�ݺ�ߣ

Döviz Sözleşmeleri
Kur Riskinden Korunma

Borsa İstanbul VİOP'tan İhracatçılara Kur Riskinden Korunma Kitapçığı

Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası (VİOP) dünyanın en hızlı büyüyen türev
piyasası olarak, risk yönetimi açısından yatırımcıların tercih ettikleri adres olmaya devam
ediyor. VİOP, geniş ürün yelpazesiyle, yatırımcılarına, pay ve pay endekslerine, döviz
kurlarına, faize, kıymetli madenlere, emtia ve enerjiye dayalı türev sözleşmeleri sunuyor.
Ayrıca VİOP’ta tüm işlemler Takasbank güvencesiyle işlem görüyor, çünkü Takasbank
tüm VİOP sözleşmelerinde merkezi karşı taraf (alıcıya karşı satıcı, satıcıya karşı alıcı)
hizmeti veriyor. 2015 yılında ortalama günlük işlem hacmi 2,6 milyar TL’ye yaklaşan VİOP,
bölgesinde her türlü risklerin yönetildiği en önemli türev piyasa olmaya devam ediyor.
3

VİOP
Vadeli İşlem
Sözleşmeleri
Pay
Faiz
Pay Endeks
VİOP
Opsiyon
Sözleşmeleri
DolarTL
BIST 30 Endeksi, Mini BIST 30 Endeksi
Döviz
Pay
Pay Endeks
Riskinizi VİOP ile Yönetin
4
AKBNK, ARCLK, EKGYO, EREGL, GARAN, HALKB, KCHOL,
KRDMR, ISCTR, PETKIM, PGSUS, SAHOL, SISE, TCELL
THYAO, TOASO, TTKOM, TUPRS, VAKBN, YKBNK
AKBNK, ARCLK, EKGYO, EREGL, GARAN, HALKB, KCHOL,
KRDMR, ISCTR, PETKIM, PGSUS, SAHOL, SISE, TCELL,
THYAO, TOASO, TTKOM, TUPRS, VAKBN, YKBNK
BIST 30 Endeksi
Ege Pamuk, Anadolu Buğday (ELÜS),
Makarnalık Buğday (ELÜS)
Aylık Gecelik Repo Oranı
Üç Aylık Gecelik Repo Oranı

Döviz Vadeli İşlem Sözleşmesi Ne İşe Yarar?
Döviz Opsiyon Sözleşmesi Ne İşe Yarar?
Örneğin, belirli bir miktar teminat1
ile 1 adet DolarTL vadeli işlem sözleşmesi aldığınızda gelecekteki bir vade için 1.000 ABD
Doları aldığınızı düşünebilirsiniz. Böylece, 1 adet DolarTL vadeli işlem sözleşmesiyle kur riskinden kendinizi koruyarak 1.000
ABD Dolarından edeceğiniz kâr/zararı sabitlemiş olursunuz.
Örneğin, prim ödeyerek 1 adet DolarTL alım opsiyon sözleşmesi satın aldığınızda gelecekteki bir vade için 1.000 ABD Doları
alma hakkını satın almış olursunuz. DolarTL opsiyon sözleşmesiyle kur riskinden kendinizi korumuş, bir nevi döviz riskinize
karşı kasko yaptırmış olursunuz.
1 Adet Alım/Satım opsiyonunu alma/satma aşağıdaki şekillerde hak veya yükümlülükler ortaya çıkarmaktadır.
• DolarTL alım (call) opsiyonu ALMA = 1.000 ABD doları alma hakkı (ithalatçı için kasko),
• DolarTL satım (put) opsiyonu ALMA = 1.000 ABD doları satma hakkı (ihracatçı için kasko) vermektedir.
• DolarTL alım (call) opsiyonu SATMA= 1.000 ABD doları satma yükümlülüğü,
• DolarTL satım (put) opsiyonu SATMA = 1.000 ABD doları alma yükümlülüğü doğurmaktadır.
Alıcı
Opsiyon kullanım hakkı vardır. Alıcının opsiyonu kullanmak
istemesi durumunda, alıcının
haklarının gerekliliklerini yerine
getirme yükümlülüğü vardır.
Satıcı
Opsiyon
Sözleşmeleri
Alım Opsiyonu
Call
Satım Opsiyonu
Put
1
Teminat hesaplanırken Takasbank’ın SPAN parametre verileri kullanılmıştır.
Vadeli İşlem Sözleşmesi ile Opsiyon Sözleşmesi Arasındaki Farklar Nelerdir?
Her iki sözleşme de riskten korunma veya yatırım amacıyla kullanılabilir. Aralarındaki temel farklılık şudur: vadeli işlem
sözleşmeleriyle pozisyon aldığınızda bir yükümlülük üstlenmiş, opsiyon sözleşmesi satın aldığınızda ise bir hak satın almış
ve opsiyon sözleşmesi sattığınızda ise opsiyonu alanın istemesi halinde yerine getirmeniz gereken bir yükümlülük üstlenmiş
olursunuz.
5

Neden Borsa İstanbul VİOP’ta Döviz Vadeli İşlem Sözleşmesi veya Opsiyon Sözleşmesi Kullanmalıyım?
korunma imkânı sağlar.
3 ay sonra dolar cinsinden
ödemeniz veya maliyetiniz
olacak;
Dolar kuru yükselirse RİSK
3 ay sonra dolar cinsinden
gelir elde edeceksiniz;
Dolar kuru düşerse RİSK İHRACATÇI
KUR RİSKİ
İTHALATÇI
6

Portföyünüzde başka pozisyonunuz yokken, 1 adet döviz vadeli işlem sözleşmesi pozisyonu alabilmek için yatırmanız
gereken başlangıç teminatı Takasbank tarafından belirlenmektedir. DolarTL vadeli işlem sözleşmesi için başlangıç teminatı
tutarları ve kaldıraç oranları aşağıdaki tabloda görülmektedir;
3
Teminat hesaplanırken Takasbank 20/10/2015 tarihli SPAN parametre verileri kullanılmıştır.
2
Alım satıma konu olan varlığa verilen addır.
VİOP’ta DolarTL Vadeli İşlem Sözleşmeleri
Dayanak Varlık2
ABD Doları/Türk Lirası (USD/TRY).
Bir Adet Sözleşmenin Büyüklüğü 1.000 ABD Doları
Vade Ayları
Vade döngü ayları Şubat, Nisan, Haziran, Ağustos, Ekim ve Aralık’tır. Piyasada aynı anda
içinde bulunulan ay, takip eden ay, sonraki ilk döngü ayı ve aynı yılın Aralık ayı olmak
üzere dört vade ayına ait sözleşmeler işlem görür.
Uzlaşma Şekli Vade sonunda TCMB alım ve satım kuru ortalaması ile nakdi uzlaşma
Sözleşme Adı Fiyat
Sözleşme
Büyüklüğü
Başlangıç Teminatı
(TL)3
Kaldıraç Oranı
DolarTL Vadeli İşlem
Sözleşmesi
2,9231 TL 2923,1 TL 145 ~ 20 Kat
Dövize Kasko - VİOP’ta DolarTL Opsiyon Sözleşmeleri
Opsiyon satın alıp bir nevi kasko yaptıran için, ödenen primden başka bir teminata ihtiyaç yoktur. Opsiyon satıp bir nevi
opsiyon alana koruma sağlayan taraf için ise teminat yatırma yükümlülüğü vardır.
Dayanak Varlık ABD Doları/Türk Lirası (USD/TRY)
Bir Adet Sözleşmenin Büyüklüğü 1.000 ABD Doları
Opsiyon Tipi Avrupa - Hak vade sonunda kullanılır.
Vade Ayları
Yılın tüm ayları. Aynı anda içinde bulunulan ay ve bu aya en yakın vade olmak üzere
toplam 2 vade ayına ait sözleşmeler işlem görür.
Uzlaşma Şekli Vade sonunda TCMB alım ve satım kuru ortalaması ile nakdi uzlaşma
7

Peki Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmeleri Döviz Kuru Riskinden
Nasıl Korunma Sağlar?
Döviz Vadeli İşlem Sözleşmesi
o İHRACATÇI İÇİN:
DURUM: Aralık sonunda 100.000 ABD Doları tahsil edilecek.
RİSK: Dolar kuru değerinin düşmesi
KORUNMA: VİOP’ta DolarTL Vadeli İşlem Sözleşmesinde SATIM
İhracatçı DolarTL kurundaki düşüş riskinden korunmak istemektedir. Bu sebeple, 07.08.2015 tarihinde 2,8400’ten Aralık 2015
vadeli DolarTL vadeli işlem sözleşmesinde 100 adet kısa pozisyon (satım) alır.
Vade sonunda spottaki farklı kur değerleri için oluşan kar/zarar durumu aşağıdaki gibi olur.
Sonuç: Beklentinizin gerçekleşmesi halinde döviz kurundaki düşüşe karşın korunmuş oldunuz ve geliriniz 2,8400 TL
ile sabitlenerek 284.000 TL oldu, zarara maruz kalmadınız.
Spot Döviz Kuru
(31.12.2015)
VİOP Kar/Zarar (TL) Spotta Maliyet (TL) İhracat Geliri (TL)
2,9500 -11.000 295.000 284.000
2,9000 -6.000 290.000 284.000
2,8500 -1.000 285.000 284.000
2,8000 4.000 280.000 284.000
2,7500 9.000 275.000 284.000
8

Spot Döviz Kuru
(31.12.2015)
VİOP Kar/Zarar (TL) Spotta Maliyet (TL) İthalat Geliri (TL)
3,2500 9.300 -325.000 -315.700
3,2000 4.300 -320.000 -315.700
3,1500 -700 -315.000 -315.700
3,1000 -5.700 -310.000 -315.700
3,0500 -10.700 -305.000 -315.700
o İTHALATÇI İÇİN:
DURUM: İthalatınız sonucunda Aralık ayında 100.000 Euro civarı ödeme yapmanız gerekiyor.
RİSK: Euro değerinin yükselmesi
KORUNMA: VİOP’ta EuroTL Vadeli işlem sözleşmesinde ALIM
Yatırımcı EuroTL kurundaki yükseliş riskinden korunmak istemektedir. Bu sebeple, 07.08.2015 tarihinde 3,1570 ’den Aralık
2015 vadeli EuroTL vadeli işlem sözleşmesinde 100 adet uzun pozisyon (alım) alır.
Bu durumda vade sonunda spottaki farklı kur değerleri için oluşan kar/zarar durumu aşağıdaki gibi olur.
9

Döviz Opsiyon Sözleşmeleri
o SATIM (PUT) OPSİYONLARI:
AMAÇ: Riskten korunmak
DURUM: Aralık sonunda 100.000 ABD Doları tahsil edilecek.
RİSK: Dolar kuru değerinin düşmesi
KORUNMA: VİOP’ta DolarTL Satım Opsiyonu Sözleşmesinde ALIM
İhracatçı, DolarTL kurundaki düşüş riskinden korunmak istemektedir. Bu sebeple, belirli bir miktar prim ödeyerek 18.09.2015
2.070 TL prim ödeyerek alır. Böylece ödenen prim karşısında döviz riskine karşı sigortalanmış olursunuz.
Spot Döviz Kuru
(31.12.2015)
Opsiyon Sözleşmesinin
Kullanımından Sağlanan
Gelir
Spotta Döviz Satışından
Sağlanan Gelir
Net Gelir
2,7000
(2,9000-2,7000)*1000*100
= 20.000 TL
2,7000*100.000
=270.000 TL
20.000-2.070 =17.930 TL
2,8000
(2,9000-2,8000)*1000*100
= 10.000 TL
2,8000*100.000
=280.000 TL
10.000-2.070 =7.930 TL
2,8500
(2,9000-2,8500)*1000*100
=5.000 TL
2,8500*100.000
=285.000 TL
5.000-2.070 =2.930 TL
2,9000 Opsiyon kullanılmaz
2,9000*100.000
=290.000 TL
- 2.070 TL
3,0000*100.000
=300.000 TL
- 2.070 TL
10

o ALIM (CALL) OPSİYONLARI:
AMAÇ: Riskten korunmak
DURUM: Ekim sonunda 100.000 ABD Doları ödemesi veya maliyeti olacak.
RİSK: Dolar kuru değerinin yükselmesi
KORUNMA: VİOP’ta DolarTL Alım Opsiyonu Sözleşmesinde ALIM
İthalatçı, DolarTL kurundaki düşüş riskinden korunmak istemektedir. Bu sebeple, belirli bir miktar prim ödeyerek 18.09.2015
3660 TL prim ödeyerek alır. Böylece ödenen prim karşısında döviz riskine karşı sigortalanmış olursunuz.
Spot Döviz Kuru
(31.12.2015)
Opsiyon Sözleşmesinin
Kullanımından Sağlanan
Gelir
Spotta Döviz Almanın
Maliyeti
Net Gelir
2,7000*100.000
=270.000 TL
-3.660
2,8000*100.000
=280.000 TL
-3.660
2,8500*100.000
=285.000 TL
-3.660
3,1000
(3,1000-2,9500)*1000*100
= 15.000 TL
3,1000*100.000
=310.000 TL
15.000-3.660
=11.340
3,2000
(3,2000-2,9500)*1000*100
= 25.000 TL
3,2000*100.000
=320.000 TL
25.000-3.660
=21.340
11

Borsa İstanbul VİOP’ta gerçekleştirilen tüm işlemler Takasbank garantisi altındadır. Tüm işlemlerde, Takasbank alıcıya karşı
satıcı, satıcıya karşı ise alıcı konumuna geçerek merkezi karşı taraf hizmeti vermektedir. Bu şekilde VİOP’ta karşı taraf riski
olmadan işlem yapılmaktadır.
• Borsa İstanbul VİOP üyesi aracı kuruluşta hesap açılır.
Alım Satım Detayları İçin;
borsaistanbul.com/urunler-ve-piyasalar/piyasalar/vadeli-islem-ve-opsiyon-piyasasi/viopta-nasil-alim-satim-yapilir
• VİOP’ta mevcut durumda aktif üye sayısı 63’tür4
• VİOP’ta işlem yapan kurumsal yatırımcılar5
için stopaj vergisi oranı %0’dır.
• Matriks : Sözleşme Adları (F_USDTRY1216S0, O_TRYUSDKE1216CS0)
• Foreks : Sözleşme Adları (F_USDTRY1216S0, O_TRYUSDKE1216CS0)
• Bloomberg : “A1A Curncy CT (A2A, B2A)”, “TYX Curncy OMON”
• Reuters : “0#TRYUSD:”, “0#TRYF*.IS”
• DirectFN : Sözleşme Adları (F_USDTRY1216S0, O_TRYUSDKE1216CS0)
Borsa İstanbul VİOP Vadeli İşlem ve Opsiyon Sözleşmeleri Ne Kadar Güvenilir?
Borsa İstanbul VİOP’ta Nasıl İşlem Yaparım?
Borsa İstanbul VİOP Döviz Vadeli İşlem ile Opsiyon Sözleşmeleri Kodları
SatıcıAlıcı
4
Yapacağınız/gerçekleştireceğiniz işlemler için korunma işleminin büyüklüğüne göre aracı kuruma işlem komisyonu ödenmektedir.
5
Tam ve dar mükellef sermaye şirketleri, yatırım fon ve ortaklıkları için %0 stopaj uygulanırken, diğer tam ve dar mükellef kurumlar için stopaj oranı %10
olarak uygulanmaktadır. Lütfen kendi durumunuz için vergi danışmanınıza danışın.
12
.

ŞİMDİ BAŞLAYIN
Tüm broşürlerimizin en güncel versiyonlarına aşağıdaki linki kullanarak ulaşabilirsiniz.
borsaistanbul.com/yayinlar
Bu broşür, Borsa İstanbul A.Ş. tarafından bilgilendirme amacı ile hazırlanmıştır. İşbu kitapçıkta/sunumda/broşürde yer alan
iyesi veya getiri vaadi olarak yorumlanamaz.
Bu broşürde yer alan bilgilere dayanılarak üçüncü kişiler tarafından alınacak yatırım ya da benzeri kararların sonucunda bir
zarar doğması halinde Borsa İstanbul A.Ş. hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Burada yer alan bilgiler, Borsa İstanbul A.Ş. tarafından güvenilir olduğuna inanılan kaynaklardan alınmış olmakla beraber,
Borsa İstanbul A.Ş. tarafından, bu bilgilerin doğru, güncel, güvenilir, eksiksiz veya hatasız olduğuna dair bir açıkça veya zımnen
beyanda veya taahhütte bulunmamaktadır.
Şüpheyemahalvermemekadına,BorsaİstanbulA.Ş.’ninsözkonusukaynaklarıkullanmasındandolayıüçüncükişilertarafından
yöneltilen herhangi bir hak veya iddia olması halinde Borsa İstanbul A.Ş.’nin herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
Borsa İstanbul A.Ş., söz konusu bilgileri, bu bilgilerin sebep olduğu, bu bilgilerin kullanımından kaynaklanan veya bu bilgilere
sorumluluk veya yükümlülük yüklenmemesi yönündeki açık şartı ile yayınlamaktadır ve bu şartı, söz konusu bilgileri kullanan
herkes kabul etmiş sayılacaktır.
Borsa İstanbul A.Ş., insan hatası ve/veya teknik hatalar veya sair etkenlerin doğması ihtimali karşısında, kendisinin veya bilgi
sağlayıcının yapabileceği hiçbir hata veya ihmalden sorumlu değildir.
İşbu kitapçığın/sunumun/broşürün 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’ndan doğan tüm mali haklar ve diğer
iddiaları karşısında Borsa İstanbul A.Ş.’nin, üçüncü kişiler tarafından yöneltilen herhangi bir hak veya iddia olması halinde
herhangi bir sorumluluğu bulunmamaktadır.
İşbu broşürün tüm hakları Borsa İstanbul A.Ş.’ye ait olup, içerdiği bilgiler, Borsa İstanbul A.Ş.’nin önceden yazılı izni olmaksızın,
kısmenveyatamamen,hiçbirsurettekopyalanamaz,ifaedilemez,dağıtılamaz,kiralanamaz,çoğaltılamaz,altlisansverilemez,
değiştirilemez, sonraki kullanımlar için depolanamaz ve benzeri işlemlere tabi tutulamaz. Borsa İstanbul A.Ş.’nin tüm imajları
Tescilli Hizmet Markası’dır ve Borsa İstanbul A.Ş.’nin önceden yazılı izni olmaksızın ticari amaçlar için kullanılamaz.
13

V
DÖVİZE KASKO BORSADA!
DolarTL Opsiyonları ile Kur Riskinizi Yön

VİOP DolarTL OPSİYON SÖZLEŞMELERİ
MİNİMUM RİSK,
MAKSİMUM FAYDA.
netin

Bu broşürü internet ortamında görüntülemek için
Nisan2016/borsaistanbulEn/borsaistanbul/borsaistanbul

�ݺ�ߣ

Borsa İstanbul VİOP'tan İhracatçılara Kur Riskinden Korunma Kitapçığı

More Related Content

Borsa İstanbul VİOP'tan İhracatçılara Kur Riskinden Korunma Kitapçığı