More Related Content
What's hot (20)
Similar to คำมืองและสุภาษิตล้านȨ (20)
More from waratchaya603 (14)
คำมืองและสุภาษิตล้านȨ
- 2. ที่มาและความสาคัญ คาเมืองหรือชื่ออย่างเป็นทางการว่า ภาษาถิ่นพายัพ เป็นภาษาถิ่นที่ใช้ ในภาคเหนือตอนบน หรือภาษาใน อาณาจักรล้านนาเดิม เป็นภาษาที่เป็น เอกลักษณ์ที่สาคัญของภาคเหนือและมีความแตกต่างกันในแต่ละท้องถิ่น ซึ่งกลุ่มของเราได้มีความสนใจในการพูดคาเมืองเพราะเป็นสิ่งที่เราได้ พบเจอทุกวัน แต่ในบางคนก็มาจากพื้นที่อื่นก็ไม่สามารถฟังหรือพูดภาษา เมืองได้ เราจึงได้จัดทาโครงงานเรื่องนี้ขึ้นมาเพื่อให้ผู้ที่สนใจในภาษาเมือง ได้เรียนรู้และรู้จักภาษาเมืองมากยิ่งขึ้น
- 4. คานาม สรรพนาม คากริยา คาวิเศษณ์ และอื่นๆ พืช ผัก ผลไม้ สุภาษิตล้านนา หรือ คาบ่าเก่าล้านนา จาȨȨับ ผู้จัดทา
- 5. จาȨȨับ
- 6. 1 = นึ่ง 2 = สอง 3 = สาม 4 = สี่ 5 = ห้า 6 = ฮก 7 = เจ๋ด 8 = แปด 9 = เก้า 10 = ซิบ 11 = ซิบเอ๋ด 20 = ซาว 21 = ซาวเอ๋ด
- 8. ฉัน = เปิ้น (สุภาพ) , ฮา(ไม่ค่อยสุภาพส่วนใหญ่ใช้กับเพื่อนผู้ชาย) เธอ = ตั๋ว(สุภาพ) , คิง(ไม่ค่อยสุภาพส่วนใหญ่ใช้กับเพื่อนผู้ชาย) พวกเขา = หมู่เขา พวกเธอ = สูเขา (สุภาพ), คิงเขา(ไม่ค่อยสุภาพส่วนใหญ่ใช้กับเพื่อนผู้ชาย) พวกเรา = หมู่เฮา, เฮาเขา
- 10. ปู่ย่าตายาย= อุ้ย (เช่น แม่อุ้ย ป้ออุ้ย)
- 11. พ่อ = ป้อ
- 12. พี่สาว = ปี่พี่ชาย = อ้าย,ปี่
- 13. ยี่สิบบาท = ซาวบาท เรือน = เฮือน
- 14. โรงเรียน = โฮงเฮียน อิฐ = บ่าดินกี่
- 15. กางเกง = เตี่ยว รองเท้า = เกิบ
- 16. เข็มขัด =สายฮัด,สายฮ้าง ผ้าถุง = ซิ้น
- 17. ช้อน = จ้อน ทัพพี = ป้าก กระทะ = หม้อขาง
- 18. ผีเสื้อ =ก่าเบ้อ แมลงปอ = ก่าบี้
- 19. กระดุม =บะต่อม กรรไกร = มีดยับ มีดแซม ร่ม = จ้อง
- 20. คากริยา
- 21. โกรธ = โขด กลับ = ปิ๊ก (เช่น "เฮาปิ๊กบ้านละหนา") กางร่ม = กางจ้อง โกหก = วอก คิด = กึ๊ด กิน = กิ๋น ก่าย = พาด พิง ขโมย = ขี้ลัก ขี่หลังคน(เกาะ) = เก๊าะ ขี้เหนียว = ขี้จิ๊ เครียด = เกี้ยด
- 22. จริง = แต๊ (เช่น "แต๊ก๊ะ") เจ็บ = เจ๊บ ใช้ = ใจ๊ ดู = ผ่อ เด็ก = ละอ่อน ตกคันได = ตกบันได เที่ยว = แอ่ว ทา = ยะ(เช่น "ยะหยัง" = "ทาอะไร") นั่งพับเพียบ = นั่งป้อหละแหม้ นั่งขัดสมาธิ = นั่งขดขวาย นั่งยอง ๆ = นั่งข่องเหยาะ,หย่องเหยาะ
- 23. นั่งไขว่ห้างเอาเท้าข้างหนึ่งพาดบนเข่า = นั่งปกขาก่ายง้อน นั่งวางเฉย นั่งหัวโด่ = นั่งคกงก(ก๊กงก) นั่งลงไปเต็มที่ตามสบาย(โดยไม่กลัวเปื้อน) = นั่งเป้อหละเหม้อ, นั่งเหม้อ พูด = อู้ รัก = ฮัก รู้ = ฮู้ ลื่นล้ม = ผะเริด วิ่ง = ล่น สวมรองเท้า = ซุบแข็บ สะดุด = ข้อง
- 24. สบายอกสบายใจ = ซว่างอกซว่างใจ๋ เหรอ = ก๊ะ ห่วง = ห่วง (คาเมืองแท้ๆคือ ข๋าง) เหนื่อย = อิด ให้ = หื้อ อยาก = ไข้ อยากอ้วก อยากอาเจียน = ใข้ฮาก อร่อย = ลา อร่อยมาก = จ๊าดลา อย่าพูดมาก = จ๊ะไปปากนัก อย่าพูดเสียงดัง = จ๊ะไปอู้ดัง
- 26. ก็ = ก่ โง่ = ง่าว เช่น = เจ้น ถึง = เถิง ไม่ = หมะ(เช่น หมะใจ๊ = ไม่ใช้) นะ = เน้อ(เช่น เน้อครับ = นะครับ) เป็น = เป๋น เหนียว = ตั๋ง ร่ม(ร่มเงา) = ฮ่ม ร่ม (ร่มกันแดด-กันฝน) = จ้อง ใหญ่ = หลวง (เช่น "หูหลวง" = "หูใหญ่")
- 27. พืช ผัก ผลไม้
- 28. มะละกอ = ม่ะก้วยเต้ด กล้วยน้าว้า = ก้วยอ่อง มะตูม = ม่ะปีน ส้มเขียวหวาน = ส้มเกลี้ยง
- 29. แตงกวา = ม่ะแต๋ง น้อยหน่า = ม่ะหน้อแหน้ บวบงู = ม่ะนอย มะเขือเปราะ = ม่ะเขือผ่อย
- 30. มะระขี้นก = ม่ะห่อย พุทรา = หมะตัน ละมุด = หมะมุด
- 31. กระท้อน = หมะตื๋น หมะต้อง มะปราง = หมะผาง ฝรั่ง = บ่ะก้วย ,ก้วยก๋า ,ก้วยเปา
- 32. มะพร้าว = หมะป๊าว ฟักทอง = หมะฟักแก้ว มะเขือเทศ = บ่ะเขือส้ม
- 33. คึ่นช่าย = ผักกะพึน,กาพึน (กะปึน) ผักตาลึง = ผักแคบ ชะพลู = ผักแค ใบปูนา ปูลิง
- 35. หางหมาลอดรั้ว ถุดถู้ถุดถุน คนเนรคุณ ร้ายหลังดีหน้า (คนเนรคุณมักหน้าไหว้หลังหลอก เหมือนหมา ที่ลอดรั้วต้องหรุบหางเสมอ)
- 37. น้ามันบ่เตมต้น มันทึงดัง (คนโทที่น้าไม่เต็มนั้น เมื่อเขย่าจะมีเสียงดัง, คนรู้ไม่พูด คนพูึϹม่รู้)
- 41. เมื่อรู้ค็พอวาย เมื่ออายค็พอเถ้า เมื่อรู้คาพระเจ้าค็พอเข้าอยู่ในหล้อง (กว่าจะรู้ก็สาย กว่าจะอายก็แก่ กว่าจะรู้ธรรม ของพระพุทธเจ้าก็เมื่อเข้าโลง)
- 42. ฅนหมั่นยากไร้ มีฅนสงสาร ขี้คร้านแอวยาน ใผบ่ผ่อหน้า (ขี้เกียจเอวยาว,หลังยาว ไม่มีคนใส่ใจ)
- 43. ค่อยอยู่ไพตามน้า ทาไพตามตัว น้าเพียงใด ดอกบัวเพียงอั้น (ทาสิ่งใดก็ให้พอควรแก่ฐานะ)
- 44. ยามเปนดีมีเก้าป้าสิบป้า เสื้อปุดหลังขาดหน้า ป้าฅนเดียวค็หาย (มั่งมีก็มีญาติ พอผ้าྺาด&;ยากจน&;ญาติก็หาย)
- 48. ค่อยอยู่ไพตามน้า ทาไพตามตัว น้าเพียงใด ดอกบัวเพียงอั้น (ทาสิ่งใดก็ให้พอควรแก่ฐานะ)
- 49. ฅนหมั่นยากไร้ มีฅนสงสาร ขี้คร้านแอวยาน ใผบ่ผ่อหน้า (ขี้เกียจเอวยาว,หลังยาว ไม่มีคนใส่ใจ)
- 50. อู้หื้อเพิ่นรัก ยากนักจักหวัง อู้หื้อเพิ่นชัง คาเดียวค็ได้ (พูดให้คนรักนั้นทาได้ยาก พูดให้คนชังทาได้ง่าย)
- 51. จากความรู้ที่ได้จากโครงงานนี้จะทาให้ผู้ที่สนใจภาษาเมือง ได้รับความรู้เพิ่มขึ้นจากคาเมืองและสุภาษิตล้านนา และยังได้รับคา สอน วัฒนธรรม ประเพณีของล้านนาที่สอดแทรกและมีความหมายใน คาเมืองและสุภาษิตล้านนา นอกจากนี้ยังเป็นการอนุรักษ์ความ เป็น ล้านนาให้ผู้ที่กาลังศึกษาและผู้ที่สนใจล้านนาภาษาล้านนา รวมทั้งคน เมืองรุ่นใหม่ได้ศึกษาคาเมืองและสุภาษิต ล้านนาที่พบเห็นยากใน ปัจจุบัน ซึ่งสามารถนาไปต่อยอดและศึกษาต่อไป
- 53. ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6/3 จัดทาโดย นางสาว วรัชยา มังยะสุ เลขที่ 41 นางสาว ศศิประภา ตามูล เลขที่ 45