More Related Content
What's hot (10)
Viewers also liked (20)
Similar to нийгмийн хяналт, тэгш бус байдал (20)
More from Turu Turuu (20)
![Ch 02-foundations of individual[1]](https://cdn.slidesharecdn.com/ss_thumbnails/ch-02-foundationsofindividual1-141211060017-conversion-gate01-thumbnail.jpg?width=560&fit=bounds)
нийгмийн хяналт, тэгш бус байдал
- 1. Íèéãìèéí òýãø áóñ áàéäàë áà хяналт, нийгмийн äàâõðààæèëò
- 2. Їзэх зїйл Íèéãìèéí òýãø áóñ áàéäàë Íèéãìèéí äàâõðààæèëò Íèéãìèéí õÿíàëò
- 3. Òýãø áóñ áàéäàë – Íýð õ¿íä , çàñàãëàë , ìºí㺠ãýõ ìýò íèéãìèéí áàÿëãààñ õ¿ì¿¿ñ õàðèëöàí àäèëã¿é õ¿ðòýæ áóé íºõöºë þì. Åð íü íèéãìèéí òýãø áóñ áàéäàë íü íèéãìèéí áàÿëãààñ õàðèëöàí àäèëã¿é õ¿ðòýæ áàéãààãààñ áîëæýý. Ñòðàò÷ëàë (¿åëýë)íü òýãø áóñ áàéäàë íýã ¿åýñ õîé÷ ¿åäýý øèëæèõ àðãààð òîäîðõîéëîãäîõ áºãººä èíãýñíýýð ÿçãóóð áóþó íèéãìèéí äàâõðàà ¿¿ñäýã . Íèéãìèéí òýãø áóñ áàéäàë
- 4. Нийгмийн давхраажилт Íèéãìèéí äàâõðààæèëò íü ñîöèîëîãèéí ãîë ñýäýâ þì. Îð÷èí ¿åèéí íèéãì¿¿äýä òýãø áóñ áàéäàë õ¿÷òýé áàéãàà áºãººä ýíý íü õ¿ì¿¿ñèéí îðëîãî , áîëîâñðîëûí ò¿âøèí çýðãýýð íü ÿëãàí õóâààæ áàéäàã Ýõëýýä êàñòóóä äàðàà íü äàâõðàãóóä õîæèì íü àíãèóä ¿¿ññýí .
- 5. Íèéãìèéí øèëæèõ õºäºë㺺í (Ìîáèëü ) íü òóõàéí íèéãýì íýýëòòýé õààëòòàé ýñýõèéã ãýð÷èëæ áàéäàã . Давхраажлын шатаар дээшээ, доошоо юмуу эсвэл хэвтээ чиглэлээр шилжих хөдөлгөөнийг нийгмийн шилжих хөдөлгөөн гэнэ .
- 7. Äàâõðààæèëòûí íýìýãäýõ¿¿í¿¿ä “ Äàâõðààæèëò ” ãýäýã íýð òîìú¸î íü ãýçðûí äàâõàðãóóäûí áàéðëàëûã òýìäýãëýæ áàéñàí ØÓ-ààñ îðæ èðñýí . Ñîöèîëîãè íü íèéãìèéí áàéãóóëëûã ãàçðûí á¿òýöòýé èæèëñ¿¿ëæ íèéãìèéí äàâõðààã áîñîî áàéðëàëààð áàéãóóëäàã. ¯¿íèé ¿íäýñëýë íü îðëîãûí øàò áîëäîã. ßäóó÷óóä äîîä øàòàíä áàéðëàäàã áîë ÷èíýýëýãä¿¿ õ¿í àìûí õýñýã íü äóíä ,õàðèí áàÿ÷óóä íü äýýä äàâõàðãàä áàéðëàäàã.
- 8. Íèéãìèéí óäèðäàã÷ õààä , âàíãóóä,åðºíõèéëºã÷èä,óëñ òºðèéí ëèäåð¿¿ä,òîìîîõîí áèçíåñìýí¿¿ä ,óðëàã ñïîðòûí àëäàðòàíãóóä íü íèéãìèéí ýëèòèéã á¿ðä¿¿ëíý. Äóíä àíãèéã á¿ðä¿¿ëýã÷ ÷èíýýëýãä¿¿ äàâõàðãàä îð÷èí ¿åä ýì÷ ,õóóëü÷, áàãø íàð, ìýðãýæëèéí àëáàí õààã÷èä ,äýíä áîëîí æèæèã õºðºíãòí¿¿äèéã îðóóëäàã. Äîîä äàâõàðãàä ìýðãýæèëã¿é àæèë÷èä, àæèëã¿é÷¿¿ä,ÿäóó÷óóä îðíî.
- 10. Îðëîãî Áàÿëàã Ýðõ ìýäýë Íýð õ¿íä Боловсрол Áèåõ¿í áà ãýð á¿ë äýõ òîäîðõîéõóãàöààíû ìºíãºí îðëîãûí õýìæýý
- 11. Îðëîãî Áàÿëàã Ýðõ ìýäýë Íýð õ¿íä Боловсрол îðëîãûí õóðèìòëàë ººðººð õýëáýë áýëýí ìºí㺠áîëîí ãàð äýýðõ áîäèò õºðºíãèéã õýëíý
- 12. Îðëîãî Áàÿëàã Ýðõ ìýäýë Íýð õ¿íä Боловсрол ººðèéí õ¿ñýë çîðèãèéã áóñàä õ¿ì¿¿ñèéí õ¿ñýë çîðèãîîñ ãàäãíà , õàìààðàëã¿éãýýð òóëãàí õ¿ëýýëãýõ ÷àäâàð
- 13. Îðëîãî Áàÿëàã Ýðõ ìýäýë Íýð õ¿íä Боловсрол ßìàð íýã ìýðãýæèë àëáàí òóøààë, àæëûí òºðºë õýëáýð íü íèéãìèéí ç¿ãýýñ ÿìàðõóó ñàíàà áîäëûã õ¿ëýýæ áàéãààã èëýðõèéëñýí õ¿íäëýë ºðãºìæëºë þì.
- 14. Äàâõðààæèëòûí ò¿¿õýí õýëáýð¿¿ä Îðëîãî Э ðõ ìýäýë Н ýð õ¿íä Б îëîâñðîëûí òýãø áóñ áàéäàë áóþó äàâõðààæèëò íü õ¿íèé íèéãìèéí ¿¿ñýëòýé íýãýí çýðýã ¿¿ññýí. Ýðòíèé òºðò óëñóóäûí ¿åä äàâõðààæèëò íü õàòóó òîãòîîãäñîí áàéñàí áîë åâðîï äàõèíû íèéãìèéí õºãæëèéí ÿâöàä ýíý íü èë¿¿ ëèáåðàë÷ëàãäàæ 纺ëºðñºí þì.
- 16. Монголын давхраажилт Їечлэл Давхраажилт 1920 оноос өмнө 1. Ноѐдын /эхэс дээдэс, ноѐд түшмэд / 2. Лам хуврага / хутагт хувилгаад, дунд, доод лам нар / 3. Ардууд / суман ард, хамжлага ард, шавь ард / 1920-1990 он Ажилчин анги Хоршоолсон ард Сэхээтний давхрага Номинклатурчдын анги / дарга / 1990 оноос хойш 1. Дээд анги / тансаг амьдралтай хүмүүс -3% / 2. Дунд анги - Дээд / боломжийн амьдралтай - 8-15%/ - Дунд / Өдөр тутмын хэрэгцээгээ хангаж байгаа хүмүүс -30-35%/ 2. Доод анги - / Өдөр тутмын хэрэгцээгээ дөнгөж хангаж байгаа хүмүүс эсвйэл бүр хангаж чадахгүй байгаа иргэд 50-60%/
- 17. Боолчлолын хэв маяг Áîîë÷ëîë íü íèéãìèéí äàâõðààæèëòûí àíõíû ò¿¿õýí ñèñòåì þì. Áîîë÷ëîë õ¿íèéã ýðõ ìýäëýýð íü á¿ðýí õÿçãààðëàñàí õ¿íèéã ìºëæèõ , íèéãýì ýäèéí çàñàã , õóóëü ç¿éí õýëáýð þì. Боолчлолын анхны хэлбэр эртний грек, ром, египет, хятад, вавилонд үүссэн бөгөөд бүр сүүлд 19р зуун хүртэл АНУ-д оршин байсан байна.
- 18. Уламжлалт сонгодог Боол эзнийхээ гэрт амьдарч, гэр бүлийн нэг гишүүний эрх эдэлж, чөлөөтэй нийгмийн амьдралд оролцон гэр бүл болж мөн эзнийхээ өмчийг өвлөн авах эрхтэй байдаг байдаг ба боолыг алахыг хориглодог .
- 19. Уламжлалт Сонгодог Боол нь ямар ч эрх чөлөөгүй, гэр бүл болох эрхгүй, юу ч өмчлөхгүй ба тусгай оромжинд амьдрана. Мөн боолыг алж болдог байсан байна.
- 20. Кастын хэв маяг Áîîë÷ëîëûí íýãýí àäèë êàñòèéí áàéãóóëàìæ íü õààëòòàé íèéãýì áîëîí õàòóó áýõëýãäñýí äàâõðààæèëòûã èëýðõèéëæ áàéäàã þì. Êàñò - õ¿í òºðºëõººñ ãèø¿¿í áîëîõ ¸ñòîé íèéãìèéí íýã á¿ëýã äàâõðààã õýëäýã . Кастын сонгодог жишээ бол Энэтхэг улс юм.
- 21. Ýíýòõýã ийн 4-í үндсэн êàñò Áðàõìàíóóä(ëàì íàð) Êøàòðèé (äàé÷èä) Âàéøèé(õóäàëäàà÷èä) Øóäðû (àæèë÷èä , òàðèà÷èä). Арийчүүдийн үндсэн бурхан “Пурушу” бурхны амнаас гарсан тул тэдний гол үүрэг нь ариун ном судрыг судлах, номлох ёстой ариун дээд санваартнууд байв.
- 22. Ýíýòõýã ийн 4-í үндсэн êàñò Áðàõìàíóóä(ëàì íàð) Êøàòðèé (äàé÷èä) Âàéøèé(õóäàëäàà÷èä) Øóäðû (àæèë÷èä , òàðèà÷èä ). “ Пурушу” бурхны гараас гарсан тул “эр зориг, хүч чадлын бэлгэдэл” тулалдах, удирдах үүрэгтэй, гол нь цэргийн жанжнууд байсан байна.
- 23. Ýíýòõýã ийн 4-í үндсэн êàñò Áðàõìàíóóä(ëàì íàð ) Êøàòðèé (äàé÷èä) Âàéøèé(õóäàëäàà÷èä) Øóäðû (àæèë÷èä , òàðèà÷èä). “ Пурушу” бурхны гуянаас гарсан “баялаг бий болгогчид” газар тариалан, хөдөө аж ахуй,гар урлал, худалдаа эрхлэгчид багтана.
- 24. Ýíýòõýã ийн 4-í үндсэн êàñò Áðàõìàíóóä(ëàì íàð) Êøàòðèé (äàé÷èä) Âàéøèé(õóäàëäàà÷èä) Øóäðû (àæèë÷èä , òàðèà÷èä). “ Пурушу” бурхны хөлнөөс гарсан гэсэн домогтой учраас дээрх 3 кастад үйлчлэх ёстой дорд гаралтай жирийн хүмүүс юм.
- 25. Кастын байр суурь уламжлагдан дамждаг учраас нэг бүлгээс нөгөө бүлэгрүү шилжих хөдөлгөөн нь харьцангуй хязгаарлагдмал байдаг. Мөн тодорхой нэг кастууд өөр хоорондоо л гэрлэхийг зөвшөөрдөг ба өөр кастын хүмүүстэй гэрлэвэл нүгэлтэн хэмээн үзэж нийгмийн хамгийн доод язгуур болгодог байв.
- 26. Язгуур угсааны хэв маяг Àíãèéí ºìíºõ äàâõðààæèëòûí õýëáýð íü ÿçãóóð óãñààòíû íèéãýì þì. ßçãóóð óãñàà ãýäýã íü õóóëü ç¿é áà çàí çàíøèëààð òîãòîîãäñîí , ýðõ ¿¿ðãýý ºâ çàëãàìæëàí óëàìæëàõ íèéãìèéí á¿ëýã þì.
- 27. Язгуур 1-р язгуур 2-р язгуур 3-р язгуур Хаад, тайж нар, цэргийн язгууртнууд Шашны дээд мяндагтан нараас сүм хийдийн доод зиндааны ажилтан нар Чөлөөт төриачид, хамжлага ажилтан, худалдаачид, гар урчууд
- 28. Язгуур угсаа нь касттай ижил тал нь өв уламжлагдан дамжигддаг бөгөөд ингэхдээ тухайн системийн хаалттай байдал харьцангуй байдаг байна. Харин кастын тогтолцооноос ялгагдах зүйл нь угсаа хоорондын гэрлэлт, бие хүний шилжих хөдөлгөөн харьцангуй чөлөөтэй байдаг байна.
- 29. Àíãèóä ¿¿ññýí íü 18-19-ð çóóíû àæ ¿éëäâýðèéí õóâüñãàë íü ôåîäàë ÿçãóóðòíû ñèñòåìèéã óíàãàæ àíãèò òîãòîëöîîã áèé áîëãîõîä õ¿ðãýñýí þì. Àíãè íü êàïèòàëèñò íèéãìèéí äàâõðààæèëòûí ãîë ýëåìåíò áîëîõ áºãººä “àíãè ” ãýäýã îéëãîëò 18-ð çóóíä ¿¿ññýí. Ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñ íü êàïèòàëèçì áîëîõ ñî¸ë èðãýíøñýí íèéãýì áèé áîëñîí .¿¿íä òîõèðîõ äàâõðààæèëòûí øèíý àíãèò ñèñòåì òîãòñîí áºãººä ýíý íü íýýëòòýé íèéãìèéí õýëáýðèéã èëýðõèéëäýã.
- 30. Äóíä àíãèéí íèéãýì Èéì íèéãýìòýé óëñ ãýæ Àìåðèêèéã íýðëýæ áîëíî . Àìåðèêèéí õ¿í àìûí 60 îð÷èì õóâèéã äóíä àíãèéí íèéãýì ýçýëäýã .¯¿íýýñ ¿¿äýí äóíä àíãè íü íèéãýìä îíöãîé ðîëèéã ã¿éöýòãýõ áîëñîí . Äóíä àíãè ãýäýã îéëãîëò íü 17-ð çóóíä Àíãëèä ¿¿ñ÷ õýðýãëýãäýæ áàéñàí áºãººä ýíý íü õóâèéí ºì÷òºí àæ ¿éëäâýð ýðõëýã÷èäèéí îíöãîé á¿ëã¿¿äèéã íýðëýæ áàéñàí áà òîìîîõîí ãàçàð ºì÷ëºã÷èéí äîîð ,õºäºº àæ àõóéòàí õîòûí ÿäóó÷óóäûí äýýð áàéðëàæ áàéñàí þì .
- 31. Нийгмийн давхраажилт Á¿õ õºãæèíã¿é îðíóóä ÷èíýýëýã àìüäðàëûí òºâøèí㺺𺺠íýã õýìæýýíä áàéäàã õýäèé ÷ òýäíèé äóíä ò¿¿õýí, óëàìæëàë ,ñî¸ë , õ¿í àìûí àìüäðàëûí õýâ ìàÿã áà äàäàë çóðøèëààñ ¿¿äýí íèéãìèéí äàâõðààæèëòàä íü çààâàë îëîí ÿëãàà ãàðäàã . Õîëèìîã õýëáýðèéí äàâõðààæèëò ¿¿ñýõ áîëñîí øàëòãààí íü õààíò òºð õàäãàëàãäàí ¿ëäñýíòýé õîëáîîòîé þì.
- 32. Нийгмийн хяналт Íèéãýìä õ¿íèé çàí ¿éë íèéãìèéí õàðèëöààã çîõèöóóëàí òîõèðóóëæ áàéäàã îëîí òîîíû ìåõàíèçì á¿õèé òîãòîëöîî áàéäàã. Ýíý çîõèöóóëàëòûí ìåõàíèçìûí íýã íü íèéãìèéí õÿíàëò þì. Õÿíàëò òàâèõ æóðàìààð íèéãìèéí õàðèëöààã çîõèöóóëäàã. Íèéãìèéí ãèø¿¿í á¿ðèéí èíäâèäóàëü ÷àíàð , õóâèéí àøèã ñîíèðõîë ,¿éë àæèëëàãàà çîðèëãî ÷èãëýë çýðýã îëîí õ¿÷èí ç¿éëýýñ øàëòãààëæ õ¿ì¿¿ñèéí õàðèëöààíä ¿ë îéëãîëöîë ñààä áýðõøýýë àëèâàà çºð÷èë人íèéã áèé áîëãîäîã. Õ¿íèé íèéãìèéí õºãæëèéí ÿâöàä äýýðõ àñóóäëûã øèéäâýðëýõ, çîõèöóóëàõ íýãòãýí çîõèîí áàéãóóëàõûí òóëä ÿíç á¿ðèéí çîõèöóóëàëò ãàð÷ èðñýí. Ýäãýýðèéí îíîâ÷òîé ò¿ãýýìýë õýëáýð íü íèéãìèéí õÿíàëò þì.
- 33. Нийгмийн хяналтын їїрэг Íèéãìèéí õÿíàëò íü íèéãìèéí õàðèëöààã çîõèöóóëàõ áîëîí õàìãààëàõ õýâèéí íºõöºëèéã íü õàíãàõ ¿¿ðýãòýé. ¯¿íýýñ ãàäíà ñòàòèê áîëîí äèíàìèê ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýíý. Íèéãìèéí õÿíàëòûí ñòàòèê ¿¿ðýã íü íèéãýìä òîãòñîí ýåðýã õàðèëöààã áàòàòãàõûã õýëíý. äèíàìèê íü íèéãýìä àøèãòàé õàðèëöààã ¿¿ñãýí áèé áîëãîõûã òºëºâø¿¿ëäýã.
- 34. Íèéãìèéí õÿíàëò íü ¿íäñýí õî¸ð ãîë ýëåìåíòèéã ººðòºº áàãòààäàã Íèéãýìä õ¿í ººðèé㺺 çºâ àâ÷ ÿâàõ òóõàé óðüä÷èëàí òîãòîîãäñîí ä¿ðýì æóõàì þì. Õ¿ì¿¿ñèéã íýã á¿õýë õýñýãò íýãòãýæ õàìò îëîí íèéòëýãèéã õîëáîæ áàéäàã. Õ¿ì¿¿ñèéí ñîöèîë õýì õýìæýýã ìºðä¿¿ëýõýä ÷èãëýãäñýí óðàìøóóëàë áà öýýðëýë øèéòãýëèéí íèéëáýð öîãö þì. Ñàíêöè áîë õýì õýìæýýã õàìãààëàã÷ ìºí Íèéãìèéí õÿíàëò Õýì õýìæýý Ñàíêöè
- 35. Ñîöèîë ñàíêöèéí 4-í òºðºë 1. Õóóëü ýðõèéí ýåðýã ñàíêöè-Àëáàí ¸ñíû áàéãóóëëàãûí ç¿ãýýñ îíîîñîí îëîí íèéòèéí ºìíº ñàéøààõ óðàìøóóëàõ ÿâäàë þì. ¯¿íä øàãíàëóóä , íýð õ¿íä õàðèóöëàãà íîîãäóóëàõ çýðýã îðíî . 2 .Õóóëü áóñ ýåðýã ñàíêöè-Àëáàí ¸ñíû áàéãóóëëàãûí ç¿ãýýñ îíîãäóóëààã¿é îëîí íèéòèéí ñàéøààë, óðàìøóóëàë ãýõ ìýò 3 .Õóóëü ýðõèéí ñºðºã ñàíêöè-Õóóëü ýðõò çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîë áàéãóóëëàãûí ä¿ðýì æóðàì,òóøààë çàðëèã çýðýã óðüä÷èëàí áàòàëãààæèæ ç¿éë÷ëýãäñýí øèéòãýë þì. 4 .Õóóëü áóñ ñºðºã ñàíêöè-Àëáàí ¸ñíû áàéãóóëëàãóóäààð óðüä÷èëàí áàòàëãààæèæ òîãòîîãäîîã¿é øèéòãýë¿¿ä þì.
- 36. Íèéãìèéí õÿíàëòûí ñóóðèëæ áóé õ¿÷èí ç¿éë ýõ ñóðâàëæ íèéãýìä ¿éë÷èëæ áóé îíöëîã ìºí õýðýãæ¿¿ëýã÷ ìåõàíèçì çýðãèéã íü õàðãàëçàí ¿çýýä õÿíàëòûã àëáàí áà àëáàí áóñ ãýæ àíãèëäàã .
- 37. Íèéãìèéí àëáàí ¸ñíû õÿíàëò Íèéãìèéí õàðèëöààã çîõèöóóëàõûí òóëä ýðõ á¿õèé áàéãóóëëàãûí òîãòîîñîí õóóëü ç¿éí çàñàãëàëààð õýðýãæèëò íü õàíãàãäàæ áàéäàã, çàéëøã¿é äàãàæ ìºðäºãäºõ íèéòëýã øèíæòýé ýðõ ç¿éí õóâüä õýëáýðæñýí çàí ¿éëèéí ä¿ðýì ãîðèìóóäûí ñèñòåì þì. Íèéãìèéí àëáàí áóñ õÿíàëò ãýäýã íü íèéãìèéí õàðèëöààã çîõèöóóëäàã , íèéãìèéí àìüäðàëûí ÿâöàä óëàìæëàãäàæ áèé áîëñîí çàí ¿éëèéí òîãòâîðòîé õýì õýìæýý á¿õèé ¸ñ ñóðòàõóóí çàí çàíøëûí õàíäëàãûã õýëíý. Íèéãìèéí àëáàí áóñ õÿíàëò
- 38. Íèéãìèéí сөрөг үзэгдэл ба ãàæ ¿çýãäýë Энэ хоёр ойлголт нь ялгаатай ойлголт юм. Сөрөг үзэгдэл гэдэг нь нийгмийн хэм хэмжээг алдагдуулсан үзэгдлийг хэлнэ. Íèéãìèéí õ¿÷èí ç¿éëýýñ õàìààðàëòàé ,õ¿ì¿¿ñò ººðñäºä íü íºëººëäºã, íèéãýìä ºðíºæ áóé ¿éë ÿâöûã íèéãìèéí ¿çýãäýë ãýíý. Ñ¿¿ëèéí ¿åä ñîöèîëîãè, ýðõ ç¿é, ñýòãýë ñóäëàëûí øèíæëýõ óõààíä øèíýýð îðæ áóé îéëãîëò óõàãäàõóóíû íýã íü íèéãìèéí ãàæ ¿çýãäýë þì. Ñîöèîëîãèéí øèíæëýõ óõààíä íèéãìèéí ãàæ ¿çýãäëèéã äåâèàíò ¿çýãäýë ãýæ íýðëýäýã.
- 39. . Íèéãýìä áàéäàã äåâèàíò ¿çýãäëèéã àðèëãàõûí òóëä íèéãìèéí õÿíàëò ¿éë÷èëäýã. Ãàæ ¿çýãäýë ãýäýã áîë õ¿íèé ¸ñíîîñ ãàæóóä ç¿éë þì. Ýíý íü íèéãìèéí äýã æóðàì, ýìõ çàìáàðàà, çîõèîí áàéãóóëàëòûã àëäàãäóóëäàã.
- 40. The End