогтоох цэгүүд Эгэмний артери дээр дарж цус тогтоох Гүрээний артери дээр дарж цус тогтоох
  • 10. Цус тогтоох цэгүүд Хэвлийн артери дээр дарж цус тогтоох Цавьны артери дээр дарж цус тогтоох
  • 11. Мөчдийг нугалж цус тогтоох Гар Хөл
  • 12. Яаралтай авах арга хэмжээ 1. 2. 3. 4. 5. 6. Шарх том хэмжээтэй, цээж, хүзүү, зэрэгт байвал хагас хэвтээ байрлалд байлгана. Хэрэв гар, хөл зэргээс цус алдаж байгаа үед бүрэн хэвтүүлж, гар хөлийг биеийн түвшинөөс дээр байлгана. Маш хурдан эхний 10-15 секундэнд шархыг ямар нэгэн ариун бинт, сальфеткаар дарах хэрэгтэй Хэрэв шархнаас их хэмжээний цус алдвал түргэн тусламж дууд, хөдөө орон нутагт байвал доррхи арга хэмжээнүүдийг аваад эмнэлэгт хүргэж өг. Түргэн тусламж ирэхээс өмнө цус тогтоох цэгүүд дээр дарж, хурц цус алдалтыг тогтооно. Цус тогтоох цэгүүд дээр дарсан боловч амжилтгүй үед чангалуур тавих аргыг хэрэглэнэ.
  • 13. Анхаарах зүйлс  Хэрэв ямар нэгэн эрхтэн тасарсан бол тасарсан хэсгээс 1-     2 см дээгүүр даралттай боолт, чангалуур зэргийг тавина. Тасарсан хэсгийг мөстэй уутанд хийж тээвэрлэнэ. Цус тогтоох цэгүүд дээр дарж байх үед өөр нэг тусламж үзүүлэгч тусламж дуудах, хэрэгтэй зүйлс хангах хэрэгтэй. Цус тогтоох цэг дээр зөв дарсан үед цус алдалт багасаж байгаа нь шууд харагдана. Цус тогтоох цэг дээр мэдрэлийн судаснууд хамт байдаг тул зөв дарсан үед өвдөлт ихтэй байдаг. Цэгүүд дээр удаан дарах үед амархан ядарч сульддаг тул гараа солих эсвэл хамт тусламж үзүүлэгчтэй сольж тусламж үзүүлнэ.
  • 15. Мөрдөх зарчим  Чангалуурыг хэт сул, чанга тавьж болохгүй цус тогтооход тохирсон хүчээр тавина.  Чангалуур тависан сар, өдөр, цаг хугацааг маш нарийн бичиж, эсвэл цаасан дээр бичээд зүүж өгнө  Яаралтай богино хугацаанд эмнэлэгт хүргэж өгөх ба тусламж дуудна.  Хүргэж өгөх явцад 10-15 мин суллаж, өгч дахин чангалж байхгүй бол эрхтэн үхжих аюултай.  Дээд тал нь 1 цаг 30 мин тавина.  Хэрэв эрхтэн тасарсан бол тасарсан хэсгээс 1-2 см дээгүүр даралттай боолт, чагнуур зэргийг тавина. Тасарсан эрхтэнийг мөстэй уутанд хийж тээвэрлэнэ.Чангалуур тавьсан хөл мөчдийг сайтар хучиж, дулаан байлгахаар тооцно.ялангуяа хүйтний улиралд.