�ݺ�ߣ

Kennis van ‘doen’, evolutie en
toekomstvisie
Hilde Schoefs
conservator Openluchtmuseum

Waarover hebben we het?
doen = hier = ambacht in diverse
vormen
waar te beginnen?
Google:
–zoekterm ‘ambacht’: 5,8 mio hits
–zoekterm ‘craftsmanship’: 52,2 mio hits

Kennis van 'doen', evolutie en toekomstvisie (Hilde Schoefs)

Ambacht in diverse vormen?
• “‘oorspronkelijk’”
• (+) gepercipieerd als zonder franjes of
nieuwigheden
• (-) gezien als oubollig, passé
• ‘hybride’*
• (+) gepercipieerd als nieuw, verfrissend,
origineel
• (-) gezien als niet-authentiek, frivool,
spielerei
* mengvorm met design, kunst, techniek, technologie, …

hybris
↓
nieuwer = beter = +
ambacht = folklore = -
↕
stielkennis = erfgoed = +
nieuwigheden = niet-beproefd = -
↑
nostalgie, continuïteitsdenken,…

Factor tijd als dividing principle
– tijd om het métier door en door te leren
kennen;
– tijd om de techniek in de vingers (en het
hoofd) te krijgen;
– tijd is (onder de vorm van ervaring) –
naast talent – een sterk bepalende
factor in de transitie van ‘een ambacht’
naar ‘vakmanschap’ of ‘meesterschap’.

De valorisatie van
‘oorspronkelijke’
ambachten
- +

De valorisatie van hybride
ambachten
+ -

Evolutie van waardering
van ‘ambacht(sm/v/x)’?
Richard Sennett
duidt in het eye-
openende The
Craftsman (2008)
hoe de perceptie en
de waardering van
ambachten en
ambachtslui
doorheen de tijd is
geëvolueerd.

Griekse Oudheid
- Essentiële functie
- in de lokale gemeenschap,
- zowel naar productie toe
- als op het vlak van status.

Vroege
Middeleeuwen
- belangrijke functie
- overkoepeld door en streng
gereguleerd in (stedelijke)
gilden
- getypeerd door
verschillende leerstadia
(van gezel tot leermeester)
- mix van talent, (interesse)
en ervaring
- focus op het reproduceren
(imitatie) van meesterschap
(= kwaliteitscontrole)
- hoe hoger op de
werkplaatsladder, hoe meer
extra vaardigheden er
verwacht/aangeleerd
werden (bv.
ondernemerschap) –
gebaseerd op talent

Latere Middeleeuwen
- Groeiende negatieve
connotatie
- Ter bescherming van de
familie-naam, -eer en het
familiekapitaal verwachtten
meesters met aanzien
immers hoe langer hoe
meer dat hun zoon(s) het
ambacht en meesterschap
verderzetten, ongeacht hun
talent of interesse.
- Nodeloos te zeggen dat dit
tot een verlies van kwaliteit
leidde en op termijn tot
pejoratieve connotaties
verbonden met ambacht
(oneerlijk, half werk, niet
met de tijd mee, …).

Renaissance
- Meesterschap krijgt een
nieuwe betekenis.
- Het genius (genie) van de
Renaissance-meester tilt
gewone voorwerpen uit
boven hun gebruiksfunctie
en voegt er een esthetische
(en sociaal
onderscheidende) functie
aan toe.
- Deze combinatie van kunst
en ambacht tilt het aanzien
van dit soort vakmanschap
opnieuw op een hoger
niveau.

Waardering van
ambacht vandaag
- Positieve perceptie van het
‘eenvoudige’ ambacht
tijdens en na de Romantiek
bleef via de
volkskundebeoefening tot
in de 20e
eeuw positief
resoneren.
- In de 2e
helft van de 20e
eeuw worden ambachten in
toenemende mate opnieuw
negatief gepercipieerd
(oubollig, niet met de tijd
mee, bollenzakdoekniveau).
- Vanaf het begin van de 21e
eeuw helpen diy-trends, een
hernieuwd streven naar
oorspronkelijkheid en
duurzaamheid en de groei
van nieuwe technologieën
het ‘ambacht’ nieuw leven
in te blazen.

Waarde vs. waardering
• Ambachtelijk gemaakte producten
worden gepercipieerd (en vermarkt)
als authentiek, uniek en degelijk.
• Een deel van het publiek erkent dat,
is net op zoek naar die uniciteit, dat
maatwerk en is bereid de prijs
daarvoor te betalen.
• Een deel van het publiek kan men
enthousiasmeren voor het ambacht,
het métier, maar vindt de prijs te

Hybride: nauwe vermenging van
ongelijksoortige zaken
kruisbestuiven / mengen / ingrijpen

Hybrid I: Robots
Wat is de link tussen
robots en
vakmanschap (als in:
ambachten)?
www.youtube.com/watch?v=Haz7rilcjHA

Hybrid II: 3D-printing
Hoe kan een
technologie als 3D-
printing van invloed
zijn op een ambacht,
op vakmanschap?
www.youtube.com/watch?v=cIKyIjz_hhk

Hybrid²
• Robot vs mens I en II (Timo Boll)
www.youtube.com/watch?v=lv6op2HHIu
• Robot vs mens III (zwaardvechter)
www.youtube.com/watch?v=O3XyDLbaU

Hoofd-hand-discussie
doen = enkel handen?
– nee: hoofd, hart én handen;
– kenniseconomie versus
ambachtelijkheid: probleem van
terminologie en perceptie, alsof
ambachtelijkheid over uitsluitend niet-
cognitieve skills zou gaan (en vice versa)
+ alsof enkel de handen betrokken
zouden zijn op tactiel vlak.

aandacht voor ambacht =
wereldwijd
• onderwijs (vakopleidingen, hoger
onderwijs, …)
• architectuur (Studio Mumbai,
vernacular architecture 21.0, …)
• publicaties (academisch, fotografie,
etnologie, doe-het-zelf, …)
• nieuwe initiatieven (Quartier
Bricolé, Make:Shift:Do, Handmade
in Belgium, …)
• musea

KENNIS VAN DOEN &
MUSEA
Case: Bokrijk

Museum als koppelaar: leerbewerking

‘leren beursje’ anno nu
door Kuppers & Wuytens

Bokrijk Sengu | match making tussen
architect x theatermaker x houtbewerker x ontwerpers x
…

traditioneel handwerk geherinterpreteerd door
handwerkers zelf

museum als laagdrempelig labo en experimenteerzone |
zien doen – zelf doen (en bevragen)

�ݺ�ߣ

Kennis van 'doen', evolutie en toekomstvisie (Hilde Schoefs)

Recommended

More Related Content

More from ETWIE (20)

Kennis van 'doen', evolutie en toekomstvisie (Hilde Schoefs)