ݺߣ

ݺߣShare a Scribd company logo
3
Most read
4
Most read
5
Most read
Зөгий /Балт зөгий/ ургамлын тоос, лав,
эрдэс давсыг нааж цавуудан үүр барьж
өндөглөн ураг төрлөө дагаж олон зуугаар
сүрэглэн, хэсэг бүлээр амьдардаг. Бүл
бүхэн эрэгчин, эмэгчин, ажилчин гэсэн
гурван янзын зөгийнөөс бүрдэх бөгөөд тус
тусдаа ажил үүргийн нарийн хуваарьтай
байна.
“Дэлхий дээр зөгий уствал 4 жилийн дараа
хүн төрөлхтөн мөхнө” гэж А.Эйнштейн
хэлсэн байдаг.
Өнөөдрийн байдлаар зөгий бол дэлхий дээр
бидний мэдэх амьт биетүүдээс эд эсийн
хувирал буюу мутацад ордоггүй цорын
ганц амьтан юм.
Хатан зөгий

Нэг бүлд ганцхан
байдаг хатан
зөгий нь бусдаас
хэвлий арай
бүдүүн гонзгор,
далавч богинохон,
хорт
булчирхайгүй
бөгөөд өндөглөх
ашигтай хугацаа
нь 2-3 жил,
нийтдээ 3-5 жил
насална.

Ажилчин зөгий

Бэлгийн бойжилт
дутуу хөгжилтэй,
эр зөгийтэй
эвсэлдэх, үр төл гаргах
чадвараа алдсан байдаг
залууажилчин зөгий 810 сар амьдрахдаа
сархиаг барих,
авгалдай хүүхэлдэй
тэжээхийн зэрэгцээ
үүрийн доторх агаарын
чийг дулаан хүйтнийг
тогтмол байлгах, лав
ялгаруулах, цуглуулах,
гаднаас авч ирсэн
балыг эврээж
өтгөрүүлэх, бүлээ
хамгаалах зэрэг бүх
ажлыг гүйцэтгэнэ.

Азарган зөгий

Азарган зөгий нь
бадируун бие,
нийлмэл том нүд,
бүдүүн толгойтой,
хатгуур болон
хорт
булчирхайгүй, 2-3
сарын настай
бөгөөд хатан
зөгийд нэг л удаа
удмаа үлдээдэг


Зөгий бол бал, лав, жилий, сүүнцэр,
хор, тоосормог зэрэг хүний хоол хүнс,
эмчилгээ сувилгаа, тэрчлэн үйлдвэр,
хөдөө аж ахуй, сансрын техникт ч ач
холбогдолтой бүтээгдэхүүн өгдөг
ашигтай шавьж юм.


Зөгийн бал олон жил чанараа алддаггүй,
хөгцөрч мууддаггүй гайхалтай ариутгагч
шинж чанартай. Баланд 18 хувийн ус, 80
хувийн чихэрлэгийн зүйл байдгаас гадна
цардуул, уураг, A, B, C витамин, янз бүрийн
хорт бичил махбодыг устгагч зэрэг нийтдээ
100 гаруй төрлийн бодис агуулагдсан байдаг
байна. Тиймээс зөгийн балыг хүнс тэжээлээс
гадна биеийн байдлыг сайжруулах,
тайвшруулах болох ханиад, хүүхдийн амны
гэмтэл, түлэнхий, элдэв шарх зэрэг өвчин
анагаахад ашигладаг.


Зөгийн аж ахуй нь хүн төрөлхтөн ашиг
шимийг нь хүртэн ашиглаж ирсэн эртний аж
ахуйн нэг юм. Олон төрөл зүйл зөгий байх
боловч түүний дотроос бүл бүлээрээ нийгэмч
маягийн зохион байгуулалттай амьдардаг балт
зөгийг хүмүүс гаршуулж, арчилж өсгөн
түүний бүтээгдэхүүнийг авч ашигласаар
ирсэн. Балт зөгийг арчилж үржүүлж,
бүтээгдэхүүнийг авч ашиглах чиглэлтэй
үйлдвэрлэл явуулах аж ахуйн салбарыг зөгий
аж ахуй гэж нэрлэж байна.
Зөгийн аж ахуйг дараах чиглэлээр хөгжүүлдэг.
 Зөгийн бүрэлдэхүүн, үүний дотор: бал, лав,
тоосорхог, сүүнцэр, жилий, эмчилгээний хор,
уурагт бодис зэргийг авч ашиглах
 Жимс, жисгэнэ, хөдөө аж ахуйн таримал
ургамлын тоос хүртээх, ургацыг нэмэгдүүлэх
 Аж ахуйн өндөр ашиг шимтэй эх зөгий гаргах,
бүлэнцэр бүрдүүлэн өсгөж, зөгий сонирхогч
байгууллага, иргэдэд өгөх зорилгоор
хөгжүүлж байна.


Монгол оронд зөгийн аж ахуй нь
уламжлалт аж ахуй болон хөгжөөгүй
боловч түүний бүтээгдэхүүнийг өнө
эртнээс ашиглаж ирсэн баримт байдаг.1959
онд Монголын мэргэжилтэн Б.Жамц
Буриадаас анх 20 бүл зөгийг Сэлэнгэ
аймгийн Шаамарт авчирч нутагшуулснаар
орчин үеийн зөгийн аж ахуйн суурийг
тавьжээ.


Зөгийг жилийн дөрвөн улиралд тэжээл,
усалгааг тохируулан арчлан малладаг.
Хавартаа голын хөндийн бургас, яргуй, өрөл,
монс, үхрийн нүд,улаалзгана зэрэг ургамалтай
газраар, зундаа шимтэглээ, маалинга, хүцэнгэ,
хошоонгор, гүзээлзгэнэ, төмөрдээ, гүүн хөх,
туйпланцар зэрэг балт ургамал элбэгтэй нуга
хөндий, ойн цоорхой газраар, намартаа үлд
өвс, башир, бэр цэцэг зэрэг ургамалтай хээр
талд оторлох нь тохиромжтой байдаг.





Зөгий цэцгийн тоос хүртээгч бөгөөд
дэлхийн шавьжаар хүртдэг жимс, хүнсний
ногооны тоос хүртэлтийн 80% нь зөгийгөөр
дамжин явагддаг.
Зөвхөн эмэгчин зөгий бал цуглуулдаг. /
ажилладаг/
Нэг удаагийн аялалдаа зөгий 50-10 цэцэг
дамждаг.


Зөгий олноороо үхэж байгаа нь гар утастай
холбоотой гэнэ.
Дохио дамжуулдаг болон хvлээн авдаг гар
утас, тvvний антеннийн цахилгаан
соронзон долгион нь зөгийний чиг
баримтжаагаа олдог байгалийн
механизмыг алдагдуулдагийг тогтоосон.
Германы Ландаугийн их сургуулийн
шинжээчдийн баримтыг тус сэтгvvл
дурдсан байна. Ингэснээр vvрнээсээ ниссэн
зөгий буцах замаа олж чаддаггvй ажээ.
Ad

Recommended

түргэн хэллэг
түргэн хэллэг
onhonoo
дс физик хими шинж 13
дс физик хими шинж 13
davaa627
Mh201 01-02
Mh201 01-02
Gundegmaa Boldbaatar
9. хүүрнэмж эх
9. хүүрнэмж эх
oogii553
гидра
гидра
undar79
эсийн бүтэц
эсийн бүтэц
Ts. Bayarkhuu, Murun, Khuwsgul, Erdmiin dalai complex school
химийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэл
химийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэл
davaa627
лекц 2,
лекц 2,
Ge Go
дагавар бүтээврийн утга слайд
дагавар бүтээврийн утга слайд
enhuush_99
өгүүлбэрзүй
өгүүлбэрзүй
gantsengel
Дүрсийн зохиомж
Дүрсийн зохиомж
GanzugSedbazar
амьтны аймаг
амьтны аймаг
nayna-1
хэрэглэгдэхүүн
хэрэглэгдэхүүн
jagaa7120
Индикатор түүний хэрэглээ
Индикатор түүний хэрэглээ
AriunbolorChimedOchi1
Lecture6
Lecture6
munhtaivan
9 r angi biologi
9 r angi biologi
Shagaishuu Xoo
урт эгшигтэй үгийг тэмдэглэх
урт эгшигтэй үгийг тэмдэглэх
Altantuya33
тер кийн Ii хууль
тер кийн Ii хууль
davaa627
Leading practice backup 5
Leading practice backup 5
Sumya Choi
б.явуухулан хар ус нуурын шагшуурга
б.явуухулан хар ус нуурын шагшуурга
shand1_Bondok
Ус чандмань эрдэнэ
Ус чандмань эрдэнэ
New Mongol College of Technology
11 р ангийн математикийн хичээлийн тест
11 р ангийн математикийн хичээлийн тест
Munguuzb
үет хөлтний хүрээ
үет хөлтний хүрээ
Baasanjav_57
Шавьж түүний ангилал
Шавьж түүний ангилал
М. Мөнхжавхлан

More Related Content

What's hot (20)

эсийн бүтэц
эсийн бүтэц
Ts. Bayarkhuu, Murun, Khuwsgul, Erdmiin dalai complex school
химийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэл
химийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэл
davaa627
лекц 2,
лекц 2,
Ge Go
дагавар бүтээврийн утга слайд
дагавар бүтээврийн утга слайд
enhuush_99
өгүүлбэрзүй
өгүүлбэрзүй
gantsengel
Дүрсийн зохиомж
Дүрсийн зохиомж
GanzugSedbazar
амьтны аймаг
амьтны аймаг
nayna-1
хэрэглэгдэхүүн
хэрэглэгдэхүүн
jagaa7120
Индикатор түүний хэрэглээ
Индикатор түүний хэрэглээ
AriunbolorChimedOchi1
Lecture6
Lecture6
munhtaivan
9 r angi biologi
9 r angi biologi
Shagaishuu Xoo
урт эгшигтэй үгийг тэмдэглэх
урт эгшигтэй үгийг тэмдэглэх
Altantuya33
тер кийн Ii хууль
тер кийн Ii хууль
davaa627
Leading practice backup 5
Leading practice backup 5
Sumya Choi
б.явуухулан хар ус нуурын шагшуурга
б.явуухулан хар ус нуурын шагшуурга
shand1_Bondok
Ус чандмань эрдэнэ
Ус чандмань эрдэнэ
New Mongol College of Technology
11 р ангийн математикийн хичээлийн тест
11 р ангийн математикийн хичээлийн тест
Munguuzb
химийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэл
химийн тэнцвэр ба термодинамик үндэслэл
davaa627
лекц 2,
лекц 2,
Ge Go
дагавар бүтээврийн утга слайд
дагавар бүтээврийн утга слайд
enhuush_99
өгүүлбэрзүй
өгүүлбэрзүй
gantsengel
Дүрсийн зохиомж
Дүрсийн зохиомж
GanzugSedbazar
амьтны аймаг
амьтны аймаг
nayna-1
хэрэглэгдэхүүн
хэрэглэгдэхүүн
jagaa7120
Индикатор түүний хэрэглээ
Индикатор түүний хэрэглээ
AriunbolorChimedOchi1
урт эгшигтэй үгийг тэмдэглэх
урт эгшигтэй үгийг тэмдэглэх
Altantuya33
тер кийн Ii хууль
тер кийн Ii хууль
davaa627
Leading practice backup 5
Leading practice backup 5
Sumya Choi
б.явуухулан хар ус нуурын шагшуурга
б.явуухулан хар ус нуурын шагшуурга
shand1_Bondok
11 р ангийн математикийн хичээлийн тест
11 р ангийн математикийн хичээлийн тест
Munguuzb

Viewers also liked (20)

үет хөлтний хүрээ
үет хөлтний хүрээ
Baasanjav_57
Шавьж түүний ангилал
Шавьж түүний ангилал
М. Мөнхжавхлан
Amitnii aimag
Amitnii aimag
Oidov Tungaa
монгол орны шавжийн багууд
монгол орны шавжийн багууд
ajaa97
үет хөлтний хүрээ
үет хөлтний хүрээ
ajaa97
шавжийн багууд
шавжийн багууд
Sugar Gonchigdanzan
Биологийн төрөл зүйл
Биологийн төрөл зүйл
Ts. Bayarkhuu, Murun, Khuwsgul, Erdmiin dalai complex school
гэрийн даалгавар цахим
гэрийн даалгавар цахим
tuuguu_0201
хүнсний тэжээллэг чанар бие даалт
хүнсний тэжээллэг чанар бие даалт
iigeest
Биологи 8
Биологи 8
chemistry teacher
Daagii чийгийн улаан хорхой
Daagii чийгийн улаан хорхой
Davaa97
сээр нуруутан
сээр нуруутан
Mind Moba
амьтны аймаг
амьтны аймаг
New beginning school
цахим хич1
цахим хич1
undar79
Амьтны аймгийн олон янз байдал
Амьтны аймгийн олон янз байдал
sxaliun
Ad

Similar to зөгий (20)

4 бие даалтын даалгавар
4 бие даалтын даалгавар
otgaa
отгонцэцэг
отгонцэцэг
otgaa
хэрэглэгдэхүүн 2
хэрэглэгдэхүүн 2
otgaa
хэрэглэгдэхүүн 1
хэрэглэгдэхүүн 1
otgaa
тууш тодруулан бичих эх 60 хуудас
тууш тодруулан бичих эх 60 хуудас
TsolmonEnkhtuul
монгол орны ан амьтан хэрэглэгдэхүүн
монгол орны ан амьтан хэрэглэгдэхүүн
gganchimeg
Cup
Cup
BuyannemekhGanbaatar
Cup
Cup
BuyannemekhGanbaatar
Монгол улсын нуурын экосистем
Монгол улсын нуурын экосистем
Tegshee myagmar
Монгол орны хөнөөгдөж буй ургамлын төрөл зүйлүүд
Монгол орны хөнөөгдөж буй ургамлын төрөл зүйлүүд
BazartserenBoldgiv
Bio 8.byambaa92 zagasnii angi
Bio 8.byambaa92 zagasnii angi
byambka1
Bio 8.byambaa92 zagasnii angi
Bio 8.byambaa92 zagasnii angi
byambka1
цахим хичээл
цахим хичээл
d_nasaa79
цахим хичээл
цахим хичээл
d_nasaa79
МБАНХ-ны үйл ажиллагааны тайлан 2016
МБАНХ-ны үйл ажиллагааны тайлан 2016
GreengoldMongolia
Ашиглалт хамгаалал.
Ашиглалт хамгаалал.
М. Мөнхжавхлан
Зөгийн балны тухай
Зөгийн балны тухай
Gantulga Dashdondov
4 бие даалтын даалгавар
4 бие даалтын даалгавар
otgaa
отгонцэцэг
отгонцэцэг
otgaa
хэрэглэгдэхүүн 2
хэрэглэгдэхүүн 2
otgaa
хэрэглэгдэхүүн 1
хэрэглэгдэхүүн 1
otgaa
тууш тодруулан бичих эх 60 хуудас
тууш тодруулан бичих эх 60 хуудас
TsolmonEnkhtuul
монгол орны ан амьтан хэрэглэгдэхүүн
монгол орны ан амьтан хэрэглэгдэхүүн
gganchimeg
Монгол улсын нуурын экосистем
Монгол улсын нуурын экосистем
Tegshee myagmar
Монгол орны хөнөөгдөж буй ургамлын төрөл зүйлүүд
Монгол орны хөнөөгдөж буй ургамлын төрөл зүйлүүд
BazartserenBoldgiv
Bio 8.byambaa92 zagasnii angi
Bio 8.byambaa92 zagasnii angi
byambka1
Bio 8.byambaa92 zagasnii angi
Bio 8.byambaa92 zagasnii angi
byambka1
цахим хичээл
цахим хичээл
d_nasaa79
цахим хичээл
цахим хичээл
d_nasaa79
МБАНХ-ны үйл ажиллагааны тайлан 2016
МБАНХ-ны үйл ажиллагааны тайлан 2016
GreengoldMongolia
Ad

зөгий

  • 1. Зөгий /Балт зөгий/ ургамлын тоос, лав, эрдэс давсыг нааж цавуудан үүр барьж өндөглөн ураг төрлөө дагаж олон зуугаар сүрэглэн, хэсэг бүлээр амьдардаг. Бүл бүхэн эрэгчин, эмэгчин, ажилчин гэсэн гурван янзын зөгийнөөс бүрдэх бөгөөд тус тусдаа ажил үүргийн нарийн хуваарьтай байна.
  • 2. “Дэлхий дээр зөгий уствал 4 жилийн дараа хүн төрөлхтөн мөхнө” гэж А.Эйнштейн хэлсэн байдаг. Өнөөдрийн байдлаар зөгий бол дэлхий дээр бидний мэдэх амьт биетүүдээс эд эсийн хувирал буюу мутацад ордоггүй цорын ганц амьтан юм.
  • 3. Хатан зөгий Нэг бүлд ганцхан байдаг хатан зөгий нь бусдаас хэвлий арай бүдүүн гонзгор, далавч богинохон, хорт булчирхайгүй бөгөөд өндөглөх ашигтай хугацаа нь 2-3 жил, нийтдээ 3-5 жил насална. Ажилчин зөгий Бэлгийн бойжилт дутуу хөгжилтэй, эр зөгийтэй эвсэлдэх, үр төл гаргах чадвараа алдсан байдаг залууажилчин зөгий 810 сар амьдрахдаа сархиаг барих, авгалдай хүүхэлдэй тэжээхийн зэрэгцээ үүрийн доторх агаарын чийг дулаан хүйтнийг тогтмол байлгах, лав ялгаруулах, цуглуулах, гаднаас авч ирсэн балыг эврээж өтгөрүүлэх, бүлээ хамгаалах зэрэг бүх ажлыг гүйцэтгэнэ. Азарган зөгий Азарган зөгий нь бадируун бие, нийлмэл том нүд, бүдүүн толгойтой, хатгуур болон хорт булчирхайгүй, 2-3 сарын настай бөгөөд хатан зөгийд нэг л удаа удмаа үлдээдэг
  • 4.  Зөгий бол бал, лав, жилий, сүүнцэр, хор, тоосормог зэрэг хүний хоол хүнс, эмчилгээ сувилгаа, тэрчлэн үйлдвэр, хөдөө аж ахуй, сансрын техникт ч ач холбогдолтой бүтээгдэхүүн өгдөг ашигтай шавьж юм.
  • 5.  Зөгийн бал олон жил чанараа алддаггүй, хөгцөрч мууддаггүй гайхалтай ариутгагч шинж чанартай. Баланд 18 хувийн ус, 80 хувийн чихэрлэгийн зүйл байдгаас гадна цардуул, уураг, A, B, C витамин, янз бүрийн хорт бичил махбодыг устгагч зэрэг нийтдээ 100 гаруй төрлийн бодис агуулагдсан байдаг байна. Тиймээс зөгийн балыг хүнс тэжээлээс гадна биеийн байдлыг сайжруулах, тайвшруулах болох ханиад, хүүхдийн амны гэмтэл, түлэнхий, элдэв шарх зэрэг өвчин анагаахад ашигладаг.
  • 6.  Зөгийн аж ахуй нь хүн төрөлхтөн ашиг шимийг нь хүртэн ашиглаж ирсэн эртний аж ахуйн нэг юм. Олон төрөл зүйл зөгий байх боловч түүний дотроос бүл бүлээрээ нийгэмч маягийн зохион байгуулалттай амьдардаг балт зөгийг хүмүүс гаршуулж, арчилж өсгөн түүний бүтээгдэхүүнийг авч ашигласаар ирсэн. Балт зөгийг арчилж үржүүлж, бүтээгдэхүүнийг авч ашиглах чиглэлтэй үйлдвэрлэл явуулах аж ахуйн салбарыг зөгий аж ахуй гэж нэрлэж байна.
  • 7. Зөгийн аж ахуйг дараах чиглэлээр хөгжүүлдэг.  Зөгийн бүрэлдэхүүн, үүний дотор: бал, лав, тоосорхог, сүүнцэр, жилий, эмчилгээний хор, уурагт бодис зэргийг авч ашиглах  Жимс, жисгэнэ, хөдөө аж ахуйн таримал ургамлын тоос хүртээх, ургацыг нэмэгдүүлэх  Аж ахуйн өндөр ашиг шимтэй эх зөгий гаргах, бүлэнцэр бүрдүүлэн өсгөж, зөгий сонирхогч байгууллага, иргэдэд өгөх зорилгоор хөгжүүлж байна.
  • 8.  Монгол оронд зөгийн аж ахуй нь уламжлалт аж ахуй болон хөгжөөгүй боловч түүний бүтээгдэхүүнийг өнө эртнээс ашиглаж ирсэн баримт байдаг.1959 онд Монголын мэргэжилтэн Б.Жамц Буриадаас анх 20 бүл зөгийг Сэлэнгэ аймгийн Шаамарт авчирч нутагшуулснаар орчин үеийн зөгийн аж ахуйн суурийг тавьжээ.
  • 9.  Зөгийг жилийн дөрвөн улиралд тэжээл, усалгааг тохируулан арчлан малладаг. Хавартаа голын хөндийн бургас, яргуй, өрөл, монс, үхрийн нүд,улаалзгана зэрэг ургамалтай газраар, зундаа шимтэглээ, маалинга, хүцэнгэ, хошоонгор, гүзээлзгэнэ, төмөрдээ, гүүн хөх, туйпланцар зэрэг балт ургамал элбэгтэй нуга хөндий, ойн цоорхой газраар, намартаа үлд өвс, башир, бэр цэцэг зэрэг ургамалтай хээр талд оторлох нь тохиромжтой байдаг.
  • 10.    Зөгий цэцгийн тоос хүртээгч бөгөөд дэлхийн шавьжаар хүртдэг жимс, хүнсний ногооны тоос хүртэлтийн 80% нь зөгийгөөр дамжин явагддаг. Зөвхөн эмэгчин зөгий бал цуглуулдаг. / ажилладаг/ Нэг удаагийн аялалдаа зөгий 50-10 цэцэг дамждаг.
  • 11.  Зөгий олноороо үхэж байгаа нь гар утастай холбоотой гэнэ. Дохио дамжуулдаг болон хvлээн авдаг гар утас, тvvний антеннийн цахилгаан соронзон долгион нь зөгийний чиг баримтжаагаа олдог байгалийн механизмыг алдагдуулдагийг тогтоосон. Германы Ландаугийн их сургуулийн шинжээчдийн баримтыг тус сэтгvvл дурдсан байна. Ингэснээр vvрнээсээ ниссэн зөгий буцах замаа олж чаддаггvй ажээ.