�ݺ�ߣ

СУРГАН СУДЛАЛ
Багш Ж.Цэцэгмаа
Хүмүүнлэгийн ухааны магистр

СУРГАХУЙН ТҮҮХ
 XVI- XVII зуун. Славяны алдарт сурган хүмүүжүүлэгч Ян Амос
Коменский /1592-1670/ Сургуулийн систем, сургалтын агуулга, насны
үечлэл, байгальтай зохилдох хүмүүжлийн зарчмыг боловсруулсан
түүхэн гавьяатай.
Бүтээлүүд: “Агуу их дидактик”, “Эхийн сургууль”, “Бүх шинжлэх ухаан
ба хэлний нээлттэй хаалга”, “Мэдрэх хүртэгдэх юмсын зурагт ертөнц”,
“Хүмүүсийн үйл хэргийг засах ерөнхий зөвлөмж” 7 боть
-Сургуульд эрэгтэй, эмэгтэй, хөрөнгө чинээ, анги давхраа ялгалгүй авах
төрөлх хэлний сургууль байгуулж, бүх нийтийг заавал сургах ёстой.
-Хүн бие сэтгэл нь аль ч талаараа бүх талын хөгжилтэй байх ёстой.
-Хүмүүсийн үр нөлөөгөөр ямар ч хүүхдийг “хүн” болгож болно.

“Багшийн наад захын
үүрэг бол өөрийн биеэр
үлгэрлэх явдал мөн”.
“Сахилгагүй сургууль
бол усгүй тээрэмтэй адил”.
”Хүн өөрийгөө удирдан
жолоодох нь ёс суртахууны
хүмүүжлээр хэрэгжинэ.”
“Залуусыг удирдахдаа хөнгөн хийсвэр бус, зэмлэхдээ ёжтой бус,
шийтгэхдээ уур хилэнгүй хатуу чанга байх нь чухал”.
“Биеэ барьж тэвчээртэй байх нь юманд тогтуун хандаж, хэтрүүлэх
буюу дургүй хүргэхээс ангижруулна”.
“

Я.А.Коменский:
-Танин мэдэхүйн процесс ба сургалтын үндсэнд мэдрэн хүртэх
туршлага, үзүүлэн таниулах зарчмын онолын үндсийг
боловсруулсан.
“Сургалт нь юмсын тухай яриа, тайлбараар бус, түүнийг
ажиглах үйл ажиллагаанаас эхлэх ёстой”.
-Хоосон цээжлүүлэхийн эсрэг ухамсарлуулан сургаж,
материалыг бат бэх гүнзгий эзэмшүүлэх хялбар дөхмийн аргыг
дэвшүүлсэн.
-Сургалтыг системтэй, зохион байгуулалттай, тодорхой дэс
дараалалтай явуулах шаардлагыг тавьсан.

Жон Локк
/Англи, XVII зуун/
“Хүмүүжлийн зорилго нь энгийн хүнийг
хүмүүжүүлэх бус өөрийн үйл хэргээ алсын хараатай,
ухаалаг хөтлөн явуулж чадах “жентельмен”-ийг
хүмүүжүүлэх явдал юм”.
“Эрүүл энх байх явдал бол бидний үйл хэрэг, энх
амгалан байхын үндэс мөн”.
“Ширүүн үг албадлагаар сайн үр дүнд хүрч
чадахгүй, харин тохиолдлын чанартай мэт, хүүхдэд
мартсан зүйлийг нь сануулж байгаа юм шиг эелдэг
зөөлөн үг зохих үр дүнд хүргэнэ”.
“Хүмүүжлийн процессыг зөв чиглүүлэхийн тулд
хүүхдийн хувийн онцлогийг анхааралтай судалж,
хүүхдэд сэжиглэгдэхгүй ажиглаж, түүнд ноёлогдож
байгаа шунал, сонирхлыг илрүүлснээр тохирсон
аргыг хэрэглэж чадна”.

 Жан-Жак Руссо / Франц XVIII зуун/
Хүмүүжилд идэвхтэй арга барилыг хэрэглэж, хүүхдийн насны
онцлогыг харгалзах, хөдөлмөрийн хүмүүжил сургалтыг
амьдралтай холбохыг чухалчилсан.
Хүүхдийг хувь хүнийх нь хувьд хүндэтгэх, тэдний хүсэл
сонирхлыг харгалзахыг шаардаж байв.
Мөн тэрээр албадлагыг хүмүүжлийн арга биш гэж үзэж байсан.
“Өөрийн хөдөлмөрөөр амьдрагч бол жинхэнэ чөлөөт хүн
мөн. Өөрийн эрх чөлөөг үнэлдэг хүн хөдөлмөр дээр үндэслэгдсэн
бусдыг эрх чөлөөг хүндэтгэж чадна”.
“Хүмүүжил нь байгаль, орчны хүмүүс, эд юмс гэсэн гурван
хүчин зүйлийн чиглэлээр харилцан зохилдолгоотой явагдвал
зөв болно”.

 Иоганн Гербарт:
Хүмүүжлийн зорилго:
1. Боломжтой /хэзээ нэгэн цагт тодорхой мэдлэг олж авах/
2. Зайлшгүй /хүн аль ч салбарт үйл ажиллагаа явуулах үедээ хэрэгтэй зүйлдээ хүрч чадах/”
Хүмүүжил:
1. Жолоодлого
2. Сургалт
3. ёс суртахууны хүмүүжил
Хүний сонирхол:
 Туршлага дээр тулгуурласан сонирхол
 Тааламжит сэтгэгдэлд тулгуурласан сонирхол
 Нийгмийн сонирхол
 Шашин шүтэх сонирхол
 Гоо зүйн сонирхол
 Техник мэдэх сонирхол

Сургалт :
1. Тодруулах
2. 2. Холбоо тогтоох
3. 3. Системчлэх
4. 4. Арга барил олох гэсэн хүүхдийн сэтгэцийн хөгжлийн зүй тогтолд тохирсон тодорхой
дөрвөн үе шаттай явагдана.
Ёс суртахууны хүмүүжлийн арга нь
 Сурагчийг зан суртахууны тодорхой хэм хэмжээнд барьж тогтоох
 Сайн муу үйл явдлыг ялгаварлан харуулах
 Биеэ авч явах хууль дүрмийг тогтоож өгөх
 Үнэн шударга зүйлд эргэлзэхгүй болгох
 Хүүхдийн сэтгэл санааг тодорхой чиглэлээр удирдан жолоодох
 Хүүхдийн аливаа дутагдлыг цаг тухайд нь засч залруулахад чиглэгдэнэ.
“Сурган хүмүүжүүлэгч хүн гүн ухааны талаар өргөн мэдлэгтэй байхаас гадна СХУ-ны
онолын мэдлэгийг өдөр тутмынхаа үйл ажиллагаанд бүтээлчээр хэрэглэж чаддаг байх
ёстой”.
“Сургалт хэт хүнд буюу хөнгөн байж болохгүй. Үзэж өнгөрснийг мартахгүй байх
нөхцөлийг бүх талаар хангах нь чухал”.

 Германы нэрт сурган хүмүүжүүлэгч Адольф Дистервег /1790-1866/
-Сургуулийн үндсэн зорилго бол шударга энэрэнгүй ёсыг хүндэтгэгч ухамсартай
иргэдийг хүмүүжүүлэх явдал юм.
-Багш бол хүүхдийн анхаарал, ой, сэтгэхүйг нарийн судалж, хүмүүжлийн ажиллагааг
түүн дээр тулгуурлан зохион байгуулах ёстой.
-Хичээлийн материаллыг гүн гүнзгий ойлгуулахын тулд сурагчдаар гол утга санааг
логик сэтгэхүйн дарааллаар зөв ярихыг шаардах хэрэгтэй.
-Сургалтын явцад хүүхдийн оюун санааны хүч чадлыг хөгжүүлээд зогсохгүй түүний
зориг, сэтгэлийн хөдөлгөөн, биеэ авч явах зэрэг хувийн чанарыг төлөвшүүлнэ.
-Багшийн хэрэглэж байгаа сургалтын арга үр дүнтэй болж чадаж буй эсэх нь сурагчийн
оюун ухааны хүчийг дайчилж чадаж байгаа эсэхээс хамаарна.
-Асуулт хариултын арга нь оюун ухааны ажиллагааг сэргээн идэвхжүүлж, эрж хайх,
зэрэгцүүлж харьцуулах, хэмжих, эргэцүүлэн бодох боломж олгоно.
-Муу багш үнэн бодит зүйлийн тухай мэдээлэл өгнө, сайн багш бол түүнийг өөрөөр нь
эрж хайж олуулна.
-Шударга хатуу шаардлага тавьж чаддаг багш сурагчдын дунд нэр хүнд олж, сургалт,
хүмүүжлийн ажиллагаа нь амжилтад хүрнэ.

БИЕ ДААСАН АЖИЛ
 К.Маркс, Ф.Энгельс нарын бие хүний оюун ухааны хөгжил, төлөвшлийн тухай үзэл
санаа
 Клара Цеткиний сурган хүмүүжүүлэх үзэл санаа
 А.Н.Радищевын сурган хүмүүжүүлэх үзэл санаа
 Н.И.Новиковын сурган хүмүүжүүлэх үзэл санаа
 В.Г.Белинскийн сурган хүмүүжүүлэх үзэл санаа
 А.И.Герцений сурган хүмүүжүүлэх үзэл санаа
 Н.Г.Чернышевский, Н.А.Добролюбов нарын сурган хүмүүжүүлэх үзэл санаа
 К.Д.Ушинскийн сурган хүмүүжүүлэх үзэл санаа
 Л.Н.Толстойн сурган хүмүүжүүлэх үзэл санаа
 В.И.Лениний коммунист хүмүүжил ба боловсролын тухай сургаал
 Н.К.Крупскаягийн сурган хүмүүжүүлэх онол
 А.С.Макаренкогийн сурган хүмүүжүүлэх үзэл санаа

�ݺ�ߣ

Сурган хүмүүжүүлэх ухаан-2

Recommended

More Related Content

What's hot (20)

Viewers also liked (20)

Similar to Сурган хүмүүжүүлэх ухаан-2 (20)

More from E-Gazarchin Online University (20)

Сурган хүмүүжүүлэх ухаан-2