�ݺ�ߣ

Hãa sinh Enzym
1. ĐẠI CƯƠNG
1.1. Định nghĩa:
Enzym là 1 chất xúc tác sinh học, có bản chất là
protein.
Enzym có tính đặc hiệu rất cao và hiệu lực xúc
tác rất lớn.
1.2. Năng lượng hoạt hóa
Là năng lượng cần thiết phải cung cấp cho hệ
thống các chất tham gia phản ứng, làm cho các phản
ứng ở vào trạng thái hoạt động và sẵn sàng tham gia
phản ứng.

1.3. Đặc điểm của chất xúc tác và đặc điểm của
enzym:
1.3.1. Đặc điểm chất xúc tác:
+ Chất xúc tác làm giảm năng lượng hoạt hóa của các
phản ứng hóa học.
+ Chất xúc tác không làm thay đổi chiều của phản
ứng, không tạo ra được phản ứng.
+ Trong các phản ứng thuận nghịch, chất xúc tác làm
cho phản ứng chóng đạt tới cân bằng mà không làm
chuyển dịch vị trí cân bằng.
1.3.2. Đặc điểm của Enzym:
* Enzym có tính đặc hiệu rất cao và hiệu lực xúc tác
rất lớn:

Mçi enzym ®Òu cã tác dụng chän läc ®èi víi
mét c¬ chÊt hoÆc mét lo¹i c¬ chÊt vµ víi mét lo¹i
phản øng nhÊt ®Þnh. TÝnh chÊt xóc t¸c chän läc
nµy ®îc gäi lµ tÝnh ®Æc hiÖu cña enzym.
TÝnh ®Æc hiÖu cña enzym do cÊu tróc cña trung
t©m ho¹t ®éng (TTHĐ) quyÕt ®Þnh.
ĐÆc hiÖu víi c¬ chÊt:
+ Cã những enzym cã tÝnh ®Æc hiÖu tuyÖt ®èi:
Mét enzym chØ xóc t¸c cho mét c¬ chÊt nhÊt ®Þnh.
Ví dụ: Urease chØ thñy ph©n urª.
Arginase chØ thñy ph©n arginin
+ Cã nhiÒu enzym cã tÝnh ®Æc hiÖu t¬ng ®èi:

Một enzym cã thÓ tác dụng c¶ 1 nhãm c¬ chÊt cã
cÊu tróc gÇn gièng nhau.
Vd: Glucozidase xóc t¸c thủy ph©n c¶ mét nhãm c¬
chÊt glucozid cã liên kÕt ozid.
Esterase cã thÓ tác dụng vµo l/kÕt este cña các
acid bÐo víi alcol kh¸c nhau.
+ Cã enzym cã tÝnh ®Æc hiÖu kh«ng gian rÊt chÆt chÏ:
Vd: L- aa oxydase chØ xóc t¸c qúa trình khö amin oxy
hãa aa d·y L, kh«ng tác dụng trªn aa d·y D.
+ Cã enzym cã tÝnh ®Æc hiÖu kÐp:
Enzym cã tác dụng ®Æc hiÖu víi c¶ 2 c¬ chÊt cã
cÊu tróc hoµn toµn kh¸c nhau.
Vd: Aminoacyl-ARNt synthetase ®Æc hiÖu víi c¶ aa vµ
ARNt.

ĐÆc hiÖu víi ph¶n øng:
+ PhÇn lín mçi enzym ®Òu cã tÝnh ®Æc hiÖu víi mét
lo¹i phản øng nhÊt ®Þnh.
Víi mét chÊt cã kh¶ năng x¶y ra nhiÒu phản øng
hãa häc thì mçi mét lo¹i phản øng sÏ do mét enzym
xóc t¸c:
Ví dụ: Mét aa cã thÓ x¶y ra 3 lo¹i p/ø:
- P/ø khö carboxyl do decarboxylase xóc t¸c
- P/ø khö aminoxy hãa do aminoacid oxydase xóc t¸c
- P/ø trao ®æi amin do transaminase xóc t¸c
+ Mét sè enzym cã kh¶ năng xóc t¸c nhiÒu lo¹i p/ø
Ví dụ: Proteinase nh trypsin xóc t¸c thủy ph©n liên
kÕt peptid vµ thủy ph©n c¶ liên kÕt este.

* Enzym lµm gi¶m năng lượng ho¹t hãa nhiÒu h¬n so
víi chÊt xóc t¸c th«ng thêng kh¸c:
Vd: Sù ph©n hñy H2O2
cÇn 18 Kcal/mol nÕu kh«ng cã chÊt xóc t¸c
cÇn 11,7 Kcal/mol nÕu cã mÆt cña b¹ch kim
cÇn 2 Kcal/mol khi cã mÆt cña catalase
* Những phản øng enzym thêng x¶y ra víi tèc ®é
nhanh ë nhiÖt ®é sinh lý bình thêng cña c¬ thÓ.
* Enzym cã b¶n chÊt lµ protein ®Æc hiÖu do tÕ bµo
sèng tæng hîp, ho¹t ®éng trong c¬ thÓ sèng ho¹t
®éng cña enzym chÞu sù chi phèi, ®iÒu khiÓn cña tÕ
bµo vµ cña c¬ thÓ.
Ho¹t tÝnh cña enzym chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu yÕu
tè nh: nhiÖt ®é, ¸nh s¸ng, pH m«i trêng,...

2. Çch gäi tªn vµ ph©n lo¹i Enzym
2.1. Çch gäi tªn:
* Gọi th«ng thêng:
Thêi kú ®Çu, khi enzym häc cha ph¸t triÓn, ngêi ta
gäi tªn enzym tïy tiÖn kh«ng cã quy íc.
Mét sè enzym cã tªn quen dïng kh«ng cã ®u«i
ase nh: pepsin, trypsin, chymotrypsin,…
* Gäi theo quy íc: cã 3 çch
+ Gäi theo c¬ chÊt:
Tªn Enzym = Tªn c¬ chÊt ®Æc hiÖu + ase
VD: Urease lµ enzym t¸c dông vµo Urê
Proteinase lµ enzym t¸c dông vµo Protein
Lipase lµ enzym t¸c dông vµo Lipid

+ Gäi tªn theo lo¹i phản øng:
Tªn Enzym = Tªn lo¹i ph¶n øng + ase
Ví dụ: Enzym xóc t¸c phản øng oxy hãa lµ oxydase
Enzym khö hydro: dehydrogenase
Enzym thñy ph©n liên kÕt este: esterase
Enzym thñy ph©n l/kÕt glucozid: glucozidase
Hai çch gäi tªn enzym trªn thêng gÆp víi phản
øng thủy ph©n.
+ Gäi phèi hîp c¶ 2 çch trªn:
Tªn Enzym = Tªn c¬ chÊt + Tªn lo¹i p/ø + ase
Đ©y lµ çch gäi ®Çy ®ñ nhÊt
Ví dụ: Lactatdehydrogenase lµ enzym xóc t¸c phản
øng khö hydro cña c¬ chÊt lµ Lactat.

2.2. Ph©n lo¹i: cã 6 lo¹i
* Lo¹i 1: Enzym Oxy hãa khö ( Oxydoreductase)
Lµ lo¹i enzym xóc t¸c c¸c phản øng oxy hãa khö
(p/øng nhêng vµ nhËn ®iÖn tö).
C¸c enzym nµy thêng cã Coenzym lµ NAD vµ
FAD.
+ Dehydrogenase: lµ enzym xóc t¸c sù vËn chuyÓn
®iÖn tö díi d¹ng 2 nguyªn tö hydro tõ c¬ chÊt.

G6PD
VD: Glucose 6P 6P Gluconolacton
NADP NADPH2
+ Oxydase: lµ enzym chuyÓn 2 ®iÖn tö tõ chÊt cho
®Õn oxy t¹o hydroperoxyd (H2O2).

β-D Glucose + O2 Gluconolacton + H2O2
+ Peroxydase: lµ enzym sö dông H2O2 mµ H2O2 lµ c¬
chÊt chø kh«ng ph¶i lµ O2.
H2O2 2H2O
NADH2 NAD
+ Catalase: lµ enzym duy nhÊt xóc t¸c phản øng mµ
H2O2 võa lµ chÊt cho võa lµ chÊt nhËn ®iÖn tö.
2 H2O2 O2 + 2 H2O
+ Cytocrom: lµ chÊt nhËn hydro (®iÖn tö)
* Lo¹i 2: Enzym vËn chuyÓn (Transferase)
Vận chuyển c¸c nhãm chøc năng (amin, acyl,
phosphat) giữa chÊt cho vµ chÊt nhËn.
Enzym nµy cã Coenzym v/c nhãm tham gia.

+ Enzym vËn chuyÓn nhãm amin:
(Transaminase hoặc Amino Transferase)
Enzym nµy v/c nhãm -NH2 tõ aminoacid tíi acid
cetonic t¹o thµnh acid amin vµ acid cetonic míi.
Ví dụ: GPT (Glutamat Pyruvat Transaminase) xóc t¸c
phản øng:
Alanin + α-Cetoglutarat Glutamat + Pyruvat
+ Kinase:
Xóc t¸c chuyÓn nhãm phosphat tõ ATP hoặc tõ
nucleozid triphosphat kh¸c tíi alcol (®êng).
Ví dụ:
Glucokinase
ATP + Glucose G6P + ADP
Glucose G6P
ATP ADP

+ Glucosyl Transferase: vận chuyển nhãm glucosyl
tõ UDP- Glucose ®Ó tæng hîp glycogen.
+ Methyl transferase
+ Acyl transferase
* Lo¹i 3: Enzym thñy ph©n (Hydrolase)
Xóc t¸c phản øng thñy ph©n cã sù tham gia cña
H2O, thñy ph©n c¸c liên kÕt C- O, C- N, O- P vµ C- S.
+ Phosphomonoesterase: c¾t c¸c liên kÕt este
Vd: Phosphatase kiÒm (ALP- Alkalin Phosphatase)
+ Glucozidase: c¾t ®øt liªn kÕt ozid
+ Peptidase:
Là lo¹i ®Æc biÖt cña hydrolase, thñy ph©n liên kÕt
peptid.

* Lo¹i 4: Enzym ph©n c¾t (Lyase)
BÎ g·y 1 p/tö hay t¸ch 1 nhãm ra khái 1 p/tö kÓ
c¶ lo¹i bá níc mµ kh«ng cã sù ttham gia cña H2O.
BÎ g·y liên kÕt C - C hoÆc C - O.
+ Aldolase: F1- 6 Di(P) 2 Triose(P)
+ Decarboxylase lo¹i bá -COOH tõ acid amin
hoặc a.cetonic CO2
* Lo¹i 5: Enzym ®ång ph©n, cã 3 lo¹i:
+ Isomerase: chuyÓn nhãm chøc enol- ceton,
aldose- cetose
Glucose 6(P) Fructose 6(P)
+ Mutase: chuyÓn mét nhãm trong néi p/tö
Glucose 1(P) Glucose 6(P)
+ Epimerase: chuyÓn nhãm thÕ trong ph©n tö
Xylulose 5(P) Ribulose 5(P)

* Lo¹i 6: Enzym tæng hîp
(Ligase hoÆc Synthetase)
Xóc t¸c phản øng tæng hîp trong ®ã 2 ph©n tö
liên kÕt víi nhau vµ sö dông năng lîng ë d¹ng liên
kÕt phosphat cao năng ATP.
Vd: Glutamin synthetase
Glutamat + NH3 Glutamin

3. CÊu tróc ph©n tö vµ c¬ chÕ ho¹t ®éng
cña Enzym
3.1. ĐÆc ®iÓm vµ thµnh phÇn cÊu t¹o cña E
* ĐÆc ®iÓm:
- TLPT: có phân tử lượng lín: 10.000 - 1.000.000 đv
Vd: Ribonuclease cã TLPT lµ 12000
Glutamatdehydrogenase là 1.000.000
- Hình d¹ng ph©n tö:
PhÇn lín enzym thuéc lo¹i Protein hình cÇu.
- CÊu t¹o: cã enzym là 1 chuçi polypeptid, cã enzym
cÊu t¹o từ nhiÒu chuçi polypeptid.
- BËc cÊu tróc:
HÇu hÕt c¸c enzym cã cÊu tróc bËc 2 vµ 3, có
enzym cã cÊu tróc bËc 4.

* Thµnh phÇn cÊu t¹o: cã 2 lo¹i
+ Enzym mét thµnh phÇn (protein thuÇn):
ChØ do c¸c aa cÊu t¹o thµnh (thñy ph©n enzym
hoµn toµn thì s¶n phÈm chØ gåm c¸c aa).
GÆp chñ yÕu lµ enzym hydrolase
+ Enzym hai thµnh phÇn (b¶n chÊt lµ protein t¹p):
- TphÇn t1: lµ protein gäi lµ apoprotein (apoenzym).
- TphÇn t2: kh«ng ph¶i lµ protein mà lµ chÊt hữu c¬
hay v« c¬ ®Æc hiÖu, céng t¸c víi E trong qu¸ trình xóc
t¸c, được gäi lµ Coenzym (CoE).
Enzym hai t/phÇn, tÝnh chÊt c¬ b¶n cña enzym do
phÇn apoenzym quyÕt ®Þnh, nÕu thiÕu CoE thì enzym
kh«ng ho¹t ®éng.

3.2. Trung t©m ho¹t ®éng (TTHĐ) cña enzym
* Định nghĩa :
TTHĐ cña ph©n tö enzym lµ phÇn nhá trong thÓ
tÝch chung cña ph©n tö enzym, lµ trung t©m trùc tiÕp
g¾n víi c¬ chÊt hoÆc trùc tiÕp xóc t¸c phản øng.
TTHĐ cña enzym lµ mét c¸i r·nh ®îc t¹o nªn bëi
sù gÊp khóc cña chuçi polypeptid.
TTHĐ gåm những aa cã nhãm hãa häc cã ho¹t
tÝnh cao nh: Ser (-OH), His (imidazol), Cys (-SH), Glu
(-COOH), Lys (-NH2). C¸c aa nµy cã thÓ xa nhau ë
cÊu tróc bËc 1 nhng l¹i gÇn nhau trong cÊu tróc kh«ng
gian.

* Çc nhãm chøc năng cña TTHĐ: cã 3 nhãm
+ Nhãm tiÕp xóc: cã t¸c dông liên kÕt víi çc nhãm
trªn ph©n tö c¬ chÊt ®Ó giữ c¬ chÊt ë TTHĐ.
Nhãm tiÕp xóc quyÕt ®Þnh tÝnh ®Æc hiÖu cña enzym.
+ Nhãm xóc t¸c: phản øng trùc tiÕp víi c¬ chÊt, lµm
biÕn ®æi cÊu t¹o ®iÖn tö cña c¬ chÊt ®Ó s½n sµng t¹o
thµnh s¶n phÈm.
+ Çc nhãm tham gia duy trì hình d¹ng kh«ng gian
cña TTHĐ cña enzym ®Ó phï hîp víi c¬ chÊt trong khi
g¾n vµ phản øng víi c¬ chÊt.
Cã enzym chØ cã mét TTHĐ, có enzym cã hai hay
nhiÒu TTHĐ, çc TTHĐ cña 1 ph©n tö enzym cã thÓ
gièng nhau hoặc kh¸c nhau vÒ cÊu t¹o vµ chøc năng,
nªn 1 ph©n tö enzym cã thÓ xóc t¸c nhiÒu phản øng
hãa häc kh¸c nhau.

* Çc gi¶ thuyÕt vÒ sù hình thµnh TTHĐ cña E
+ Theo Fisher (1894):
TTHĐ cña enzym ®îc hình thµnh s½n víi cÊu tróc
kh«ng gian nhÊt ®Þnh. C¬ chÊt cã cÊu tróc tương øng
víi cÊu tróc cña TTHĐ míi ®îc kÕt hîp vµo, sù t/øng
nµy cã thÓ vÝ nh “æ khãa” víi “chìa khãa”.
+ Theo Koshland:
TTHĐ cña enzym mÒm dÎo vµ linh ®éng, çc
nhãm chøc năng cña TTHĐ vÉn tù do cha ë t thÕ s½n
sµng ho¹t ®éng.
Khi tiÕp xóc víi c¬ chÊt thì chÝnh c¬ chÊt g©y ra
c¶m øng kh«ng gian lµm biÕn ®æi hình d¹ng phân tö
E. Çc nhãm chøc năng cña TTHĐ di chuyÓn vµ ®Þnh
híng thÝch hîp, chÝnh x¸c ®Ó thµnh lËp TTHĐ cã cÊu
tróc kh«ng gian t¬ng tù c¬ chÊt.
TTHĐ cña E chØ thùc sù hình thµnh trong qu¸ trình
tiÕp xóc giữa E vµ c¬ chÊt gäi m« hình nµy lµ m«
hình “tiÕp xóc c¶m øng”.

3.3. C¬ chÕ ho¹t ®éng cña enzym
Trong qtrình ho¹t ®éng xóc t¸c cña E, ®k tríc hÕt
lµ c¬ chÊt ph¶i ®îc g¾n vµo TTHĐ cña E ®Ó t¹o phøc
hîp E-S.
E + S E-S
Trong qu¸ trình tiÕp cËn nhau ®Ó t¹o phøc E - S,
cÊu tróc p/tö E lu«n biÕn ®æi nh»m ®¶m b¶o c¸c nhãm
hãa häc ®Æc biÖt cña TTHĐ cña E ®îc tiÕp xóc thuËn
lîi víi c¬ chÊt.
Díi t/d cña các nhãm ho¹t ®éng cña E, cÊu t¹o
®iÖn tö cña c¬ chÊt bÞ biÕn ®æi, những l/kÕt chÞu t¸c
dông trùc tiÕp cña E bÞ căng ra, bÞ xo¾n vÆn, ®é bÒn
vững cña l/kÕt bÞ gi¶m ®i, ho¹t tÝnh hãa häc cña c¬
chÊt tăng lªn rÊt nhiÒu. ChØ cÇn NL ho¹t hãa rÊt nhá
còng lµm cho p/ø x¶y ra nhanh chãng (vì sinh ra NL tù
do lµm gi¶m NL ho¹t hãa). Díi t/d cña E sÏ biÕn c¬
chÊt thµnh s¶n phÈm vµ E ®îc gi¶i phãng ra.

E + S E-S E + P
4. Tèc ®é ph¶n øng cña E vµ c¸c yÕu tè
¶nh hëng.
4.1. Tèc ®é ph¶n øng cña E
- Đèi víi E, thêng (®¹i ®a sè E) ngêi ta kh«ng x¸c ®Þnh
®îc nång ®é thùc cña nã mµ chØ x¸c ®Þnh ®îc ®¬n vÞ
ho¹t ®é cña E.
Theo qui íc Quèc tÕ: mét ®¬n vÞ E lµ mét lîng E
nµo ®ã xóc t¸c sù biÕn ®æi mét micromol c¬ chÊt thµnh
s¶n phÈm trong 1phót díi những ®iÒu kiÖn quy ®Þnh.
- Tèc ®é p/ø E thêng ®îc x¸c ®Þnh b»ng sù biÕn ®æi
nång ®é c¬ chÊt, hoÆc sù biÕn ®æi nång ®é s¶n phÈm,
hoÆc sù biÕn ®æi coenzym cña p/ø trong mét ®¬n vÞ
thêi gian nhÊt ®Þnh víi những ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh.

4.2. Çc yÕu tè ¶nh hëng ®Õn tèc ®é ph¶n øng E
4.2.1. ¶nh hëng cña nång c¬ chÊt
Trong çc phản øng E, khi çc ®iÒu kiÖn kh¸c nh:
nhiÖt ®é, pH, lùc ion,… h»ng ®Þnh thì tèc ®é p/ø cña E
phô thuéc vµo nång ®é c¬ chÊt vµ nång ®é E.
NÕu nång ®é enzym h»ng ®Þnh thì tèc ®é p/ø E chØ
phô thuéc vµo nång ®é c¬ chÊt:
Khi nång ®é c¬ chÊt tăng dÇn lªn thì tèc ®é p/ø E
sÏ tăng dÇn lªn tíi tèc ®é cùc ®¹i (Vmax).
Đồ thị biÓu diÔn nång ®é
Vmax
c¬ chÊt ¶nh hëng ®Õn
tèc ®é cña enzym 1/2Vmax

Km (S)

Trong ph¶n øng enzym, muèn ®¹t tíi tèc ®é cùc
®¹i, nång ®é ph©n tö cña c¬ chÊt ph¶i lín h¬n nång ®é
ph©n tö enzym hµng triÖu lÇn vµ bao giê còng ë tr¹ng
th¸i thõa c¬ chÊt.
ThuyÕt Michaelis - Menten ®· gi¶i thÝch sù liªn
quan giữa tèc ®é ph¶n øng enzym víi nång ®é c¬ chÊt
®a ra h»ng sè Michaelis (Km) lµ mét h»ng sè ®Æc trng
cho mçi enzym ®èi víi 1c¬ chÊt nhÊt ®Þnh.
Km lµ nång ®é c¬ chÊt (mol/lÝt) ®ñ lµm cho tèc ®é
ph¶n øng enzym ®¹t tíi 1 nöa tèc ®é cùc ®¹i (Vmax).
4.2.2. Ảnh hëng cña nhiÖt ®é
Trong c¸c phản øng enzym, nhiÖt ®é cã tác dông
lµm tăng tèc ®é phản øng lªn ®Õn tèc ®é cùc ®¹i.

- Ở nhiÖt ®é enzym cha bÞ biÕn tÝnh (0OC - 50OC):
Khi nhiÖt ®é tăng thì tèc ®é phản øng tăng, nÕu
nhiÖt ®é tăng lªn 10O thì tèc ®é phản øng enzym tăng
kho¶ng 2 lÇn.
Khi nhiÖt ®é tăng lªn kho¶ng 60OC - 70OC thì phÇn
lín enzym bÞ biÕn tÝnh, nhiÖt độ này lµ nhiÖt ®é tíi h¹n.
- Mçi E cã mét nhiÖt ®é thÝch hîp (tèi u) cho sù ho¹t
®éng xóc t¸c. Ở nhiÖt ®é ®ã thì phản øng ®¹t tíi tèc ®é
cao nhÊt.
NhiÖt ®é thÝch hîp cña ®a sè c¸c enzym ë c¬ thÓ
®éng vËt lµ 37OC - 45OC, ë VSV cã nhiÖt ®é thÝch hîp
cao h¬n ĐV (VSV chÞu ®îc nhiÖt ®é cao).
VD: Amylase ë ĐV, nhiÖt ®é thÝch hîp lµ 40OC
Amylase ë VSV, nhiÖt ®é thÝch hîp lµ 70OC

- NhiÖt ®é thÝch hîp cña mét enzym kh«ng cè ®Þnh mµ
phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè nh thêi gian t¸c dông cµng
dµi thì nhiÖt ®é thÝch hîp cµng thÊp, phô thuéc vµo
nång ®é enzym, nång ®é c¬ chÊt.
- ë nhiÖt ®é thÊp thì ho¹t ®é cña enzym gi¶m, ë 0OC
ho¹t ®é cña enzym kh«ng cßn ®¸ng kÓ, khi tăng nhiÖt
®é lªn thì ho¹t ®é cña enzym sÏ tăng (vì enzym kh«ng
bÞ biÕn tÝnh ë nhiÖt ®é l¹nh).
øng dông ®Ó b¶o qu¶n enzym
4.2.3. ¶nh hëng cña pH
- Mçi enzym cã mét pH tèi u (thÝch hîp) cho sù ho¹t
®éng cña enzym. ë pH tèi u ®ã tèc ®é ph¶n øng cña
enzym lµ lín nhÊt.

- Víi pH lín h¬n hoÆc nhá h¬n pH tèi u ®ã thì tèc ®é
ph¶n øng enzym gi¶m. Trong c¬ thÓ phÇn lín enzym
cã pH thÝch hîp ë vïng trung tÝnh nhng còng cã enzym
thÝch hîp ho¹t ®éng ë pH kiÒm.
Vd: phosphatase kiÒm ho¹t ®éng ë pH = 9 - 10,
pepsin ë pH = 1,5.
- Đèi víi mét enzym nhÊt ®Þnh, pH tèi u cña nã kh«ng
ph¶i lóc nµo còng cè ®Þnh, mµ cã thÓ thay ®æi tïy theo
tÝnh chÊt vµ nång ®é cña c¬ chÊt, nhiÖt ®é ph¶n øng
vµ b¶n chÊt c¸c lo¹i dung dÞch ®Öm.
Vd: Urªase víi nång ®é urª = 8%, pH thÝch hîp lµ 6,0
Víi nång ®é urª = 1% , pH thÝch hîp lµ 7,5
Mantase víi nhiÖt ®é 37OC pH thÝch hîp lµ 7,2
Víi nhiÖt ®é 47OC pH thichs hîp lµ 4,3

4.2.4. ¶nh hëng cña ion kim lo¹i
Mét sè enzym chÞu ¶nh hëng cña nång ®é vµ b¶n
chÊt cña ion kim lo¹i rÊt s©u s¾c. Cã những kim lo¹i
hÇu nh cÇn thiÕt cho sù ho¹t ®éng cña mét sè enzym
nhng mét sè ion kim lo¹i nh Ag+, Hg+, Pb+3 cã ®éc tÝnh
rÊt cao víi hÇu hÕt c¸c enzym.
4.2.5. ¶nh hëng cña chÊt ho¹t hãa
ChÊt ho¹t hãa lµ chÊt lµm tăng ho¹t ®éng xóc t¸c
cña enzym hoÆc lµm cho enzym tõ tr¹ng th¸i kh«ng
ho¹t ®éng thµnh ho¹t ®éng.
Vd: Cl- cã t¸c dông ho¹t hãa amylase
C¸c anion kh¸c cña hä halogen: F-, Br-, I- còng cã
t¸c dông ho¹t hãa nhng yÕu h¬n.

4.2.6. ¶nh hëng cña chÊt øc chÕ
ChÊt øc chÕ lµ chÊt lµm gi¶m ho¹t ®éng xóc t¸c
cña enzym hoÆc lµm mÊt t¸c dông xóc t¸c cña enzym.
ChÊt øc chÕ cã b¶n chÊt hãa häc rÊt kh¸c nhau, cã
thÓ lµ c¸c ion kim lo¹i, anion, những hîp chÊt hữu c¬
®Æc hiÖu hoÆc lµ những protein, peptid.
Dùa theo c¸ch t¸c dông cña chÊt øc chÕ víi enzym,
chÊt øc chÕ cã 2 lo¹i: øc chÕ c¹nh tranh vµ øc chÕ
kh«ng c¹nh tranh.
* Chất ức chÕ c¹nh tranh:
ChÊt øc chÕ c¹nh tranh cã cÊu t¹o t¬ng tù c¬ chÊt,
nã c¹nh tranh víi c¬ chÊt vµ kÕt hîp vµo TTHĐ cña
enzym lµm cho ho¹t ®éng xóc t¸c cña enzym gi¶m.

Sù kÕt hîp giữa enzym - chÊt øc chÕ lµ qu¸ trình
thuËn nghÞch vµ cã sù c¹nh tranh liªn tôc giữa chÊt øc
chÕ víi c¬ chÊt.
NÕu tăng nång ®é c¬ chÊt lªn vît xa víi nång ®é
chÊt øc chÕ thì cã kh¶ năng c¬ chÊt kÕt hîp ®îc víi
enzym.
NÕu tăng nång ®é chÊt øc chÕ lªn thì cã thÓ lµm
cho enzym bÞ øc chÕ hoµn toµn.
E + S ES E + P
E + I EI (phøc hîp E vµ chÊt øc chÕ)
* Chất ức chÕ kh«ng c¹nh tranh
Lµ chÊt øc chÕ cã cÊu t¹o kh¸c víi c¬ chÊt, chóng kÕt hîp
kh«ng thuËn nghÞch vµo TTHĐ enzym hoÆc vµo mét vÞ trÝ nµo
®ã ngoµi TTHĐ g©y biÕn d¹ng ph©n tö vµ TTHĐ lµm E mÊt ho¹t
tÝnh.

E + I EI
Møc ®é øc chÕ kh«ng phô thuéc vµo nång ®é c¬
chÊt chØ phô thuéc vµo nång ®é chÊt øc chÕ. Kh«ng
thÓ kh¾c phôc ®îc sù øc chÕ b»ng c¸ch tăng nång ®é
c¬ chÊt ®¬n thuÇn.
Những enzym cã chøa ion kim läai cÇn thiÕt cho
sù ho¹t ®éng thì bÞ øc chÕ bëi c¸c hîp chÊt kÕt hîp ®-
îc víi ion kim lo¹i.
Ví dụ:
EDTA (Ethylen Diamin Tetra Acetat) lµ chÊt øc chÕ
kh«ng c¹nh tranh cña 1sè enzym khi ho¹t ®éng cÇn
sù cã mÆt cña Mg2+
Ngé ®éc s¾n (CN-: xyanua) g©y øc chÕ enzym cã
chøa Fe nh Peroxydase, Catalase.

5. Mét sè coenzym thêng gÆp
+ Khái niệm:
CoE lµ mét phÇn cña enzym, nã kÕt hîp vµo ph©n
tö enzym, bæ sung kh¶ năng phản øng vµ khả năng
xóc t¸c cña enzym.
Mét lo¹i CoE cã thÓ céng t¸c víi rÊt nhiÒu enzym.
+ Ph©n lo¹i: Cã 2 lo¹i CoE sau
* Coenzym oxy hãa khö : có 5 nhãm
- Nicotinamid
- Flavin
- Quinon
- Metaloporphyrin
- Protein - s¾t

* Coenzym vËn chuyÓn nhãm, cã 2 nhãm:
- Nhãm 1 gåm: Coenzym A
Glutathion
Acid lipoic
S- Adenosyl methionin
- Nhãm 2 gåm: Biotin
Thiamin Pyro Phosphat (TPP)
Pyridoxalphosphat
Acid folic
+ CÊu t¹o cña CoE:
CoE cã cÊu tạo từ nucleotid ®¬n, nucleotid ®«i, 1
phần nucleotid, 1 sè CoE cã cÊu tróc gièng hem, 1 sè
CoE trong thành phần cÊu t¹o cã vitamin.

5.1. Coenzym nicotinamid: cã 2 lo¹i
NAD: Nicotinamid Adenin Dinucleotid
NADP: Nicotinamid Adenin Dinucleotid Phosphat
* Thµnh phÇn cÊu t¹o:
+ NAD gåm:
1.Nicotinamid(Vit PP)+ 1.Adenin+ 2.Ribose+ 2.H2PO4
S¬ ®å cÊu t¹o:
Nicotinamid - Ribose - (P) - (P) - Ribose - Adenin
+ NADP :
Nicotinamid - Ribose - (P) - (P)- Ribose - Adenin
(P)

H NH2
6
CONH2 N 1 5 7 N
8
2 2 4
1 3 9
+
N N N
Ribose P - P - Ribose
* C¬ chÕ ho¹t ®éng:
H
H H
4 4
CONH2 CONH2
+ 2H+, 2e’
2 + H+
1 1
N+ - 2H+ N
Ribose
Ribose

Trong qu¸ trình oxy hãa khö, nh©n nicotinamid trùc
tiÕp tham gia ph¶n øng, C4 cña nh©n cã kh¶ năng nh-
êng hoÆc nhËn mét nguyªn tö hydro.
Trong p/øng 1nguyªn tö hydro cña c¬ chÊt g¾n lªn
nh©n nicotinamid, 1nguyªn tö hydro nằm trong m«i tr-
êng díi d¹ng proton.
* Vai trß:
NAD vµ NADP tham gia rÊt nhiÒu ph¶n øng oxy
hãa khö do enzym dehydrogenase xóc t¸c.
NAD thêng tham gia vµo những ph¶n øng oxy hãa
khö ®Ó cung cÊp năng lîng cho c¬ thÓ,
NADP thêng tham gia vµo c¸c ph¶n øng sinh tæng
hîp.

5.2. Flavin (vitamin B2):
Cã 2 lo¹i thêng gÆp: FMN: Flavin Mono Nucleotid
FAD: Flavin Adenin Dinucleotid
+ Thµnh phÇn cÊu t¹o:
FMN: Flavin - Ribitol - (P)
FAD: Flavin - Ribitol - (P) - (P) - Ribose - Adenin
N O
N 5
NH2
H 3C NH 6
10 N 1 1 5 7 N
H 3C 1 =O
N N 2 4 8
3 9
CH2 N N
CHOH
CHOH
CHOH
CH2 O - P - P -O CH2 O

+ C¬ chÕ t¸c dông:
FMN vµ FAD ®Òu cã nh©n Flavin lµ n¬i trùc tiÕp tham
gia ph¶n øng oxy hãa khö.

O H
N O
5 N
H3C NH H3C 5 NH
10 +2H+,2e’
H3C 1 =O
H3C 1 =O
N N - 2H+ N N
H
Ribitol -
Ribitol -

D¹ng oxy hãa D¹ng khö

5.3. Coenzym Quinon (CoE Q- Ubiquinon)
Coenzym Q lµ CoE cña enzym vËn chuyÓn ®iÖn tö
trong chuçi h« hÊp tÕ bµo (trong ty thÓ).
Cã nhiÒu lo¹i CoEQ tïy thuéc vµo m¹ch nh¸nh
(gèc terpen) dµi hay ng¾n (cã n gèc terpen kh¸c nhau
n= 10; n= 9; n= 8; n=7; n=6)
CoE Q10 thêng cã ë ĐV cã vó (n=10)
C¸c CoE nµy lµ những coenzym oxy hãa khö.
CoE nµy ho¹t ®éng ®îc lµ nhê sù biÕn ®æi thuËn
nghÞch giữa quinon quinol.

Cơ chế:
O
CH3 +2H+, 2e’
H3C-O

H3C-O CH2 – CH = C – CH2 H - 2H+
CH3 n
O
OH
H3C- O CH3

H3C- O CH2 – CH = C – CH2 H
CH3 n
OH

5.4. Coenzym Hem
+ CÊu t¹o cña hem: gåm cã 1 nh©n porphyrin
vµ 1 nguyªn tö Fe+2 ë giữa

+ Vai trß:
Vai trß chñ yÕu cña CoE nµy lµ vËn chuyÓn ®iÖn tö
nhê kh¶ năng biÕn ®æi thuËn nghÞch cña Fe+2 Fe+3
Hem vËn chuyÓn oxy (hemoglobin, myoglobin).
Hem cßn lµ chÊt céng t¸c cña mét sè enzym vËn
chuyÓn ®iÖn tö nh Cytocrom (Cyt b, Cyt c, Cyt c1,
Cyt a, Cyt a3).
Hem cßn lµ chÊt céng t¸c cña nhiÒu enzym kh¸c
nh catalase, peroxydase.
5.5. Coenzym pyridoxal phosphat (vitamin B6)
Pyridoxal phosphat lµ coenzym vËn chuyÓn nhãm
amin trong c¸c ph¶n øng trao ®æi amin vµ khö nhóm
carboxyl.

+ CÊu t¹o:
Trong thµnh phÇn cÊu t¹o cña nh©n pyrimidin cã
nhãm aldehyd - nhãm nµy lµ bé phËn trùc tiÕp ho¹t
®éng cña CoE.
CHO --
CH2 NH2
CHO
CH2O- P HO CH2O- P
HO CH2OH HO

H 3C H 3C
H 3C
N+ N+
N+
H H
H

Pyridoxal Pyridoxalphosphat Pyridoxaminphosphat
(Vitamin B6) (PLP) (PMP)

+ C¬ chÕ vËn chuyÓn:
Alanin + α- Cetoglutarat Glutamat + Pyruvat
Acid amin + Pyridoxal(P) A.α-Cetonic +
Pyridoxamin(P)
Pyridoxamin(P) +α-Cetonic Acid amin +
Pyridoxal(P)
Acid amin Pyridoxal(P) Acid amin
(Alanin) (Glutamat)

A.α-Cetonic Pyridoxamin(P) A.α-Cetonic
(A.Pyruvic) (Cetoglutarat)

5.6. Coenzym A: tham gia vËn chuyÓn nhãm acyl
+ CÊu t¹o:
Adenin - Ribose 5’(P) - (P)- Pantothein
(P)
Pantothein cã nhãm -SH, chÝnh nhãm nµy g¾n gèc
acyl.
+ Vai trß:
CoE A tham gia tÝch cùc vµo qu¸ trình tæng hîp vµ
tho¸i hãa acid bÐoCarnitinacylCoA
Acyl + Carnitin CarnitinacylCoA- Acylcarnitin + HS-CoA
Transferase

5.7. Coenzym vËn chuyÓn nhãm phosphat
Cã tªn lµ Phosphat Transferase nh: ATP, UTP,
CTP.
VD: UTP lµ coenzym vËn chuyÓn glucose, galactose
5.8. Thiamin Pyro Phosphat (TPP)
Lµ CoE vËn chuyÓn nhãm acetaldehyd trong qu¸
trình khö carboxyl oxy hãa acid α-cetonic, CoE nµy cã
vitamin B1 tham gia cÊu t¹o.
TPP lµ CoE cña pyruvatdehydrogenase xóc t¸c
ph¶n øng khö carboxyl oxy hãa acid pyruvic.
5.9. Biotin (Vit H): ho¹t hãa vµ vËn chuyÓn nhãm
CO2, ®Æc biÖt lµ qu¸ trình tæng hîp AB ngoµi ty thÓ.
Biotin tham gia tæng hîp Carbamyl(P), urª, base
purin, pyrimidin.

5.10. Acid lipoic: võa lµ CoE vËn chuyÓn nhãm
võa lµ CoE vËn chuyÓn hydro.
6. Phøc hîp ®a enzym (multienzym)
Gåm nhiÒu ph©n tö enzym cã liªn quan víi nhau
trong 1 qu¸ trình chuyÓn hãa nhÊt ®Þnh.
Ví dụ: phøc hîp ®a enzym gåm 6 enzym xóc t¸c c¸c
ph¶n øng tæng hîp acid bÐo.
7. Enzym dÞ lËp thÓ - isozym
- Trªn ph©n tö enzym ngoµi TTHĐ cßn cã mét trung
t©m dÞ lËp thÓ cã t¸c dông ®iÒu chØnh ho¹t tÝnh cña
enzym.
- Enzym dÞ lËp thÓ ®ãng vai trß ®iÒu chØnh rÊt quan
träng.

�ݺ�ߣ

Hoá sinh enzym

Recommended

More Related Content

What's hot (20)

Similar to Hoá sinh enzym (20)

Hoá sinh enzym