More Related Content
What's hot (20)
Similar to Ulalum poe σκαριμπας, ΟΥΛΑΛΟΥΜ, ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΓΙΑΝΝΗ ΣΚΑΡΙΜΠΑ ΚΑΙ ΕΝΤΓΚΑΡ ΑΛΛΑΝ ΠΟΕ (20)
Recently uploaded (20)
Ulalum poe σκαριμπας, ΟΥΛΑΛΟΥΜ, ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΓΙΑΝΝΗ ΣΚΑΡΙΜΠΑ ΚΑΙ ΕΝΤΓΚΑΡ ΑΛΛΑΝ ΠΟΕ
- 1. ULALAME Ο ουρανόσ γαλινιοσ, ςαν τζφρα· by Edgar Allan Poe Σα φφλλα ιταν ξερά και μαραμζνα- 1847 Σα φφλλα ιταν όλα μαραμζνα· Ιτανε νφχτα ζρθμου Οκτϊβρθ The skies they were ashen and sober; The leaves they were crisped and sereThe leaves they were withering and sere; It was night in the lonesome October Of my most immemorial year; It was hard by the dim lake of Auber, In the misty mid region of WeirIt was down by the dank tarn of Auber, In the ghoul-haunted woodland of Weir. Χρονιά αλθςμόνθτθ μεσ ςτθ ηωι μου: Πλάι ςτθν καταχνιά τθσ λίμνθσ Όμπερ, Μεσ ςτθ κολι επικράτεια του Γουίαρτθ νοτιςμζνθ βραχολίμνθ Όμπερ, το ςτοιχειωμζνο δάςωμα του Γουίαρ. ε μια τιτάνια δεντροςτοιχία Here once, through an alley Titanic, Of cypress, I roamed with my SoulOf cypress, with Psyche, my Soul. There were days when my heart was volcanic As the scoriac rivers that rollAs the lavas that restlessly roll Their sulphurous currents down Yaanek In the ultimate climes of the poleThat groan as they roll down Mount Yaanek In the realms of the boreal pole. Our talk had been serious and sober, But our thoughts they were palsied and sereOur memories were treacherous and sereFor we knew not the month was October, And we marked not the night of the year(Ah, night of all nights in the year!) We noted not the dim lake of Auber(Though once we had journeyed down here), Remembered not the dank tarn of Auber, Nor the ghoul-haunted woodland of Weir. Κυπαριςςιϊν ςεργιάνιηε θ Ψυχι μουτα κυπαρίςςια θ Ψυχι μου θ ίδια, Κάποτε είχε θ καρδιά μου φλόγα αν ποταμόσ από φωτιά που ρζεια λάβα που ακατάπαυςτα κυλάει Ρζμα από κειάφι εκεί ςτο όροσ Γιάνικ τα μακρινά τα κλίματα του Πόλου- Ήταν ςκλθρι θ ηωι ςτθ λίμνθ του Ύπερ τισ ομίχλεσ του διάμεςου Παράξτθν υγραςία τθσ καμπισ τθσ λίμνθσ του Ύπερ τα ςτοιχειωμζνα δάςθ του Παράξ. Δίπλα ςε μια Σιτάνια αλλζα Κυπαριςςιϊν, τριγφριηα με τθν ΨυχιΚυπαριςςιϊν, με τθν ψυχι μου, τθν Ψυχι. Κι ζμοιαηε με θφαίςτειο θ καρδιά Με ποταμοφσ τθ λάβα να κυλά Δίχωσ ςταματθμό θ λάβα να κυλά ε δφςοςμα ποτάμια ςτισ πλαγιζσ ε παγωμζνα μζρθ, πολικάΜε ςτεναγμοφσ κυλοφςε θ λάβα ςτισ πλαγιζσ τα Βορινά βαςίλεια, τα πολικά. Που κροταλοφν κακϊσ κυλοφν ςτο Γιάνικ το μακρινό κράτοσ του Βόρειου Πόλου. Λζγαμε λόγια ςοβαρά και πράα, Μα οι ςκζψεισ άψυχεσ και μαραμζνεσ -Οι μνιμεσ μάσ προδίδαν μαραμζνεσΓιατί δεν ξζραμε πωσ είν’ Οκτϊβρθσ, Δε ςθμαδζψαμε ποια ιταν θ νφχτα And now, as the night was senescent, And star-dials pointed to mornAs the star-dials hinted of morn- Ήταν οι ουρανοί ςταχτιοί και ηοφεροί Ήταν τα φφλλα ξερaμζνα και ςτεγνά Ήταν τα φφλλα μαραμζνα και ςτεγνά Σθ νφχτα εκείνθ του μοναχικοφ Οκτϊβρθ Εκείνθ τθν ατζλειωτθ χρονιά. (Αχ, νφχτα εςφ μεσ ςτισ νυχτιζσ του χρόνου!) Μιλοφςαμε νθφάλια και ςοβαρά Μα θ ςκζψθ μασ παραλυμζνθ και ςτεγνι Ήταν θ μνιμθ μασ απατθλι, κι ιταν ςτεγνι Δεν ξζραμε πωσ ιτανε Οκτϊβρθσ, Δεν νιϊςαμε τθ νφχτα τθσ χρονιάσ(Πιο νφχτα, αχ, από τισ νφχτεσ όλεσ τθσ χρονιάσ!)
- 2. And nebulous lustre was born, Out of which a miraculous crescent Arose with a duplicate hornAstarte's bediamonded crescent Distinct with its duplicate horn. του δρόμου μασ το τζρμα νοτιςμζνο Λοφςτρο καμπό γεννικθκε και πάλι, Μια καυμαςτι ςελινθ ξεπροβάλλει Οφτε αναγνωρίςαμε τθ λίμνθ του Ύπερ (Αν κι εδϊ κάτω κάποτε βρεκικαμε ξανά) Δεν τθ γνωρίςαμε τθ λίμνθ τθ μουντι του Ύπερ Σα ςτοιχειωμζνα δάςθ του Παράξ. Ηευγάρι κζρατα ζχει ςτο κεφάλι- And I said–"She is warmer than Dian: She rolls through an ether of sighsShe revels in a region of sighs: She has seen that the tears are not dry on These cheeks, where the worm never dies, And has come past the stars of the Lion, To point us the path to the skiesTo the Lethean peace of the skiesCome up, in despite of the Lion, To shine on us with her bright eyesCome up through the lair of the Lion, With love in her luminous eyes." Σο διαμαντζνιο ςζλασ τθσ Αςτάρτθσ Που ξεχωρίηουν τα δυο κζρατά τθσ. «Πιο» είπα «κι απ’ τθν Άρτεμθ κερμι ’ναι· Κυλά μζςα ςε ςτεναγμϊν αικζραΟργιάηει μζςα ςε κλαυκμοφ αικζρα: Βλζπει πωσ δεν ςτεγνϊςανε τα δάκρυα τα μάγουλα, δε λιϊνει το ςαράκι But Psyche, uplifting her finger, Said–"Sadly this star I mistrustHer pallor I strangely mistrust:Oh, hasten!–oh, let us not linger! Oh, fly!–let us fly!–for we must." In terror she spoke, letting sink her Wings until they trailed in the dustIn agony sobbed, letting sink her Plumes till they trailed in the dustTill they sorrowfully trailed in the dust. I replied–"This is nothing but dreaming: Let us on by this tremulous light! Let us bathe in this crystalline light! Its Sybilic splendor is beaming With Hope and in Beauty to-night:See!–it flickers up the sky through the night! Ah, we safely may trust to its gleaming, And be sure it will lead us arightWe safely may trust to a gleaming That cannot but guide us aright, Since it flickers up to Heaven through the night." Προςπζραςε του Λζοντα τ’ αςτζρια Για να μασ δείξει δρόμο για τα ουράνια -Για τθ γαλινια λικθ ςτα ουράνιαΠιο πζρα από τον Λζοντα ανατζλλει, Να μασ φωτίςουν τα λαμπρά τθσ μάτιαΑπ’ τθ φωλιά του Λζοντα ανατζλλει, Με αγάπθ ςτα δυο πάναςτρά τθσ μάτια». Κι ζτςι, κακϊσ γερνοφςε πια θ νφχτα, Και το ρολόι των αςτριϊν ζδειχνε τθν αυγιΌπωσ τ' αςτζρια μαρτυροφςαν τθν αυγι το τζλοσ του μονοπατιοφ μία ρευςτι Μια νεφελϊδθσ λάμψθ ξαφνικά γεννικθκε. Και από μζςα τθσ μια καυμαςτι θμιςζλθνοσ Με το διπλό τθσ κζρατο αναδφκθκε Σθσ Αςτάρτθσ θ διαμαντοςτόλιςτθ θμιςζλθνοσ Με το διπλό τθσ κζρατο- εκκαμβωτικι. Κι είπα- «από τθν Άρτεμθ αυτι 'ναι πιό κερμι: Ρζει ς’ ζναν αικζρα ςτεναγμϊντροβιλιηόμενθ ςε μία χϊρα ςτεναγμϊν: Είδε το δάκρυ που δεν ζχει ξερακεί τα μάγουλα που το ςκουλικι κατοικεί, Και ιρκε, απ’ τ’ άςτρα των Λεονταριϊν Για να μάσ δείξει τθν οδό των ουρανϊνΠροσ τθν Λικθ των γαλινιων ουρανϊνΑνζτειλε, ςε πείςμα των Λεονταριϊν, Να μάσ φωτίςει, με ματιά αςτραφτεριΑνζτειλε απ' τθ φωλιά των Λιονταριϊν Με αγάπθ ςτθ ματιά τθσ τθ λαμπρι.» Μα θ Ψυχι μου, υψϊνοντασ το χζρι, «Σι κρίμα» είπε «δεν πίςτεψα ςτο αςτζριτθν άγνωςτθ δεν πίςτεψα χλομάδα: Αχ, βιάςου! Αχ, ασ μθν αργοποροφμε! Αχ, πζτα! Ασ πετάξουμε, αφοφ πρζπει» Μα θ Ψυχι, ζδειξε με το δάχτυλο, Κι είπε- «τοφτο το άςτρο το φοβάμαιΣθ χλωμάδα τθσ, παράξενο, φοβάμαι: Αχ, βιάςου! Ασ μθ μζνουμε άλλο εδϊ! Αχ, πζτα! Ασ πετάξουμε!- αλλοφ να πάμε.»
- 3. Thus I pacified Psyche and kissed her, And tempted her out of her gloomAnd conquered her scruples and gloom; And we passed to the end of the vista, But were stopped by the door of a tombBy the door of a legended tomb; And I said–"What is written, sweet sister, On the door of this legended tomb?" She replied–"Ulalume–Ulalume'Tis the vault of thy lost Ulalume!" Γαλινεψα φιλϊντασ τθν ψυχι μου, Κι απ’ τα ςκοτάδια τθσ τθν αναςφρωΑπ’ τα ςκοτάδια κι απ’ τουσ διςταγμοφσ τθσ· Φτάνοντασ ωσ του ορίηοντα τθν άκρθ, Μα ςταματιςαμε μπροςτά ςε τάφοτθ κφρα ενόσ αχνογραμμζνου τάφου· Κι είπα: «Αδερφι μου, τι είν’ εδϊ γραμμζνο τθ κφρα αυτοφ του αχνογραμμζνου τάφου;» Και είπε: «Σθσ Γιουλαλοφμ, τθσ Γιουλαλοφμ ςουΕίν’ τθσ χαμζνθσ Γιουλαλοφμ ο τάφοσ!» Then my heart it grew ashen and sober As the leaves that were crisped and sereAs the leaves that were withering and sereAnd I cried–"It was surely October On this very night of last year That I journeyed–I journeyed down hereThat I brought a dread burden down hereOn this night of all nights in the year, Ah, what demon has tempted me here? Well I know, now, this dim lake of AuberThis misty mid region of WeirWell I know, now, this dank tarn of Auber, This ghoul-haunted woodland of Weir." THE END Είν’ θ καρδιά μου ιρεμθ, ςαν τζφρα αν τα πεςμζνα, μαραμζνα φφλλααν τα τελείωσ μαραμζνα φφλλα· Και φϊναξα: «Ιταν ςίγουρα Οκτϊβρθσ Σθ νφχτα αυτι του περαςμζνου χρόνου Που ωσ εδϊ κάτω είχα ταξιδζψει! -Που ζφερα ζνα βάροσ όλο τρόμοΣθ νφχτα αυτι μεσ ςτισ νυχτιζσ του χρόνου Ποιοσ δαίμονασ με ζςπρωξε ’δϊ κάτω; Ζμακα πια τθ βραχολίμνθ Όμπερ -Και τθ κολι επικράτεια του ΓουίαρΖμακα πια τθ βραχολίμνθ Όμπερ, Σο ςτοιχειωμζνο δάςωμα του Γουίαρ.» (μετάφραςθ Γιάννθσ Ευκυμιάδθσ.) Μιλοφςε τρομαγμζνθ, κι άφθςε να πζςουν Σα φτερά τθσ, ϊςπου ςζρνονταν ςτθ ςκόνθιγόκλαιγε με ολολυγμούς, αφινοντασ να πζςουν Οι φτεροφγεσ τθσ, να ςζρνονται ςτθ ςκόνθϊςπου ςερνόταν αξιοκρινθτα ςτθ ςκόνθ. Απάντθςα- «Ζνα όνειρο είναι μόνο: Ασ προχωριςουμε προσ το τρεμάμενο το φωσ! Ασ το λουςτοφμε το κρυςτάλλινο το φωσ! Σο μεγαλείο το ιβυλλικό του λάμπει Όλο Ελπίδα κι όλο Ομορφιά απόψε:Δεσ! Ωσ τα ουράνια λαμπυρίηει μζσ ςτθ νφχτα! Ω, τθ λάμψθ του ασ εμπιςτευτοφμε, ίγουρα κα μάσ οδθγιςει ορκάΣθ λάμψθ του άφοβα ασ εμπιςτευτοφμε Σο δίχωσ άλλο κα μάσ οδθγιςει ορκά, Ζτςι που λάμπει, ωσ τά Ουράνια, μζσ ςτθ νφχτα.» Γαλινεψα ζτςι τθν Ψυχι, τθ φίλθςα, Σθν ζβγαλα απ' τθ βακιά τθσ λφπθΝίκθςα τουσ ενδοιαςμοφσ τθσ και τθ λφπθ Και προχωριςαμε μαηί ςτο τζλοσ του ορίηοντα, Μα μάσ ςταμάτθςε θ πόρτα ενόσ τάφουΗ πόρτα ενόσ τάφου ενεπίγραφου Κι είπα, «Σι γράφει, ω, γλυκιά μου αδερφι, του τάφου τοφτου τθν επιγραφι;» Κι απάντθςε εκείνθ- «Ολολφμθ- ΟλολφμθΕίναι το μνιμα τθσ χαμζνθσ ςου Ολολφμθσ!» Κι ζγινε θ καρδιά ςταχτιά και ηοφερι αν τα φφλλα τα ςτεγνά και τα ξεράαν φφλλα μαραμζνα και ξεράΚαι φϊναξα- «ιταν ςίγουρα Οκτϊβρθσ Σθν ίδια τοφτθ νφχτα, τθν περςινι χρονιά Που ταξίδεψα- ταξίδεψα κάτω εδϊ Που κουβάλθςα το τρομερό φορτίο μου εδϊ Σθ νφχτα αυτι ποφ ναι πιο νφχτα από τισ νφχτεσ, Ποιοσ δαίμονασ με τράβθξε να ξαναρκϊ; Γνϊριςα τϊρα τθ καμπι τθ λίμνθ του Ύπερ Σθ ςκοτεινι διάμεςθ χϊρα του Παράξ-: Γνϊριςα τϊρα τθ μουντι τθ λίμνθ του Ύπερ, Σθ ςτοιχειωμζνθ τοφτθ χϊρα του Παράξ.»
- 4. Θ Βιρτηίνια Πόε - Κλεμμ, ςφηυγοσ και πρϊτθ ξαδζρφθ του Ζντγκαρ Άλλαν Πόε, πζκανε από φυματίωςθ το 1847- μερικοφσ μινεσ μετά γράφτθκε το Ουλαλοφμ. Σον κάνατό τθσ δεν τον ξεπζραςε ποτζ ο Πόε: ολοζνα και πιό αςτακισ ψυχολογικά (ποτζ βζβαια δεν ιταν ιδιαίτερα ςτακερόσ), ζκανε δυό αποτυχθμζνεσ απόπειρεσ να ξαναφτιάξει τθ ηωι του, και τισ δυό φορζσ με ποιιτριεσ. Πζκανε δφο χρόνια μετά, ςαράντα χρονϊν, αλκοολικόσ. Ο Πόε μεγάλωςε ορφανόσ και από τουσ δφο γονείσ, μεγάλωςε με τθν οικογζνεια Άλλαν και μετά ζηθςε με τθν Βιρτηίνια και τθν μθτζρα τθσ και κεία του. Όταν παντρεφτθκαν, εκείνθ ιταν 13 χρονϊν, κι εκείνοσ 27. Ο Ζντγκαρ Άλλαν Πόε, από τουσ πιό αμφιλεγόμενουσ λογοτζχνεσ τθσ ιςτορίασ, κατακρίκθκε από πολλοφσ πνευματικοφσ ανκρϊπουσ (μεταξφ των οποίων και ο αγαπθμζνοσ μου Μαρκ Σουαίθν), και το ζργο του απαξιϊκθκε ςαν παραλογοτεχνία. Από τθν άλλθ όμωσ, το ίδιο ζργο επθρζαςε δεκάδεσ ςπουδαίουσ λογοτζχνεσ, κι ενζπνευςε γενιζσ νεότερων λογοτεχνϊν - ςτον απόθχό του δθμιουργικθκαν νζα λογοτεχνικά (ι παραλογοτεχνικά, όπωσ το βλζπει κανείσ) είδθ, όπωσ θ λογοτεχνία μυςτθρίου και θ αςτυνομικι λογοτεχνία... Ζνασ από εκείνουσ που επθρεάςτθκαν από το ζργο του Ζντγκαρ Άλλαν Πόε, ιταν και ο δικόσ μασ Μπάρμπα Γιάννθσ καρίμπασ, που με τθ ςειρά του ενζπνευςε τον Νικόλα Άςιμο, κι ζτςι δθμιοφργθςε ο κακζνασ τθν δικιά του Ουλαλοφμ - Ολολφ(γ)μθ... ΘΜΕΙΩΕΙ: Ulalume είναι ζνα φανταςτικό όνομα, που προζρχεται κατά πάςα πικανότθτα από το λατινικό ριμα Ululare, κρθνϊ. Θ "νφχτα τθσ χρονιάσ" είναι θ 31θ Οκτϊβρθ, θ Νφχτα όλων των Ψυχϊν (το βράδυ πριν το Haloween) Σο Υπερ (Auber) και το Παράξ (Weir) είναι - φυςικά - φανταςτικά μζρθ. Τπάρχει ςτο πρωτότυπο κι ζνα τρίτο, το "όροσ Yaneek", που δεν χϊρεςε ςτθ μετάφραςι μου.
- 6. ΟΤΛΑΛΟΤΜ… Ιταν ςα να ςε πρόςμενα Κυρά απόψε που δεν ζπνεε όξω ανάςα, κι ζλεγα: κα ‘ρκθ απόψε απ’ τα νερά κι από τα δάςα. κα ‘ρκθ, αφοφ φλετράει μου θ ψυχι, αφοφ ςπαρά το μάτι μου ςαν ψάρι και κα μυρίηθ ιλιο και βροχι και νιο φεγγάρι . . . Και νά, το κάκιςμά ςου ςυγυρνϊ, ςτολνϊ τθν κάμαρά μασ αγριομζντα, και νά, μαηί ςου κιόλασ αρχινϊ χρυςι κουβζντα: . . . Πωσ νά, κα μείνει ο κόςμοσ με το “μπα” που μ’ ζλεγε τρελόν πωσ είχεσ γίνει καπνόσ και – τάχασ – ςφγνεφα καμπά προσ τθ ςελινθ . . . ............................... Νφχτωςε και δεν φάνθκεσ εςφ, κίνθςα να ςε βρω ςτο δρόμο – οϊμζνα μα ςκοφνταφτεσ (όπου εςκοφνταφτα) χρυςι κι εςφ με μζνα. Σόςο πολφ ς’ αγάπθςα Κυρά, που άκουγα διπλά τα βιματα μου ! Πάταγα ‘γω – ςτραβόσ – μες’ τα νερά ; κι εςφ κοντά μου . . . (Λίνου Πολίτθ Ποιθτικι Ανκολογία, εκδ. Δωδϊνθ
- 7. Σο μελοποιθμζνο ποίθμα του καρίμπα τραγοφδθςαν πολλοί, και πρϊτοσ ο ίδιοσ ο Άςιμοσ ςε μια αξεπζραςτθ μάλλον ερμθνεία. http://www.youtube.com/watch?v=qNQFSNmuibg Εξαιρετικι κεωρείται βζβαια και θ ερμθνεία τθσ ωτθρίασ Λεονάρδου.http://www.youtube.com/watch?v=rM_j8ghBuaA Εδϊ όμωσ ςασ παρουςιάηουμε τθν εκδοχι του Διονφςθ Σςακνι, γιατί είναι εκείνοσ που μελοποίθςε 12 ποιιματα του καρίμπα ςε ζνα cd που ςυνοδεφει το «Άπαντεσ ςτίχοι, 19361970», το βιβλίο που εξζδωςαν τον Οκτϊβριο του 2010 οι εκδόςεισ Νεφζλθ (φιλολογικι επιμζλεια Κατερίνασ Κωςτίου). Σο βιβλίο περιλαμβάνει 85 ποιιματα, από τισ ςυλλογζσ Ουλαλοφμ, Εαυτοφλθδεσ και Βοϊδάγγελοι, αρκετά ςχόλια και ζνα κατατοπιςτικό ςθμείωμα. Σο εξϊφυλλο ζχει φιλοτεχνιςει ο Αλζκοσ Φαςιανόσ, τα πρωτότυπα χειρόγραφα αποτελοφν μια ευγενικι παραχϊρθςθ του Μάνου Ελευκερίου, ενϊ θ ενορχιςτρωςθ ανικει ςτον Δθμ. Μπαρμπαγάλα. υμμετζχει ο Γιϊργοσ Μεράντηασ. Να ςθμειωκεί βζβαια ότι τα ποιθτικά άπαντα του καρίμπα, υπό τον τίτλο «Άπαντεσ ςτίχοι», εκδόκθκαν πρϊτθ φορά το 1970, ενϊ κυκλοφόρθςαν και από τισ από τισ εκδόςεισ Κάκτοσ το 1996. Εδϊ μπορείτε να παρακολουκιςετε τθν εντυπωςιακι μουςικι παράςταςθ που δόκθκε ςτο Μζγαρο Μουςικισ Ακθνϊν (16/1/2012) με αφορμι τθν εν λόγω μελοποίθςθ: Σο ςυγκεκριμζνο τραγοφδι, το Ουλαλοφμ, είχε πρωτοερμθνευτεί από τον Διονφςθ Σςακνι ςτον δίςκο του Σι γυρεφεισ ςτον φπνο μου, πατζρα (2007), απ’ όπου και το ακοφςαμε, εμείσ τουλάχιςτον, πρϊτθ φορά μετά τον Άςιμο*. Και ξζρετε πϊσ ςυμβαίνει μ’ αυτζσ τισ προςωπικζσ πρωτιζσ, τισ ςυμπακοφμε και τισ ξεχωρίηουμε. *Θ εκτζλεςθ του Βαςίλθ Παπακωνςταντίνου, δζκα ολόκλθρα χρόνια πριν, το 1997, ςτον δίςκο Πεσ μου ζνα ψζμα ν’ αποκοιμθκϊ, ιταν αςφαλϊσ θ πρϊτθ μετά του Άςιμου, και εξαιρετικι, μα πολφ κοντινι ςτθν αρχικι.