More Related Content
What's hot (20)
Viewers also liked (20)
![9 12 Biyoloji Programi YaklaşıM [1]](https://cdn.slidesharecdn.com/ss_thumbnails/9-12biyolojiprogramiyaklam1-100216123830-phpapp01-thumbnail.jpg?width=560&fit=bounds)
Similar to Hayvanlarda Taşıma ve ¶Ù´Ç±ô²¹ÅŸÄ±³¾ (20)
More from Ali Ä°hsan KIRTAÅž (14)
Hayvanlarda Taşıma ve ¶Ù´Ç±ô²¹ÅŸÄ±³¾
- 1. HAYVANLARDA TAÅžIMA VE ¶Ù°¿³¢´¡½¢±õ²Ñ
- 2. ¶Ù´Ç±ô²¹ÅŸÄ±³¾ sistemi genel olarak kalp, damarlar ve taşıma sıvısından oluÅŸur. Hayvanların birçoÄŸunda kan dolaşımının dışında lenf dolaşımı da bulunur. ¶Ù´Ç±ô²¹ÅŸÄ±³¾ sisteminin genel olarak görevlerinden bazıları ÅŸunlardır; Canlılığın devamı için gerekli olan besin ve oksijenin hücrelere ulaÅŸtırmak. Hücrelerde metabolizma sonucu oluÅŸan CO 2, üre ve amonyak gibi atık maddeleri boÅŸaltım organlarına taşımak Vücutta oluÅŸan ısının vücudun her tarafına eÅŸit olarak dağıtılmasına yardımcı olmak Salgılanan hormonların hedef organlara taşımak. Vücudun savunma sistemine yardımcı olmak.
- 3. Hayvanlarda yapı ve görev bakımından iki çeşit dolaşım sistemi görülür. Açık dolaşım sistemi : Derisidikenliler,eklembacaklılar, yumuşakçalar, midye, yengeç gibi omurgasız canlılarda görülür. Gelişmiş bir kalp bulunmaz fakat bazı damarlar kuvvetli kasılıp gevşeyerek kalp görevi görebilir.
- 4. Kalp tarafından pompalanan kan doğrudan vücut boşluklarına (sinüs) dökülür. Hücreler ile kan arasındaki madde alış verişi vücut boşluklarında gerçekleşir. Artık maddelerle kirlenen kan daha sonra kısa damarlar ile kalbe geri gider. Açık dolaşım sisteminde vücut boşluklarına ileten atardamar dışında Kılcal damar ve toplardamar yoktur.
- 5. Açık dolaşım sisteminde kanın akış hareketi oldukça yavaştır. Çünkü gerçek kalp yok ve kan boşluklara dağılır. Kan akış hareketi yavaş olduğu için hücrelere yeterli oksijenin iletilememesine neden olur. Bu nedenle Açık dolaşım sistemi görülen canlıların kanında O 2 , CO 2 ve bu gazları taşıyan hemoglobin bulunmaz. Dolaysıyla eklembacaklılardan böceklerde ve örümcek gibi canlılarda O 2 ve CO 2 taşınımı trake solunum sistemiyle sağlanır. Bu özellik sadece trake solunum yapan canlılarda görülür. Diğer açık dolaşım sistemi görülen canlıların kanlarında taşıyıcı pigment bulunur. Açık dolaşım sisteminde kan genellikle besin ve artık madde taşıması görevini yapar. Açık dolaşım sistemi madde ve enerji ihtiyacı az olan canlılara özgüdür.
- 6. Kapalı dolaşım sistemi: Omurgasızlardan halkalı solucanlarda ve omurgalıların tamamında görülür. Gelişmiş kalp ve damarlardan oluşur ve kan kapalı bir sistem içinde dolaşır. Kalp tarafından pompalanan kan atar damarlar ile kılcal damarlara dağılır. Hücreler ile kan arasındaki madde ve O 2 , CO 2 alışverişi kılcal damarlar tarafından gerçekleştirilir. Kılcal damarlarda atık maddelerle oluşan kirli kan toplardamara geçer, toplardamarlarla kan kalbe geri döner Kapalı dolaşım sisteminde kan, kalp–atardamarlar–kılcal damrlar–toplardamarlar sisteminden dışarı çıkmaz.
- 7. Kapalı dolaşım sisteminde kan akış hareketi oldukça hızlıdır. Nedeni kanın damar dışına çıkmaması ve kalbin yaptığı basınçtan dolayıdır. Kanın akış hareketi hızlı olduğu için hücrelere yeterli oksijenin iletilmesine neden olur. Bu nedenle Kapalı dolaşım sistemi görülen canlıların kanında O 2 , CO 2 ve bu gazları taşıyan hemoglobin bulunur. Kapalı dolaşım sisteminde kan besin, artık madde, O 2 ve CO2 taşım görevini yapar. Canlılarda tam kapalı dolaşım sistemi ilk halkalı solucanlarda görülür.
- 8. OMURGASIZLARDA ¶Ù°¿³¢´¡½¢±õ²Ñ SÄ°STEMÄ° Süngerlerde, sölenterlerde, hydra gibi omurgasız canlılarda özelleÅŸmiÅŸ dolaşım sistemi yoktur. Hidrada; hücreler dış ortamla sıkı bir ÅŸekilde iliÅŸki içindedir. Gerekli maddeler difüzyon yoluyla hücrelere geçer ve atık maddeler aynı yolla dış ortama verilir.
- 9. Yuvarlak solucanlarda; ( planarya, tenyalar, karaciğer kelebeği) vücut kütükula ile örtülüdür. Kütikulanın altında sırasıyla epitelyum doku ve kas dokusu yer alır. En içte vücut boyunca uzanan sindirim sistemi vardır. Sindirim sistemi ile kas dokusu arasında içi sıvı ile dolu olan bir boşluk bulunur. Bu sıvı vücutta maddelerin taşınması için ortam oluşturur. Sindirim sisteminden besin maddeleri difüzyonla sıvıya geçer. Deriden de oksijen difüzyonla sıvıya geçerek gerekli yerlere iletilir.
- 10. Eklem bacaklılarda; tamamında açık dolaşım görülür. Böceklerin sırt tarafında kalp görevi yapan 7-10 bölmeli bir damar bulunur. Bu damarın ön kısmı açık, arka kısmı kapalıdır. Yan kısımlarında ise küçük delikler bulunur. Bölmeli kısımdaki kasların ve vücut kaslarının kasılmasıyla kan damar içine doğru itilir, bu sırada bölmelerin yanlarındaki delikler kapalı durumdadır
- 11. Kan ön taraftaki damarlardan vücut boşluğuna dökülür. Kan vücut boşluğunda iken gerekli olan madde alış verişi sağlanır. Kaslar gevşeyince damarın yanlarındaki delikler açılır ve kan vücut boşluğundan bu açıklıklardan girerek sırt damarına geri döner. Kılcal damarlar ve toplardamarlar yoktur. Böceklerde O 2 ve CO 2 taşınması trakeler ve trakeollerle gerçekleştiği için kanda O 2 , CO 2 ve taşıyıcı pigment bulunmaz.
- 12. Halkalı solucanlarda; iki ana damardan oluşan basit bir kapalı dolaşım sistemi görülür. Toprak solucanında dolaşım sistemi; kalp–atardamar – toplardamar – kılcal damar ve bu damarlar içinde dolaşan dolaşım sıvısından ibarettir. Gerçek anlamda kalp yoktur. Bazı damarlar kuvvetli şekilde kasılıp gevşeyerek kalp görevi görür.
- 13. ¶Ù´Ç±ô²¹ÅŸÄ±³¾ sisteminde bulunan iki ana damardan biri sindirim borusunun üst tarafından sırt damarı diÄŸer ana damar ise alt tarafta bulunan karın damarı dır. Karın bölgesindeki damar atardamar sırt tarafındaki toplardamar dır. ¶Ù´Ç±ô²¹ÅŸÄ±³¾ sırt tarafında arkadan öne doÄŸru, karın tarafında ise önden arkaya doÄŸrudur. Bu iki ana damar 7. ve 11. halkalar arasında bulunan 5 çift yan damarla birbirine baÄŸlıdır. 5 çift yan damar kasılıp gevÅŸeme özelliÄŸi ile kalp görevini yapar. Toprak solucanında dolaşım
- 14. Atar ve toplardamarlardan vücuda kılcal damarlar uzanır. Kılcal damarlar doku hücrelerinin besin ve solunum gazlarının değişimini yapar. 5 çift yan damar gevşediğinde toplardamarlardaki kan kalbe geri döner, kasıldığında kalpteki kan atardamara pompalanır. Tekrar kılcal damarlara kan geçer. CO 2 deri altı kılcallarından vücut çeperine oradan dışarı atılır. O 2 ‘ de aynı yolla alınır .
- 15. OMURGALILARDA ¶Ù°¿³¢´¡½¢±õ²Ñ SÄ°STEMÄ° Omurgalı hayvanların tamamında kapalı dolaşım görülür. ¶Ù´Ç±ô²¹ÅŸÄ±³¾ sistemleri kalp, atardamar, kılcal damar, toplardamar ve bu damarlarda taşıma sıvısı olan kandan oluÅŸur. Kan hiçbir zaman damarlardan dışarı çıkmaz. Damar yapıları birbirine benzemesini karşın kalp yapıları birbirinden farklılıkla r gösterir.
- 16. Balıklarda: Kalp bir kulakçık ve bir karıncık olmak üzere iki odacığa sahiptir. Vücutta kirlenen kan önce iki ana toplardamarı ile kalbin kulakçığına getirir . Kulakçığın kasılmasıyla kirli kan karıncığa geçer. Karıncığın kasılması sonucunda kan temizlenmek için solungaçlara pompalanır. Balıkların kalbinde hiçbir zaman temiz kan bulunmayıp daima kirli kan bulunur. Solungaçlarda temizlenen kan kalbe uğramadan doğrudan dokulara gönderilir. Yani küçük kan dolaşımı yoktur. Vücutta daima temiz kan dolaşır . Vücut ısıları değişken olmasına rağmen kış uykusu görülmez. Çünkü suyun sıcaklığı +4°C nin altına inmez.
- 17. Kurbağalarda: : Kalp iki kulakçık ve bir karıncık olmak üzere 3 odacığa sahiptir. Sol kulakçıkta temiz kan, sağ kulakçıkta kirli kan bulunur. Her iki kulakçık kasıldığında içlerindeki kanlar karıcığa geçer. Karıncıkta kirli ve temiz kan birbirine karışır. Karıncık kasıldığında içindeki karışık kan vücuda pompalanır. Vücutta karışık kan dolaşır. Değişken ısılı (soğukkanlı) hayvanlardır; yani vücut sıcaklığı çevre sıcaklığına bağlıdır. Kış uykusuna yatarlar.
- 18. ³§Ã¼°ùü²Ô²µ±ð²Ô±ô±ð°ù»å±ð: Kalp yapıları kurbaÄŸalarınkine benzerlik gösterir. Kalp iki kulakçık ve bir karıncıktan oluÅŸur. Fakat karıncığı kısmen ikiye ayıran yarım perde bulunur. Yarım perde temiz ve kirli kanın karıncıkta daha az karışmasını saÄŸlar. Buna raÄŸmen yinede kalpten vücuda karışık kan gönderilir.
- 19. Sadece timsahlarda kalp 2 kulakçık ve 2 karıncık olmak üzere dört bölmelidir. Böylece kalpte temiz kan ile kirli kan birbirine karışmaz. Ancak temiz kanı taşıyan aort atardamarı ile kirli kanı taşıyan akciğer atardamarı arasında bulunan panizza kanalı nda kan birbirine karışır. Bu kanların karışımı timsah sadece su altında iken olur. Değişken ısılı (soğukkanlı) hayvanlardır; yani vücut sıcaklığı çevre sıcaklığına bağlıdır. Kış uykusuna yatarlar.
- 20. Kuş ve Memelilerde: Kalp iki kulakçık ve iki karıncık olmak üzere dört odacığa sahiptir. Sağ kulakçık ve sağ karıncık kısımlarında kirli kan bulunurken sol kulakçık ve sol karıncıkta ise temiz kan bulunur. Kulakçıklara kan vücuttan ve akciğerden kan gelirken, karıncıklardaki kan akciğere ve bütün vücuda gönderilir. Temiz kan ile kirli kan birbirine karışmaz. Bu nedenle vücut sıcaklıkları sabit olup sıcakkanlı hayvanlardır. Kış uykusuna da yatmazlar.
- 21. Soğukkanlı olan tüm omurgalı canlılar için, I. Kalpleri üç odacıklıdır. II. Vücutlarında karışık kan dolaşır. III. Büyük kan dolaşımı bulunur. IV. Temiz ve kirli kan kalplerinde karışır. ifadelerinden hangileri söylenemez ? Yalnız I B) I ve II C) III ve IV D) II, III ve IV E) I, II ve IV
- 22. Soğukkanlı olan tüm omurgalı canlılar için, I. Kalpleri üç odacıklıdır. II. Vücutlarında karışık kan dolaşır. III. Büyük kan dolaşımı bulunur. IV. Temiz ve kirli kan kalplerinde karışır. ifadelerinden hangileri söylenemez ? Yalnız I B) I ve II C) III ve IV D) II, III ve IV E) I, II ve IV
- 23. Omurgasız hayvanlarda görülen dolaşım sistemi hakkında aÅŸağıda söylenenlerden hangisi doÄŸrudur ? A) Omurgasız hayvanlardan sadece süngerlerde dolaşım sistemi bulunmaz. B) ¶Ù´Ç±ô²¹ÅŸÄ±³¾ sistemlerinde kılcal damarlara rastlanmaz. C) Toprak solucanında gerçek bir kalp bulunmayıp, kalp görevi gören damarlar vardır. D) Gerçek anlamda kapalı dolaşıma ilk kez yumuÅŸakçalar filumunun üyelerinde rastlanır. E) Böceklerin dolaşım sıvısında besinler, atık maddeler ve solunum gazları bulunur.
- 24. Omurgasız hayvanlarda görülen dolaşım sistemi hakkında aÅŸağıda söylenenlerden hangisi doÄŸrudur ? A) Omurgasız hayvanlardan sadece süngerlerde dolaşım sistemi bulunmaz. B) ¶Ù´Ç±ô²¹ÅŸÄ±³¾ sistemlerinde kılcal damarlara rastlanmaz. C) Toprak solucanında gerçek bir kalp bulunmayıp, kalp görevi gören damarlar vardır. D) Gerçek anlamda kapalı dolaşıma ilk kez yumuÅŸakçalar filumunun üyelerinde rastlanır. E) Böceklerin dolaşım sıvısında besinler, atık maddeler ve solunum gazları bulunur.
- 25. 29. Omurgalılarda aÅŸağıdaki sistemlerden hangisi dış ortama açılmaz? Ãœreme B) BoÅŸaltım C) Sindirim D) Solunum E) ¶Ù´Ç±ô²¹ÅŸÄ±³¾ ÖSS-2007 FEN-1
- 26. 29. Omurgalılarda aÅŸağıdaki sistemlerden hangisi dış ortama açılmaz? Ãœreme B) BoÅŸaltım C) Sindirim D) Solunum E) ¶Ù´Ç±ô²¹ÅŸÄ±³¾ ÖSS-2007 FEN-1
- 27. Ìý
- 28. Ìý
- 29. Ìý
- 30. Ìý
- 31. Ìý
- 32. Ìý
- 33. Ìý
- 34. Ìý
- 35. Ìý
- 36. Ìý
- 37. Ìý
- 38. Ìý
- 39. Ìý
- 40. Ìý
- 41. Bütün öğrenciler çiçektir. Sevgi ile açar.YüreÄŸinizde sevgi eksik olmasın .BaÅŸarılar diler,TeÅŸekkür ederim . HAZIRLAYAN : ALÄ° Ä°HSAN KIRTAÅž UZMAN BÄ°YOLOJÄ° ÖĞRETMENÄ° MERKEZ-AYDIN HAYVANLARDA ¶Ù°¿³¢´¡½¢±õ²Ñ