�ݺ�ߣ

1
‫خالد‬ ‫نعیم‬ ‫محمد‬ ‫سید‬ :‫لیکوال‬–‫ماسټر‬ ‫علومو‬ ‫ؼذایی‬ ‫د‬
‫چاغښت‬ ‫د‬‫اړوند‬‫حقیقتونه‬ ‫لس‬–Ten facts about obesity
‫خالد‬ ‫نعیم‬ ‫محمد‬ ‫سید‬ :‫لیکوال‬
۵‫مارچ‬۷۱۰۲
‫کال‬ ‫هر‬ ‫او‬ ‫دي‬ ‫نیولي‬ ‫ځانته‬ ‫حالت‬ ‫آپیدیمیک‬ ‫یو‬ ‫چاؼښت‬ ‫سره‬ ‫شکل‬ ‫نړیوال‬ ‫په‬۷.۲‫مړه‬ ‫السه‬ ‫له‬ ‫وزن‬ ‫ډیر‬ ‫د‬ ‫خلک‬ ‫میلیونه‬
‫مګر‬ ‫کې‬ ‫هیوادونو‬ ‫ؼني‬ ‫په‬ ‫یوازي‬ ‫چاؼښت‬ ‫به‬ ‫کې‬ ‫وختونو‬ ‫پخوا‬ .‫کیږي‬‫هم‬ ‫کې‬ ‫هیوادونو‬ ‫لرونکو‬ ‫عاید‬ ‫متوسط‬ ‫او‬ ‫کم‬ ‫ورځ‬ ‫نن‬
،‫حکومتونه‬ ‫چې‬ ‫ده‬ ‫الزمه‬ ‫نو‬ ‫شې‬ ‫حل‬ ‫سره‬ ‫ډول‬ ‫نړیوال‬ ‫په‬ ‫ستونزه‬ ‫چاؼښت‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫پخاطر‬ ‫دي‬ ‫د‬ .‫کیږی‬ ‫بلل‬ ‫ستونزه‬ ‫لویه‬
‫لپاره‬ ‫حل‬ ‫د‬ ‫ستونزي‬ ‫دي‬ ‫د‬ ‫او‬ ،‫وکړی‬ ‫کار‬ ‫ګډه‬ ‫په‬ ‫سکتور‬ ‫خصوصي‬ ‫او‬ ‫سازمانونه‬ ‫انتفاعی‬ ‫ؼیر‬ ،‫ټولنه‬ ‫مدنی‬ ،‫ټولنه‬ ‫نړیواله‬
‫ال‬‫الندي‬ .‫وګوري‬ ‫ري‬۰۱:‫ولولئ‬ ‫هکله‬ ‫په‬ ‫چاؼښت‬ ‫د‬ ‫حقیقتونه‬
۰-( ‫وزني‬ ‫زیات‬overweight( ‫چاؼښت‬ ‫او‬ )obesity‫د‬ ‫شحم‬ ‫ډیر‬ ‫څخه‬ ‫حالت‬ ‫عادی‬ ‫د‬ ‫وزن‬ ‫چی‬ ‫کیږي‬ ‫ویل‬ ‫ته‬ ‫حالت‬ ‫هؽه‬ )
‫آیا‬ ‫چې‬ ‫شو‬ ‫پوه‬ ‫چې‬ ‫خاطر‬ ‫په‬ ‫دی‬ ‫د‬ .‫کیږی‬ ‫المل‬ ‫خرابیدو‬ ‫د‬ ‫حالت‬ ‫روؼتیایی‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫کړي‬ ‫ذخیره‬ ‫کې‬ ‫برخو‬ ‫مختلفو‬ ‫په‬ ‫بدن‬
‫د‬ ،‫یاست‬ ‫چاغ‬ ‫یا‬ ‫او‬ ‫وزنه‬ ‫زیات‬ ‫تاسی‬BMI‫ه‬ ‫په‬ ‫هؽه‬ ‫د‬ ‫کیلوګرام‬ ‫په‬ ‫وزن‬ ‫انسان‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫انډیکس‬ ‫کتلی‬ ‫د‬ ‫بدن‬ ‫د‬ ‫یا‬‫مربع‬ ‫متر‬ ‫ر‬
( ‫بدن‬ ‫د‬ ‫ساحه‬kg/m2
.‫کیږي‬ ‫اندازه‬ ‫سره‬ )‫سازمان‬ ‫نړیوال‬ ‫روؼتیا‬ ‫د‬BMI.‫دي‬ ‫ویشلي‬ ‫باندی‬ ‫صنفونو‬ ‫پنځه‬ ‫په‬
‫د‬ ‫چیری‬ ‫که‬BMI‫د‬ ‫اندازه‬۰۲.۵.‫دی‬ ‫څخه‬ ‫حالت‬ ‫اصلی‬ ‫د‬ ‫وزن‬ ‫تاسی‬ ‫نو‬ ‫وي‬ ‫کمه‬ ‫څخه‬
‫د‬ ‫وزن‬ ‫ستاسی‬ ‫چیری‬ ‫که‬۰۲.۵‫او‬۷..۲‫حالت‬ ‫نارمل‬ ‫یا‬ ‫عادی‬ ‫وزن‬ ‫ستاسی‬ ‫نو‬ ‫وي‬ ‫ترمنځ‬.‫دي‬ ‫کې‬
‫د‬۷۵.‫راځي‬ ‫کې‬ ‫حالت‬ ‫وزنی‬ ‫زیات‬ ‫په‬ ‫لوړ‬ ‫څخه‬
‫د‬۰۱.‫کیږي‬ ‫ویل‬ ‫ورته‬ ‫چاغ‬ ‫ډیر‬ ‫څخه‬
۷-‫په‬۷۱۱۲‫کې‬ ‫نړۍ‬ ‫ټوله‬ ‫په‬ ‫کې‬ ‫کال‬۰..‫په‬ .‫وو‬ ‫چاغ‬ ‫زیات‬ ‫څخه‬ ‫بیلیون‬ ‫نیم‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫وو‬ ‫وزنی‬ ‫زیات‬ ‫خلک‬ ‫بالػ‬ ‫بیلیونه‬
‫کال‬ ‫هر‬ ‫ډول‬ ‫اوسط‬۷.۲‫د‬ .‫کیږي‬ ‫مړه‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫چاؼښت‬ ‫د‬ ‫خلک‬ ‫میلیونه‬۰۲۲۱‫او‬۷۱۱۲‫برابره‬ ‫دوه‬ ‫چاؼښت‬ ‫منځ‬ ‫تر‬ ‫کلونو‬
.‫دي‬ ‫شوی‬

2
۰-‫په‬۷۱۰۰‫کې‬ ‫کال‬.۷‫د‬ ‫کې‬ ‫برخه‬ ‫په‬ ‫روؼتیا‬ ‫عامه‬ ‫د‬ ‫چاؼښت‬ ‫وړوکتوب‬ ‫د‬ .‫وو‬ ‫وزنی‬ ‫زیات‬ ‫ماشومان‬ ‫ښونځي‬ ‫د‬ ‫میلیونه‬
.‫کیږي‬ ‫بلل‬ ‫ستونزه‬ ‫مهمه‬ ‫یوه‬ ‫پیړۍ‬ ‫یوویشتمي‬‫کسان‬ ‫بالػ‬ ‫چاغ‬ ‫به‬ ‫کې‬ ‫وخت‬ ‫راتلونکي‬ ‫په‬ ‫نو‬ ‫دی‬ ‫چاغ‬ ‫اوس‬ ‫چې‬ ‫ماشومان‬ ‫دا‬
‫کې‬ ‫پایله‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫کیږي‬ ‫اخته‬ ‫زر‬ ‫باندی‬ ‫ناروؼیو‬ ‫قلبی‬ ‫او‬ ‫شکر‬ ‫د‬ ‫به‬ ‫پرتله‬ ‫په‬ ‫ماشومانو‬ ‫ډنګرو‬ ‫د‬ ‫چې‬ ‫وي‬ ‫کسان‬ ‫هؽه‬ ‫به‬ ‫دا‬ .‫وي‬
.‫ګرځي‬ ‫المل‬ ‫معیوبیت‬ ‫یا‬ ‫او‬ ‫مرګ‬ ‫وخته‬ ‫بی‬ ‫د‬
.-‫نړۍ‬ ‫د‬ .‫ګرځي‬ ‫المل‬ ‫میر‬ ‫او‬ ‫مرګ‬ ‫ډیر‬ ‫د‬ ‫پرتله‬ ‫په‬ ‫خوارځواکۍ‬ ‫یا‬ ‫وزنۍ‬ ‫کم‬ ‫د‬ ‫چاؼښټ‬ ‫او‬ ‫وزنی‬ ‫زیات‬۵۵‫خلک‬ ‫سلنه‬
‫عاید‬ ‫متوسط‬ ‫او‬ ‫لوړ‬ ‫کې‬ ‫پدی‬ .‫کوي‬ ‫مړه‬ ‫خلک‬ ‫ډیر‬ ‫پرتله‬ ‫په‬ ‫خوارځواکۍ‬ ‫د‬ ‫چاؼښت‬ ‫چې‬ ‫کوي‬ ‫ژوند‬ ‫کې‬ ‫هیوادونو‬ ‫پداسی‬
‫سره‬ ‫ډول‬ ‫نړیوال‬ ‫په‬ .‫دي‬ ‫شامل‬ ‫هیوادونه‬ ‫لرونکي‬..،‫شکر‬ ‫سلنه‬۷۰‫س‬،‫ناروؼۍ‬ ‫قلبی‬ ‫لنه‬۲-.۰‫د‬ ‫ناروؼۍ‬ ‫سرطان‬ ‫د‬ ‫سلنه‬
.‫راځي‬ ‫ته‬ ‫منځ‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫ِؼښت‬‫ا‬‫چ‬ ‫او‬ ‫وزن‬ ‫زیات‬
۵-‫کله‬ .‫کړي‬ ‫مصرؾ‬ ‫هؽه‬ ‫اخلی‬ ‫چې‬ ‫انرژی‬ ‫اندازه‬ ‫هؽه‬ ‫په‬ ‫کولئ‬ ‫نشې‬ ‫چې‬ ‫راځي‬ ‫ته‬ ‫منځ‬ ‫وخت‬ ‫هؽه‬ ‫چاؼښت‬ ‫لپاره‬ ‫فرد‬ ‫یو‬ ‫د‬
‫فزی‬ ‫اندازه‬ ‫هؽه‬ ‫په‬ ‫او‬ ‫وی‬ ‫لرونکي‬ ‫انرژي‬ ‫ډیره‬ ‫چې‬ ‫شي‬ ‫استفاده‬ ‫خواړه‬ ‫داسی‬ ‫چې‬‫په‬ ‫بدن‬ ‫نو‬ ،‫نشي‬ ‫ډیر‬ ‫ورسره‬ ‫فعالیتونه‬ ‫کی‬
.‫اخلی‬ ‫وزن‬ ‫سره‬ ‫ډول‬ ‫متناسب‬ ‫ؼیر‬
۵-.‫کیږی‬ ‫نیول‬ ‫آسانه‬ ‫مخه‬ ‫چاؼښت‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫هؽه‬ ‫په‬ ،‫وی‬ ‫مناسب‬ ‫چاپیلایر‬ ‫ژوند‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫خوړو‬ ‫د‬ ‫کې‬ ‫هؽه‬ ‫په‬ ‫چې‬ ‫ټولني‬ ‫هؽه‬‫د‬
‫ارز‬ ‫او‬ ‫تنوع‬ ‫مناسبه‬ ‫لپاره‬ ‫خوړو‬ ‫د‬ ،‫ځایونه‬ ‫آزاد‬ ‫لپاره‬ ‫تمرین‬ ‫فزیکی‬ ‫د‬ ‫چیری‬ ‫که‬ ‫ډول‬ ‫په‬ ‫بیلګي‬‫ځای‬ ‫هر‬ ‫په‬ ‫ؼذا‬ ‫کیفیته‬ ‫با‬ ‫انه‬
.‫کیږی‬ ‫المل‬ ‫کیدو‬ ‫مند‬ ‫روؼیتا‬ ‫د‬ ‫ټولني‬ ‫د‬ ‫بیا‬ ‫او‬ ‫فرد‬ ‫د‬ ،‫شی‬ ‫پیدا‬ ‫کې‬
۲-،‫ترانسپورت‬ ،‫زراعت‬ ‫د‬ ‫رنګه‬ ‫همدا‬ ‫او‬ ‫انکشاؾ‬ ‫اقتصادی‬ ‫او‬ ‫ټولنیز‬ .‫کیږي‬ ‫متاثره‬ ‫څخه‬ ‫چاپیلایر‬ ‫خپل‬ ‫د‬ ‫هم‬ ‫کوچنیان‬
‫بازارموندنی‬ ‫ا‬ ‫توزیع‬ ،‫پروسس‬ ‫ؼذایی‬ ،‫چاپیلایر‬ ،‫جوړونی‬ ‫پالن‬ ‫ښاری‬‫ؼذا‬ ‫د‬ ‫کوچنیانو‬ ‫د‬ ‫هم‬ ‫ګاني‬ ‫پالیسی‬ ‫کې‬ ‫برخه‬ ‫په‬
‫توګه‬ ‫خاصه‬ ‫په‬ ‫کې‬ ‫ټولنه‬ ‫په‬ ‫مهال‬ ‫اوس‬ .‫شې‬ ‫کولي‬ ‫متاثره‬ ‫سره‬ ‫شکل‬ ‫منفی‬ ‫او‬ ‫مثبت‬ ‫په‬ ‫عادت‬ ‫فعالیتونو‬ ‫فزیکی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫مصرؾ‬
‫ؼذا‬ ‫او‬ ‫نوشابی‬ ‫صحی‬ ‫ؼیر‬ ‫او‬ ‫نده‬ ‫مناسبه‬ ‫لپاره‬ ‫اطفالو‬ ‫د‬ ‫خصوصا‬ ‫په‬ ‫ؼذا‬ ،‫وتلي‬ ‫څخه‬ ‫کنترول‬ ‫د‬ ‫اعالنونه‬ ‫کې‬ ‫افؽانستان‬ ‫په‬‫یی‬
‫اشتها‬ ‫هؽوی‬ ‫د‬ .‫لری‬ ‫تاوان‬ ‫ډیر‬ ‫ته‬ ‫صحت‬ ‫اطفالو‬ ‫د‬ ‫نوشابی‬ ‫او‬ ‫خواړه‬ ‫دا‬ .‫کیږی‬ ‫عرضه‬ ‫او‬ ‫شوی‬ ‫عرضه‬ ‫ته‬ ‫بازار‬ ‫توکي‬
.‫چاؼیږی‬ ‫امله‬ ‫له‬ ‫مصرؾ‬ ‫ډیر‬ ‫د‬ ‫کاربوهایدریت‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫خرابوی‬

3
۲-‫برخه‬ ‫په‬ ‫مصرؾ‬ ‫د‬ ‫شحمو‬ ‫د‬ ،‫وساتی‬ ‫مناسب‬ ‫چې‬ ‫شې‬ ‫کولي‬ ‫خلک‬ ‫ډول‬ ‫پدی‬ .‫نیسی‬ ‫مخه‬ ‫چاؼښت‬ ‫د‬ ‫مصرؾ‬ ‫ؼذا‬ ‫صحی‬ ‫د‬
‫کمښ‬ ‫کې‬، ‫سبزیجاتو‬ ،‫میوو‬ ‫د‬ .‫وکړی‬ ‫استفاده‬ ‫څخه‬ ‫ؼوړیو‬ )‫(مایع‬ ‫مشبوع‬ ‫ؼیر‬ ‫د‬ ‫ځای‬ ‫په‬ ‫شحمونو‬ ‫مشبوع‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫راولی‬ ‫ت‬
‫کم‬ ‫بیخی‬ ‫مصرؾ‬ ‫مالګي‬ ‫او‬ ‫بوری‬ ‫یعنی‬ ‫شیانو‬ ‫دوه‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫راولی‬ ‫ډیروالی‬ ‫کې‬ ‫مصرؾ‬ ‫په‬ )‫چارمؽز‬ ،‫(بادام‬ ‫مؽز‬ ‫او‬ ‫حبوباتو‬
.‫کړی‬
۲–.‫لري‬ ‫نقش‬ ‫عمده‬ ‫کې‬ ‫ساتلو‬ ‫په‬ ‫روؼتیا‬ ‫د‬ )‫(سپورت‬ ‫فعالیت‬ ‫فزیکی‬ ‫منظم‬‫سره‬ ‫ډول‬ ‫اوسط‬ ‫په‬ ‫باید‬ ‫فرد‬ ‫یو‬ ‫اقل‬ ‫حد‬۰۱
.‫کیږي‬ ‫سبب‬ ‫جوړیدو‬ ‫د‬ ‫اعضالتو‬ ‫او‬ ‫مخنیوی‬ ‫د‬ ‫ناروؼیو‬ ‫د‬ ‫کار‬ ‫دا‬ .‫ولری‬ ‫فعالیت‬ ‫فزیکی‬ ‫دقیقی‬
۰۱-‫ک‬ ،‫سکتوریزه‬ ‫څو‬ ‫ده‬ ‫الزمه‬ ‫لپاره‬ ‫حال‬ ‫د‬ ‫ستونزی‬ ‫د‬ ‫چاؼښت‬ ‫د‬ ‫سطحه‬ ‫نړیواله‬ ‫په‬‫کي‬ ‫پام‬ ‫په‬ ‫برنامی‬ ‫مدیریتی‬ ‫او‬ ‫لتوری‬
‫نو‬ ‫کړی‬ ‫حل‬ ‫کې‬ ‫وخت‬ ‫یو‬ ‫په‬ ‫ستونزه‬ ‫خلکو‬ ‫ډیرو‬ ‫د‬ ‫کولي‬ ‫نشې‬ ‫کې‬ ‫وخت‬ ‫یو‬ ‫په‬ ‫نوښت‬ ‫یا‬ ‫فعالیت‬ ‫یو‬ ‫چې‬ ‫څکه‬ ‫دا‬ .‫شې‬ ‫ونیول‬
.‫کړي‬ ‫پیدا‬ ‫الرې‬ ‫نوی‬ ‫لپاره‬ ‫حل‬ ‫د‬ ‫ستونزي‬ ‫دی‬ ‫د‬ ‫او‬ ‫وکړي‬ ‫کار‬ ‫اوږه‬ ‫په‬ ‫اوږه‬ ‫اداری‬ ‫مختلفی‬ ‫چې‬ ‫ده‬ ‫الزمه‬ ‫څکه‬
«««‫پای‬»»»
March 8, 2017www.lomritob.comarticle was published onThe original

�ݺ�ߣ

Ten facts about obesity

More Related Content

Ten facts about obesity