şÝşÝߣ

şÝşÝߣShare a Scribd company logo
Chapter 1 Characteristics of Business Law - Copy.pdf
Chapter 1
លក្ខណៈ នៃៃីតិពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
១. តតើនើតិគឺជាអ្វើ?
នើតិ គឺជា
២. តតើពាណ
ិ ជ្ជកម្មគឺជាអ្វើ?
ពាណ
ិ ជ្ជកម្ម គឺជា
លកខណៈទូតៅរបស់នើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម៖
១. ទើតាំងនននើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម
២. និយម្ន័យនើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម
៣. ប្បវតតិនើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម
៤. ប្បភពនននើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម
I . លក្ខណៈទូទៅ នៃៃីតិពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
១. ទីតាំងនៃៃីតិពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
នើតិប្តូវបានបបងបែកជាពើរធាំៗគឺ នើតិជាតិ និង នើតិអ្នតរជាតិ។
ត ើយនើតិទាំងពើតនេះប្តូវបានបបងបែកជាពើរតទៀតគឺ សាធារណៈ និង ឯកជ្ន។
 នើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម ជាបនែកម្ួយនននើតិឯកជ្ន ដូែតនេះនើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្មគឺសថិតតៅកែុងនើតិ
ឯកជ្ន។
នីតិជាតិ
នីតិសាធារណៈ នីតិឯកជន
នីតិ
រដ្ឋធម្មនុញ្ញ
នីតិ
រដ្ឋបាល
នីតិ
សារពពើពនធ
នីតិ
ព្ពហ្មទណ
ឌ
នីតិ
ពាណ
ិ ជជកម្ម
នីតិ
ការងារ
នីតិ
រដ្ឋប្បពេណ
ី
នីតិ
សនតិសុខសង្គម្
២. ៃិយម្ៃ័យៃីតិពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
 នើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម គឺជាវ ិធានទាំងឡាយបដលអ្នុវតតតៅតលើទាំនាក់ទាំនងវវាង ពាណ
ិ ជ្ករ
និង ពាណ
ិ ជ្ករតៅកែុងសកម្មភាពពាណ
ិ ជ្ជកម្មរបស់ពួកតគ។
 នើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម គឺជាបណ្ត
ត វ ិធានបដលទក់ទងនិងប្បតិបតតិការ ឬសកម្មភាពពាណ
ិ ជ្កម្ម
និងពាណ
ិ ជ្ជកិែចបដលចាត់បែងត ើងតោយពាណ
ិ ជ្ជករបដលជារូបវនត័បុគគល និងប្កុម្ ុន
ពាណ
ិ ជ្កម្ម។ ជ្ួនកាលរវាងពាណ
ិ ជ្ជករ និងពាណ
ិ ជ្ករគ្ន
ែ ឯង និងជ្ួនកាលរវាង
ស ប្គិន និងអ្តិថិជ្នរបស់ខ្លួន។
 នើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្មជានើតិពិតសស ពើតប្ពាេះវាបញ្ចូ លនូវវ ិធានពិតសសបដល ួសពើតគ្នល
ការណ
៍ នើតិរដឋបបតវណ
ើ តបើតប្បៀបតធៀបតៅនិងនើតិរដឋបបតវណ
ើ ។
៣. ប្រវតតិៃីតិពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
វ ិធានពាណ
ិ ជ្ជកម្មប្តូវបានតគត ើញមានចាប់តាំងពើតពលមានកាំតណ
ើ តពាណ
ិ ជ្ជកម្មម្កតម្លលេះ។ ែាប់
ពិតសសបដលប្គប់ប្គងម្ុខ្របរ និងប្បតិបតតិការជ្ាំនួយបាន មានកាំតណ
ើ តតាំងពើសតវតសទើ១១ តៅកែុង ម្ណ
ឌ លៗ
សាំខាន់ៗដូែជា តៅបនែកខាងតជ្ើង ននប្បតទសអ្ុើតលើ អា ឺម្លង់ និងតៅតាំបន់ខ្លេះៗននប្បតទសបារាំង(ែប្កភពរ ល
ូ
ម្បុរណ)។ តោយសារមានម្ុខ្របរ និងប្បតិបតតិការជ្ាំនួញតនេះត ើយតទើបតគបតងកើតែាប់សតើពើកិែចសនាការបតងកើតរូបិ
យាណតតិ។
ឆ្
ែ ាំ១៨០៧ តៅប្បទសបារាំងបានោក់ឱ្យតប្បើប្បាស់ប្កម្ពាណ
ិ ជ្ជកម្ម។ ប្កម្តនេះបែកជា៤បនែកគឺៈ
ពាណ
ិ ជ្ជកម្មទូតៅ ពាណ
ិ ជ្ជកម្មសម្ុប្ទ កស័យធន និងសាលាជ្ប្ម្េះកតើពាណ
ិ ជ្ជកម្ម។
តៅកម្ពុជា ប្កម្ពាណ
ិ ជ្ជកម្មប្តូវបានោក់ឱ្យតប្បើប្បាស់តាំងពើឆ្
ែ ាំ ១៩៥០ តោយយកលាំនាាំតម្ប្កម្ពាណ
ិ ជ្ជកម្មបារាំង។
បែចុបបនែ តយើងមានប្កម្ពាណ
ិ ជ្ជកម្មបដលសម្ប្សបតម្ការវ ិវតតតសដឋកិែចនាតពលបែចុបបនែ។
ប្កម្ពាណ
ិ ជ្ជកម្មថមើតនេះមាន ៨តសៀវតៅគឺៈ
១. ែាប់សតើពើវ ិធានពាណ
ិ ជ្ជកម្ម និងបញ្ជើពាណ
ិ ជ្ចកម្ម ែុេះនថៃទើ ២៦/០៦/១៩៩៥
២. ែាប់សតើពើប្កុម្ ុនពាណ
ិ ជ្ចកម្ម
៣. ែាប់សតើពើកិែចសនាពាណ
ិ ជ្ជកម្ម
៤. ែាប់សតើពើការសា
ត រស ប្គ្នស និងការជ្ប្ម្េះបញ្ជើតម្នលូវតុលាការ
៥. តសែកតើប្ពាងែាប់សតើពើសាលាជ្ប្ម្េះកតើពាណ
ិ ជ្ជកម្ម
៦. ែាប់សតើពើសភាពាណ
ិ ជ្ជកម្ម ែុេះនថៃទើ ២២/០៦/១៩៩៥
៧. ែាប់សតើពើគុណភាពនលិតនល
៨. ែាប់សតើពើការប្បកួតប្បបជ្ង
៤. ប្រភពៃីតិពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
៤.១ ច្បារ់
មានែាប់ជាតប្ែើនបដលអ្នុវតតតៅតលើសកម្មភាពពាណ
ិ ជ្ជកម្ម ត ើយបដលវ ិធានពាណ
ិ ជ្ជកម្ម
ម្ិនមាន។ នើតិរដឋបបតវណ
ើ និងនើតិតនសងៗតទៀតជាតប្ែើនប្តូវបានអ្នុវតតតៅតពលគ្ន
ែ នវ ិធាននើតិពាណ
ិ ជ្ជក
ម្ម។
ឧទ រណ
៍ ៈ ែាប់សតើពើកិែចសនាប្តូវបានយកតៅអ្នុវតតតលើ សកម្មភាពពាណ
ិ ជ្ជកម្ម កិែចសនាទិញ
លក់ កិែចសនាជ្ួល និងកិែចសនាបញ្
ច ាំជាតដើម្។
តោយប្ពេះរជាណ្តែប្កកម្ពុជា បែចុបបនែមានការខ្វេះខាតតប្ែើនខាងែាប់បដលមានទាំនាក់
ទាំនងបនែកពាណ
ិ ជ្ជកម្ម សូម្បើបតតុលាការពាណ
ិ ជ្ជកម្មក៏ម្ិនមាន ត ើយរល់វ ិវាទពាណ
ិ ជ្ជកម្មប្តូវបាន
តោេះប្សាយតោយតុលាការធម្មត បដលបញ្
ជ ក់ថាែាប់ជា តប្ែើនប្តូវបានយកតៅតប្បើជ្ាំនួសឱ្យែាប់
ពាណ
ិ ជ្ជកម្ម បដលគ្ន
ម នតៅប្ពេះរជាណ្តែប្កកម្ពុជា។ ដូែតនេះតប្ៅពើែាប់ទាំងឡាយននប្កម្ពាណ
ិ ជ្ជកម្ម
តៅមានែាប់ជាតប្ែើនតទៀតបដលជាប្បភពនននើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម។
៤. ប្រភពៃីតិពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
៤.២ អៃុប្ក្ឹតយ
អ្នុប្កឹត ជាបទបញ្ញតតិបដលតែញតោយរជ្រោ
ឋ ភិបាលតដើម្បើសប្ម្ួលអ្នុវតតែាប់នានា។ តៅកែុង
ែាប់នានាបតងបតមានបែងយា
ល ងែាស់ថា អ្វើម្ួយប្តូវកាំណត់តោយអ្នុប្កឹតយ។ ដូែជា អ្នុប្កឹតយអាែតែញបាន
តៅកែុងែាប់សតើពើកិែចសនាពាណ
ិ ជ្ជកម្ម “បទបញ្ញតតិសតើពើប្ទង់ប្ទយនិតទេសតនសងៗ ការធានាតោយបុគគល ការ
ធានាជាវតថុ ប្ពម្ទាំងនើតិវ ិធើទូទត់ និងអាយុកាលសប្មាប់ រូបិយណតតិ និងប័ណណសងតម្បញ្
ជ ប្តូវបតបែងតោយ
អ្នុប្កឹត”។
ឧទ រណ
៍ ៈ អ្នុប្កឹតយសតើពើការអ្នុវតតែាប់ប្គប់ប្គងការបតូរប្បាក់ និងតបូងថមមានតនម្ល ែុេះនថៃទើ ០៨/១១/
១៩៩១។ ដូែតនេះអ្នុប្កឹតយជាប្បភពម្ួយ នននើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម។
៤.៣ ប្រកាស
ប្បកាស គឺតែញតោយប្កសួងមានសម្តថកិែច ត ើយវាជាប្បភពម្ួយ នននើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្មបដរ។
ឧទ រណ
៍ ៈ
មាប្ត១៦ ននែាប់សតើពើប្គឹេះសា
ថ នធនាគ្នរ និង ិរញ្ញវតថុបែងថា “តដើម្ទុនអ្បបបរមា និងប្បាក់តម្កល់ធានាជាអ្
ែិន្នតយ៍ តៅកែុងបញ្ចើធនាគ្នរជាតិ ននកម្ពុជារបស់ប្គឹេះសា
ថ នែាំណ
ុ េះែាប់តនេះ ប្តូវកាំណត់តោយប្បកាសរបស់អាជា
ា
ធរអាណ្តពាបាល” ។
ែាប់សតើពើវ ិធានពាណ
ិ ជ្ជកម្ម និងបញ្ចើពាណ
ិ ជ្ជកម្មបែងថា “កែុងវ ិក័យបប្តប្តូវបតែុេះយា
ល ងតោែ
ណ្តស់នូវនិតទេសបដលកាំណត់ តោយប្បកាសរបស់ប្កសួងតសដឋកិែច និង ិរញ្ញវតថុ”។ មាប្ត៥១
បែងថា ”បបបបទននការបិទនាយប្តូវកាំណត់តោយប្បកាសរបស់ ប្កសួងពាណ
ិ ជ្ជកម្ម”។
៤. ប្រភពៃីតិពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
៤.៤ ការទប្រើប្ាស់ ឬទម្ល
ា រ់
តោយសារតៅប្បតទសកម្ពុជាមានការខ្វេះខាតែាប់តប្ែើន ពិតសសែាប់កែុងបនែកពាណ
ិ ជ្ជកម្ម។ ការអ្នុវតតកែុង
វ ិស័យពាណ
ិ ជ្ជកម្មបានយកតតៅតម្ទមា
ល ប់ជាតប្ែើន។
ឧទ រណ
៍ ៈ ញ
ុ ាំអាោរតៅោងខ្លេះ គឺតយើងម្ិនបានត ើញនូវតនម្លម្ហូបតទ គឺតយើងញ
ុ ាំរួែត ើយតទើបតធវើការគិត
លុយជាតប្កាយ។ តនេះកា
ល យតៅជាទមា
ល ប់តៅត ើយ តប្ពាេះតពលែូលញ
ុ ាំ ត ើយនិងការតៅម្ហូបម្កញ
ុ ាំ គឺបានតស
ែកតើថាតយើងយល់ប្ពម្តម្តនម្លរបស់ោង។
តៅកែុងកិែចសនាម្ួយែាំនួនក៏យកទមា
ល ប់ម្កតប្បើប្បាស់បដរ។ ទមា
ល ប់ ម្ិនមានអានុភាពធាំជាងែាប់តទ តពល
ណ្តមានទាំនាស់រវាង ទមា
ល ប់ និងែាប់ តគយកែាប់ជាធាំ។ ដូែតនេះទមា
ល ប់ជាប្បភពម្ួយនននើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម។
៤.៥. យុតតិសា្សត Case law
យុតតិសា្សត គឺជាតសែកដើសតប្ម្ែរបស់តុលាការ តដើម្បើបកប្សាយែាប់ កែុងតពលបដលែាប់មានការខ្វេះ
ែតនា
ល េះ ឬបែងម្ិនែាស់ប្តង់ណ្តម្ួយ។ ដូែជាយុតតិសា្សតរបស់ប្បតទសបារាំង សដើពើប្ទឹសតើការប្បកួតប្បបជ្ង
តោយទុែចរ ិត ឬប្ទឹសដើម្ួយែាំនួន បដលទក់ទងនិងប្បតិបតតិការធានាគ្នរជាតដើម្។
យុតតិសា្សតពាណ
ិ ជ្ជកម្មប្តូវពិពណ
៌ នាតម្រយៈតគ្នលការណ
៍ គតិយុតតរបស់ Dalloz, Gazettedu PARIS
តម្រយៈ ការនាយជាសាធារណៈពិតសស ការនាយប្បចាាំប្តើមាសខាងបនែកនើតើពាណ
ិ ជ្ជកម្ម និង នើតិតសដឋកិែច
ត ើយនិងតម្រយៈយុតតិសា្សតពាណ
ិ ជ្ជកម្ម និងប្កុម្ ុនពាណ
ិ ជ្ជកម្ម។
យុតតិសា្សតរបស់តុលាការ គឺជាប្បភពម្ួយនននើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម តប្ពាេះថាតបើករណ
ើ តកើតត ើង
កែុង វ ិស័យពាណ
ិ ជ្ជកម្មដូែគ្ន
ែ តនាេះតគយកយុតតិសា្សតម្កកាត់តសែកដើតម្បាន។
៤. ប្រភពៃីតិពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
៤.៤ ការទប្រើប្ាស់ ឬទម្ល
ា រ់
តោយសារតៅប្បតទសកម្ពុជាមានការខ្វេះខាតែាប់តប្ែើន ពិតសសែាប់កែុងបនែកពាណ
ិ ជ្ជកម្ម។ ការអ្នុវតតកែុង
វ ិស័យពាណ
ិ ជ្ជកម្មបានយកតតៅតម្ទមា
ល ប់ជាតប្ែើន។
ឧទ រណ
៍ ៈ ញ
ុ ាំអាោរតៅោងខ្លេះ គឺតយើងម្ិនបានត ើញនូវតនម្លម្ហូបតទ គឺតយើងញ
ុ ាំរួែត ើយតទើបតធវើការគិត
លុយជាតប្កាយ។ តនេះកា
ល យតៅជាទមា
ល ប់តៅត ើយ តប្ពាេះតពលែូលញ
ុ ាំ ត ើយនិងការតៅម្ហូបម្កញ
ុ ាំ គឺបានតស
ែកតើថាតយើងយល់ប្ពម្តម្តនម្លរបស់ោង។
តៅកែុងកិែចសនាម្ួយែាំនួនក៏យកទមា
ល ប់ម្កតប្បើប្បាស់បដរ។ ទមា
ល ប់ ម្ិនមានអានុភាពធាំជាងែាប់តទ តពល
ណ្តមានទាំនាស់រវាង ទមា
ល ប់ និងែាប់ តគយកែាប់ជាធាំ។ ដូែតនេះទមា
ល ប់ជាប្បភពម្ួយនននើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម។
៤.៥. យុតតិសា្សត Case law
យុតតិសា្សត គឺជាតសែកដើសតប្ម្ែរបស់តុលាការ តដើម្បើបកប្សាយែាប់ កែុងតពលបដលែាប់មានការខ្វេះ
ែតនា
ល េះ ឬបែងម្ិនែាស់ប្តង់ណ្តម្ួយ។ ដូែជាយុតតិសា្សតរបស់ប្បតទសបារាំង សដើពើប្ទឹសតើការប្បកួតប្បបជ្ង
តោយទុែចរ ិត ឬប្ទឹសដើម្ួយែាំនួន បដលទក់ទងនិងប្បតិបតតិការធានាគ្នរជាតដើម្។
យុតតិសា្សតពាណ
ិ ជ្ជកម្មប្តូវពិពណ
៌ នាតម្រយៈតគ្នលការណ
៍ គតិយុតតរបស់ Dalloz, Gazettedu PARIS
តម្រយៈ ការនាយជាសាធារណៈពិតសស ការនាយប្បចាាំប្តើមាសខាងបនែកនើតើពាណ
ិ ជ្ជកម្ម និង នើតិតសដឋកិែច
ត ើយនិងតម្រយៈយុតតិសា្សតពាណ
ិ ជ្ជកម្ម និងប្កុម្ ុនពាណ
ិ ជ្ជកម្ម។
យុតតិសា្សតរបស់តុលាការ គឺជាប្បភពម្ួយនននើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម តប្ពាេះថាតបើករណ
ើ តកើតត ើង
កែុង វ ិស័យពាណ
ិ ជ្ជកម្មដូែគ្ន
ែ តនាេះតគយកយុតតិសា្សតម្កកាត់តសែកដើតម្បាន។
៤. ប្រភពៃីតិពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
៤.៦.ការអៃុវតត
តោយតៅតលើពិភពតលាកមានការវ ិវតតកែុៃងវ ិស័យពាណ
ិ ជ្ជកម្មអ្នតរជាតិ និងម្លាងតោយែាប់តៅ
ប្បតទសតនសងៗខ្ុសៗគ្ន
ែ ដូែតនេះត ើយតគបានយកនូវការអ្នុវតតរួម្គ្ន
ែ ម្ួយតដើម្បើទក់ទងកែុងវ ិស័យ
ពាណ
ិ ជ្ជកម្ម។ តគបានបតងកើតកិែចសនាគាំរូម្ួយ បដលប្តូវបាន តរៀបែាំត ើងតោយអ្ងកការតាំណ្តងខាងវ ិជា
ជ
ជ្ើវៈម្ិនបម្នតរៀបែាំតោយស ប្គ្នសណ្តម្ួយតនាេះតទ។
កិែចសនាគាំរូបានបតងកើតនូវលកខខ្័ណ
ឌ ទូតៅដូែជា កិែចសនាគាំរូខាងបនែកប្បវាស់ដើ បដលកាំណត់
សា
ថ នភាពពិតរបស់អ្ែក ទទួលជ្ួល និងអ្ែកជ្ួល តោយគ្ន
ម នភាគើណ្តម្ួយជាអ្ែកតរៀបែាំត ើយ គឺតគមាន
គាំរូប្សាប់។
ឧទ រណ
៍ ៈ ការអ្នុវតតតៅប្សុកបខ្មរតយើង ករណ
ើ ទិញនេេះ កាតពវកិែចពនវតលើការកាត់ត្
ម េះ ធា
ល ក់តលើអ្ែកលក់
តលើកបលងបតមានកិែចសនាម្ួយកាំណត់តនសងពើតនេះ។
៤.៧. សៃធិសញ្ញ
ា ឬអៃុសញ្ញ
ា អៃតរជាតិ
សនធិសញ្
ញ ឬអ្នុសញ្
ញ អ្នតរជាតិ ជាប្បភពម្ួយ នននើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម
• អ្នុសញ្
ញ ប្កុងសឹតណវ កែុងឆ្
ែ ាំ១៩៣០ សដើពើរូបិយាណតតិ
• អ្នុសញ្
ញ ឆ្
ែ ាំ១៩៣១ សតើពើម្ូលបបទនបប្ត
• អ្នុសញ្
ញ ប្កុងវ ើតយលន នថៃ១១/០៤/១៩៨០ សដើពើកិែចសនាលក់ទាំនិញជាអ្នតរជាតិ
• អ្នុសញ្
ញ ប្កុងឡាតអ្ នថៃ០២/០១/១៩៧៣ សដើពើែាប់បដលអាែអ្នុវតតែាំតពាេះការទទួលខ្ុស
ប្តូវតលើនលិតនល។
៤. ប្រភពៃីតិពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
៤.៦.ការអៃុវតត
តោយតៅតលើពិភពតលាកមានការវ ិវតតកែុៃងវ ិស័យពាណ
ិ ជ្ជកម្មអ្នតរជាតិ និងម្លាងតោយែាប់តៅ
ប្បតទសតនសងៗខ្ុសៗគ្ន
ែ ដូែតនេះត ើយតគបានយកនូវការអ្នុវតតរួម្គ្ន
ែ ម្ួយតដើម្បើទក់ទងកែុងវ ិស័យ
ពាណ
ិ ជ្ជកម្ម។ តគបានបតងកើតកិែចសនាគាំរូម្ួយ បដលប្តូវបាន តរៀបែាំត ើងតោយអ្ងកការតាំណ្តងខាងវ ិជា
ជ
ជ្ើវៈម្ិនបម្នតរៀបែាំតោយស ប្គ្នសណ្តម្ួយតនាេះតទ។
កិែចសនាគាំរូបានបតងកើតនូវលកខខ្័ណ
ឌ ទូតៅដូែជា កិែចសនាគាំរូខាងបនែកប្បវាស់ដើ បដលកាំណត់
សា
ថ នភាពពិតរបស់អ្ែក ទទួលជ្ួល និងអ្ែកជ្ួល តោយគ្ន
ម នភាគើណ្តម្ួយជាអ្ែកតរៀបែាំត ើយ គឺតគមាន
គាំរូប្សាប់។
ឧទ រណ
៍ ៈ ការអ្នុវតតតៅប្សុកបខ្មរតយើង ករណ
ើ ទិញនេេះ កាតពវកិែចពនវតលើការកាត់ត្
ម េះ ធា
ល ក់តលើអ្ែកលក់
តលើកបលងបតមានកិែចសនាម្ួយកាំណត់តនសងពើតនេះ។
៤.៧. សៃធិសញ្ញ
ា ឬអៃុសញ្ញ
ា អៃតរជាតិ
សនធិសញ្
ញ ឬអ្នុសញ្
ញ អ្នតរជាតិ ជាប្បភពម្ួយ នននើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម
• អ្នុសញ្
ញ ប្កុងសឹតណវ កែុងឆ្
ែ ាំ១៩៣០ សដើពើរូបិយាណតតិ
• អ្នុសញ្
ញ ឆ្
ែ ាំ១៩៣១ សតើពើម្ូលបបទនបប្ត
• អ្នុសញ្
ញ ប្កុងវ ើតយលន នថៃ១១/០៤/១៩៨០ សដើពើកិែចសនាលក់ទាំនិញជាអ្នតរជាតិ
• អ្នុសញ្
ញ ប្កុងឡាតអ្ នថៃ០២/០១/១៩៧៣ សដើពើែាប់បដលអាែអ្នុវតតែាំតពាេះការទទួលខ្ុស
ប្តូវតលើនលិតនល។
II .លក្ខណៈពិទសសនៃៃីតិពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
១. ការទ្វើឱ្យឆារ់រហ័ស
លកខណៈពិតសសនននើតិពាណ
ិ ជ្ចកម្ម គឺបានលុបតចាលនូវបបបបទខ្លេះៗ តោយអ្នុញ្
ញ តឱ្យតធវើការ
ផ្ល
ល ស់បដូរកម្មសិទធិតោយពុាំចាាំបាែ់ឆ្លងកាត់ទប្ម្ង់បបបបទកែុងនើតិរដឋបបតវណ
ើ ។ តពលតវលាជាមាសប្បាក់
ដូតែែេះត ើយពាណ
ិ ជ្ជករប្តូវការតពលតវលាឆ្ប់រ ័សកែុងការែុេះ តថតលខាតលើខ្ែងប័ណណ។ ការទូទត់ និង
ការតធវើែរែរប្បាក់ឥណតទយយ ប្តូវតធវើបានឱ្យបានសតប្ម្ែកាលណ្តតពលតវលាម្កដល់។
បនែកតលើតគ្នលការណ
៍ តសរ ើភាពននភសតុតងនើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម វាប្សាលជាងកែុងតរឿងនើតិរដឋបបតវណ
ើ កិែច
សនាជាតប្ែើន អាែអ្នុញ្
ញ តឱ្យតធវើជាផ្ល
េ ល់មាត់ ឬតោយទូរសារ។ ការោក់កាំ ិតតោយសងប្បាក់អាែតធវើ
តម្ប្គប់ម្តធាបាយទាំងអ្ស់។
២.ការផ្សពវផ្ាយជាសាធារណៈ
ការប្តូវការព័ត៌មានពើសមាជ្ិកប្កុម្ ុនមា
ែ ក់ៗ និងពើកម្មករតដើម្បើឱ្យតតើយជ្ន (មា
ច ស់បាំណ
ុ ល)
ដឹងលឺ និងទទួលយក ជាការចាាំបាែ់នូវការនសពវនាយជាសាធារណៈពើសា
ថ នភាពននរបបប្ទពយសម្បតតិ
ប្ពម្ទាំងព័ត៌មានតនសងៗរបស់ខ្លួន និងពាណ
ិ ជ្ជកិែច។
II .លក្ខណៈពិទសសនៃៃីតិពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
៣. ការធានាសៃតិសុខ
ម្ុខ្របរពាណ
ិ ជ្ជកម្មតធវើដាំតណ
ើ រយា
ល ងតលឿនតៅម្ុខ្ ែាំតពាេះប្បាក់ឥណតទយយពើធានាគ្នរប្តូវតធវើ
ឱ្យបានងាយប្សួល និង ធានានូវសនតិសុខ្។ ប្គប់មា
ច ស់បាំណ
ុ លទាំងអ្ស់សុទធបតែង់បានឆ្ប់រ ័សនូវ
ប្បាក់ឥណតទយយរបស់ខ្លន សប្មាប់តពលបែចុបបនែកាល និងតប្តៀម្តរៀបែាំតៅតពលអ្នាគតកាល។
៣.១. ទៅក្នុងទរឿងពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
តាំងពើតពលបដលកូនបាំណ
ុ លម្ិនអាែសងប្បាក់បាំណ
ុ លរបស់ខ្លួនតតៅតទៀតដល់មា
ច ស់
បាំណ
ុ ល តគតៅថាសា
ថ ប័នឈប់សងប្បាក់។ នើតិវ ិធើរួម្ប្តួវតរៀបែាំបតងកើតត ើង មា
ច ស់បាំណ
ុ លមា
ែ ក់ៗម្ិនអាែ
បដឹងទម្ទរតោយផ្ល
េ ល់ខ្លួនពើកូនបាំណ
ុ លរបស់ខ្លួនបានតទ មា
ច ស់បាំណ
ុ លទាំងអ្ស់រួបរួម្គ្ន
ែ តាំណ្តង
តោយអាណតតិជ្នកែុងតុលាការមា
ែ ក់តៅតម្រតបៀបមា
ច ស់បាំណ
ុ លបុពវសិទធបលេះពាល់ ចាប់តនដើម្តែញពើការ
ជ្ប្ម្េះបញ្ជើប្ទពយសម្បតតិកូនបាំណ
ុ លម្ួយែាំបណក ឬសមាមាប្តតៅតម្ែាំនួនទឹកប្បាក់ឥណតទតយយរបស់ខ្លួ
ន។
កូនបាំណ
ុ លពាណ
ិ ជ្ជករបដលម្ិនសងប្បាក់តៅមា
ច ស់បាំណ
ុ ល ជាតគ្នលការណ
៍
ប្តូវបានដក ូតសិទធិតៅតពលអ្នាគតកែុងការអ្នុវតតពាណ
ិ ជ្ជកម្ម នេុយតៅវ ិញកូន
បាំណ
ុ លរដឋបបតវណ
ើ អាែបនត សកម្មភាពរបស់ខ្លួន និងអាែបនតម្ិនសង់ប្បាក់បាំណ
ុ ល
របស់ខ្លួន។
II .លក្ខណៈពិទសសនៃៃីតិពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
• មា
ច ស់បាំណ
ុ លអាែបដឹងទម្ទរឱ្យសងប្បាក់ទាំងប្សុងននប្បាក់ឥណតទយយរបស់ខ្លួនពើជ្នណ្តមា
ែ ក់កមុងបណ្ត
ដ
ស កូនបាំណ
ុ លរបស់ខ្លួន តោយទុកឱ្យកូនបាំណ
ុ លម្ួយតនាេះបដឹងតវាលតៅកូនបាំណ
ុ លដ៍នទតទៀតបាន។
• តម្វ ិធានអ្ែកជ្ាំពាក់បាំណ
ុ លរួម្គ្ន
ែ អ្នុញ្
ញ តឱ្យមា
ច ស់បាំណ
ុ លបដលមានកូនបាំណ
ុ លតប្ែើនគ្ន
ែ សាម្គគើភាពគ្ន
ែ កែុង
ការជ្ប្ម្េះបញ្ជើតម្នលូវតុលាការ និងអ្នុញ្
ញ តឱ្យបតងកើតត ើងតៅកែុងការជ្ប្ម្េះបញ្ជើកូនបាំណ
ុ លរបស់ខ្លួន
សប្មាប់ទឹកប្បាក់ទាំងអ្ស់ ននប្បាក់ឥណតទយយរបស់ខ្លួនរ ូតដល់ការររលត់ប្បាក់ឥណតទយយតនាេះ។
• តគ្នលការណ
៍ ននការធានាសាម្គគើននអ្ែកការខ្ែងប័ណណ និងភាគើបងា
គ ប់តោយឱ្យសងប្បាក់កែុងតរឿងនលប័ប្ត
ពាណ
ិ ជ្ជកម្ម អ្នុញ្
ញ តឱ្យភាគើអ្ែកកាន់ប័ណណបដលម្ិនសងប្បាក់តម្កាលកាំណត់ននការសងប្បាក់បដឹងតវាល
ែាំតពាេះជ្នណ្តមា
ែ ក់ននអ្ែកែុេះ តថតលខាតលើប័ណណកែុងរូបើយណតតិ។
៣.២. ក្នុងទរឿងម្ិៃមម្ៃពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
កាលណ្តកូនបាំណ
ុ លបដិតសធម្ិនសងប្បាក់បាំណ
ុ លរបស់ខ្លួនតគតៅថា ជាការវ ិនាស។ វាជាសា
ថ នភាព
បដលមា
ច ស់បាំណ
ុ លមា
ែ ក់ៗអាែតធវើការបដឹងតវាលតម្បបបបននការែាំតពាេះកូនបាំណ
ុ លរបស់ខ្លូន។ មា
ច ស់បាំណ
ុ លបដល
តកាេះតៅឱ្យែូលខ្លួនម្កកាន់តុលាការជាតលើដាំបូង ែាំតពាេះកូនបាំណ
ុ លរបស់ខ្លួនមានតជាគវាសនាប្តូវសងប្បាក់
តោយអ្នុវតតសិទធិរបស់ខ្លួនតលើប្ទពយរបស់វា គឺពើតប្ពាេះតគនិយាយពើតនម្លតម្តពលតវលា។
II .ទោលការណ
៍ ទសរីភាពពាណ
ិ ជ្ជក្ម្ម
បុគគលប្គប់រូបមានតសរ ើភាពកែុងការតធវើជ្ាំនួញតូែធាំ ឬប្បកបនូវរបរសិលបៈ ឬវ ិជា
ជ ជ្ើវៈ
បដលខ្លួនកាំពុងជ្ួបប្បទេះថមើៗ តពាលគឺ៖
• មា
ែ ក់ៗមានតសរ ើភាពតប្ជ្ើសតរ ើសយកម្ុខ្របរបដលខ្លួនតពញែិតត។
• ប្គប់ពាណ
ិ ជ្ជករ គឺមានតសរ ើភាពតរៀបែាំសកម្មភាព ម្ុខ្របររបស់ខ្លួនតម្ការយល់ដឹង។
• អ្ាំណ្តែបទបញ្
ជ ម្ិនអាែកាំណត់ការអ្នុវតតម្ុខ្របរពាណ
ិ ជ្ជកម្មបានត ើយ។ ការបលេះ
ពាលដល់តសរ ើភាពតនេះប្តូវរការទុក តោយែាប់។ តគ្នលការណ
៍ តនេះ បានគួសបញ្
ជ ក់
តោយ មាប្ត៩ និង ៦៨ ននសនធិសញ្
ញ ទើប្កុងរ ល
ូម្ បដលបងា
គ ប់តធវើែរែរទាំនិញតោយតសរ ើ
និងតធវើែរែរម្ូលធនតៅកែុងសមាគម្ន៍តសដឋកិែចអ្ឺរ ល
ុបប្តូវបាំតពញការកប្ម្ិតកាំណត់សាំខា
ន់ៗ ននការប្បកួតប្បបជ្ងរវាងស ប្គ្នសអ្ឺរ ល
ុបដូែគ្ន
ែ ។
សាំៃួរ
1. ែូរបសវងរកនិយម្ន័យ នើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម ឱ្យបានប្បាាំ។
2. ែូរបសវងរកនិយម្ន័យពាកយ នើតិ. ពាណ
ិ ជ្ជ. រូបិយ. រូបិយវតថុ. រូបិយប័ណណ. រូបិយាណតតិ
និង ឥណតទយយ។
3. ែូរបសវងរកភាពខ្ុសគ្ន
ែ រវាង រូបិយាណតតិ និង ម្ូលបបទនបប្ត។
4. ែូរពនយលពើប្បភពនននើតិពាណ
ិ ជ្ជកម្ម។

More Related Content

Featured (20)

2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing
2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing
2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing
Search Engine Journal
Ěý
Storytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design Process
Storytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design ProcessStorytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design Process
Storytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design Process
Chiara Aliotta
Ěý
Artificial Intelligence, Data and Competition – SCHREPEL – June 2024 OECD dis...
Artificial Intelligence, Data and Competition – SCHREPEL – June 2024 OECD dis...Artificial Intelligence, Data and Competition – SCHREPEL – June 2024 OECD dis...
Artificial Intelligence, Data and Competition – SCHREPEL – June 2024 OECD dis...
OECD Directorate for Financial and Enterprise Affairs
Ěý
How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...
How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...
How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...
SocialHRCamp
Ěý
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
Marius Sescu
Ěý
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPT
Expeed Software
Ěý
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Pixeldarts
Ěý
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
ThinkNow
Ěý
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
marketingartwork
Ěý
Skeleton Culture Code
Skeleton Culture CodeSkeleton Culture Code
Skeleton Culture Code
Skeleton Technologies
Ěý
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
Neil Kimberley
Ěý
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
contently
Ěý
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
Albert Qian
Ěý
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Kurio // The Social Media Age(ncy)
Ěý
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Search Engine Journal
Ěý
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
SpeakerHub
Ěý
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
Clark Boyd
Ěý
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
Tessa Mero
Ěý
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Lily Ray
Ěý
How to have difficult conversations
How to have difficult conversations How to have difficult conversations
How to have difficult conversations
Rajiv Jayarajah, MAppComm, ACC
Ěý
2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing
2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing
2024 Trend Updates: What Really Works In SEO & Content Marketing
Search Engine Journal
Ěý
Storytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design Process
Storytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design ProcessStorytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design Process
Storytelling For The Web: Integrate Storytelling in your Design Process
Chiara Aliotta
Ěý
How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...
How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...
How to Leverage AI to Boost Employee Wellness - Lydia Di Francesco - SocialHR...
SocialHRCamp
Ěý
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot2024 State of Marketing Report – by Hubspot
2024 State of Marketing Report – by Hubspot
Marius Sescu
Ěý
Everything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPTEverything You Need To Know About ChatGPT
Everything You Need To Know About ChatGPT
Expeed Software
Ěý
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage EngineeringsProduct Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Product Design Trends in 2024 | Teenage Engineerings
Pixeldarts
Ěý
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental HealthHow Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
How Race, Age and Gender Shape Attitudes Towards Mental Health
ThinkNow
Ěý
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdfAI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
AI Trends in Creative Operations 2024 by Artwork Flow.pdf
marketingartwork
Ěý
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
PEPSICO Presentation to CAGNY Conference Feb 2024
Neil Kimberley
Ěý
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
Content Methodology: A Best Practices Report (Webinar)
contently
Ěý
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
How to Prepare For a Successful Job Search for 2024
Albert Qian
Ěý
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie InsightsSocial Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Social Media Marketing Trends 2024 // The Global Indie Insights
Kurio // The Social Media Age(ncy)
Ěý
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Trends In Paid Search: Navigating The Digital Landscape In 2024
Search Engine Journal
Ěý
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
5 Public speaking tips from TED - Visualized summary
SpeakerHub
Ěý
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
ChatGPT and the Future of Work - Clark Boyd
Clark Boyd
Ěý
Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next Getting into the tech field. what next
Getting into the tech field. what next
Tessa Mero
Ěý
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search IntentGoogle's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Google's Just Not That Into You: Understanding Core Updates & Search Intent
Lily Ray
Ěý

Chapter 1 Characteristics of Business Law - Copy.pdf

  • 2. Chapter 1 លក្ខណៈ នៃៃីតិពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម ១. តតើនើតិគឺជាអ្វើ? នើតិ គឺជា ២. តតើពាណ ិ ជ្ជកម្មគឺជាអ្វើ? ពាណ ិ ជ្ជកម្ម គឺជា លកខណៈទូតៅរបស់នើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម៖ ១. ទើតាំងនននើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម ២. និយម្ន័យនើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម ៣. ប្បវតតិនើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម ៤. ប្បភពនននើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម I . លក្ខណៈទូទៅ នៃៃីតិពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម
  • 3. ១. ទីតាំងនៃៃីតិពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម នើតិប្តូវបានបបងបែកជាពើរធាំៗគឺ នើតិជាតិ និង នើតិអ្នតរជាតិ។ ត ើយនើតិទាំងពើតនេះប្តូវបានបបងបែកជាពើរតទៀតគឺ សាធារណៈ និង ឯកជ្ន។  នើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម ជាបនែកម្ួយនននើតិឯកជ្ន ដូែតនេះនើតិពាណ ិ ជ្ជកម្មគឺសថិតតៅកែុងនើតិ ឯកជ្ន។ នីតិជាតិ នីតិសាធារណៈ នីតិឯកជន នីតិ រដ្ឋធម្មនុញ្ញ នីតិ រដ្ឋបាល នីតិ សារពពើពនធ នីតិ ព្ពហ្មទណ ឌ នីតិ ពាណ ិ ជជកម្ម នីតិ ការងារ នីតិ រដ្ឋប្បពេណ ី នីតិ សនតិសុខសង្គម្
  • 4. ២. ៃិយម្ៃ័យៃីតិពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម  នើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម គឺជាវ ិធានទាំងឡាយបដលអ្នុវតតតៅតលើទាំនាក់ទាំនងវវាង ពាណ ិ ជ្ករ និង ពាណ ិ ជ្ករតៅកែុងសកម្មភាពពាណ ិ ជ្ជកម្មរបស់ពួកតគ។  នើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម គឺជាបណ្ត ត វ ិធានបដលទក់ទងនិងប្បតិបតតិការ ឬសកម្មភាពពាណ ិ ជ្កម្ម និងពាណ ិ ជ្ជកិែចបដលចាត់បែងត ើងតោយពាណ ិ ជ្ជករបដលជារូបវនត័បុគគល និងប្កុម្ ុន ពាណ ិ ជ្កម្ម។ ជ្ួនកាលរវាងពាណ ិ ជ្ជករ និងពាណ ិ ជ្ករគ្ន ែ ឯង និងជ្ួនកាលរវាង ស ប្គិន និងអ្តិថិជ្នរបស់ខ្លួន។  នើតិពាណ ិ ជ្ជកម្មជានើតិពិតសស ពើតប្ពាេះវាបញ្ចូ លនូវវ ិធានពិតសសបដល ួសពើតគ្នល ការណ ៍ នើតិរដឋបបតវណ ើ តបើតប្បៀបតធៀបតៅនិងនើតិរដឋបបតវណ ើ ។
  • 5. ៣. ប្រវតតិៃីតិពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម វ ិធានពាណ ិ ជ្ជកម្មប្តូវបានតគត ើញមានចាប់តាំងពើតពលមានកាំតណ ើ តពាណ ិ ជ្ជកម្មម្កតម្លលេះ។ ែាប់ ពិតសសបដលប្គប់ប្គងម្ុខ្របរ និងប្បតិបតតិការជ្ាំនួយបាន មានកាំតណ ើ តតាំងពើសតវតសទើ១១ តៅកែុង ម្ណ ឌ លៗ សាំខាន់ៗដូែជា តៅបនែកខាងតជ្ើង ននប្បតទសអ្ុើតលើ អា ឺម្លង់ និងតៅតាំបន់ខ្លេះៗននប្បតទសបារាំង(ែប្កភពរ ល ូ ម្បុរណ)។ តោយសារមានម្ុខ្របរ និងប្បតិបតតិការជ្ាំនួញតនេះត ើយតទើបតគបតងកើតែាប់សតើពើកិែចសនាការបតងកើតរូបិ យាណតតិ។ ឆ្ ែ ាំ១៨០៧ តៅប្បទសបារាំងបានោក់ឱ្យតប្បើប្បាស់ប្កម្ពាណ ិ ជ្ជកម្ម។ ប្កម្តនេះបែកជា៤បនែកគឺៈ ពាណ ិ ជ្ជកម្មទូតៅ ពាណ ិ ជ្ជកម្មសម្ុប្ទ កស័យធន និងសាលាជ្ប្ម្េះកតើពាណ ិ ជ្ជកម្ម។ តៅកម្ពុជា ប្កម្ពាណ ិ ជ្ជកម្មប្តូវបានោក់ឱ្យតប្បើប្បាស់តាំងពើឆ្ ែ ាំ ១៩៥០ តោយយកលាំនាាំតម្ប្កម្ពាណ ិ ជ្ជកម្មបារាំង។ បែចុបបនែ តយើងមានប្កម្ពាណ ិ ជ្ជកម្មបដលសម្ប្សបតម្ការវ ិវតតតសដឋកិែចនាតពលបែចុបបនែ។ ប្កម្ពាណ ិ ជ្ជកម្មថមើតនេះមាន ៨តសៀវតៅគឺៈ ១. ែាប់សតើពើវ ិធានពាណ ិ ជ្ជកម្ម និងបញ្ជើពាណ ិ ជ្ចកម្ម ែុេះនថៃទើ ២៦/០៦/១៩៩៥ ២. ែាប់សតើពើប្កុម្ ុនពាណ ិ ជ្ចកម្ម ៣. ែាប់សតើពើកិែចសនាពាណ ិ ជ្ជកម្ម ៤. ែាប់សតើពើការសា ត រស ប្គ្នស និងការជ្ប្ម្េះបញ្ជើតម្នលូវតុលាការ ៥. តសែកតើប្ពាងែាប់សតើពើសាលាជ្ប្ម្េះកតើពាណ ិ ជ្ជកម្ម ៦. ែាប់សតើពើសភាពាណ ិ ជ្ជកម្ម ែុេះនថៃទើ ២២/០៦/១៩៩៥ ៧. ែាប់សតើពើគុណភាពនលិតនល ៨. ែាប់សតើពើការប្បកួតប្បបជ្ង
  • 6. ៤. ប្រភពៃីតិពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម ៤.១ ច្បារ់ មានែាប់ជាតប្ែើនបដលអ្នុវតតតៅតលើសកម្មភាពពាណ ិ ជ្ជកម្ម ត ើយបដលវ ិធានពាណ ិ ជ្ជកម្ម ម្ិនមាន។ នើតិរដឋបបតវណ ើ និងនើតិតនសងៗតទៀតជាតប្ែើនប្តូវបានអ្នុវតតតៅតពលគ្ន ែ នវ ិធាននើតិពាណ ិ ជ្ជក ម្ម។ ឧទ រណ ៍ ៈ ែាប់សតើពើកិែចសនាប្តូវបានយកតៅអ្នុវតតតលើ សកម្មភាពពាណ ិ ជ្ជកម្ម កិែចសនាទិញ លក់ កិែចសនាជ្ួល និងកិែចសនាបញ្ ច ាំជាតដើម្។ តោយប្ពេះរជាណ្តែប្កកម្ពុជា បែចុបបនែមានការខ្វេះខាតតប្ែើនខាងែាប់បដលមានទាំនាក់ ទាំនងបនែកពាណ ិ ជ្ជកម្ម សូម្បើបតតុលាការពាណ ិ ជ្ជកម្មក៏ម្ិនមាន ត ើយរល់វ ិវាទពាណ ិ ជ្ជកម្មប្តូវបាន តោេះប្សាយតោយតុលាការធម្មត បដលបញ្ ជ ក់ថាែាប់ជា តប្ែើនប្តូវបានយកតៅតប្បើជ្ាំនួសឱ្យែាប់ ពាណ ិ ជ្ជកម្ម បដលគ្ន ម នតៅប្ពេះរជាណ្តែប្កកម្ពុជា។ ដូែតនេះតប្ៅពើែាប់ទាំងឡាយននប្កម្ពាណ ិ ជ្ជកម្ម តៅមានែាប់ជាតប្ែើនតទៀតបដលជាប្បភពនននើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម។
  • 7. ៤. ប្រភពៃីតិពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម ៤.២ អៃុប្ក្ឹតយ អ្នុប្កឹត ជាបទបញ្ញតតិបដលតែញតោយរជ្រោ ឋ ភិបាលតដើម្បើសប្ម្ួលអ្នុវតតែាប់នានា។ តៅកែុង ែាប់នានាបតងបតមានបែងយា ល ងែាស់ថា អ្វើម្ួយប្តូវកាំណត់តោយអ្នុប្កឹតយ។ ដូែជា អ្នុប្កឹតយអាែតែញបាន តៅកែុងែាប់សតើពើកិែចសនាពាណ ិ ជ្ជកម្ម “បទបញ្ញតតិសតើពើប្ទង់ប្ទយនិតទេសតនសងៗ ការធានាតោយបុគគល ការ ធានាជាវតថុ ប្ពម្ទាំងនើតិវ ិធើទូទត់ និងអាយុកាលសប្មាប់ រូបិយណតតិ និងប័ណណសងតម្បញ្ ជ ប្តូវបតបែងតោយ អ្នុប្កឹត”។ ឧទ រណ ៍ ៈ អ្នុប្កឹតយសតើពើការអ្នុវតតែាប់ប្គប់ប្គងការបតូរប្បាក់ និងតបូងថមមានតនម្ល ែុេះនថៃទើ ០៨/១១/ ១៩៩១។ ដូែតនេះអ្នុប្កឹតយជាប្បភពម្ួយ នននើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម។ ៤.៣ ប្រកាស ប្បកាស គឺតែញតោយប្កសួងមានសម្តថកិែច ត ើយវាជាប្បភពម្ួយ នននើតិពាណ ិ ជ្ជកម្មបដរ។ ឧទ រណ ៍ ៈ មាប្ត១៦ ននែាប់សតើពើប្គឹេះសា ថ នធនាគ្នរ និង ិរញ្ញវតថុបែងថា “តដើម្ទុនអ្បបបរមា និងប្បាក់តម្កល់ធានាជាអ្ ែិន្នតយ៍ តៅកែុងបញ្ចើធនាគ្នរជាតិ ននកម្ពុជារបស់ប្គឹេះសា ថ នែាំណ ុ េះែាប់តនេះ ប្តូវកាំណត់តោយប្បកាសរបស់អាជា ា ធរអាណ្តពាបាល” ។ ែាប់សតើពើវ ិធានពាណ ិ ជ្ជកម្ម និងបញ្ចើពាណ ិ ជ្ជកម្មបែងថា “កែុងវ ិក័យបប្តប្តូវបតែុេះយា ល ងតោែ ណ្តស់នូវនិតទេសបដលកាំណត់ តោយប្បកាសរបស់ប្កសួងតសដឋកិែច និង ិរញ្ញវតថុ”។ មាប្ត៥១ បែងថា ”បបបបទននការបិទនាយប្តូវកាំណត់តោយប្បកាសរបស់ ប្កសួងពាណ ិ ជ្ជកម្ម”។
  • 8. ៤. ប្រភពៃីតិពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម ៤.៤ ការទប្រើប្ាស់ ឬទម្ល ា រ់ តោយសារតៅប្បតទសកម្ពុជាមានការខ្វេះខាតែាប់តប្ែើន ពិតសសែាប់កែុងបនែកពាណ ិ ជ្ជកម្ម។ ការអ្នុវតតកែុង វ ិស័យពាណ ិ ជ្ជកម្មបានយកតតៅតម្ទមា ល ប់ជាតប្ែើន។ ឧទ រណ ៍ ៈ ញ ុ ាំអាោរតៅោងខ្លេះ គឺតយើងម្ិនបានត ើញនូវតនម្លម្ហូបតទ គឺតយើងញ ុ ាំរួែត ើយតទើបតធវើការគិត លុយជាតប្កាយ។ តនេះកា ល យតៅជាទមា ល ប់តៅត ើយ តប្ពាេះតពលែូលញ ុ ាំ ត ើយនិងការតៅម្ហូបម្កញ ុ ាំ គឺបានតស ែកតើថាតយើងយល់ប្ពម្តម្តនម្លរបស់ោង។ តៅកែុងកិែចសនាម្ួយែាំនួនក៏យកទមា ល ប់ម្កតប្បើប្បាស់បដរ។ ទមា ល ប់ ម្ិនមានអានុភាពធាំជាងែាប់តទ តពល ណ្តមានទាំនាស់រវាង ទមា ល ប់ និងែាប់ តគយកែាប់ជាធាំ។ ដូែតនេះទមា ល ប់ជាប្បភពម្ួយនននើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម។ ៤.៥. យុតតិសា្សត Case law យុតតិសា្សត គឺជាតសែកដើសតប្ម្ែរបស់តុលាការ តដើម្បើបកប្សាយែាប់ កែុងតពលបដលែាប់មានការខ្វេះ ែតនា ល េះ ឬបែងម្ិនែាស់ប្តង់ណ្តម្ួយ។ ដូែជាយុតតិសា្សតរបស់ប្បតទសបារាំង សដើពើប្ទឹសតើការប្បកួតប្បបជ្ង តោយទុែចរ ិត ឬប្ទឹសដើម្ួយែាំនួន បដលទក់ទងនិងប្បតិបតតិការធានាគ្នរជាតដើម្។ យុតតិសា្សតពាណ ិ ជ្ជកម្មប្តូវពិពណ ៌ នាតម្រយៈតគ្នលការណ ៍ គតិយុតតរបស់ Dalloz, Gazettedu PARIS តម្រយៈ ការនាយជាសាធារណៈពិតសស ការនាយប្បចាាំប្តើមាសខាងបនែកនើតើពាណ ិ ជ្ជកម្ម និង នើតិតសដឋកិែច ត ើយនិងតម្រយៈយុតតិសា្សតពាណ ិ ជ្ជកម្ម និងប្កុម្ ុនពាណ ិ ជ្ជកម្ម។ យុតតិសា្សតរបស់តុលាការ គឺជាប្បភពម្ួយនននើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម តប្ពាេះថាតបើករណ ើ តកើតត ើង កែុង វ ិស័យពាណ ិ ជ្ជកម្មដូែគ្ន ែ តនាេះតគយកយុតតិសា្សតម្កកាត់តសែកដើតម្បាន។
  • 9. ៤. ប្រភពៃីតិពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម ៤.៤ ការទប្រើប្ាស់ ឬទម្ល ា រ់ តោយសារតៅប្បតទសកម្ពុជាមានការខ្វេះខាតែាប់តប្ែើន ពិតសសែាប់កែុងបនែកពាណ ិ ជ្ជកម្ម។ ការអ្នុវតតកែុង វ ិស័យពាណ ិ ជ្ជកម្មបានយកតតៅតម្ទមា ល ប់ជាតប្ែើន។ ឧទ រណ ៍ ៈ ញ ុ ាំអាោរតៅោងខ្លេះ គឺតយើងម្ិនបានត ើញនូវតនម្លម្ហូបតទ គឺតយើងញ ុ ាំរួែត ើយតទើបតធវើការគិត លុយជាតប្កាយ។ តនេះកា ល យតៅជាទមា ល ប់តៅត ើយ តប្ពាេះតពលែូលញ ុ ាំ ត ើយនិងការតៅម្ហូបម្កញ ុ ាំ គឺបានតស ែកតើថាតយើងយល់ប្ពម្តម្តនម្លរបស់ោង។ តៅកែុងកិែចសនាម្ួយែាំនួនក៏យកទមា ល ប់ម្កតប្បើប្បាស់បដរ។ ទមា ល ប់ ម្ិនមានអានុភាពធាំជាងែាប់តទ តពល ណ្តមានទាំនាស់រវាង ទមា ល ប់ និងែាប់ តគយកែាប់ជាធាំ។ ដូែតនេះទមា ល ប់ជាប្បភពម្ួយនននើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម។ ៤.៥. យុតតិសា្សត Case law យុតតិសា្សត គឺជាតសែកដើសតប្ម្ែរបស់តុលាការ តដើម្បើបកប្សាយែាប់ កែុងតពលបដលែាប់មានការខ្វេះ ែតនា ល េះ ឬបែងម្ិនែាស់ប្តង់ណ្តម្ួយ។ ដូែជាយុតតិសា្សតរបស់ប្បតទសបារាំង សដើពើប្ទឹសតើការប្បកួតប្បបជ្ង តោយទុែចរ ិត ឬប្ទឹសដើម្ួយែាំនួន បដលទក់ទងនិងប្បតិបតតិការធានាគ្នរជាតដើម្។ យុតតិសា្សតពាណ ិ ជ្ជកម្មប្តូវពិពណ ៌ នាតម្រយៈតគ្នលការណ ៍ គតិយុតតរបស់ Dalloz, Gazettedu PARIS តម្រយៈ ការនាយជាសាធារណៈពិតសស ការនាយប្បចាាំប្តើមាសខាងបនែកនើតើពាណ ិ ជ្ជកម្ម និង នើតិតសដឋកិែច ត ើយនិងតម្រយៈយុតតិសា្សតពាណ ិ ជ្ជកម្ម និងប្កុម្ ុនពាណ ិ ជ្ជកម្ម។ យុតតិសា្សតរបស់តុលាការ គឺជាប្បភពម្ួយនននើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម តប្ពាេះថាតបើករណ ើ តកើតត ើង កែុង វ ិស័យពាណ ិ ជ្ជកម្មដូែគ្ន ែ តនាេះតគយកយុតតិសា្សតម្កកាត់តសែកដើតម្បាន។
  • 10. ៤. ប្រភពៃីតិពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម ៤.៦.ការអៃុវតត តោយតៅតលើពិភពតលាកមានការវ ិវតតកែុៃងវ ិស័យពាណ ិ ជ្ជកម្មអ្នតរជាតិ និងម្លាងតោយែាប់តៅ ប្បតទសតនសងៗខ្ុសៗគ្ន ែ ដូែតនេះត ើយតគបានយកនូវការអ្នុវតតរួម្គ្ន ែ ម្ួយតដើម្បើទក់ទងកែុងវ ិស័យ ពាណ ិ ជ្ជកម្ម។ តគបានបតងកើតកិែចសនាគាំរូម្ួយ បដលប្តូវបាន តរៀបែាំត ើងតោយអ្ងកការតាំណ្តងខាងវ ិជា ជ ជ្ើវៈម្ិនបម្នតរៀបែាំតោយស ប្គ្នសណ្តម្ួយតនាេះតទ។ កិែចសនាគាំរូបានបតងកើតនូវលកខខ្័ណ ឌ ទូតៅដូែជា កិែចសនាគាំរូខាងបនែកប្បវាស់ដើ បដលកាំណត់ សា ថ នភាពពិតរបស់អ្ែក ទទួលជ្ួល និងអ្ែកជ្ួល តោយគ្ន ម នភាគើណ្តម្ួយជាអ្ែកតរៀបែាំត ើយ គឺតគមាន គាំរូប្សាប់។ ឧទ រណ ៍ ៈ ការអ្នុវតតតៅប្សុកបខ្មរតយើង ករណ ើ ទិញនេេះ កាតពវកិែចពនវតលើការកាត់ត្ ម េះ ធា ល ក់តលើអ្ែកលក់ តលើកបលងបតមានកិែចសនាម្ួយកាំណត់តនសងពើតនេះ។ ៤.៧. សៃធិសញ្ញ ា ឬអៃុសញ្ញ ា អៃតរជាតិ សនធិសញ្ ញ ឬអ្នុសញ្ ញ អ្នតរជាតិ ជាប្បភពម្ួយ នននើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម • អ្នុសញ្ ញ ប្កុងសឹតណវ កែុងឆ្ ែ ាំ១៩៣០ សដើពើរូបិយាណតតិ • អ្នុសញ្ ញ ឆ្ ែ ាំ១៩៣១ សតើពើម្ូលបបទនបប្ត • អ្នុសញ្ ញ ប្កុងវ ើតយលន នថៃ១១/០៤/១៩៨០ សដើពើកិែចសនាលក់ទាំនិញជាអ្នតរជាតិ • អ្នុសញ្ ញ ប្កុងឡាតអ្ នថៃ០២/០១/១៩៧៣ សដើពើែាប់បដលអាែអ្នុវតតែាំតពាេះការទទួលខ្ុស ប្តូវតលើនលិតនល។
  • 11. ៤. ប្រភពៃីតិពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម ៤.៦.ការអៃុវតត តោយតៅតលើពិភពតលាកមានការវ ិវតតកែុៃងវ ិស័យពាណ ិ ជ្ជកម្មអ្នតរជាតិ និងម្លាងតោយែាប់តៅ ប្បតទសតនសងៗខ្ុសៗគ្ន ែ ដូែតនេះត ើយតគបានយកនូវការអ្នុវតតរួម្គ្ន ែ ម្ួយតដើម្បើទក់ទងកែុងវ ិស័យ ពាណ ិ ជ្ជកម្ម។ តគបានបតងកើតកិែចសនាគាំរូម្ួយ បដលប្តូវបាន តរៀបែាំត ើងតោយអ្ងកការតាំណ្តងខាងវ ិជា ជ ជ្ើវៈម្ិនបម្នតរៀបែាំតោយស ប្គ្នសណ្តម្ួយតនាេះតទ។ កិែចសនាគាំរូបានបតងកើតនូវលកខខ្័ណ ឌ ទូតៅដូែជា កិែចសនាគាំរូខាងបនែកប្បវាស់ដើ បដលកាំណត់ សា ថ នភាពពិតរបស់អ្ែក ទទួលជ្ួល និងអ្ែកជ្ួល តោយគ្ន ម នភាគើណ្តម្ួយជាអ្ែកតរៀបែាំត ើយ គឺតគមាន គាំរូប្សាប់។ ឧទ រណ ៍ ៈ ការអ្នុវតតតៅប្សុកបខ្មរតយើង ករណ ើ ទិញនេេះ កាតពវកិែចពនវតលើការកាត់ត្ ម េះ ធា ល ក់តលើអ្ែកលក់ តលើកបលងបតមានកិែចសនាម្ួយកាំណត់តនសងពើតនេះ។ ៤.៧. សៃធិសញ្ញ ា ឬអៃុសញ្ញ ា អៃតរជាតិ សនធិសញ្ ញ ឬអ្នុសញ្ ញ អ្នតរជាតិ ជាប្បភពម្ួយ នននើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម • អ្នុសញ្ ញ ប្កុងសឹតណវ កែុងឆ្ ែ ាំ១៩៣០ សដើពើរូបិយាណតតិ • អ្នុសញ្ ញ ឆ្ ែ ាំ១៩៣១ សតើពើម្ូលបបទនបប្ត • អ្នុសញ្ ញ ប្កុងវ ើតយលន នថៃ១១/០៤/១៩៨០ សដើពើកិែចសនាលក់ទាំនិញជាអ្នតរជាតិ • អ្នុសញ្ ញ ប្កុងឡាតអ្ នថៃ០២/០១/១៩៧៣ សដើពើែាប់បដលអាែអ្នុវតតែាំតពាេះការទទួលខ្ុស ប្តូវតលើនលិតនល។
  • 12. II .លក្ខណៈពិទសសនៃៃីតិពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម ១. ការទ្វើឱ្យឆារ់រហ័ស លកខណៈពិតសសនននើតិពាណ ិ ជ្ចកម្ម គឺបានលុបតចាលនូវបបបបទខ្លេះៗ តោយអ្នុញ្ ញ តឱ្យតធវើការ ផ្ល ល ស់បដូរកម្មសិទធិតោយពុាំចាាំបាែ់ឆ្លងកាត់ទប្ម្ង់បបបបទកែុងនើតិរដឋបបតវណ ើ ។ តពលតវលាជាមាសប្បាក់ ដូតែែេះត ើយពាណ ិ ជ្ជករប្តូវការតពលតវលាឆ្ប់រ ័សកែុងការែុេះ តថតលខាតលើខ្ែងប័ណណ។ ការទូទត់ និង ការតធវើែរែរប្បាក់ឥណតទយយ ប្តូវតធវើបានឱ្យបានសតប្ម្ែកាលណ្តតពលតវលាម្កដល់។ បនែកតលើតគ្នលការណ ៍ តសរ ើភាពននភសតុតងនើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម វាប្សាលជាងកែុងតរឿងនើតិរដឋបបតវណ ើ កិែច សនាជាតប្ែើន អាែអ្នុញ្ ញ តឱ្យតធវើជាផ្ល េ ល់មាត់ ឬតោយទូរសារ។ ការោក់កាំ ិតតោយសងប្បាក់អាែតធវើ តម្ប្គប់ម្តធាបាយទាំងអ្ស់។ ២.ការផ្សពវផ្ាយជាសាធារណៈ ការប្តូវការព័ត៌មានពើសមាជ្ិកប្កុម្ ុនមា ែ ក់ៗ និងពើកម្មករតដើម្បើឱ្យតតើយជ្ន (មា ច ស់បាំណ ុ ល) ដឹងលឺ និងទទួលយក ជាការចាាំបាែ់នូវការនសពវនាយជាសាធារណៈពើសា ថ នភាពននរបបប្ទពយសម្បតតិ ប្ពម្ទាំងព័ត៌មានតនសងៗរបស់ខ្លួន និងពាណ ិ ជ្ជកិែច។
  • 13. II .លក្ខណៈពិទសសនៃៃីតិពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម ៣. ការធានាសៃតិសុខ ម្ុខ្របរពាណ ិ ជ្ជកម្មតធវើដាំតណ ើ រយា ល ងតលឿនតៅម្ុខ្ ែាំតពាេះប្បាក់ឥណតទយយពើធានាគ្នរប្តូវតធវើ ឱ្យបានងាយប្សួល និង ធានានូវសនតិសុខ្។ ប្គប់មា ច ស់បាំណ ុ លទាំងអ្ស់សុទធបតែង់បានឆ្ប់រ ័សនូវ ប្បាក់ឥណតទយយរបស់ខ្លន សប្មាប់តពលបែចុបបនែកាល និងតប្តៀម្តរៀបែាំតៅតពលអ្នាគតកាល។ ៣.១. ទៅក្នុងទរឿងពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម តាំងពើតពលបដលកូនបាំណ ុ លម្ិនអាែសងប្បាក់បាំណ ុ លរបស់ខ្លួនតតៅតទៀតដល់មា ច ស់ បាំណ ុ ល តគតៅថាសា ថ ប័នឈប់សងប្បាក់។ នើតិវ ិធើរួម្ប្តួវតរៀបែាំបតងកើតត ើង មា ច ស់បាំណ ុ លមា ែ ក់ៗម្ិនអាែ បដឹងទម្ទរតោយផ្ល េ ល់ខ្លួនពើកូនបាំណ ុ លរបស់ខ្លួនបានតទ មា ច ស់បាំណ ុ លទាំងអ្ស់រួបរួម្គ្ន ែ តាំណ្តង តោយអាណតតិជ្នកែុងតុលាការមា ែ ក់តៅតម្រតបៀបមា ច ស់បាំណ ុ លបុពវសិទធបលេះពាល់ ចាប់តនដើម្តែញពើការ ជ្ប្ម្េះបញ្ជើប្ទពយសម្បតតិកូនបាំណ ុ លម្ួយែាំបណក ឬសមាមាប្តតៅតម្ែាំនួនទឹកប្បាក់ឥណតទតយយរបស់ខ្លួ ន។ កូនបាំណ ុ លពាណ ិ ជ្ជករបដលម្ិនសងប្បាក់តៅមា ច ស់បាំណ ុ ល ជាតគ្នលការណ ៍ ប្តូវបានដក ូតសិទធិតៅតពលអ្នាគតកែុងការអ្នុវតតពាណ ិ ជ្ជកម្ម នេុយតៅវ ិញកូន បាំណ ុ លរដឋបបតវណ ើ អាែបនត សកម្មភាពរបស់ខ្លួន និងអាែបនតម្ិនសង់ប្បាក់បាំណ ុ ល របស់ខ្លួន។
  • 14. II .លក្ខណៈពិទសសនៃៃីតិពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម • មា ច ស់បាំណ ុ លអាែបដឹងទម្ទរឱ្យសងប្បាក់ទាំងប្សុងននប្បាក់ឥណតទយយរបស់ខ្លួនពើជ្នណ្តមា ែ ក់កមុងបណ្ត ដ ស កូនបាំណ ុ លរបស់ខ្លួន តោយទុកឱ្យកូនបាំណ ុ លម្ួយតនាេះបដឹងតវាលតៅកូនបាំណ ុ លដ៍នទតទៀតបាន។ • តម្វ ិធានអ្ែកជ្ាំពាក់បាំណ ុ លរួម្គ្ន ែ អ្នុញ្ ញ តឱ្យមា ច ស់បាំណ ុ លបដលមានកូនបាំណ ុ លតប្ែើនគ្ន ែ សាម្គគើភាពគ្ន ែ កែុង ការជ្ប្ម្េះបញ្ជើតម្នលូវតុលាការ និងអ្នុញ្ ញ តឱ្យបតងកើតត ើងតៅកែុងការជ្ប្ម្េះបញ្ជើកូនបាំណ ុ លរបស់ខ្លួន សប្មាប់ទឹកប្បាក់ទាំងអ្ស់ ននប្បាក់ឥណតទយយរបស់ខ្លួនរ ូតដល់ការររលត់ប្បាក់ឥណតទយយតនាេះ។ • តគ្នលការណ ៍ ននការធានាសាម្គគើននអ្ែកការខ្ែងប័ណណ និងភាគើបងា គ ប់តោយឱ្យសងប្បាក់កែុងតរឿងនលប័ប្ត ពាណ ិ ជ្ជកម្ម អ្នុញ្ ញ តឱ្យភាគើអ្ែកកាន់ប័ណណបដលម្ិនសងប្បាក់តម្កាលកាំណត់ននការសងប្បាក់បដឹងតវាល ែាំតពាេះជ្នណ្តមា ែ ក់ននអ្ែកែុេះ តថតលខាតលើប័ណណកែុងរូបើយណតតិ។ ៣.២. ក្នុងទរឿងម្ិៃមម្ៃពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម កាលណ្តកូនបាំណ ុ លបដិតសធម្ិនសងប្បាក់បាំណ ុ លរបស់ខ្លួនតគតៅថា ជាការវ ិនាស។ វាជាសា ថ នភាព បដលមា ច ស់បាំណ ុ លមា ែ ក់ៗអាែតធវើការបដឹងតវាលតម្បបបបននការែាំតពាេះកូនបាំណ ុ លរបស់ខ្លូន។ មា ច ស់បាំណ ុ លបដល តកាេះតៅឱ្យែូលខ្លួនម្កកាន់តុលាការជាតលើដាំបូង ែាំតពាេះកូនបាំណ ុ លរបស់ខ្លួនមានតជាគវាសនាប្តូវសងប្បាក់ តោយអ្នុវតតសិទធិរបស់ខ្លួនតលើប្ទពយរបស់វា គឺពើតប្ពាេះតគនិយាយពើតនម្លតម្តពលតវលា។
  • 15. II .ទោលការណ ៍ ទសរីភាពពាណ ិ ជ្ជក្ម្ម បុគគលប្គប់រូបមានតសរ ើភាពកែុងការតធវើជ្ាំនួញតូែធាំ ឬប្បកបនូវរបរសិលបៈ ឬវ ិជា ជ ជ្ើវៈ បដលខ្លួនកាំពុងជ្ួបប្បទេះថមើៗ តពាលគឺ៖ • មា ែ ក់ៗមានតសរ ើភាពតប្ជ្ើសតរ ើសយកម្ុខ្របរបដលខ្លួនតពញែិតត។ • ប្គប់ពាណ ិ ជ្ជករ គឺមានតសរ ើភាពតរៀបែាំសកម្មភាព ម្ុខ្របររបស់ខ្លួនតម្ការយល់ដឹង។ • អ្ាំណ្តែបទបញ្ ជ ម្ិនអាែកាំណត់ការអ្នុវតតម្ុខ្របរពាណ ិ ជ្ជកម្មបានត ើយ។ ការបលេះ ពាលដល់តសរ ើភាពតនេះប្តូវរការទុក តោយែាប់។ តគ្នលការណ ៍ តនេះ បានគួសបញ្ ជ ក់ តោយ មាប្ត៩ និង ៦៨ ននសនធិសញ្ ញ ទើប្កុងរ ល ូម្ បដលបងា គ ប់តធវើែរែរទាំនិញតោយតសរ ើ និងតធវើែរែរម្ូលធនតៅកែុងសមាគម្ន៍តសដឋកិែចអ្ឺរ ល ុបប្តូវបាំតពញការកប្ម្ិតកាំណត់សាំខា ន់ៗ ននការប្បកួតប្បបជ្ងរវាងស ប្គ្នសអ្ឺរ ល ុបដូែគ្ន ែ ។
  • 16. សាំៃួរ 1. ែូរបសវងរកនិយម្ន័យ នើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម ឱ្យបានប្បាាំ។ 2. ែូរបសវងរកនិយម្ន័យពាកយ នើតិ. ពាណ ិ ជ្ជ. រូបិយ. រូបិយវតថុ. រូបិយប័ណណ. រូបិយាណតតិ និង ឥណតទយយ។ 3. ែូរបសវងរកភាពខ្ុសគ្ន ែ រវាង រូបិយាណតតិ និង ម្ូលបបទនបប្ត។ 4. ែូរពនយលពើប្បភពនននើតិពាណ ិ ជ្ជកម្ម។