![төрт улсууд [Autosaved]](https://cdn.slidesharecdn.com/ss_thumbnails/autosaved-131107231732-phpapp01-thumbnail.jpg?width=560&fit=bounds)
More Related Content
What's hot (20)
Similar to 1.ураг төрөл халиун (20)
More from Baterdene Tserendash (20)
1.ураг төрөл халиун
- 3. Археологи судалгааны асуудалОросын эрдэмтэн Н.М.Ядринцев Орхон голын хөндийгөөс эртний Түрэгийн ул уншигдах бичээст хөшөөг олж,Монгол гүрний нийслэл байсан Хар хорум хотын ор үлдэцийг үзэж, эрдэм шинжигээний тодорхойлолт бичсэнээр Монголын археологийн шинжлэл эхэлжээ.1921 онд Монгол Ард улсын Судар бичгийн хүрээлэн байгуулагдан улмаар түүхийн кабинет ажиллаж эхэжээ.Монголчуудаас анх археологийн малтага хийсэн хүн бол Хөдөөгийн Пэрлээ юм.
- 4. Хүн хаана үүссэн бэ?
- 6. Хүний үүсэлХүний үүслийн талаар олон таамаглал байдаг хэдий боловч судлөөчид үндсэн хоёр таамаглалыг дэвшүүлээд байгаа юм. Полицентризм буюу Хүн анх хэд хэдэн газар үүсч, улмаар бусад газар нутагт тархан суурьшсан хэмээн үздэг.Моноцентризм буюу хүн нэг газар үүсээд бусад газар нутагт тархсан хэмээн үздэг.
- 7. Хүн үүссэн өлгий нутгийн нэгэнд төв Азийг оруулдаг бөгөөд энэхүү үзэл санааг Осборн, Мэтью нар дэвшүүлсэн байна.
- 9. 25 орчим сая жилийн өмнөБайгалийн бэлэн зүйлсийг хоол тэжээлээ болгон ашигладагМодны сармагчин буюу Дриопитек
- 10. Рамапитек12 сая жилийн өмнөБайгалийн бэлэн зүйлсийг хоол тэжээлээ болгон ашигладагРамапитек
- 11. 3 сая жилийн өмнөБайгалийн бэлэн зүйлсийг хоол тэжээлээ болгон ашигладагАвстролопитек
- 12. 1 сая жилийн өмнөОрчин цагийн хүний байдалд шилжин, хөдөлмөрийн анхны багаж зэвсэг хийжээ.Homo habilis-чадамгай хүн
- 13. 800-100 мянган жилийн тэртээ амьдарч байсан.
- 14. Гавлын яс нь хавтгайдуу, дух нь налуу, эрүү нь дутуу, шүдний бүтэц нь орчин үийн хүнтэй ижилдүү болсон.
- 15. Тархины багтаамж нь 900-1200см3
- 16. Хоёр хөл дээрээ явдаг.
- 17. Хоёр гар нь хөдөлмөрийн эрхтэн болсон.
- 18. Хайрган чулуу , цахиурлаг чулуу зэргийг цохиж хугалах , хагалах, сэлтлэх зэргээр хугадас, хагадас, таргил, хянгар, шовх үлдэцүүд бэлтгэн багаж болгон хэрэглэдэг байсан.
- 19. Ан амьтдыг хамт олноороо өндөр өсгө, эрэг рүү шахан унагах, намагт оруулах зэрэг аргаар агнадаг байжээ. Homo erectus-босоо явагч хүн
- 21. Неандерталь хүн-100-40 мянган жилийн тэртээ амьдарч байсан.Авианы хэлтэй болсонДух нь жижиг налуу, хөмсөгний яс төвгөр, гарын сарвуу болхи, оюун ухаант хүний түвшинд хараахан хүрээгүй.Цахиурлаг чулууг цуулж 2 талаас нь ирлэн багаж хийнэ. Яс болон чулуун зэвтэй модон жад, дүүгүүр зэргийг хэрэглэнэ.Ангийн арьсаар нөмрөг хийж өмсдөг агуйн зэрэгцээ овоохой барьж суудаг.
- 22. Homo sapiens-оюун ухаант хүн40-50 мянган жилийн тэртээд хамаардаг.Хөмсөгний ясны товгор арилж, гавлын яс томорч, дух нь урагшаа төвийжээ.Хэл яриатай болсны дүнд эрүүний яс хүнийхтэй адил болжээ. Чулууг уртааш нь цуулж, сэлтлэн ирэлдэг шинэ аргатай болж, хутган ялтас зэрэг шинэ багаж хийжээ. Чулуун зэвтэй шиддэг жад хийснээр хөдөлмөрийн хуваарь өөрчлөгдөв.
- 24. 2. Чулуун зэвсгийн үе
- 25. Хуучин чулуун зэвсэг-Доод үе800000-100000 мянган жилийн тэртээд хамаарна. Доод палеолитийн үед:Баянхонгор аймгийн Баянлиг сумын Цагаан агуй , Мөн аймгийн Өлзийт сумын Нарийн гол, шинэжинст сумын Босго
- 26. Өмнөговь аймгийн Булган сумын цахиуртын хөндий
- 27. Ховд аймгийн Алтай сумын Баралгийн гол
- 28. Дунд говь аймгийн Гурван сайхан сумын Ярх уул, мөн аймгийн Хулд сумын төвийн дэргэд, Дэлгэрцогт сумын Ёроол говь
- 29. Дорноговь аймгийн Сайншандын орчим зэрэг газрууд хамаарна. Баян хангар аймгйн Өлзийт сум Нарийн гол Монгорл орны нутгаас олдсон доод палеолитийн хамгийн эртний дурсгал нь Баян хонгор аймгийн Өлзийт сумын нутаг Уран хайрхан уулын орчмын Нарийн голын хөндийгөөс олдсон бүлэг дурсгалууд юм. Эндээс Палеолитийн доод, дунд, дээд үеүдэд холбогдох 47 бууц, суурин илрүүлжээ. 12 нь доод палеолитийн үед холбогдоно. Үүний 4 нь дархны газар байжээ. Хамгийн сонирхолтой бөгөөд эртнийх нь “нарийн гол-17Б” бууц бөгөөд 800000 жилийн тэртээх гэж тогтоожээ.. Эндээс саарал ногоон өнгийн бүдүүн ширхэгтэй цахиурын төрлийн чулуугаар хийсэн, хүчтэй элэгдэлд орсон 212 чулуун эдлэлүүд олджээ.
- 30. Баянхонгор аймгийн Цагаан агуйДоод палеолитийн хамгийн том дурсгал юм.Их Богд уулаас баруун өмнө зүгт 40км, Баянлиг сумын төвөөс зүүн хойд зүгт 40 км зайтай оршдог.Агуйн үүд нь баруун өмнө зүгт харсан байрлалтай бөгөөд агуйн нийт талбайн урт 38м, үүдний өргөн нь 5,3м, гол хэсэгтээ 7,9м , үүдний өндөр гол хэсгээрээ 4,6м хэмжээтэй.
- 33. Цагаан агуйн эртний цаг агаарын өөрчлөлт
- 34. Дунд говь аймгийн Гурван сайхан сумын Ярх уул300000 жилийн өмнөх үд холбогдох чулуун зэвсгийн дарханы газар юм.12км урт, 8 км өргөн, ойролцоогоор 10000м2 талбай бүхий.Хагас хольцтой шаргал өнгийн чулуугаар хийсэн зэвсэг, гибэр үзүүр мэсэн зэвсгүүд, гурвалжин хэлбэрийн хатуу хутган цуулдас гэх мэт .Эдгээр зэвсгийг хийсэн арга барил болон бусад бүхий л шинжээрээ Өнөд Ази, Өмнөд Европ, Африкын хуучин зэвсгийн үеийн ашеллийн үед өргөн тархсан гилбэр ба үзүүр мэсэн зэвсгүүдтэй ижил байснаараа соёлын үнэт олдвор болжээ.
- 35. хуучин чулуун зэвсгийн дунд үе100000-40000 жилийн өмөнөх үе хамаарна.
- 36. Энэ үеийн дурсгалуудад Ховд аймгийн Баралгийн гол , Хойт Цэнхэрийн гол, Хархорум сумын Орхон голын сав, Баян хонгор аймгийн Богд сумын Их Богд уул зэрэг гзруудын дурсгал хамаарна.
- 37. Энгэ үед байгаль цаг уурт өөрчлөлт гарчээ. Энэ үед их мөстлөгүүд буюу эх газрын мөстлөгийн төгсгөл болсон.
- 38. Хүн төрөлотөн анх удаа экологийн хямралтай тулгарснаас ургамал амьтны аймаг болон хүний би махбодод өөрчлөлтүүд гарчээ.
- 39. Уул хадны нөмөр агуй, зэрэг газрыг орон сууцны зориулалтаар ашиглах болжээ. Ахуйн хүрээнд:Гал гарган ашиглаж, гөрөөсний арьсаар анхны хувцас хийн ашиглах болсон.
- 40. Палолитийн доод үеийн дурсгалууд:
- 41. 2.1.3. Палеолитийн дээд үе40000-12000 жилийн тэртээг хамрах бөгөөд энэ үед Хар хорум сумын Мойлтын ам, Туул голын сав газар, Булган аймгийн хутаг өндөр сумын нутаг Эгийн голын сав газар, Төв айгийн Жаргалант сумын нутаг Хар ямаат уул, Ховд аймгийн Манхан сумын төвөөс хойш 2 км хиртэй Ишгэн толгойн хадны зураг зэрэг дурсгалууд хамаарна.Энэ үд эмэгтэйчүүд нийгмийн амьдралд голлох үүрэг гүйцэтгэх болсноор тэднийг эрхэмлэх, эхийн талыг баримтлан овоглох болж эхийн эрхт ёсны үндсийг тавьжээ. Эхийн эрхт ёс гэдэг нь цусан төрлийн холбоотой бүлэг хүмүүс нэгдэн амьдардаг болжээ. Овгийн дотор эмэг эх, эхийн нөлөө өндөр , түүний үгийг ёсчилон хэрэгжүүлж эхээ шүтэх ёс үүсчээ
- 42. 2. Дунд чулуун зэвсгийн үе15000-8000жилийн өмөнөх үеийг хамарна. Энэ үед нарийхан урт хутган ялтас, дугираг иртэй хусуур болон чулуун шовх үлдэц хийх болсон байна.Хамгийн гол зэвсэг нь нум сум хэрэглэх болсон явдал онцгой ач холбогдолтой байв.12000 жилийн тэртээгээс зэрлэг амьтан гаршуулж гэрийн малтай болох эхлэл тавигджээ.Чойбалсан хотын эсрэг тал Хэрлэнгийн эрэгСэлэнгэ аймгийн ерөө голДорнод аймгийн Хэрээ уулӨмнө говь аймгийн Зүүн болон баруун Хайрхан уул
- 43. 3. Шинэ чулуун зэвсэг8000-3000 жилийн өмнөх ү е хамаарагдана.Энэ үед ан агнуур хялбаршиж, амьтан гаршуулах ажлыг эрэгтэйчууд хийх болсноор тэдний нийгмийн байр суурь өсөн нэмэгдэж байв.Илүү хурц ир, шовх үзүүртэй хутга, хусуур цоолтуур, сумны зэв хийж хэрэглэж байв. Мөн ццахиурлаг чулуу занар зэргийг нүхлэх, зүлгэх, билүүдэх зэрэг аргаар чулуун сүх ооль хийх болжээ. Будаа аялагч, нухуур, нүдүүр, загасны тор живүүлэгч зэрэг хөдөлмөрийн багаж зэвсэг хийжээ.
- 45. Зэвсэг:Энэ үе нь ан гөрөө хийх, ургамлын үндэс түүвэрлэхээс үйлдвэрлэх аж ахуй ба өөрөөр хэлбэл газар тариалан, мал аж ахуй эрхлэх ажилд шилжсэн явдал юм.Чулуун зэвсгийн хийц нарийсч, зууван хэлбэртэй зээрэнцэг маягийн эдлэл, сүх, ооль, цүүц зэрэг зэвсгийн зүйл шинээр нэмэгджээ.Чулуун эдлэл хийхэд гарсан гол онцлог нь чулууг сайтар зүлгэж билүүдэх, өнгөлөх, өрөмдөж цоолох аргыг сэдэж олсонд оршино.
- 47. Ахуйн хүрээнд гарсан ололт:Шавар ваар, сав бүтээн хийж хэрэгэх болсон явдал юм. Гол төлөв өндгөн ёроолтой, гол төлөв улбар шар гадаргуутай , гадаргуу нь нэлдээ сүлжмэл хээтэй байна.
- 48. Энэ үеийн дурсгалд: Баян-Өлгий аймгийн Сагсайн голын сав дагууд орших 12 суурин газар,Баянхонгор аймгийн Баянлиг сумын нутагт орших Зуухын, Өмнөговь аймгийн булган сумын Баянзаг, Сүхбаатар аймгийн Мөнххаан сумын нутагт орших Устай, БургастайДорнод аймгийн Тамсагбулагийн дурсгалуудыг төлөөлүүлэн авч үзэж болно.
- 49. Ахуй амьдралын аливаа хэрэгцээнд олон төрлийн эдлэлийг маш нарийн хийцтэй үйлдэх болжээ.Мөн чулуун зэвсгээс гадна ясан эдлэл өргөн хэрэглэж байжээ.Жнь: зуулга ир суулгасан ховилтой ховилгүй ясан хутга, сумны ба жадны зэв, төрөл бүрийн гоёл чимэглэлийн зүйл, оёдлын зүү зэргийг хийх болжээ.
- 50. Баянхонгор аймгийн Баянлиг сумын нутаг орших Зуух Шинэ чулуун зэвсгийн үеийн хэдэн зуун бууц сууринг илрүүлснээс хамгийн баялаг үнэт олдвортой нь Зуух юм. Уг олдвороос 8567 ширхэг чулуун зэвсгийн төрөл бүрийн дурсгалууд, 22 ширхэг амьдын яс, цөөн тооны цацагт хяруулын өндөгний хальс, шавар ваар, савны хагархай олджээ. Эдгээр чулуун зэвсгүүдийг улаан болон шар өнгийн хас, мана, цахиур, хайрга, элсэнцэр чулуугаар хийжээ.
- 52. Зуухын суурингаас олдсон нэгэн сонирхолтой олдвор бол байгалийн ямарваа нэгэн элэгдэлд ороогүй Монголын нутагт тааралдаж байгаагүй цагаан саарал өнгийн цахиурлаг чулуугаар хийсэн том хэмжээний жадны үзүүр юм.