![9 12 Biyoloji Programi Yakla脹M [1]](https://cdn.slidesharecdn.com/ss_thumbnails/9-12biyolojiprogramiyaklam1-100216123830-phpapp01-thumbnail.jpg?width=560&fit=bounds)
More Related Content
What's hot (20)
Viewers also liked (20)
Similar to 2000 Li Yillarin Bilimi Biyoloji (20)
More from Ali 聴hsan KIRTA (13)
2000 Li Yillarin Bilimi Biyoloji
- 1. 2000L聴 YILLARIN B聴L聴M聴 B聴YOLOJ聴 I. B聴YOLOJ聴N聴N NEM聴: evre sorunlar脹, biyoteknolojik 巽al脹malar, biyolojik 脹slah y旦ntemleri ve t脹p alan脹ndaki gelimeler biyolojinin 旦nemini art脹ran temel unsurlard脹r. Canl脹lar脹n genetik yap脹lar脹nda biyoteknolojik y旦ntemlerle istenilen deiiklikler yap脹labilmektedir. Biyoteknoloji y旦ntemleri , molek端ler biyoloji ve genetik m端hendislii alanlar脹nda kullan脹l脹r. Genetik M端hendisleri bu y旦ntemle ( Rekombinant DNA Teknii ) bir h端creden al脹nan bir geni baka bir h端creye yerletirerek daha 旦nce hi巽 bulunmayan gen bileimlerini 端retebilmektedirler. H端crelerden biri bitki dieri hayvan veya bir mikroorganizma olabilmektedir.Rekombinant DNA (Yeni Gen Bileimine sahip DNA) teknii ile bakterilere 聴ns端lin hormonu, 聴nterferon ve b端y端me hormonu sentezlettirilebilmektedir.
- 2. d ) B聴L聴M ADAMI PHEC聴D聴R: S旦ylenen ve yaz脹lan her eyi olduu gibi kabul etmez. Akl脹n s端zgecinden ge巽irerek deerlendirir. Otoritenin de yan脹labileceini d端端n端r. e) B聴L聴M ADAMI T聴T聴ZD聴R: Bulduu sonu巽lar脹 tekrar tekrar g旦zden ge巽irir.Titiz davranmayan arat脹rmac脹lar脹n bulduklar脹 sonu巽lara ve bilgilere g端venilmez f) B聴L聴M ADAMI ZAMANINI VER聴ML聴 KULLANIR : Bo zaman脹 巽ok azd脹r. S端rekli arat脹rma durununda olduundan zaman脹n脹 iyi kullanan insand脹r. g) B聴L聴M ADAMI DNEN VE YEN聴 F聴K聴RLER RETEN 聴NSANDIR : Var olan problemler i巽in 巽旦z端mler 端retir. Gelecekte oluabilecek problemlerin 巽旦z端m端ne y旦nelik fikirler gelitirir. h) B聴L聴M ADAMI D聴ER B聴L聴M ADAMLARI 聴LE 聴 B聴RL聴聴 YAPAB聴L聴R : Baz脹 problemlerin 巽旦z端m端 bir insan 旦mr端ne s脹mayacak kadar genitir. Bilim adam脹 bu t端r problemleri baka bilim adamlar脹 ile ibirlii yaparak 巽旦zer.rnein 聴nsan Genomu Projesi b端t端n d端nyada ki bilim adamlar脹n脹n ibirlii ile 2015 y脹l脹nda bitirilmesi hedeflenmektedir. Bu proje insan kromozomlar脹nda bulunan b端t端n genlerin tespit edilmesini i巽ermektedir. Sonu巽lan脹rsa bata kanser olmak 端zere, kal脹tsal hastal脹klar脹n tedavisi m端mk端n hale gelecektir.
- 3. A III.B聴L聴MSEL YNTEM D端端nmeyi ve Arat脹rmay脹 renme Bilim 巽al脹malar脹 ile uraan kiiye B聴L聴M ADAMI denir. al脹malar脹nda bilimsel y旦ntemi kullan脹r. Bilimsel y旦ntem ,insan 脹n d端端nme yeteneini kullanarak g旦zlenen olaylar脹n a巽脹klamas脹n脹 yapmak i巽in izledii yoldur. Bilimsel y旦ntemle yap脹lan arat脹rmalara, inceleme ve ura脹lara B聴L聴MSEL ALIMA denir. Bilim 巽al脹mas脹nda ilk ad脹m g旦zlemdir. GZLEM: Bir olay脹n dikkatli ve planl脹 bir ekilde incelenmesidir. 聴kiye ayr脹l脹r. a) N聴TEL GZLEM: Herhangi bir doa olay脹n脹n bir 旦l巽端 arac脹 yard脹m脹 olmaks脹z脹n daorudan doruya duyu organlar脹 arc脹l脹脹yla g旦zlenmesidir .
- 4. rnein; tatl脹 sularda yaayan bir h端crelilerden terliksi hayvan脹n mikroskop alt脹ndaki hareketinin g旦zlenmesi nitel g旦zlemdir. Deney t端p端nde ger巽ekleen bir reaksiyonda renk deiikliinin meydana gelmesi de bir nitel g旦zlemdir . b) N聴CEL GZLEM: Bir 旦l巽端 arac脹 kullan脹larak yap脹lan ve sonu巽lar脹 say脹sal olarak ifade edilen g旦zlem 巽eididir. rnein bir bitkinin g端nl端k b端y端me miktar脹n脹n cetvelle 旦l巽端lmesi, 5 mm 3 k端lt端r ortam脹nda yaayan terliksi hayvan say脹s脹n脹 belirlemek, 1 mm 3 insan kan脹ndaki alyuvar akyuvar say脹s脹n脹n belirlenmesi nicel g旦zleme 旦rnektir. NOT: Bilim 巽al脹mas脹nda daha ge巽erli olan g旦zlemler nicel g旦zlemlerdir. 端nk端, say脹sal deerler ifade ettiinden kesinlik ta脹r.
- 5. Bilimde bir problemin 巽旦z端m端nde ge巽erli sonu巽lara ula脹lmas脹 i巽in bilimsel y旦ntem basamaklar脹 aa脹da verilen s脹raya g旦re izlenmelidir. A.PROBLEM聴N BEL聴RLENMES聴 B.VER聴LER聴N TOPLANMASI C.ZM YOLLARININ ARATIRILMASI ( H聴POTEZ聴N ORTAYA KONMASI) D.DENEYLER聴N KURULMASI VE KONTROL E.GZLEMLER聴N ELDE ED聴LMES聴 VE LMLER聴N ALINMASI F.BULGULARIN DEERLEND聴R聴LMES聴 VE SONU IKARMA G.TEOR聴 H.KANUN
- 6. A.PROBLEM聴N BEL聴RLENMES聴: Bilim adam脹n脹n merak 旦zelliinden dolay脹 kar脹lat脹脹 olaylarla ilgili olarak Neden? , Ni巽in? ve Nas脹l? gibi sorular sorar.rnein; G端r端lt端n端n insanlar 端zerindeki etkisi nedir? , evre kirliliinin canl脹lar 端zerindeki etkisi nedir? gibi 旦rnekleri verebiliriz. B旦ylece ilgi, merak ve dikkatli g旦zlemler sonucunda bilimsel problemler ortaya 巽脹kar. Bu durum bilimsel 巽al脹maya balaman脹n 旦n art脹d脹r. Biz de bir problemi belirleyip bilimsel y旦ntem basamaklar脹n脹 uygulayarak 巽旦zmeye 巽al脹al脹m. S旦z gelimi problemimiz: DEN聴ZLER聴M聴ZDE BALIKLARIN AZALMASINA NEDN OLAN FAKTRLER NELERD聴R? eklinde olsun.
- 7. B.VER聴LER聴N TOPLANMASI: Problemi a巽脹k olarak ortaya koyduktan sonra problemin 巽旦z端m yolunu arat脹rmak i巽in problemle ilgili veriler toplan脹r. VER聴: Bir problemin 巽旦z端m端 i巽in kullan脹lan bilgilerdir.Bu bilgiler , bilim adam脹n脹n kendi g旦zlem ve 巽al脹malar脹n脹n sonucu olabilecei gibi 旦nceki arat脹rmac脹lar脹n 巽al脹malar脹ndan da elde edilmi olabilir. Yukar脹da tespit ettiimiz problem ile igili verileri aa脹daki gibi s脹ralayabiliriz: a) Sanayi kurulular脹ndan at脹lan at脹k maddelerin ya da evsel at脹klar脹n 巽ok olduu yerlerde daha az bal脹k g旦r端lmektedir b) Buralardaki bal脹k 旦l端mleri artmaktad脹r. c) Kirli sular脹 oksijen tutma kapasitesi d端端kt端r gibi veriler toplan脹r.
- 8. C.H聴POTEZ聴N ORTAYA KONMASI: Bilim adam脹 yukar脹da toplad脹脹 veriler aras脹nda iliki kurup probleme ge巽ici bir 巽旦z端m yolu bulur. Arat脹rmac脹 veya bilim adam脹n脹n kendi g旦r端lerini de ifade eden ge巽ici 巽旦z端m yoluna H聴POTEZ ( VARSAYIM ) denir. 聴yi bir hipotezin 旦zellikleri aa脹da belirtildii gibi olmal脹d脹r: a) Eldeki b端t端n verileri deerlendirmelidir b) Yeni dorular脹n bulunmas脹nda yol g旦sterici olmal脹d脹r. c) Problemin 巽旦z端m端ne katk脹da bulunmal脹d脹r. Bir problem i巽in deiik hipotezler ortaya at脹labilir.Deney ve g旦zlemler bu hipotezlerden birini dorulayabilir.Dorulanm脹 olan hipotezler daha g端venilir bilgilerdir.
- 9. Yukar脹da problemimizle ilgili veriler dikkate al脹narak kurulan H聴POTEZ 旦yle ifade edilebilir. H聴POTEZ: SANAY聴 ATIKLARI VE EVSEL ATIKLAR DEN聴ZLER聴M聴ZDE BALIKLARIN AZLMASINA NEDEN OLMAKTADIR. Hipotezin kontroll端 deneylerle denenmesinden 旦nce ak脹l y端r端tme yoluyla sonu巽lar 巽脹kar脹l脹r. Hipotezden ak脹l y端r端tme ile 巽脹kar脹lan sonu巽lara TAHM聴N denir. Bilimsel 巽al脹mada zaman kayb脹n脹 旦nleyerek arat脹rmalar脹 kolaylat脹r脹r.Tahminler: Eer.ise..d脹r eklinde ifade edilen c端mlelerden oluur.
- 10. Hipotezimize g旦re u tahminlerde bulunulabilir: Eer hipotezim doru ise at脹k maddeler bal脹k yumurtalar脹n脹 bozarak bal脹k say脹s脹n脹n azalmas脹na neden olmal脹d脹r. b) Eer hipotezim doru ise at脹k maddeler bal脹k embriyolar脹nda bozukluklar yaparak embriyo geliimini engellemelidir. c) Eer hipotezim doru ise at脹k maddeler suyun oksijen tutma kapasitesini azaltarak bal脹k 旦l端mlerine neden olmal脹d脹r. d) Eer hipotezim doru ise at脹klar i巽inde bulunan zehirli maddeler bal脹k 旦l端mlerine neden olmal脹d脹r
- 11. D. DENEYLER聴N KURULMASI VE KONTROL Tahminlerden sonra arat脹rmac脹 旦zellikle kontroll端 deneylerle hipotezi test eder. Belirli bir amaca g旦re artlardan biri ya da birka巽脹 kontrol alt脹na al脹narak yap脹lan g旦zlemlere DENEY denir. Deneyler denetlenebilir artlarda yap脹l脹r. Kontroll端 bir deneyde en az iki grup oluturulur. Kontrol grubu ve Deney grubu olmak 端zere.Deney grubundan elde edilen sonu巽lar kontrol grubu ile kar脹lat脹r脹l脹r.Her iki grupta arat脹r脹lan fakt旦r hari巽 dier b端t端n fakt旦rler sabit tutulur. Sadece deney grubunda incelenen fakt旦r deitirilir. rnek problemimiz i巽in yap脹lan tahminlere dayal脹 olarak u ekilde kontroll端 bir deney yap脹labilir.Laboratuar ortam脹nda eit b端y端kl端kte olan iki akvaryum al脹n脹r. Birisi kontrol ,dieri deney grubu olmak 端zere isimlendirilir. Kontrol grubuna at脹k su i巽ermeyen yani temiz deniz suyu konulur,kontrol grubu ile eit miktarda olmak 端zere deney grubuna ise sanayi at脹klar脹 i巽eren kirli su konulur. Her iki gruba ayn脹 say脹da ve ayn脹 t端r olmak 端zere deniz bal脹脹 konulur. Dier artlar eit tutulur.rnein, her iki ortamdaki bal脹klara eit miktarda ayn脹 besin verilir, ortam s脹cakl脹klar脹 ayn脹 tutulur. Bu deneyde tek deiken Temiz su ile at脹k sudur.
- 12. *10 Bal脹k ( Ayn脹 t端r) *Sanayi At脹klar脹 i巽eren deniz suyu *Eit miktarda ayn脹 g端nl端k besin *ortam s脹cakl脹脹 sabit * 10 Bal脹k ( Ayn脹 t端r) *Temiz deniz suyu Eit miktarda ayn脹 g端nl端k besin Ortam s脹cakl脹脹 sabit kontrolle ayn脹 KONTROL GRUBU DENEY GRUBU D.GZLEMLER聴N ELDE ED聴LMES聴 VE LMLER聴N ALINMASI Deney s脹ras脹nda g旦zlemler yap脹l脹r ve 旦l巽端mler al脹n脹r.Duyu organlar脹n脹n yeterli olduu durumlarda nitel, yeterli olmad脹脹 durumlarda nicel g旦zlemler yap脹l脹r.Kesin sonuca ulaabilmek i巽in nicel g旦zlemler tercih edilmelidir.
- 13. S旦zgelimi , at脹k maddelerin bal脹k say脹s脹ndaki azalmaya neden olup olmad脹脹n脹 g旦stermek i巽in: * Her iki grubun bal脹k 旦l端m oran脹 belirlenir ve %ye 巽evrilir. *Bal脹k yumurtalar脹 ile bal脹k embriyolar脹n脹n sal脹kl脹 ve sal脹ks脹z olanlar脹n脹n say脹s脹 ayr脹 ayr脹 saptan脹r. *Sulardaki oksijen tutma kapasitesi 旦l巽端l端r. Elde edilen bu bulgular tablo ve grafik haline 巽evrilerek sonuca ula脹l脹r.Sonu巽 ya hipotezi destekler ya da 巽端r端t端r. Deney grubundaki sonu巽lar脹n kontrole g旦re olumsuz olmas脹 hipotezin desteklendiini g旦sterir. 聴ki grup aras脹nda belirli bir fark脹n olmamas脹 durumunda ise hipotez 巽端r端m端 olur. Hipotez terk edilip baa d旦n端l端r yeni bir hipotez kurulur.
- 14. E.BULGULARIN DEERLEND聴R聴LMES聴 VE SONU IKARMA Kontroll端 deney sonucunda al脹nan 旦l巽端mler sonucunda elde edilen bulgular tablo ve grafikler haline 巽evrilir. Sonra bu grafik tablolar yorumlanarak sonuca ula脹l脹r. Mesela Kontrol grubunda 1 bal脹k 旦lm端 deney grubunda ise 10 bal脹ktan 9 旦lm端 olduu bulgusu elde edilmi olsun buna g旦re tablo ve grafik aa脹daki gibi olur.Bu bulgu hipotezimizi destekler ger巽ekten Sanayi at脹klar脹 ile evsel at脹klar denizlerimizde bal脹klar脹n azalmas脹na neden olmaktad脹r hipotezini dorulamaktad脹r. Dier bulgularda bu ekilde bir farkl脹l脹kla 巽脹karsa onlarda ayn脹 ekilde tablo ve grafie 巽evrilir hipotezimiz k旦kleerek TEOR聴 haline gelir.
- 15. Yap脹lan kontroll端 deneyden elde edilen bulgulara g旦re bal脹k 旦l端m oran脹n脹 g旦steren tablo ve grafik 90% DENEY 10% KONTROL Bal脹k 旦l端m oran脹 Gruplar
- 16. F.TEOR聴: Yap脹lan kontroll端 deneyler hipotezi destekliyorsa teori halini al脹r. K旦klemi hipotezlere TEOR聴 denir. K脹saca , s端rekli olarak kan脹tlarla desteklenebilen hipotezlere denir. Her hipotez teoriye d旦n端meyebilir ancak her teori bir hipotez aamas脹ndan ge巽er. Teoriler kesinlik ta脹mazlar, zamanla deiebilir veya 巽端r端t端lebilirler. G.KANUN: Teoriler evrensel bir ger巽ek halini alm脹sa kanun haline gelir.B端t端n d端nyada kabul g旦r端r. Kesinlik ta脹r. 端r端t端lemezler. rnein; Mendel kanunlar脹, Yer巽ekimi kanunu, Newton kanunlar脹, Arimet kanunu gibi.
- 17. PROBLEM聴N TESB聴T聴 GZLEMLER聴N YAPILMASI KABUL Hipotez g旦zlem ve deneylerle dorulan脹yorsa TEOR聴 olur. TERK Hipotez g旦zlem ve deneylerle dorulanmam脹sa terk edilir VER聴LER聴N TOPLANMASI TAHM聴NLERDE BULUNMA H聴POTEZ聴N KURULMASI Teori evrensel bir ge巽erlilie sahipse KANUN haline gelir. Yeni bir hipotez haz脹rlan脹r KONTROLL DENEYLER
Editor's Notes
- #2: CANLILARDAK聴 聴NORGAN聴K B聴LE聴KLER A- SU *SUYUN ZELL聴KLER聴: a) Su en iyi 巽旦z端c端d端r ( Polat ve iyonik yap脹l脹 bileikler i巽in.)