3. Εισαγωγή
• Ο διαδικτυακός εκφοβισμός ή κυβερνοεκφοβισμός (cyberbullying)
αποτελεί μία σύγχρονη μορφή επιθετικότητας, που λαμβάνει
ανησυχητικές διαστάσεις σε παγκόσμιο επίπεδο.
• Οι έφηβοι, ως χρήστες της τεχνολογίας και του διαδικτύου, είναι η
κυριότερη ευπαθής ομάδα που έχει εκτεθεί ή πρόκειται να εκτεθεί στο
διαδικτυακό εκφοβισμό.
Η περιγραφή της έκτασης του φαινομένου κρίνεται αναγκαία.
5. Ορισμοί
Εκφοβισμός: Είναι μια επαναλαμβανόμενη, σε τακτά ή άτακτα
χρονικά διαστήματα, επιθετική συμπεριφορά με πρόθεση ένας
πιο δυνατός να βλάψει κάποιον πιο αδύναμο, μπορεί να
περιλαμβάνει σωματική αλλά και ψυχολογική βία.
6. Ορισμοί
Διαδικτυακός εκφοβισμός: Είναι οποιαδήποτε πράξη
εκφοβισμού, επιθετικότητας, παρενόχλησης, τρομοκρατικής
ή αυταρχικής συμπεριφοράς που θεσπίζεται και
πραγματοποιείται, μέσω της χρήσης των ψηφιακών
συσκευών επικοινωνίας (διαδικτύου και κινητών τηλεφώνων)
και επαναλαμβάνεται ανά τακτά ή άτακτα χρονικά
διαστήματα.
7. Διαφορές σχολικού εκφοβισμού με
διαδικτυακό εκφοβισμό (1)
• Ο εκφοβισμός τελειώνει μόλις φεύγουμε από το σχολείο ενώ ο
διαδικτυακός συνεχίζεται
• Στον διαδικτυακό εκφοβισμό οι θύτες μπορούν να παραμείνουν
ανώνυμοι (ψευδώνυμα, προσωρινοί λογαριασμοί)
• Ο διαδικτυακός εκφοβισμός γίνεται μέσω του διαδικτύου (εικονικός
κόσμος), ενώ ο εκφοβισμός με άλλες μορφές (π.χ. σωματικός,
ψυχολογικός - πραγματικός κόσμος)
8. • Στο διαδικτυακό εκφοβισμό μπορείς σε κάποιες περιπτώσεις να το
αποφύγεις (π.χ. αποφεύγοντας το site)
• Ο διαδικτυακός εκφοβισμός γίνεται μέσω κάποιου μέσου (κινητό,
μέσα κοινωνικής δικτύωσης) και δεν έχει γεωγραφικά όρια, ενώ ο
εκφοβισμός εντός σχολικού περιβάλλοντος.
• Δεν είναι απαραίτητη η σωματική δύναμη
Διαφορές σχολικού εκφοβισμού με
διαδικτυακό εκφοβισμό (2)
9. Μορφές διαδικτυακού εκφοβισμού
• Λήψη υβριστικών ή/και απειλητικών μηνυμάτων
• Δημοσιοποίηση προσωπικών δεδομένων χωρίς συγκατάθεση ή
έγκριση
• Δυσφήμιση και διασυρμό μέσω διαδικτύου
• Παραποίηση προσωπικών στοιχείων και παραβίαση της ταυτότητας
κάποιου χρήστη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης
• Κοινωνικός αποκλεισμός μέσω διαδικτύου
11. Χαρακτηριστικά θύματος (1)
• Επιζητούν την προσοχή και την αποδοχή κυρίως όταν χρησιμοποιούν
το διαδίκτυο
• Χειραγωγούνται εύκολα
• Δεν εμφανίζουν επιθετική ή προκλητική συμπεριφορά και έχουν
αρνητική στάση απέναντι στη βία
• Διαφορετικοί με κάποιον τρόπο (π.χ. οι καλύτεροι μαθητές,
παχύσαρκοι, υπερκινητικοί)
12. Χαρακτηριστικά θύματος (2)
• Εσωστρεφείς με ελάχιστους φίλους (Δεν είναι δημοφιλείς)
• Αγχώδεις (Παρουσιάζουν άγχος και φοβίες)
• Ανασφαλείς
• Χαμηλή αυτοπεποίθηση – αυτοεκτίμηση
• Ευάλωτοι – Ευαίσθητοι – Ήσυχοι
13. Χαρακτηριστικά θύτη (1)
• Μειωμένη αυτοεκτίμηση
• Δε χρειάζεται οι θύτες να έχουν μεγάλη σωματική δύναμη
• Η ανωνυμία
• Προκατάληψη
• Εκδικητικότητα
• Θύματα παραδοσιακού εκφοβισμού
14. • Επισκέπτονται καθημερινά το διαδίκτυο για πολύ ώρα και μπορεί να
έχουν πολλά διαφορετικά προφίλ
• Εμφανίζουν παραβατική συμπεριφορά και χρησιμοποιούν
ναρκωτικές ουσίες
Χαρακτηριστικά θύτη (2)
15. Σκοπός
Ο σκοπός της έρευνας είναι η διερεύνηση του φαινόμενου
του διαδικτυακού εκφοβισμού από την πλευρά του θύματος,
σε μαθητές λυκείου στην Κομοτηνή.
16. Στόχοι
Η εύρεση του ποσοστού των θυμάτων διαδικτυακού εκφοβισμού
στο 2ο ΓΕΛ Κομοτηνής.
Η καταγραφή του ποσοστού κάθε μορφής διαδικτυακού
εκφοβισμού.
17. Μεθοδολογία
Μέσο συλλογής δεδομένων: ο καταρτισμός ενός ερωτηματολογίου
Δείγμα: 149 μαθητές της Α’ και της Β’ τάξης του 2ου
Γενικού Λυκείου
Κομοτηνής
Η συμμετοχή στην έρευνα ήταν προαιρετική, εθελοντική και ανώνυμη
28. Συμπεράσματα (1)
• Το 6,71% των μαθητών δήλωσε ότι έχει υπάρξει θύμα cyberbullying
• Το 21,48% των μαθητών δήλωσε ότι μία έως δύο φορές κάποιος
ανάρτησε ή απέστειλε φωτογραφίες ή βίντεό τους χωρίς τη
συγκατάθεσή τους
• Το 13,4% των μαθητών δήλωσε ότι έχει αναρτηθεί προσωπική τους
πληροφορία στο διαδίκτυο 1 έως 2 φορές
Τα παραπάνω αποτελούν παραβίαση και δημοσιοποίηση
προσωπικών δεδομένων όμως φαίνεται ότι οι μαθητές δεν το
θεώρησαν μια μορφή cyberbullying
29. • Το 8,05% των μαθητών δήλωσε ότι μία έως δύο φορές κάποιος
δημοσίευσε ή απέστειλε φωτογραφίες ή βίντεο που τους εξέθεταν ή
τους δυσφημούσαν
• Το 7,38% των μαθητών δήλωσε ότι μία έως δύο φορές κάποιος
αλλοίωσε φωτογραφίες ή βίντεό τους που είχαν αναρτήσει
• Το 5,4% των μαθητών δήλωσε ότι έχει αναρτηθεί προσβλητικό ή/και
απειλητικό μήνυμα που τους αφορούσε σε ιστοσελίδες κοινωνικής
Αρκετοί συμμαθητές μας έχουν υποστεί δυσφήμιση και
διασυρμό μέσω διαδικτύου
• Το 2% των μαθητών έχει επανειλημμένα λάβει υβριστικά ή/και
απειλητικά ηλεκτρονικά μηνύματα
Ένα μικρό ποσοστό έχει γίνει αποδέκτης προσβλητικών
Συμπεράσματα (2)
30. • Το 11,4% δήλωσε ότι 1 έως 2 φορές κάποιος χρησιμοποίησε τους
προσωπικούς του διαδικτυακούς λογαριασμούς παριστάνοντας ότι
είναι αυτοί
• Το 6,7% των μαθητών δήλωσε ότι κάποιος δημιούργησε ψεύτικο
προφίλ με τα δικά τους στοιχεία
Σε αρκετούς συμμαθητές μας παραποιήθηκαν τα προσωπικά
τους στοιχεία και παραβίασαν την ταυτότητάς τους ως χρήστες στα
μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Συμπεράσματα (3)
31. • Το 10,74% των μαθητών δήλωσε ότι 1 έως 2 φορές τους απέρριψαν
ή αγνόησαν σε ιστοσελίδα κοινωνικής δικτύωσης ή chat room, ενώ
το 3,3% δήλωσε ότι τους συνέβη τουλάχιστον 1 έως 2 φορές το μήνα
Φαίνεται ότι αρκετοί μαθητές του σχολείου μας δέχτηκαν
κοινωνικό αποκλεισμό μέσω του διαδικτύου
Συμπερασματικά, η έκταση του φαινομένου του εκφοβισμού μέσω
διαδικτύου στους μαθητές του σχολείου μας δεν μπορεί να
θεωρηθεί αμελητέα, για αυτό κρίνεται αναγκαία η αντιμετώπισή του
με τις κατάλληλες εκπαιδευτικές δράσεις που στοχεύουν στην
ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των μαθητών.
Συμπεράσματα (4)
33. Βιβλιογραφικές αναφορές
• Κόνιαρη, Λ. (2012). Διαδικτυακός εκφοβισμός ως αποκλίνουσα συμπεριφορά
εφήβων μαθητών Γυμνασίου: μία σύγκριση μαθητών αστικού
κέντρου, ημιαστικού κέντρου και επαρχίας. Πανεπιστήμιο
Μακεδονίας. Θεσσαλονίκη.
• Ακουμιανάκη, Σ. Γ. (2010). Οι κοινωνικές αναπαραστάσεις του διαδικτυακού
εκφοβισμού στον ελληνικό τύπο. ΑΠΘ. Θεσσαλονίκη.
• Τσορμπατζούδης, Χ., Λαζούρας, Λ., Μπαρκούκης, Β. (2012). Κυβερνοεκφοβι-
σμός στην Ελλάδα: Μια διεπιστημονική προσέγγιση. Αριστοτέλειο
Πανεπιστήμιο Θεσσαλονικής. Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Daphne III.
Θεσσαλονίκη.
• Φισούν, Β. (2012). Cyberbullying. Στο Ε. Σφακιανάκης, Κ. Σιώμος & Γ.
Φλώρος, Εθισμός στο διαδίκτυο και άλλες διαδικτυακές
συμπεριφορές υψηλού κινδύνου (σελ. ). Αθήνα: Εκδόσεις Λιβάνη.
Editor's Notes
#29: Παραπλήσιο ποσοστό παρατηρήθηκε και στην ερευνητική εργασία του Τσορμπατζούδη και των συνεργατών του, όπου καταγράφηκαν 10% περιστατικά διαδικτυακού εκφοβισμού σε 997 μαθητές Γυμνασίου και Λυκείου από 22 σχολεία σε όλη την Ελλάδα. (Τσορμπατζούδης, Λαζούρας, & Μπαρκούκης, 2012).