2. DESKRIBAPENA Patata edo lursagarra barazki borobila da, azal marroixka eta mami horixka eta haritsua dituena. Solanazeoen familiako landare belarkara, 50 cm-rainokoa eta giza elikaduran erabiltzen diren tuberkuluak ematen dituena. Foliolo obalak dituzten hosto pinatuak, zimatan elkartuta dauden lore zuri edo moreak eta baia-motako fruitua ditu.
3. 8. milenioan, Espainiako konkistatzaileek Europara barneratu zuten patata, asko kostatu zitzaien patata hemengo dietan sartzea bere gai toxikoak zirela eta bere zati berdeetan.Tradizionalki oso elikagai ohikoa izan da Irlandan edo Galizian. Gaur egun, Arabako patata preziatua da geurean. Berrehun urte baino gehiago dira Euskal Herrian landatzen hasi zirela. Euskal Herriaren adiskideen elkarteak ekarri zuen 1772an, ez zuten Gaztelatik ekarri, Irlandatik baizik, han oso zabalduta baitzegoen. Gobernuak behartu zituen Arabako nekazariak patata landatzera. Irlandatarrek ezusteko handia hartu zuten mildiu-izurria izeneko patataren gaixotasuna sortu zenean Phytophthora infestans onddo baten ondorioz, patata-landareak herdoildu eta hil egiten ziren. Gaixotasun honen eraginez, Irlandan gosete izugarria igaro zen. PATATAREN HISTORIA
5. Patata hitza quechua terminotik dator. Printzipio batetan konkistadoreek patatari papa eta batata hitza eransten zioten. Papa hitza 1540. urtean lehendabiziz izan zen idatzia, eta batata patata esanaiarekin 1606. urtean erabiltzen hasi zen. Esaten da Espa単ian eta Espa単ia Berrian nahiago zen patata hitza erabili paparen ordez, papei( aita santua), ez ofenditzeko. Beste herrietan Canarietan izan ezik han papa deitzen zaio. ETIMOLOGIA Sailkapen zientifikoa Erreinua: Plantae Klasea:Magnoliopsida Ordena: Solanales Familia: Solanaceae Generoa: Solanum Espeziea:S. tuberosum
7. HAZIEN LABORANTZA Pataten laborantza lur ehunduetan hazten da. Lur hauetan bere nutriente eta nitratoen absorzio lortzen da sustraietatik punteraino. Absorzio honekin patatak indar eta nitrogenoa lortzen du, baina garbito ez geroz propietate hauek galtzen ditu.
8. LABORANTZA Lursailen prestaketa Neguro, nekazariek beren lurrak prestatzen dituzte. Lurra lantzen dute patatak hobeto hazteko. Lur ereitea martxoan eta apirila artean izatenda. Lur ereitea lur motaren arabera izaten da. Ereite lanak Patatak zulo txikietan landatzen dira, uzta errezagoa izateko. Zuloak nahiko handiak ez badira, patatak kanpo aldera haziko dira eta eguzkiarekin berdeak jarriko dira. Garapena Eguzkia eta hezetasuna eta lurreko sustantzia nutritiboak ondo garatzen dira landarean. Patatares landareak, etsai handi bat du: Phythophthora. Honek, pataren landarearen hostoei reagiten die. Uzta bilketa Pataten bilketa sustrailetikateratzeko makinekin egiten da. Makinak, berriro ere lurra bota egiten du eta patatak bertan geratzen dira. Biltegiratze lanak Biltegiratze lanak, patatak ondo garatzen direnean izaten dira. Patatak espezieak, ekaina eta uztaila artean garatzen dira. Patata hauek, zuzenean eramaten dira biltegira. Biltegiratzean, patatak aireatu egiten dituzte ondo mantentzeko eta ez usteltzeko.
10. Patata % 72tik 75ra bitarte, urez osatuta dago, %16tik 20ra bitarte fekula almidonaren itxuran. %2,0tik 2,5ra bitarte, substantzi nitrogenatutan, %0,15 lipidotan eta %1,0tik 1,8era bitarte fibra dietetika zelula bezala.Patataren beste osagai bat solalina da kantitate txikietan egiten da (0,2 mg/g tan baino gutxiago). Bainan 1mg/g arte gehitzen da. Naiz eta konzentrazio hauetako patata oso toksikoa den, baina zuritzeak eta tratamentu termikoak substantzia hau austea eragozten du, bainan hala ere, bere zapore mikatza ez da kentzen. PATATAREN KONPOSAKETA
12. Klimari, lurrari eta tradizioan oinarritutako laboreari esker, gaur egun, Arabako Patata goren-goreneko kalitatezko elikagaitzat hartzen du kontsumitzaileak. Eusko Label-Kalitateak, ezarri diren kalitate-azterketak gainditzen dituzten patata motak soilik babesten ditu. Ingurugiroarekiko errespetu osoz erein, hazi Janari azkarren kateen jokaldi nagusiak zerbitzu azkarra, ordutegi zabalak, prezio merkeak eta establezimendu sare itzela dira. Espainiako Hotel eta Jatetxeen Federazioaren arabera (FEHR), Estatuan badira horrelako ia 3.000 lokal, eta kopuru hori emendatuz doa. Baina haien arrakasta ez datza erosotasunean bakarrik: jan azkarrak, haiei buruzko iritzi ona izan edo ez, gure gustuak erakarri ditu, eta nutrizioaz den bezainbatean duen entzute txarra gorabehera, denok erori gara inoiz hanburgesa bat edo pizza zati bat jateko tentazioan. Elikatzeko ohituretan izandako aldaketen ondorioak nabaritu egiten dira: bi espainiarretik batek gehiegizko pisua du eta gaixotasun kardiobaskularrak, 2000. urtean %35eko hilkortasun tasarekin, Espainiako lehenengo heriotza kausa dira. PATATA MOTAK
14. Patata tuberkulo bat da, solan叩ceas familiakoa. Gaur egun, patata barietate asko dago, eta gehienengo herrialdeetan kultibatzen da. Patataren propietateak: *Energia asko aportatzen diguen alimentu bat da, gehien bat kirolariei. *Purean eginda edota egosita bene-benetako alimentu digestiboak dira *Potasioan faborezitu egiten du, gatzik gabe eta egosia badago. *Gordi単ik eta xehaturik badaude erredurak ez grabeak edo eguzkiak eginikoak badira mina gutsituko dizu, baita begietako boltsal Patataren Propietateak
15. Ameritar eran beteriko patatak . 4 pertsonentzako osagaiak: 2 patata handi (300-350 gr.) 150g tipul berde txikitua 140g tocino egosi eta txikitua 60g crema garratzaz 6 0g mantekila Gatza eta pimienta 250g gazta xehatua (mozzarela) Prestakuntza: 1. ur hotzean patatak garbito 2. patatak zilar paperean bildu. 3. 350尊 tan labean sartu suabea egon arte 4. zilar papera kendu eta erditik moztu
17. PATATAREN BESTE FUNTZIOAK Patatari hartzidura eginez gero bodka egin dezakegu. Deshidratazio eta izoztuta dagoenean, chu単o (zimurtua) izena sortzen da. Chu単oa (zimurtua) lehen pureak egiteko erabiltzen zen zeren eta produktua biguinagoa egoten zen. Matias Bodinok 1650. urtean jakin zuen patata jatean gorputzaren bolumena handitzen zitzaiola.
