More Related Content
What's hot (20)
Viewers also liked (20)
Similar to Greziar mundua (20)
More from matxutxa (9)
Greziar mundua
- 2. 11.-GREZIAR MUNDUA KOKAPENA:Greziar, zibilizazioa Balkanetako pennintsulako kostetan eta Egeo itsasoko uharteetan zein Mediterranear itsasertzaren zati handi batetik zabaldu zen. POLISAK: Greziarrak herri txiki independentetan antolatu ziren, autonomoak baina guztizek kultura lotura: hizkuntza eta erlijioa. GOBERNUA: Lehen polisak aristokrataz eta lurjabe handiz osatutako gutxiengo batek gobernatzen zuen. Gero gutxiengo horrek GOBERNU OLIGARKIKOAK eratu zituen. K.a V mendean, ATENASEN sistema politiko berria nagusitu zen: DEMOKAZIA hiritarren gobernua. K.a IV mendean, Mazedoniako erregeak, Greziar hiri guztiak bere koroaren mende jarri eta haren semeak: ALEJANDRO HANDIAK, inperio handi bat sortu zuen, Greziar kultura hedatuz beste zibilizazio batzuetarantz.
- 3. 1.- GREZIAR MUNDUAREN SORRERA 1.1.- INGURUNE FISIKOA: Greziar zibilizazioa Balkanetako Penintsulan eta Egeo itsasoko kostaldean sortu zen. Erliebe menditsua zen, haran estuak, beraz elkar komunikatzeko zailak Klima bero eta lehorrak MEDITERRANEAR erako nekazaritza ekarri zuen Greziar gehienak nekazariak ziren; Arrantza garatu zen itsasaldeagatik eta merkataritza joria izan zuten Ingurune fisikoak Greziarren zatiketa politikoa erraztu zuen POLISA: hiri batek eta inguruko lurraldeak osatuta zegoen, haran zein uharte bakoitzak estatu independente bat sortzen zuen. 1.2.- ZIBILIZAZIO BERA: Polis bakoitza independentea izan arren, Greziarrek kultura bera zutela sentitzen zuten, HELADEA, bi zutabetan oinarrituta HIZKUNTZA eta EERLLIJIOA. Denek hizkuntza bera erabiltzen zuten ILIADA eta ODISEA poemek (Homero) lehen erregeen balentriak kontatzen zituzten eta greziarren heziketaren oinarria ziren. Greziarrek POLITEISTAK ziren, denek jainko-jainkosa berak gurtzen zituzten, hauek hilezkorrak ziren eta ezohizko ahalmenak zituzten. Jainko-jainkosak ANTROPOMORFIKOAK ziren, fisikoki eta psikoki gizakien antza zuten: jan, maite, barre, negar edo borroka egiten zuten. OLINPON bizi ziren, mendi sakratuan eta ZEUS zen jainko gorena. 1.3.- LEHEN GREZIARRAK. K.a 2000 urte aldera, iparraldetik herri indoeuropar bat iritsi zen Greziako lurraldeetara: AKEARRAK. Herri horri Mizenastar izena eman zitzaion, hiri garrantzitsuena MIZENAS zelako MIZENAS ZIBILIZAZIOA: harresiz inguratutako hirietan bizi ziren; brontzezko armak eta gerrarako gurdiak erabiltzen zituzten; merkataritza harremanak izan zituzten Asia Txikiarekin K.a 1200 urte aldera, Iparraldetik beste herri bat DORIARRAK etorri eta Grezian kokatu ziren. Hiri asko konkistatu eta talde nagusi berria izan zen Doriarrak estututa, Akear askok Asia Txikiko Kostalderantz jo zuten eta hainbat hiri sortu zituzten
- 5. 2.- GREZIAR POLISAK 2.1.- POLISA: HIRI ESTATUA Greziar mundua, independenteak ziren POLIS izeneko hiri-estatu txikietan zegoen antolatuta. POLIS bakoitzak: - hiria bera, herri batzuk eta inguruko lurrak biltzen zituen. - legeak, dirua, armada eta gobernua ere bazituen. - bi alde desberdin zituen: AGORA plaza handia, hiriko beheko aldean, non etxebizitzak, dendak eta eraikin publikoak zituen inguruan - Goiko aldea: AKROPOLIA arrizkua izanez gero babesteko lekua zen, eta eraikin erlijioso nagusiak bertan zeuden.. Beharrezkoa zen Polis baten lurraldea, begi kolpe bakar batez ikusi ahal izatea, defentsa errazteko. Kokapen ona izatea, itsasotik eta landatik hurbil, segurtasunagatik eta premiako gaiak eskuratzeko aukeragatik. 2.2.- POLIS ARISTOKRATIKOAK Lehen polisetan gobernu OLIGARKIKOA zuten, ARISTOKRATA gutxi batzuek osatua: -horiek, nekazaritza jabe handiak ziren. -nekazariak mende zituzten -gerra elitea osatzen zuten. Gainerako, gizonezko hiritarrek, hiriaren armada osatzen zuten eta BATZARREAN bil zitezkeen, haien iritziak entzun egiten ziren soilik. Gobernu mota hori, ez zen inoiz aldatu hiri batzuetan, adb. ESPARTAN. K.a VI mendean, GIZARTE MATXINADA larriak gertatu ziren aristokraten boterearen kontra. 2.3.- DEMOKRAZIARAKO EBOLUZIOA: Atenas hirian, nekazaritza merkataritza eta eskulangintza garatzearen ondorioz, hiritar askok dirua lortu zuten, hornidura militarra erosi eta hiriaren defentsan parte hartu zuten (HOPLITAK). Ordainetan, gobernuan esku hartzeko eskatu zuten. Politikan, ERREFORMA sozialak eta politikoak egin ziren herriaren alde. K.a VI mendean, zenbait erreformatzailek (SOLON), zorren ondoriozko esklabotasuna indargabetu zuten, eta hiritar guztiek hiriaren gobernuan parte hartzeko eta legearen babesa jasotzeko eskubidea ezarri zuten. Erreforma horiek azkenean, gobernu mota berri bat ezartzea ekarri zuten, DEMOKRAZIA hiritarrei zegokien boterea.
- 7. 3.- GREZIARREN KOLONIZAZIOAK 3.1.- KOLONIZAZIO ARRAZOIAK K.a VIII eta VI mendeen artean Greziako hirietako biztanle ugari Mediterraneo itsasoko eta ITSASO BELTZEKO kostaldera joan ziren. Merkatariek horietako lurralde asko ezagutzen zituzten METALAK lortu nahian, bertatik ibiltzen baitziren. Nekazariek, lur eskasiagatik, jasaten zuten miseriagatik eta zorregatik eta esklabo bihurtzeko beldurrez, jatorrizko hiriak utzi, alde egin eta KOLONIAK sortu zituzten, jatorrizko hiriak imitatuz. Greziako polisetako gobernuek, migrazio uholde hori antolatu zuten, abantailak ekartzen zizkielako hiriei: - langabeetatik libratzen ziren - joaten zirenendako ontziak egitea, diru iturri ona zelako. 3.2 GREZIARREN HEDAPENA: Greziarrek, kostaldetik ibili ziren, ontzi arinak erabiliz, produktuak ateratzeko, salerosketan aritzeko eta toki egokien bila. Polis berriak, jatorrizko hiriaren (METROPOLIAREN) KOLONIAK ziren; guztiz independenteak izan arren, merkataritza eta kultura loturak zituzten Metropoliarekin Mediterraneoan kokatutako batzuk:MAGNA GREZIA (Sizilia) Italian garrantzitsuenetakoa; MASSAILA (Marsella) eta gero Ekialdera, Itsaso Beltzetik hedatu eta kolonia ugari ezarri zituzten. 3.3.- GREZIARRAK IBERIAR PENINTSULAN: K.a VII mendean,sortu zituzten lehenengo KOLONIAK Greziarrek, Iberiar Penintsulako Mediterranear kostal- dean: RHODE, EMPORION, HEMEROSKOPION eta MAINAKE izan ziren. Kolonietatik merkataritza arrakastatsua ezarri zuten Salerosketa produktuen artean: urrea, zilarra, kobrea, eta eztainua ziren. Greziarrek AURRERAPEN handiak ekarri zituzten herri horietara: - Mahatsondoak eta olibondoak hedatu. - Teknika berriak: - tornu zeramikoa - burdinaren metalurgia - dirua zein idazkuntza sartu ziren.
- 8. 4.- ATENASKO DEMOKRAZIA SOLONEK bultzatuta K.a V mendean, Atenas demokrazia bihurtu zen; hau da, hiritarrek (Demos) gobernatutako hiria. 4.1.- ERAKUNDE DEMOKRATIKOAK: BATZARRA edo EKLESIA: Akropoliaren ondoko muinoan (PNIX) biltzen ziren: -legeei buruzko botoa eman - aurrekontuak kontrolatu - gerra deklarazioak erabakitzeko. MAGISTRATUAK. - Batzarrak aukeratutako hiritarrak ziren; herri arazoen ardura zuten. ESTRATEGAKgarrantzitsuenak ziren: kanpo politika, eta armada zuzentzen zuten. ARKONTEAK zozketaz aukeratuak auzitegiko zein erlijio zeremonietako buru izaten ziren. BESTE ERAKUNDE BATZUK: HERRI AUZATEGIAK (HELIEA)urtero 30 urtetik gorako 6.000 hiritar aukeratuak, JUSTIZIA egiteko. BULEA zozketaz 500 hiritar aukeratzen zituzten: LEGEAK egiteko eta MAGISTRATUAK kontrolatzeko. 4.2.- DEMOKRAZIA MUGATUA: GIZARTE DESOREKA: Atenazko demokrazia oso mugatua zen, HIRITERREK soilik parte hartzen zuten herri arazoetan. -Adin nagusiko gizon aske guztiek - aita hiritarra eta ama Atenastarra - Politikan parte hartzeko eta legearen babesa jasotzeko eskubidea zuten. - Ordainetan, Polisa militarki defendatu, zergak ordaindu. EZ HIRITARREK -Erabaki politiko eta ekonomiko guztietatik at zeuden. - GINEZEOAN egon eta lan egin, etxeko lanak eta seme- alabak zaindu. Batez ere ATZERRITAR merkatariak ziren. Ugariak; ez ziren pertsonatzat hartzen.
- 9. 5.- ATENASEN UNE GORENA 5.1.-PERSIARREN GAINEKO GARAIPENA K.a V mendean, Ekialdeko herri batek Persiarrek, Asia Txikiko Greziar herriak menderatu zituzten MEDIAR GERRETAN. K.a 490an, persiarrak MARATONGO lautadan lehorreratu ziren, baina HOPLITA armada batek atzera egitera behartu zituen. Hamar urte geroago, SALAMINAKO itsas borrokan, Atenastarrek berriro garaitu zituzten Persiarrak eta erretiratu ziren Greziatik. 5.2.-ATENAS, GREZIAN NAGUSI Persiarren kontra lortutako garaipenaren ondorioz, Atenas nagusi bihurtu zen. DELOSEKO LIGA: Atenasek zuzendutako elkartea; Hiriek osatu zuten: - hiriek zergak ordaindu, Atenasek bildu eta Delosko uhartean gordetzen ziren. - joritasun handiko aldi bat, hasi ahal izan zuen Atenasek. Polis batzuek, Atenasen gehiegikeriazko nagusitasunaz aspertuta, aliantzatik atera nahi izan zutenean, Atenasek ez zien utzi. Gainera, ligaren altxorra Atenasera eraman zuen. Gainerako polisak beste zerga bat ordaintzera behartu zituen, bere armada eta flota mantentzeko. Liga Atenasen INPERIO bihurtua zen. 5.3.- ATENASEN HEGEMONIAREN AMAIERA: PELOPONESOKO GERRAK: amaiera eman zion Atenasen hegemonia aldiari. -Atenas, beste greziar hirien aurka borrokatu baitzen (ESPARTA, ,Korinto) Mende erdi geroago, Mazedoniako erregeak, FILIPOK, ia polis gehienak menderatuko zituen. 5.4.- ATENASKO AKROPOLIA: K.a V mendean, Atenas polis handia bihurtu zen eta nagusitasuna erakusteko: Hiria edertu eta filosofo eta artistak hartu zituen (PERIKLES) AKROPOLIA: lehen Atenastarrak kokatu ziren muinoa zen eta horren inguruan eraiki zen hiria. Harresiz inguratuta zegoen, PROPILEO izeneko ate ikaragarri batera eramaten zuen mailadi batetik sartzen zen. PARTENOIA: tenplurik handiena zen, ATENEAri eskainita, hiri babeslea Mediar gerretan Persiarrek, Atenas erre ondoren, Atenastarrek berreraiki zuten, harresi handiak jarri zituzten, Akropoliaren inguruan, eta hau erlijio gune bihurtu zuten.
- 11. ATENASKO EGUNEROKO BIZITZA: ATENAS: Greziar hiri gehienak bezala, harresiz inguratuta zegoen. Kale estuak, bihurgunetsuak eta usain txarrekoak zituen. Ez zegoen estoldarik, ez eta zaborra biltzeko sistemarik. Ura urria zen. ETXEBIZITZA: Patio nagusi baten inguruan eraiki ohi ziren Patio horretatik irekitzen ziren geletara sartzeko ateak. Hormak lasto-buztinezko adreiluzkoak eta egurrezko habez sendotuta zeuden. Solairu bat edo bi zituzten, material arinez eraikita, horregatik lapurrek errez sar zitezkeen Gela guztiek patio edo arkupe nagusi batera ematen zuten eta altzari gutxi zituzten. GINEZEOA: Emakumeentzako zegoen gunea zen, etxe barruan ANDROIA: Gizonentzako gunea. FAMILIA:Aita zen familia burua - Emakumea: aitaren mende ezkongabea zenean senarraren mende ezkondu ondoren seme nagusiaren mende, alargunduz gero -Gutxi ateratzen zen kanpora eta beti lagunduta izan behar zen - Erlijio ekitaldi publikoetara joaten zen baina denbora gehiena etxean ematen zuen. - Seme-alabak amarekin bizi ziren ginezeoan 7 urte bete arte, gero mutikoek heziketa jasotzen zuten eskolan, 18 urterekin EFEBOAK ziren, bi urteko soldadutza egin eta HIRITAR zirela aitortzen zitzaien. - Neskatoak amarekin jarraitzen zuten, etxeko lanak ikasten. - ABERATSEK, PEDAGOGO bat zuten, semeen zerbitzuko esklabo bat, ikasten eta berrikusten erakusteko. JANTZIA: Gizonezkoek, funtsezko bi atalez osatua: KHITON, lihozko tunika bat, eta HIMATION, berotzeko kapa bat . Emakumeak: PEPLOS, izeneko tunika, lotzeko gerriko bat eta sorbaldan, bi krisket erabiliz. Larruzko sandaliak janzten zituzten eta kapelak eguzkitik babesteko. ELIKADURA: Herritar gehienak, zerealen semola, ogia, gazta, arraina, barazkiak, arrautzak, olibak, pikuak eta fruta. Aberatsak dieta zabalagoa zuten, haragia eta arrainarekin.
- 13. 6.- GREZIA HELENISTIKOA 6.1.- MAZEDONIAKO ERREINUA: MAZEDONIA: K.a IV mendean, Greziatik iparraldera lurralde bakartua zen; monarkia batek gobernatua eta nekazaritzari emana. FILIPO IIa erregeak, Peloponesoko gerraren ondorioz, armada indartsu bat lortu FALANGEAKeta Greziako hiriak konkistatu zituen K.a 338an. ALEXANDRO HANDIAK, Filiporen semeak, Grezia osoa menderatzea lortu zuen eta aitaren tokia hartu K.a 336an, 20 urte zituelarik. 6.2.- ALEXANDROREN INPERIOA: Alexandro, Greziar espiritu eta kulturan hezi zuten, Greziako hiri guztiak batzea lortu zuen eta Greziarren betiko etsaia konkis- tatzera jo zuen: PERSIAR INPERIOA. 334 eta 323 urteen artean 40.000 laguneko armada batekin, Persiarrak menderatu zituen, e4ta Ekialdetik INDIARA iritsi zen. Alexandroren konkistek aberastasun handia ekarri zuten Greziara, lurralde askoren jabe eginez eta merkataritza bide berriak eraikiz. Alexandroren ametsa: INPERIO BAKARRA egin nahi zuen Europatik Asiara, greziarren hizkuntzan eta kulturan oinarrituta,lurralde bakoitzak bere egitura sozialak eta politikoak gorde arren. 6.3.- ERREINU HELENISTIKOAK: ALEXANDRIA: Alexandroren heriotza goiztiarrak (33 urte), zapuztu egin zuen inperioa sortzeko haren asmoa. Hura hil ondoren, INPERIO IKARAGARRI HANDIA hainbat erreinutan zatitu zen: EGIPTO, MAZEDONIA, MESOPOTAMIA eta horietako gobernu mota, ekialdekoa izan zen. Monarkak jainkotuak eta autoritarioak nagusitu ziren. Kultura eta hizkuntzak, Greziarrak izaten jarraitu zuten; ERREINU HELENISTIKOAK izenekoak dira. ALEXANDRIA: k.A 331 urtean, Niloren deltan, Alexandrok sortu zuen hiria zen. - Zibilizazio Helenistikoaren sinbolo bihurtu zen. - Ptolomeo erregeen dinastiak Egiptoko erreinu berriko hiriburu izendatu zuen. - Greziar moldeko hiria zen, tenpluz eta monumentuz betea. - ITSASARGI ikaragarria, sekulako liburutegiaren eta portu handiaren ondorioz, Greziar munduko hiririk handiena bihurtu zen. - Ekialdearen eta Mendebaldearen arteko nahasketaren sinbolo ere.
- 15. KULTURA KLASIKOAK UTZIRIKOA Antzinako Greziarrek eta Erromatarrek sortutako kultura gizadiaren ondare handienetako bat da eta kulturaren oinarria. Grezian sortu ziren filosofia, jakintza zientifikoa, kanon artistikoak, Olinpiar jokoak eta, gobernatzeko modu gisa DEMOKRAZIA. 7.- GEZIAR ERLIJIOA 7.1.- GREZIAR PANTEOIA: Greziarrek sortutako ERLIJIOAK (politeista) jainko-jainkosen panteoi bat eta mitologia zeuzkan. Erlijio horrek,mitoek eta jainko-jainkosek eragin handia izan dute Mendebaldeko arte eta kulturan Greziar jainko-jainkosak hilezkorrak ziren eta mendi garaien eta sakratuenean bizi ziren, OLINPO mendian. Gizakiak bezala bizi ziren, familiak osatzen zituzten, elkar maite zuten, elkarren aurka borrokatzen ziren, ahalmen izugarriak zituzten, ez zekiten zer zen gosea, zer nekea 7.2.-KULTU PRIBATUA ETA KULTU PUBLIKOA: Grezian kultu pribatuak oso zeregin garrantzitsua betetzen zuen, eta familia bakoitzeko aitak zuzentzen zuen, ohikoa zen tenpluetara joatea, eskaintzak eta sakrifizioak egitera. Hiri bakoitza jainko-jainkosa batek babesten zuen, eta hari KULTU PUBLIKOA egiten zitzaion, sakrifizio eta prozesioekin. Kultu PANHELENIKOAK ere zeuden, santutegietan egiten ziren Kultu ospetsuenak Zeusen ohorez olinpiar jokoak ziren. 7.3.-ORAKULUAK ETA ZANTZUAK: Greziarrak eta Erromatarrak oso superstiziosoak ziren, eta, edozer garrantzitsu egin baino lehen, jainko-jainkosen nahia jakin nahi izaten zuten. Greziarrek kontsulta egiten zieten ORAKULUEI; PITONISA batek Apoloren izenean, erantzuten zien. Orakulu garrantzitsueneta- ko bat Delfosko santutegian zegoen.
- 16. 8.-KULTURA KLASIKOA 8.1.-PENTSAMENDU ARRAZIONALA: Grezia izan zen pentsamendu arrazionalaren sorlekua, fenomeno zailenak giza arrazoiaren bidez azaltzen ahalegindu ziren. 8.2.- FILOSOFIA, ZIENTZIA ETA ZUZENBIDEA: Greziar filosofoak bizitzaren galderei erantzunak bilatzen hasi ziren, SOKRATES, PLATON eta geroago ARISTOTELES izan ziren Greziar filosofo handiak, azalpen zientifikoak bilatzen lehenengoak: TALES MILETOKOA, PITAGORAS eta EUKLIDES, aljebraren eta geometriaren oinarriak finkatu zituztelako; ARKIMEDES fisikaren aita;HIPOKRATES medikuntzan;ERATOSTENES geografian (munduko mapa egin zuen), eta astronomian ARISTARKOK, planetek Eguzkiaren inguruan bira egiten zutela ondorioztatu ( HELIOZENTRISMOA) 8.3.-TEATROA: Teatroa izan zen greziar erromatar munduaren literatura sorkari nagusia. Bi genero handi ditu: TRAGEDIA eta KOMEDIA. TRAGEDIAk sentimenduak, giza gatazkak eta jainko-jainkosen ahalmenaren gainetik, grinen indarra erakusten zituen. KOMEDIAk era satirikoan azaltzen zituen eguneroko bizitzako hainbat alderdi. Aktoreek maskarak eta oinetako altuak erabiltzen zituzten. Emakumeek ezin zuten antzeztu, eta gizonek egiten zituzten emakumezkoen rolak. Tragedia egile nagusiak, greziar jatorrizkoak ziren: ESKILO, SOFOKLES eta EURIPIDES
- 17. 9.- GREZIAR ARKITEKTURA Greziar arkitektoak bizitza kolektiborako edertasun eta perfekzio handiko guneak sortzen ahalegindu ziren, haien tamaina txikia zen; gizakiaren neurrikoak izan zitezen. 9.1.- ARKITEKTURA BURUDUNA: Greziarrek ez zuten ez arkurik, ez gangarik erabili. Eraikinen diseinua zutabe bertikalen eta habe horizontalen arteko loturan oinarritzen zen, azken horiei ARKITRABE edo BURUA esaten zitzaien. Horregatik diogu ARKITRABEDUNA edo BURUDUNA dela. 9.2.-ORDENA ARKITEKTONIKOAK Greziarrek edertasuna HARMONIAREKIN eta PROPORTZIONALTASUNAREKIN identifikatzen zuten; eta ORDENAK edo estilo arkitektonikoak sortu zituzten ( doriarra, joniarra eta korintiarra). DORIAR ordena soila zen, zutabe handikoa apaingarririk gabekoa. JONIAR ordena liraintasunagatik eta dekorazioaren aberastasu- nagatik nabarmentzen zen. Boluta zutabeak dira horren adierazgarri. KORINTIAR ordena joniarraren aldaera bat zen, eta AKANTO HOSTOKO kapitelagatik nabarmentzen zen. 9.3.-TENPLUAK ETA TEATROAK TENPLUAK jainko-jainkosak bizi ziren lekua zen eta fededunak ez ziren haietan sartzen. Zeremoniak eta sakrifizioak aire zabalean egiten ziren, tenpluaren sarreran, ALDARE baten inguruan. Oinplano laukizuzena zen, eta erdialdean CELLA zegoen, jainko- jainkosaren estatua gordetzeko lekua. Tenpluek inguruan,PERISTILOA zuten zutabedi bat Kanpoaldea FRONTOI eta FRISOAN kokatutako eskulturaz apaintzen zen, kolore biziz margotuta zeuden. TEATROAK: dira Greziar garaiko beste eraikuntza publiko handia; harmailak, maldan egon zitezen, mendi-mazela bat erabiliz eraikitzen ziren. Harmailek zirkuluerdiko itxura zeukaten,ezin hobeto entzuteko eta ikusteko. Agertokia eta orkestra alde lauan egoten ziren.
- 23. 10.- ESKULTURA, ZERAMIKA ETA PINTURA GREZIAN 10.1.-EDERTASUN IDEALAREN BILA: Greziar artistek eraikinak eskulturekin apaintzen zituzten. Eskulturak harriz, marmolez edo brontzez lantzen ziren, eta kolore biziak izaten zituzten. Greziar ESKULTURAK eta PINTURAK edertasun ideala eta mugimendua irudikatu nahi zituzten. Giza gorputzaren proportzio idealak bilatu zituzten: KANONA. 10.2.- ESKULTURA Hiru garai bereiz ditzakegu: ARKAIKOA, KLASIKOA eta HELENISTIKOA. GARAI ARKAIKOA:mutilak biluzik KOUROI eta dontzeilak jantzita KORAI Beti aurrealdera begira eta aurpegi hieratikoa, erdi irribarretsua. GARAI KLASIKOA: K.a V eta IV mendeak. Gorputzaren proportzio harmonikoa, bizkortasuna eta mugimendua eman zizkioten GARAI HELENISTIKOA: eskulturak kutsu dramatikoagoa hartu zuen, giza emozioak adierazi nahi zituzten. Gorputzak bihurritu, mugimendua nabarmenarazi, eta aurpegiek sentimenduak erakusten zituzten ( mina, indarra, tentsioa) 10.3.- ZERAMIKA: Greziar buztingileak askotariko objektuak egin zituzten (ontziak gauzak gordetzeko, jakiak prestatzeko ) Piezetako askok PINTURA ederrak zeuzkaten, egoerak irudikatzen zituztenak. 10.4.- PINTURA: Greziar erakin asko pinturaz apainduta zeuden, baina gehienak ez dira, kontserbatu.