Ung thư phổi
- 1. Ung thư phổiUng thư phổi
- 2. Định nghĩa Ung thư phổi là ung thư phát triển trong đường dẫn khí hoặc ở nhu mô phổi.
- 3. Thuyết nguyên nhân và dịch tễ Chưa rõ nguyên nhân Theo nghiên cứu dịch tễ ở Anh và Wales của Oxford University Press, năm 2003 thì ung thư phổi chiếm tỷ lệ cao nhất trong các ung thư (13.6% năm 1998) và cũng dẫn đầu về tỷ lệ chết trong các ung thư (22.2%), tỷ lệ mắc nam trên nữ là 3:1.
- 4. Theo thống kê của tổ chức y tế thế giới, Ung thư phổi nguyên phát là bệnh lý thường gặp chiếm tỉ lệ 12,8% các loại ung thư và có tỉ lệ tử vong cao chiếm 17.8% tổng số các trường hợp tử vong do ung thư. Tại TP,HCM (2003), ung thư hpo63i xếp hàng thứ nhất ở nam và thứ 3 ở nữ sau ung thư vú và cổ tử cung.
- 5. Yếu tố nguy cơ Hút thuốc lá Ô nhiễm không khí: Động cơ xe, than đốt… Yếu tố nghề nghiệp: Bụi phổi, randon Tổn thương phổi: Xơ hóa cũ, C.O.P.D Yếu tố gene Chế độ ăn : ít beta-carotene và vitamin A
- 7. Phân loại ung thư phổi Phân loại Vị trí Tỷ lệ mắc Carcinom tế bào vảy Trung tâm 35% Carcinom tế bào nhỏ Trung tâm 20% Adenocarcinoma Ngoại vi 30% Carcinom tế bào lớn Ngoại vi 10% Khác (carcinoid, lymphoma) Trung tâm hoặc ngoại vi 5%
- 8. Ung thư phổi Ung thư không tế bào nhỏ Mixed Small Cell/Large CellCarcinoma Ung thư tế bào nhỏ Large Cell Carcinomas Small Cell Carcinoma (Oat cell Cancer) Squamous Cell Carcinomas Adenocarcinomas Combined Small Cell Carcinoma
- 9. Giải phẫu bệnh Small Cell Carcinoma
- 10. Squamous Cell Carcinoma
- 11. Sự lan truyền Lan cục bộ: Đến màng phổi Đến trung ٳất Lan theo đường máu: Xương, gan, não, thận Lan theo đường bạch huyết: rốn phổi , trung ٳất, nách, cổ
- 12. Lâm sàng Ho dai dẳng, ho khan, ho ra máu. Đau ngực, thở ngắn hơi, thở khó, khàn giọng, tắc tiếng. Viêm phổi- viêm phế ản tái phát nhiều lần. Tràn dich màng phổi. Nổi hạch cổ. Có thể có: sưng cổ, phù mặt, phù áo khoác. Lâu ngày có triệu chứng suy nhược cơ thể.
- 13. Trên phương diện lâm sàng người ta thấy có dạng: U ở vị trí trung tâm: tùy vào mức độ phát triển của u mà gây nghẹt đường dẫn khí mà triệu chứng có thể: Ho khan, ho đàm, đôi khi có ho ra máu.. Khó thở hay khò khè do tắc các đường dẫn khí lớn, có thể có triệu chứng đau ngực do tắc nghẽn gây xẹp phổi, trong một số tình huống tình trạng tắc nghẽn gây ứ đọng dịch trong các phế nang, dẫn tới viêm phổi, áp xe phổi, làm bệnh nhân có triệu chứng sốt, khạc đàm mủ...
- 14. U ở vị trí ngoại biên: thường có triệu chứng âm thầm và kín đáo, một số phát hiện tình cờ khi kiểm tra Xquang. Khi u lớn xâm lấn màng phổi hay các phế ản lớn mới gây các triệu chứng, trong tình huống này người bệnh có các triệu chứng bệnh tiến xa như xâm lấn thành ngực, phù áo khoác, tràn dịch màng phổi....
- 15. Các hội chứng lâm sàng có thể gặp: Hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch chủ trên: do u xâm lấm vào tĩnh mạch chủ trên gây phù áo khoác, nổi tĩnh mạch bàng hệ trên ngực. Hội chứng ba giảm do tràn dịch màng phổi. Hội chứng Pancoast –Tobias: u đỉnh phổi lan lên thành ngực trên, chèn ép rễ thần kinh cánh tay nên người bệnh bị đau ở vùng C8 – D1 nghĩa là đau mặt trong cánh tay, cẳng tay đến hai ngón tay cuối.
- 16. Hội chứng Claude –Bernard – Horner: thường đi kèm với hội chứng Pancoast –Tobias, do u chèn ép gây tổn thương thần kinh giao cảm, bệnh nhân có triệu chứng sụp mi, co đồng tử, hẹp khe mắt, nóng bừng nửa mặt cùng bên khối u. Các hội chứng cận ung: ngón tay dùi trống, đau khớp, tổn thương thần kinh cơ, xạm da ở các nếp da vùng nách bẹn, hội chứng tăng bài tiết hormon chống lợi niệu, tăng canxi máu, giảm photphat máu.
- 17. Cận lâm sàng Xquang ngực: Nốt đơn độc Khối ở trung ٳất Tràn dịch màng phổi Cơ hoành nâng cao Mô học đàm: tìm tế bào ác tính CT và MRI: Định vị trí ( của hạch lympho ở rốn hay trung ٳất) Ước lượng
- 18. Nội soi phế ản: Sinh thiết bằng kim xuyên qua thành ngực Nội soi trung ٳất Sinh thiết màng phổi và xét nghiệm tế bào dịch màng phổi.
- 19. Các xét nghiệm: CEA, Cyfra 21.1, NSE. Công thức máu, TSTC, LDH máu, chức năng gan, chức năng thận. Ion đồ. Ca huyết thanh và alkaline phosphatase Đánh giá di căn: Siêu âm bụng CT não Hình ảnh xương
- 20. Cận lâm sàng Chẩn đoán: Xquang ngực (chest X-ray) Nội soi phế ản (Bronchoscopy) Sinh thiết dưới hướng dẫn siêu âm (Ultrasound guided biopsy) Sinh thiết dưới hướng dẫn của CT ( CT guided biopsy)
- 21. Định giai đoạn CT scan – ngực, não, bụng PET scan Xạ hình xương ( Bone scintigraphy) Nội soi trung ٳất (mediastinoscopy) Sinh thiết tủy (Bone marrow biopsy)
- 22. Xquang
- 23. Nội soi phế ản
- 25. Sinh thiết dưới hướng dẫn của siêu âm
- 26. Sinh thiết dưới hướng dẫn của CT scan
- 27. CTscan - staging
- 28. PET scan
- 29. Fused PET va CTscan
- 30. Nội soi trung ٳất
- 31. Xạ hình xương
- 32. Sinh thiết tủy
- 33. Chọc dịch màng phổi (Thoracentesis)
- 34. Gia đoạn của ung thư không tế bào nhỏ ( theo TNM) T (tumor): Tx: không thể đánh giá To: không có chứng cứ T1: <3cm và không ảnh hưởng phế ản gốc T2: >3cm và ảnh hưởng đến phế ản gốc T3: xâm lấn thành ngực hoặc xâm lấn vào trong 2 cm từ carina T4: trung ٳất, mạch máu lớn, khí ản.
- 35. N: No : không có chứng cứ N1: hạch lympho rốn phổi cùng bên N2: hạch lympho trung ٳất cùng bên N3: hạch trung ٳất/rốn phổi đối bên/hạch trên đòn
- 36. M (Metastasis): Mx: không thể đánh giá M0: không có chứng cứ M1: di căn
- 38. Giai đoạn của ung thư tế bào nhỏ (2 GĐ) Giai đoạn khu trú: tổn thương nằm trong một bên phổi, giới hạn trong trường chiếu xạ. Giai đoạn lan tràn: khi có TDMP, tổn thương lan rộng ngoài trường chiếu xạ.
- 39. Các giai đoạn của ung thư tế bào không nhỏ IA (T1 N0 M0), IB (T2 N0 M0)
- 40. IIA (T1 N1 M0), IIB (T2 N1 M0 / T3 N0 M0)
- 41. IIIA (T3 N1 M0 / T1-3 N2 M0)
- 42. IIIB (AnyT N3 M0 / T4 AnyN M0)
- 43. IV (AnyT AnyN M1)
- 44. Điều trị Phẫu thuật: Xạ trị Hóa trị Phối hợp Nâng đỡ, giảm triệu chứng
- 45. Phẫu trị Cắt thùy phổi chứa khối u: áp dụng cho những trường hợp giai đoạn sớm, khối u gọn trong một thuỳ phổi. Cắt toàn bộ phổi bên có khối u: khi khối u lớn hay dính vào thùy phổi khác. Trong trường hợp này phẫu thuật viên phải cân nhắc kỹ dựa vào nhiều yếu tố nhất là chức năng hô hấp.
- 46. Phẫu trị - 1 phần nhỏ (wedge), 1 thùy phổi (lobectomy), toàn bộ 1 bên phổi (pneumoectomy)
- 47. Xạ trị Kết hợp hoá trị Xạ trị trước phẫu thuật làm giảm khối bướu. Xạ trị sau phẫu thuật tiêu diệt tế bào u còn sót lại.
- 48. Hóa trị Hoá trị có tính cách ngừa di căn xa và có hiệu quả trong những giai đoạn trễ hay tái phát. Có thể hoá trị trước phẫu, sau phẫu hay kết hợp đồng thời: phẫu xạ hoá. Hóa tri triệu chứng: dùng trong giai đoạn bệnh tiến xa, di căn hay tái phát.
- 49. Hóa trị tân hỗ trợ: được dùng trước phẫu thuật ở những bệnh nhân còn có thể phẫu thuật được (giai đoạn IIIA) nhằm giảm khối bướu . Hóa trị hỗ trợ: dùng sau phẫu thuật trong giai đoạn sớm với mục đích giảm nguy cơ tái phát và di căn xa
- 50. Hóa trị Thuốc Cơ chế tác động Độc tính Cisplatin/carboplatin Gắn vào chuỗi hay các cầu nối giữa các chuỗi của DNA và phá vỡ chuỗi. Ù tai, điếc, độc thần kinh, độc cho tủy Vinorelbine Ức chế sự trùng hợp tubulin ở phase G2 trong phân chia TB. Giảm tiểu cầu hạt, táo bón, mệt mỏi Gemcitabine Là antimetabolite, có tác động ức chế tổng hợp DNA Ức chế tủy, triệu chứng giống cúm, hội chứng ure huyết,độc cho phổi Paclitaxel Ức chế depolymeration các tubulin theo trục trong phân chia TB. Ức chế tủy, bệnh thần kinh, quá nhạy cảm Pemetrexed disodium Làm gián đoạn các quá trình chuyển hóa phụ thuộc folate- cần thiết cho sự nhân lên của tế bào Mệt mỏi, ức chế tủy, nhiễm trùng, độc cho tiêu hóa. Docetoxel Ức chế sự phát triển của tế bào ung thư bằng cách thúc đẩy sự lắp ráp và ức chế sự tháo rời của microtubules Ức chế tủy, giữ nước/dịch Etoposide Làm phá hủy các chuỗi đơn DNA, ức chế quá trình sửa Ức chế tủy, hạ huyết áp nhất thời
- 51. Lựa chọn điều trị trong ung thư phổi tế bào nhỏ Giai đoạn Mô tả Lựa chọn điều trị Khu trú tổn thương nằm trong một bên phổi, còn trong vùng chiếu xạ Hóa trị phối hợp với xạ trị ngực Xạ trị phòng ngừa sọ não Lan tràn tổn thương lan rộng ngoài trường chiếu xạ Hóa trị Xạ trị sọ não phòng ngừa
- 52. Lựa chọn điều trị trong ung không tế bào nhỏ Giai đoạn Mô tả Lựa chọn điều trị IA/IB U bất kì kích thước nào chỉ có ở phổi Phẫu trị IIA/IIB U mà có di căn hạch lympho liên quan đến phổi Phẫu trị IIIA U có di căn hạch lympho đến khí ản, gồm thành ngực và cơ hoành. Hóa trị sau khi phẫu trị hoặc xạ trị IIIB U có di căn hạch đến phổi đối diện hoặc lên cổ Phối hợp hóa trị và xạ trị IV U qua di căn ngoài ngực Hóa trị và xạ trị nâng đỡ giảm đau.
- 53. Tỷ lệ sống được 5 năm Giai đoạn lâm sàng Ung thư tế bào không nhỏ (%) Ung thư tế bào nhỏ (%) 1A (T1 N0 M0) 50 38 1B (T2 N0 M0) 47 21 2A (T1 N1 M0) 36 38 2B (T2 N1 M0 / T3 N0 M0) 26 18 3A (T3 N1 M0 / T1-3 N2 M0) 19 13 3B ( AnyT N3 M0 / T4 AnyN M0) 7 9 4 (AnyT AnyN M1) 2 1
- 54. THANK YOU FORTHANK YOU FOR YOUR ATTENTION!YOUR ATTENTION!