�ݺ�ߣ

Editor's Notes

• #2: Goedemorgen iedereen, Vandaag sta ik hier voor jullie als lector logopedie, maar bovenal als moeder van een zoon met dyslexie. De voorbije 2 jaren heb ik mij verdiept in alles wat met ICT-toepassingen en dyslexie te maken heeft omdat mijn zoon niet mee kon met lezen en hierdoor moeilijker kon participeren in de klas! Achter dit schattig gezichtje schuilde een gefrusteerde jongen. Basile is altijd al erg leergierig geweest. We hadden als snel door in het eerste leerjaar dat lezen niets voor hem was en erg moeizaam verliep. Aan het beging van het 3e leerjaar had hij ondanks remediëring al voor lezen een achterstand van anderhalf jaar. Ik maakte me dan ook enorme zorgen, want hoe zou hij in godsnaam in de klas moeten meedraaien als hij de opdrachten en oefeningen niet zelfstandig kon lezen? Tijdens een MDO-overleg op school, stelde ik voor om voorleessoftware te gebruiken. De juf zag het zitten, maar het revalidatiecentrum niet echt. Zij hadden schrik dat hij het gebruik van de computer snel beu zou worden en dat hij tegen de overgang naar het secundair zou afhaken. Hadden ze gelijk? Wat was het beste? Daar is mijn zoektocht in de literatuur gestart. Ik wou bewijzen zoeken voor mijn buikgevoel als moeder en logopediste. Basile is gestart met een laptop en een SPRINTO-stick. Na enkele maanden had ik door dat het toch niet zo vlot verliep. De laptop werd erg weinig gebruikt omdat het te lang duurde vooraleer hij opgestart geraakte. Ook waren er een aantal praktische stoorzenders: de laptop draaide op Windows 8 en de juf kende dit systeem nog niet, dus kon ze hem niet helpen als de laptop vast liep of een foutmelding gaf. Basile zelf had ook nog geen typlessen gehad, wist nog niets over computers. In april 2014 kwam de app SPRINTPDF op de markt en dat bleek voor Basile de ideale oplossing. We kochten een iPad en we waren weer vertrokken. Graag deel ik met jullie al mijn bevindingen en kan ik jullie zo op weg helpen om andere kinderen sneller de juiste ICT-toepassing aan te reiken.
• #3: Ik zal met jullie kort volgende aspecten overlopen. Waarom zouden we ICT-hulpmiddelen gebruiken in het zorgbeleid van leerlingen met dyslexie? Wanneer starten we hier best mee? Welke hulpmiddelen zijn er en hoe maken we een keuze? En hoe pakken we het aan om deze hulpmiddelen te integreren in de dagelijkse klaspraktijk?
• #4: Vooreerst de Waarom-vraag: Met de invoering van het nieuwe M-decreet, kunnen we wel stellen dat ICT-hulpmiddelen zoals het gebruik van dyslexiesoftware voor leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften echt vallen onder de noemer REDELIJKE AANPASSINGEN. Daar bestaat geen twijfel over! Het is zelfs zo dat scholen de wettelijke verplichting hebben om hier voor te zorgen.
• #5: Maar met welk doel kunnen we nu ICT-hulpmiddelen bij kinderen met leermoeilijkheden introduceren? Ten eerste kunnen we die in het onderwijs en in therapeutische kringen gebruiken om te differentiëren en remediëren Maar daarnaast worden ze vaak ook ingevoerd om te compenseren en er zo voor te zorgen dat de leerlingen met dyslexie ook de eindtermen kunnen halen. Want vergis u niet, nergens in de eindtermen staat er dat een leerling een tekst foutloos moeten kunnen schrijven ZONDER gebruik te maken van een computer. Een kind met visusproblemen die een bril moet dragen, moet zijn bril ook niet uitdoen bij toetsen.
• #6: Wat ons ook opvalt is dat men in de praktijk vaak een lineair proces kent, waarbij pas gecompenseerd wordt als men niet meer kan remediëren. Volgens mij moeten we dringend naar een parallel proces, een soort 2 of 3 sporenbeleid, waarbij er sneller gestart wordt met compenseren en remediëren!
• #9: Wanneer start je dan best? Als je merkt dat een kind, ondanks kwaliteitsvolle remediëring weinig vooruitgang maakt en gefrustreerd raakt! We adviseren wel om pas te starten vanaf het derde leerjaar omdat in de eerste 2 leerjaren de basis voor het lees- en spellingsonderwijs wordt gelegd. Dan al starten met voorleessoftware zou het leerproces nog meer kunnen vertragen. Maar vanaf het derde leerjaar wordt er verwacht dat leerlingen veel zelfstandiger oefeningen en opdrachten kunnen maken in het leer- en werkboeken. Op dat ogenblik is een kind met dyslexie enorm afhankelijk van anderen als het geen voorleessoftware mag gebruiken. Als laatste moeten we ook beseffen dat het tot bijna 2j kan duren vooraleer een kind de computer efficiënt kan gebruiken. In die tijd moet hij weten wat bestanden zijn, hoe die op te slaan en mappen te beheren, hoe een tekstverwerkingsprogramma werkt en hoe de spellingscorrector efficiënt te gebruiken, enz… Ook het leren snel typen, is voor kinderen met dyslexie vaak een stuk lastiger en gaat dit trager. Hoe meer ze het kunnen oefenen, hoe beter natuurlijk.
• #10: Maar wat moeten we dan denken over de berichten die we in de media hebben gelezen eind 2013? Voorleessoftware zou niet helpen om nieuwe woorden te leren. Wel beste mensen, de resultaten van de studie van Eva Staels en Wim Vandenbroeck hebben me eigenlijk niet verbaasd. Uiteraard is dergelijke software niet geschikt om kinderen te helpen om beter te leren lezen, om nieuwe woorden te leren lezen. Voorleessoftware compenseert de tekorten die leerlingen hebben om te kunnen particperen in de klas. Ook stellen de auteurs van deze studie dat men best pas start met voorleessoftware nadat de leesontwikkeling in grote mate voltooid is. Maar wanneer is dat dan precies? Als we collega Shaywitz mogen geloven, dan zouden we erg lang moeten wachten. En hoe moet een kind dan participeren in de klas? En stel dat je zou wachten tot de leeftijd van 12j, is het realistisch te denken dat leerkrachten in het secundair onderwijs deze kinderen gaan ‘ondersteunen’ bij het gebruiken van de computer en de voorleessoftware? Neen, beste mensen. Leerkrachten in het secundair hebben daar geen tijd voor! Kinderen moeten dat al kunnen vooraleer ze de overstap maken! Ik ben het als logopediste uiteraard eens met al deze auteurs als ze stellen dat er blijvend aandacht moet geschonken worden aan de leesontwikkeling en dat we dus een pak langer expliciete leesinstructies en leesoefeningen moeten geven dan dat doorgaans het geval is.
• #11: Laten we nu eens gaan kijken naar de ICT-hulpmiddelen die tegenwoordig ingezet kunnen worden bij dyslexie. We vertrekken van de stelling dat een goed hulpmiddel een maximaal resultaat met een minimale inspanning moet opleveren!
• #12: Zoals jullie misschien wel weten of beseffen, is er een heel groot aanbod aan ICT-hulpmiddelen. De keuze van een passend hulpmiddel, is echt maatwerk
• #13: Om de juiste keuze te kunnen maken, is het van belang dat je je als professional goed informeert over de beschikbare hulpmiddelen. Vroeger hadden we de vzw MODEM, maar omdat zij niet meer bestaan, moeten we ons behelpen met informatie die te vinden is op het net. We denken hierbij aan de uitgaven de Eureka en de vzw Let op, van Lexima, van de website Masterplan dyslexie en anderen. Ook is het van belang te weten dat scholen jaarlijks via Schooldirect een aanvraag kunnen doen om hulpmiddelen, in de vorm van dyslexie software, vanuit het ministerie van onderwijs te krijgen. Ik hoorde onlangs dat vorig schooljaar er ongeveer 1200 aanvragen ontvangen werden, maar dat er slechts 150 dossiers dyslexiesoftware hebben kunnen ontvangen omdat er jammer genoeg onvoldoende budget was om meer scholen te bevoorraden. Vermelden al deze info in bijlagen bij jullie congresinfo
• #16: We kunnen grofweg een onderscheid maken tussen ‘eenvoudige’ dyslexiesoftware of toepassingen en geavanceerde dyslexiesoftware. Het is namelijk zo dat veel multimedia toestellen zoals laptops, tablets en smartphones reeds ingebouwd functies bevatten die de toegankelijkheid vergroten. Zo heeft de iPad de mogelijkheid om naast de functie VOICE OVER ook de functie om tekstboodschappen te laten voorlezen via de knop ‘Spreek selectie uit’. Jammer genoeg klinkt de voorleesstem dan erg synthetisch en is dit geen goede oplossing voor lange teksten
• #19: Maar aan welke eisen moet dan een goed geavanceerde dyslexietoepassing voldoen? -lezen EN spellen Helpen bij tekstbegrip
• #20: Als je gaat kijken naar de 3 grote spelers op de markt, dan denken we voornamelijk aan SPRINT, KURZWEIL EN CLAROREAD Doordat wij gekozen hadden voor de iPad, zijn we gaan welke wie een mobiele applicaties aanbod. Blijkbaar alle 3, maar er zijn grote verschillen in de functies van deze apps
• #21: Licentie = app niet los verkrijgbaar
• #23: Maatwerk is ideale, maar jammer genoeg laat de praktijk dat niet altijd toe Beperkte beschikbaar beïnvloedt je keuze