ใบกำȨึϸิน1
- 1. วิทยาศาสตร์ ม.2 ว22101 ใบความรู เรื่อง กําเนิดึϸน ึϸน เปนทรัพยากรธรรมชาติชนิดหมุนเวียนที่มีสวนเกื้อหนุนตอสิ่งมีชีวิต ทําใหสิ่งมีชีวิตสามารถดํารงชีวิตอยูในโลกได โดยใชผลิตผลที่เกิดจากึϸนหรือไดจากใตึϸน ความสําคัญของึϸนที่มีตอชีวิตของมนุษย, ึϸนเปนแหลงกําเนิดและแหลงผลิตป/จจัยสําคัญที่เกี่ยวของกับการดํารงชีวิต ซึ่งไดแก อาหาร เครื่องนุงหม ที่อยูอาศัย และยารักษาโรค นอกจากนี้บริเวณผิวโลกสวนที่ลึกยังประกอบดวยทรัพยากรที่มีคา เชน น้ํามันป5โตรเลียม แรธาตุชนิดตางๆ เปนตน ึϸนเกิดจากการสลายตัวของหิน แร และการสลายตัวของสารอินทรีย, โดยหินและแรสลายตัวเปนชิ้นเล็กชิ้นนอยได วัตถุตน กําเนิดึϸน สาวนสารอินทรีย,สลายตัวได ฮิวมัส จากนั้นวัตถุตนกําเนิดผสมกับฮิวมัส โดยพืชและสัตว,ชวยใหกลายเปนึϸน ฮิวมัส คือ ซากพืชซากสัตว,ที่เนาเป9:อยอยูในึϸน มีสีน้ําตาลดํา เปนอาหารของพืช ึϸนตางถิ่นมีลักษณะตางกัน เพราะึϸนเหลานั้นมีกําเนิดแตกตางกัน เนื่องจากสภาพภูมิอากาศ สภาพภูมิประเทศ วัตถุตนกําเนิด ึϸน กาลเวลาและสวนผสมจากฮิวมัสของสิ่งมีชีวิตชนิดตางๆ ป/จจัยตางๆของการกําเนิดึϸนทําใหไดึϸนที่มีคุณสมบัติแตกตางกันอยางมากึϸนในภูมิประเทศหนึ่งๆ จะมี ลักษณะเฉพาะของตัวเองเราเรียกภาคตัดตามแนวดิ่งของชั้นึϸนเรียกวา “ หนาตัดึϸน” (Soil Horizon) ซึ่งประกอบดวยึϸนที่ ทับถมกันเปนชั้นๆ เรียกวา “ ชั้นึϸน” (Soil horizon) นักปฐพีวิทยากําหนดชื่อของชั้นึϸนโดยใชลักษณะทางกายภาพ ดังนี้ - ชั้น โอ (O-horizon)เปนชวงชั้นึϸนที่มีสารอินทรีย,หรือฮิวมัสสะสมตัวอยู มากมักมีสีเทาหรือเทาดํา ึϸนชั้นโอสวนใหญจะพบในพื้นที่ปKาสวนในพื้นที่ การเกษตรจะไมมีชั้นโอในหนาตัดึϸนเนื่องจากถูกไถพรวนไปหมด - ชั้น เอ (A-horizon)เปนเขตการซึมชะ (Zone of Leaching) เปนชั้นที่ น้ําซึมผานจากชั้นบน แลวทําปฏิกิริยากับแร บางชนิดเกิดการสลายตัวของแร ในพื้นที่เกษตรกรรมึϸนชั้นเอ จะถูกไถพรวนเมื่อมีการยอยสลายของรากพืช และมีการสะสมอินทรียวัตถุสารละลายที่ไดจะซึมผานลงไปสะสมตัวในชั้น ตอไปทําใหึϸนชั้นนี้ มีสีจางลง - ชั้น บี (B-horizon)เปนเขตการสะสมของแรในชั้นึϸน ( Zone of Accumulation ) เปนชั้นที่มีการตกตะกอนและสะสมตัวของแรจาก สารละลายที่ไหลลงมาจากชั้น เอ ชั้นึϸน มักมีสีแดงหรือน้ําตาลแดงตามสีแร ที่มาสะสมตัวอยู สวนมากึϸนชั้นนี้เปนึϸนเหนียว - ชั้น ซี (C-horizon)เปนชั้นหินผุ (Weathered rock) ที่หินบางสวนผุพัง กลายเปนึϸนปะปนกับเศษหิน ที่แตกหักมาจากชั้นหินึϸนดานเดิม - ชั้น อาร* ( R-horizon )เปนชั้นหินดานที่ชั้นหินเดิม ยังไมมีการผุพัง สลายตัว เปนึϸน
- 2. วิทยาศาสตร์ ม.2 ว22101 สมบัติทั่วไปของึϸน ส1วนประกอบของึϸน โดยธรรมชาติึϸนจะมีส1วนประกอบ 4 ชนิด คือ 1. สารอินทรีย, เกิดจากการทับถมของใบไมและสัตว,ที่ตายแลวเรียกวา “ฮิวมัส” 2. สารอนินทรีย, เกิดจากการสลายตัวของหินและแร 3. น้ํา ไดจากน้ําฝนหรือน้ําใตึϸนซึมขึ้นมา 4. อากาศ แทรกซึมอยูตามชองวางระหวางเม็ดึϸนซึ่งเรียกวา “ความพรุน” ชนิดของึϸน จําแนกตามลักษณะของเนื้อึϸน มี 3 ประเภทใหญ ๆ ดังตอไปนี้ 1. ึϸนเหนียว (Clay) คือ ึϸนที่มีเนื้อละเอียดที่สุด ยืดหยุนเมื่อเปaยกน้ํา เหนียวติดมือ ป/bนเปนกอนหรือคลึงเปนเสนยาวได พังทลายไดยาก การอุมน้ําดี จับยึดและแลกเปลี่ยนธาตุอาหารพืชไดคอนขางสูงจึงมีธาตุอาหารพืชอยูมาก 2. ึϸนทราย (Sand) เปนึϸนที่เกาะตัวกันไมแนน ระบายน้ําและอากาศไดดีมาก อุมน้ําไดนอย พังทลายงาย มีความอุดม สมบูรณ,ต่ําเพราะความสามารถในการจับยึดธาตุอาหารมีนอย 3. ึϸนร1วน (Loam) คือ ึϸนที่มีเนื้อคอนขางละเอียด นุมมือ ยืดหยุนพอควร ระบายน้ําไดดีปานกลางมีแรธาตุอาหารพืช มากกวาึϸนทรายเหมาะสําหรับใชเพาะปลูก ึϸนมีสมบัติทั่วไป ดังนี้ 1. ลักษณะเนื้อึϸน คือ คุณสมบัติทางกายภาพของเนื้อึϸนที่สามารถสังเกตไดดวยตาเปลา บางชนิดเนื้อละเอียด บางชนิดเนื้อ หยาบ ชิ้นสวนเล็กๆ ของึϸนประกอบดวยกรวด ทราย ึϸนตะกอน ึϸนเหนียวและฮิวมัส 2.สีของึϸน คือ สีที่เกิดจากสารประกอบในึϸน ทําใหเึϸนมีสี ตางกัน เชน ึϸนที่มี ฮิวมัสปนอยูมาก จะมีสีคล้ํา ึϸนที่มีเหล็กปน อยูมากจะมีสีน้ําตาลแดง 3. ความพรุน คือ ชองวางระหวางเม็ดึϸน เปนที่สําหรับใหน้ําและอากาศผานเขาไปในเนื้อึϸน ึϸนชั้นบนมีความพรุนมากกวา ึϸนชั้นลาง 4. ความเปHนกรดเปHนเบสของึϸน คือ ปริมาณของไฮโดรเจนที่มีอยูในึϸนทําใหึϸนมีสภาพเปนกรดหรือเบส ซึ่งมีผลตอการ เจริญเติบโตของพืช
- 3. วิทยาศาสตร์ ม.2 ว22101 ความเปHนกรด-เบสของึϸน หมายถึง ปริมาณของไฮโดรเจนที่มีอยูในึϸน ความเปนกรด-เบส กําหนดคาเปนตัวเลขตั้งแต 1-14 เรียกคาตัวเลขนี้วาคา pH โดยจัดวา pH นอยกวา 7 สารละลายนั้นมีสมบัติเปนกรด pH มากกวา 7 สารละลายนั้นมีสมบัติเปนเบส pH เทากับ 7 สารละลายนั้นมีสมบัติเปนกลาง ปIจจัยหรือสาเหตุที่ทําใหึϸนเปHนกรด ไดแก การเนาเป9:อยของสารอินทรีย,ในึϸน การใสปุfยเคมีบางชนิด สารที่ปลอยจากโรงงาน อุตสาหกรรมบางประเภท ปIจจัยที่ทําใหึϸนเปHนเบส ไดแก การใสปูนขาว (แคลเซียมไฮดรอกไซด,) ความเปนกรด-เบสของึϸนนั้นมีผลตอการเจริญเติบโตของพืช พืชแตละชนิดเจริญเติบโตไดดีในึϸนที่มีคา pH ที่เหมาะแกพืช นั้นๆ ถาสภาพ pH ไมเหมาะสมทําใหพืชบางชนิดไมสามารถดูดซึมแรธาตุที่ตองการที่มีใน ึϸนไปใชประโยชน,ได การแกไขปรับปรุงึϸน ึϸนเปนกรด แกไขไดโดยการเติมปูนขาว หรือึϸนมาร,ล ึϸนเปนเบสแกไขไดโดยการเติมแอมโมเนียมซัลเฟต หรือผงกํามะถัน ึϸนมาร*ล คือ ึϸนที่ไดจากการสลายตัวของหินปูน ซึ่งมีแคลเซียมคาร,บอนเนตเปนองค,ประกอบ ึϸนมาร,ลมีมากในจังหวัดสระบุรี ลพบุรี และนครสวรรค,
- 4. วิทยาศาสตร์ ม.2 ว22101 แบบฝLกหัด คําชี้แจง ใหนักเรียนเติมคําหรือขอความใหไดใจความสมบูรณ* 1. ึϸนคือ………………………………………………………………………………………………………………….. 2. ฮิวมัสเกิดจาก………………………………………………………………………………………………………….. 3. ึϸนที่มีฮิวมัสมากจะมีลักษณะ………………………………………………………………………………………….. 4. ึϸนในชั้นอินทรียวัตถุพื้นึϸนจะมี………………………………………………………………………………………. 5. ึϸนที่มีสีแดงจะเปนึϸนที่มีลักษณะ……………………………………………………………………………………… 6. รูพรุนของึϸนหมายถึง………………………………………………………………………………………………….. 7. ึϸนเปรี้ยวหมายถึง...................... ………………………………………………………………………………….. สามารถแกไขไดโดย......... …………………………………………………………………………………..……….. 8. ึϸนเค็มหมายถึง....................... ……………………………………………………………………………..……….. สามารถแกไขไดโดย.……………………………………………………………………………..………………….... 9. การแบงชั้นผิวึϸนจนถึงชั้นตนกําเนิดึϸน แบงออกไดเปนกี่ชั้น อะไรบาง 10. คําวาึϸนเสีย ตามความคิดนักเรียนหมายถึงอะไร เกิดจากสาเหตุใด