Perfume is a mixture of fragrant oils, fixatives, and solvents used to scent the body or living spaces. It has been used for centuries, originally for religious purposes and now as a sign of sophistication. Perfume is made through extracting oils from plants or animals, blending them according to a formula, aging the blend, and mixing it with alcohol as a solvent. It is classified based on oil concentration and lasting time. Perfume triggers emotions and memories through scent and is used to increase attractiveness. Future perfumes may increasingly use synthetic chemicals and target pheromone receptors in the brain.
ChatGPT What It Is and How Writers Can Use It.pdfAdsy
油
The document discusses ChatGPT, an AI tool developed by OpenAI that utilizes advanced machine learning techniques for content creation. Released on November 30, 2022, it has quickly gained popularity, providing various applications such as writing scripts, social media posts, and articles, albeit with some limitations regarding accuracy and content quality. Overall, while ChatGPT can enhance writing processes, users are advised to verify the information and ensure it meets their communication standards.
Marka Y旦netimi Ve Marka Y旦netim Stratejileri Hakk脹nda Akademik Sunumdur. Marka tarihinden balayarak, marka konumland脹rma, marka kiilii oluturma, marka y旦netim s端recini detayl脹ca i巽selletiren ve marka y旦netiminin 旦nemli deikenleri ile beraber gelecekte bizi teknolojik olarak neler beklediine dair detayl脹 bir 巽al脹ma olarak haz脹rlanm脹t脹r.Marka y旦netiminin gerek巽eleri, nas脹l ortaya 巽脹kt脹脹 ve marka y旦netiminde dikkat edilmesi gereken hususlar incelenmitir. Alper ESK聴KILI Taraf脹ndan haz脹rlanm脹t脹r...
2. 2
Giri
Koku ve tad, GI fonksiyonla yak脹n ibirlii nedeniyle
genellikle visseral duyular olarak s脹n脹fland脹r脹l脹r
Deiik g脹dalar脹n lezzetleri b端y端k 旦l巽端de bunlar脹n
tad ve kokular脹n脹n bir karmas脹d脹r
Koku duyusunu bask脹layan souk alg脹nl脹脹 varsa
besinlerden farkl脹 tad al脹nabilir
Parf端mc端ler 5000 deiik koku molek端l端n端, arap
tad脹c脹lar脹 ise 100den fazla farkl脹 tad bileenini ay脹rt
edebiirler
3. 3
Giri
Koku ve tad resept旦rlerinin her ikisi 巽旦z端nm端 molek端llerle uyar脹lan
kemosept旦rlerdir
Bu iki duyu anatomik olarak birbirilerinden olduk巽a farkl脹d脹r
Koku resept旦rleri uzak 巽evre resept旦r端d端r (teleresept旦r); koku yollar脹
talamusta durak yapmaz ve koku i巽in kortikal projeksiyon alan脹 bulunmaz
Tat yollar脹 beyin sap脹ndan talamusa ge巽er ve a脹zdan kalkan dokunma ve
bas脹nca duyarl脹l脹k yollar脹 ile birlikte postsentral girusa yans脹r
5. 5
KOKU DUYUSU
Koku M端k旦z Membran脹
Olfakt旦r resept旦rler nazal
mukozan脹n 旦zellemi bir b旦l端m端
olan ve sar脹ms脹 pigment i巽eren
olfaktor m端k旦z membrana
yerlemitir
Koku duyusu gelimi hayvanlarda
(makrosmatik hayvanlar) bu
membranla kapl脹 alan geni; insan
gibi mikrosmatik hayvanlarda
k端巽端kt端r
Burun boluunun septuma yak脹n
olan tavan脹nda 5 cm2lik bir alan脹
kaplar
6. 6
Koku M端k旦z Membran脹
Koku membran脹nda destek
h端creleri ve ana h端creler
(projenit旦r h端creler) bulunur
Bu h端crelerin aras脹nda 10-20
milyon olfaktor resept旦r vard脹r
Her olfakt旦r resept旦r bir
n旦rondur ve sinir sisteminin
v端cutta d脹 d端nyaya en yak脹n
bulunduu yerdir
7. 7
Koku M端k旦z Membran脹
Olfaktor n旦ronlar olfaktor 巽ubuklar ad脹
verilen k脹sa ve u巽lar脹 genilemi
dendritlere sahiptir. Bu 巽ubuklardan 巽脹kan
siliumlar mukusun y端zeyine uzan脹r
Her olfakt旦r resept旦r 10 g端nl端k bir
yaam s端resine sahiptir
Silia 2 袖m boy ve 0.1 袖m 巽apl脹
miyelinsizdir. Her resept旦rde 10-20 silia
vard脹r
Olfaktor resept旦rin aksonlar脹 etmoid
kemiin kribriform pla脹n脹 deler ve
olfaktor soanlara girer
Olfaktor m端k旦z membrandaki mukus
Bowman bezleri taraf脹ndan 端retilir
11. 11
Koku Yollar脹
Bir sonraki tabakada, mitral
ve gran端l h端crelerinin
dendritleri youn resiprok
sinapslar oluturur
Mitral h端crelerin aksonlar脹
intermediyer olfaktor
stria ve lateral olfaktor
stria 端zerinden olfaktor
kortekse gitmek 端zere
arkaya doru ilerler
12. 12
Koku Yollar脹
Mitral h端cre aksonlar脹 olfaktor kortekste
pramidal h端crelerin apikal dendritlerinde
sonlan脹r
Olfaktor korteks:
Anterior olfaktor 巽ekirdek,
Piriform korteks,
Olfaktor t端berk端l,
Kortikomedial amigdal ve
Transisyonel entorinal korteksi
kapsar
Bu yap脹lar limbik sistemin par巽alar脹d脹r
13. 13
Koku Yollar脹
Anterior olfaktor 巽ekirdek kar脹
taraf olfaktor korteksinden gelen
girdilerin koordinasyonu ve olfaktor
belleklerin bir yandan 旦teki yana
aktar脹lmas脹 ile,
Piriform korteks koku
ay脹rdedilmesi (olfaktor diskrimi-
nasyon) ve kokunun bilin巽li
alg脹lanmas脹 ile,
Amigdaller koku ve uyaranlar脹na
verilen duygusal yan脹tlarla ve
Entorinal korteks ise olfaktor
belleklerle ilgilidir
14. 14
Koku Yollar脹
Olfaktor soana, beyninden 3 girdi daha
ula脹r:
Birincisi diagonal bandtan (sentrifugal
lifler) gelir
聴kinci girdi ipsilateral anterior
olfaktor 巽ekirdekten kalkar
Olfaktor strialardaki efferent liflerin
uyar脹lmas脹 olfaktor soanlar脹n elektriksel
aktivitesini azalt脹r ve inhibit旦r etki eder
巽端nc端 afferent girdi ise anterior
kommissura yoluyla kontralateral
anterior olfaktor 巽ekirdekten kalkar
15. 15
Koku Eii ve Koku Ay脹rdedilmesi
Koku duyarl脹l脹脹, kiiden kiiye 1000 kata kadar
deiebilen farkl脹l脹k g旦sterir
En 巽ok g旦r端len anomali, belirli bir kokuya kar脹
duyars脹zl脹kla giden ve insanlarda, %1-20 s脹kl脹kta
g旦r端lebilen 旦zg端l anosmidir
Burada 旦zg端l koku resept旦rleri bulunmaz
Olfaktor resept旦rler 巽旦z端nen maddelere yan脹t verirler
rnein sar脹msaa kokusunu metil merkaptan
havada 500 pg/Lden daha d端端k younlukta dahi
koklanmaktad脹r
聴nsanlar 2000-4000 farkl脹 kokuyu ay脹rdedebilme
旦zelliine sahiptir
Substance mg/L of Air
Ethyl ether 5.83
Chloroform 3.30
Pyridine 0.03
Oil of peppermint 0.02
Iodoform 0.02
Butyric acid 0.009
Propyl mercaptan 0.006
Artificial musk 0.00004
Methyl mercaptan 0.0000004
eitli koku veren maddelerin koku eik
deerleri
16. 16
Koku Eii ve Koku Ay脹rdedilmesi
Koku iddetinde fark脹n saptanabilmesi i巽in younluunda %30 deiiklik
olmal脹d脹r
I脹k iddeti i巽in bu deer %1 dir
Kokunun y旦n端, koku molek端llerinin iki burun deliine ulama zamanlar脹
aras脹ndaki farkla belirlenir
Koku molek端lleri k端巽端k olup 3-4den 18-20ye kadar deien C atomu
i巽erirken, ayn脹 say脹da C i巽erip mimarileri farkl脹 molek端ller farkl脹 kokulara
sahiptir
A脹r脹 kokulu maddelerin ba脹l su ve lipidde 巽旦z端n端rl端 y端ksektir
17. 17
Sinyal 聴letimi
Olfaktor sistem yap脹sal olarak
birbirinden farkl脹 milyonlarca
antijene 旦zg端l yan脹tlar 端reten
ba脹脹kl脹k sistemine benzer
Bu, birbirinden farkl脹 巽ok say脹da
koku resept旦rlerinin bulunmas脹na
bal脹d脹r
Koku resept旦rleri, serpantin
resept旦rlerinin yapt脹脹 geni bir
ailenin 端yeleridir
18. 18
Sinyal 聴letimi
Bu resept旦rler G proteinlerine
kenetlenmitir ve olfaktor
resept旦rlerin siliumlar脹 端zerine
yerlemilerdir
Gs ile yak脹n akraba fakat olfaktor
sistem i巽in bir G proteini olan
Golfun koku resept旦rlerini ASa
balar
Aktivasyonla oluan cAMP katyon
kanallar脹na balan脹r ve bunlar脹 a巽ar
Na+ resept旦r h端crelerine girer
depolarizasyon oluturur
19. 19
Sinyal 聴letimi
Koku resept旦rlerinden baz脹lar脹
adenilat siklaz yerine
fosfolipaz Cye kenetlenmitir
Bunun sonucunda oluan
fosfoinositol hidroliz 端r端nleri
katyon kanallar脹n脹 a巽ar
Koku almaya hizmet eden n旦ral
yollar脹n da kokular脹n
ay脹rdedilmesinde bir rol oynar
20. 20
Sinyal 聴letimi
Koku yollar脹nda belirgin derecede bir
inhibit旦r denetim bulunmaktad脹r
Mitral ve gran端l h端cre dendritleri
aras脹ndaki sinaptik balant脹lar mitral
h端cre 巽脹kt脹s脹n脹n inhibit旦r denetimine
arac脹l脹k eder
Koku korteksinde bir kokuya verilen yan脹t
piramidal h端crelerin eksitasyonu olup
bunu inhibisyon izler
Piramidal h端creler, kolleteralleri yoluyla
kendi kendilerini yeniden uyar脹rlar ve bu
durum koku korteksindeki ritmik
aktiviteye eilimi a巽脹klayabilir
21. 21
Koku Maddesi Balay脹c脹 Proteinler (OBP)
Lipofilik koku 端reten molek端ller,
resept旦rlere ulamak i巽in burunda
hidrofilik mukusu amak zorundad脹rlar
Bu saptamalar olfakt旦r mukusun, koku
maddelerini resept旦rlere aktaran, koku
madesi balay脹c脹 protein (OBP)
i巽erebileceini d端端nd端rm端t端r
G端n端m端zde burun boluu i巽in 旦zg端n
OBP izole edilmitir
22. 22
Cinsiyet ve Bellekle Olan iliki
Bir 巽ok hayvan t端r端nde koku ve cinsel ilevler
aras脹nda yak脹n bir iliki bulunmakta olup parf端m
reklamlar脹 旦nemli bir kan脹tt脹r
Koku duyusu erkeklere oranla kad脹nlarda daha
g端巽l端d端r ve koku duyusu ov端lasyon zaman脹 en
keskin hale gelir
Koku ve tat, uzun d旦nemli bellei tetiklemede
旦zg端n bir yetenee sahip olup bu durum
romanc脹lar taraf脹ndan ilenmi ve deneyci
psikologlar taraf脹ndan kaydedilmitir
23. 23
Koklama
Burun boluunda olfakt旦r resept旦rlerin bulunduu b旦l端m iyi
havaland脹r脹lamaz
Normalde her solunum d旦ng端s端nde, girdap ak脹mlar脹 havan脹n
k端巽端k bir b旦l端m端n端 olfakt旦r membrandan ge巽irir, b端y端k b旦l端m端
konkalardan laminar tarzda akar
Bu girdap ak脹mlar脹n脹n nedeni, s脹cak mukozaya souk havan脹n
巽arpmas脹 ile oluan konveksiyondur
Olfakt旦r resept旦rlerin bulunduu b旦lgeye ulaan havan脹n miktar脹
koklama olay脹 ile b端y端k 旦l巽端de art脹r脹l脹r
Bu eylem, hava ak脹脹n脹 yukar脹 doru y旦nlendirmek 端zere burun
delikleri alt b旦l端mlerinin septuma doru kas脹lmas脹n脹 i巽erir
Koklama; yeni bir kokunun dikkat 巽ekmesi halinde g旦r端len yar脹
refleks yan脹tt脹r
24. 24
Burunda Ar脹 Liflerinin Rol端
Olfakt旦r m端k旦z membranda 巽ok
say脹da trigeminal ar脹 lifinin 巽脹plak
u巽lar脹 bulunur
Bunlar tahri edici maddelerle
uyar脹l脹rlar ve tahri edici, trigeminal
端zerinden giden yap脹ta脹 nane,
mentol ve klor gibi maddelerin
tipik kokular脹n脹n bir b旦l端m端n端
oluturur
Bu 巽脹plak u巽lar, nazal irritanlara
kar脹 hap脹rma, g旦z yaarmas脹,
solunum inhibisyonu ve dier
refleks yan脹tlar脹n balat脹lmas脹ndan
da sorumludur
25. 25
Uyum (Adaptasyon)
Bir kokuya, koku ne kadar k旦t端 olursa olsun uzun s端re maruz kalan
bir kiide koku alg脹s脹 giderek azal脹r
Bazen yararl脹 olan bu fenomen olfaktor sistemde g旦r端len ve merkezi
kaynakl脹 olan olduk巽a h脹zl脹 uyum olay脹na bal脹d脹r
Olay koklanmakta olan 旦zg端n koku i巽in 旦zel olup dier kokulara ait
eikler deimez
26. 26
Anomaliler
Koku anomalileri osmias son eki ile ifade edilirler
Koku anomalileri aras脹nda;
Anosmi (koku duyusunun yokluu),
Hiposmi (koku duyarl脹l脹脹n脹n azalmas脹)
Kakosmi denen ho olmayan koku halusinasyonlar脹 da epileptik n旦betler sonucu
geliebilir
Disosmi koku duyusunun 巽arp脹t脹lmas脹d脹r ve 3 ekli bulunmaktad脹r:
1) Parosmia Mevcut olan kokunun ho olmayan bir ekilde alg脹lanmas脹d脹r
2) Phantosmia Koku maddesi olmad脹脹 halde koku duyusunun alg脹lanmas脹
3) Agnosia Kokunun younluunun ve tipinin ay脹rt edilememesidir
80 ya脹n脹 am脹 insanlar脹n %75inden fazlas脹nda kokular脹 tan脹mada bozulma g旦r端l端r
28. 28
TAD RESEPTR
ORGANLARI VE YOLLARI
Tad Goncalar脹
Tad脹n duyu organlar脹 olan tad
goncalar脹 50-70 袖m boyutta oval
cisimciklerdir
Her tad goncas脹 4 tip h端creden
oluur:
Bazal h端creler,
S端stentak端ler h端creler olan tip 1 ve
tip 2 h端creler ve
Duyusal sinir lifleri ile balant脹lar yapan
tad resept旦rleri olan tip 3 h端creleridir
Tip 1, 2 ve 3 h端crelerde
mikrovilluslar bulunmakta olup
bunlar dil epitelindeki bir delik olan
tad poruna doru uzan脹r
29. 29
Tad Goncalar脹
H端crelerin boyun k脹s脹mlar脹 巽evre epitele s脹k脹 kavaklarla balan脹r ve
tad resept旦rlerin s脹v脹larla kar脹laan tek b旦lgesi mikrovilluslard脹r
Her tad goncas脹 yakla脹k 50 sinir lifi taraf脹ndan inerve edilir
Her sinir lifi ise ortalama 5 tad goncas脹ndan gelen girdileri al脹r
Bazal h端creler tad goncas脹n脹 kuatan epitel h端crelerinden doarlar
Bunlar yeni resept旦r h端crelerine farkl脹la脹r ve resept旦r h端creleri 10
g端nl端k yar脹 旦mre sahiptir
30. 30
Tad Goncalar脹
Duyu siniri kesilirse innerve ettii tad goncas脹 dejenere olur
Bununla beraber, sinir rejenere olursa komu h端creler yeni tad
goncalar脹 oluturur
聴nsanlarda tad goncalar脹 k端巽端k dil, damak, farinks ve dildeki
fungiform ve vallat papillalar脹n duvar脹na yerlemitir
Fungiform papillalar dil ucunda en b端y端k say脹da bulunan
yuvarlak yap脹larken, vallat papillalar dil k旦k端nde V harfi
eklinde d端zenlenmi 巽ok belirgin yap脹lard脹r
32. 32
Tad Goncalar脹
Fungiform papillada 5 tad goncas脹
bulunmakta olup bunlar genelde
papillan脹n tepesine yerleir, (bir dilde
33 tane bulunur). Dilin 2/3 旦n
b旦l端m端ne yerlemilerdir
Vallat papillalar脹n (8-12 tane)
her biri 250 taneye kadar tad goncas脹
i巽ermekte olup bunlar genelde
papillalar脹n kenarlar脹na yerlemitir
Foliate papillalar dilin kenar脹ndaki
katlant脹larda yerlemilerdir. Toplam
1280 tad goncas脹 i巽erir. IX. Kranial
sinir taraf脹ndan inerve edilir.
Filiform papillalar dil s脹rt脹n脹 旦rten
k端巽端k koni eklinde olan ve genelde
tad goncas脹 i巽ermeyen papillalar
Dilde toplam 10 000 kadar tad
goncas脹 bulunmaktad脹r
33. 33
Tad Yollar脹
Dilin 旦n 2/3teki tad goncalar脹ndan gelen
duyusal sinir lifleri N. fasialisin korda
timpani dal脹 i巽inde, arka 1/3den kalkan
lifler ise N. Glossofaringealis i巽inde
ula脹r
Dil d脹脹ndaki dier alanlardan gelen lifler
beyin sap脹na N. vagus i巽inde ula脹rlar
Her iki yanda, bu 端巽 sinir i巽inde gelen
tad lifleri traktus solitarius
巽ekirdeine girmek 端zere medulla
oblangatada (MO) birleirler
34. 34
Tad Yollar脹
Bu lifler MOda ikinci n旦ronlarla sinaps
yapar
Bunlar脹n aksonlar脹 orta hatt脹
巽aprazlad脹ktan sonra medial
lemniskusta birleip talamustaki
巽ekirdeklerinde dokunma, ar脹 ve
s脹cakl脹a duyarl脹 liflerle beraber sonlan脹r
聴mpulslar daha sonra serebral kortekste
postsentral girusun ayak b旦l端m端nde
bulunan tad yans脹ma alan脹na giderler
Tad脹n ayr脹 bir kortikal yans脹ma alan脹
yoksa da postsentral girusun y端zden
gelen deri duyular脹na hizmet eden
b旦l端m端nde de temsil edilmektedir
35. 35
Temel Tad ekilleri
聴nsanlarda tatl脹, eki, ac脹, tuzlu ve
umami olmak 端zere 5 temel tad
bulunur
Ac脹 maddeler dil k旦k端nde tad脹l脹rken
eki dilin kenar脹 boyunca tatl脹 dil
ucunda, tuzlu dil s脹rt脹n脹n 旦n k脹sm脹nda
ve umami tad脹 dil k旦k端ne yak脹n bir
yerde tad脹l脹r
Eki ve ac脹 tad damakta da al脹nmakta
olup bu b旦lgede tatl脹 ve tuzluya da bir
miktar duyarl脹l脹k g旦sterir
Farinks ve epiglot bu 5 duyu
modalitesinin t端m端n端 alabilmektedir
36. 36
Temel Tad ekilleri
Umami', Japonca bir kelime ve 'tad脹 g端zel'
demek
'Umami', tatl脹 ve tuzlu aras脹nda, yal脹 ve biraz
da eti 巽ar脹t脹ran bir tat ve geniz taraf脹ndan
duyusu al脹nmakta
Glutamin asidi veya glutamat i巽eren
yiyeceklerde 'umami' tad脹 bulunuyor
Protein a巽脹s脹ndan zengin yiyeceklerde, et,
bal脹k, olgun domates, peynir, baz脹 sebzeler
ve anne s端t端nde glutamat veya glutamin
asidine rastlan脹yor
37. 37
Resept旦r端n Uyar脹lmas脹
Tad resept旦r h端creleri, a脹z s脹v脹lar脹nda
巽旦z端nm端 maddelere yan脹t veren
kemoresept旦rlerdir
Bu maddeler resept旦r h端crelerinde
jenerat旦r potansiyelleri uyand脹r脹r ve
bu potansiyeller de duyu n旦ronlar脹nda
aksiyon potansiyelleri oluturur
Molek端llerin jenerat旦r potansiyelleri
oluturmada kulland脹脹 yol tad
modalitelerinin birinden dierine deiiklik
g旦sterir
38. 38
Resept旦r端n Uyar脹lmas脹
Tuzlu tad uyar脹lar i巽in Na+un pasif,
kap脹lanmam脹 apikal kanallardan h端cre i巽ine
ak脹脹 ile tuz resept旦r h端crelerini depolarize
eder
Zira Na+ kanal blok旦r端 bir di端retik olan
amiloridin tuz tad脹n脹 alma yeteneini
ortadan kald脹r脹r
Eki tad veren asitler ise H+ ile apikal K+
kanallar脹n脹 bloke ederek resept旦r h端crelerini
depolarize ederler
Tatl脹 duyusu veren maddeler zar
resept旦rlerine balan脹p Gs yolu ile adenilat
siklaz脹 aktive ederek h端cre i巽i cAMPde bir
art脹a neden olur
cAMP, tad h端crelerinin bazolateral zarlar脹
端zerindeki K+ iletkenliini azaltmak 端zere
protein kinaz A yoluyla etki yapar
39. 39
Resept旦r端n Uyar脹lmas脹
Ac脹 duyusu dierlerinden farkl脹
旦zellik g旦sterir
Ac脹 maddeler, endoplazmik
retikulumda Ca2+ sal脹nmas脹n脹
tetiklemek 端zere G proteini ile
kenetlenmi resept旦rler ve
fosfolipaz C yoluyla etki
yapmaktad脹r
Umami tad脹 G proteinine bal脹
resept旦rler taraf脹ndan alg脹lan脹r.
L-glutamat bu resept旦rlerin
uyar脹c脹s脹d脹r. T1R1/T1R3
resept旦rlerin uyar脹lmas脹 impuls
domas脹na neden olur
40. 40
(a) Tuzlu:
TRP ion channel
(b) Eki:
TRP ion channel
Resept旦rde
Uyar脹lma
Mekanizmas脹
44. 44
Resept旦r端n Uyar脹lmas脹
Son zamanlarda yap脹lan 巽al脹malarda, 留-gusdusin ad脹 verilen yeni bir G
protein 留-altbirimi izole edilmi ve bunun tad goncalar脹nda bulunduu
g旦sterilmitir
Bu madde transdusinlere benzemektedir
Tad molek端llerini balayan bir proteinin (TBP) varl脹脹 son zamanlarda yap脹lan
巽al脹malarda tespit edilmitir
Bu protein vallat papillalar etraf脹ndaki yar脹a mukus salg脹layan Ebner
bezleri taraf脹ndan 端retilmektedir
Muhtemel fonksiyonu, OBPye benzer bir younlat脹rma ve ta脹mad脹r
45. 45
Tad Eii ve iddet Ayr脹m脹
聴nsanlarda tad iddetindeki fark脹
ay脹rdedebilme yetenei t脹pk脹 koku
iddetinin ay脹rdedilmesinde olduu
gibi nisbeten kabad脹r
Tad iddetinde bir deiiklik
olduunu farkedilebilmesinden 旦nce
tad脹lan maddenin younluunda
%30 deiiklik olmas脹 gerekir
Tad goncalar脹n脹n yan脹t verdii
maddelerin eik younluklar脹 s旦z
konusu maddeye ba脹ml脹 olarak
deiiklik g旦sterir
46. 46
Temel Tad Duyular脹
EK聴:
Asitler eki tad脹l脹r. Resept旦r端
uyaran ey asidin anyonundan 巽ok
H+ dur
Herhangi bir asit i巽in ekilik genelde
H+ younluu ile orant脹l脹 iken,
organik asitler 巽ounlukla ayn脹 H+
younluktaki mineral asitlerden
daha eki olarak alg脹lan脹r
Bu durumun muhtemel nedeni bu
asitlerin h端crelere mineral
asitlerden daha h脹zl脹 s脹zmalar脹d脹r
47. 47
Temel Tad Duyular脹
TUZLU:
Tuzlu tad Na+ taraf脹ndan oluturulur
Bununla beraber NaCl g旦re, Na-asetat veya Na-
glukonatlar daha tuzlu tad verirler
Bunun nedeni Na+, h端crelerin bazalinde Na+-K+
ATPaz ile d脹ar脹 pompalan脹rken Cl- iyonlar脹n脹n
resept旦r h端cre hiperpolarizasyonunu
s脹n脹rlamas脹d脹r
Baz脹 organik bileikler de tuzlu tad verirler;
旦rnein liziltaurin ve ornitiltaurin dipeptidleri
tuzlu tadda olup a脹rl脹k olarak liziltaurin NaClden
巽ok daha fazla g端巽l端d端r
48. 48
Temel Tad Duyular脹
ACI:
Ac脹 tad脹 analiz i巽in genelde kullan脹lm脹 olan
madde kinin s端lfatt脹r
Bu bileik 8 袖mol/L younlukta farkedilirken
striknin hidroklor端r端n eii daha
d端端kt端r
Dier organik bileikler 旦zellikle morfin,
nikotin, kafein ve 端re ac脹 tad verirler
Manezyum, amonyum ve kalsiyumun
inorganik tuzlar脹 da ac脹d脹r
Bu tad katyona ba脹ml脹 olduundan ac脹 tad
veren maddelerin molek端l 巽at脹lar脹 aras脹nda
herhangi bir belirgin ortak 旦zellik bulunmaz
49. 49
Temel Tad Duyular脹
TATLI:
Tatl脹 maddelerin 巽ou organiktir
S端kroz, maltoz, laktoz ve glukoz bunlar脹n en iyi
bilinen 旦rnekleri ise de polisakkaritler, gliserol,
baz脹 alkol ve ketonlar ve kloroform, berilyum
tuzlar脹 ve aspartik asitin 巽eitli amidleri gibi bir
grup bileik de tatl脹 taddad脹r
Sakkarin ve aspartam gibi yapay tadland脹r脹c脹lar
diyet uygulamas脹nda tadland脹r脹c脹 ajan olarak
kullan脹l脹rlar
Bu maddelerin 巽ok k端巽端k miktarlar脹 bile
tatland脹rmak i巽in yeterlidir
Kurun tuzlar脹 da tatl脹d脹rlar
50. 50
Lezzet
A脹zlar脹n脹n tad脹n脹 bilen kiiler
taraf脹ndan aranan hemen hemen
sonsuz t端rde tadlar脹n b端y端k
b旦l端m端 5 temel taddan 端retilir
Baz脹 durumlarda arzu edilen bir
tad ar脹 uyar脹s脹na ait bir eleman da
(旦rnein ac脹sal巽alar) i巽erir
Buna ek olarak g脹da taraf脹ndan
oluturulan genel duyguda koku
旦nemli bir rol oynarken g脹dalar脹n
k脹vam脹 ve s脹cakl脹脹 da bunlar脹n
lezzetine katk脹da bulunur
51. 51
Deikenlik ve Ard-Etkiler
5 temel tad goncas脹n脹n da脹l脹m脹nda 巽eitli t端rler ile ayn脹 t端r端n
bireyleri aras脹nda 旦nemli deikenlik g旦r端l端r
聴nsanlarda ilgin巽 bir deikenlik feniltiokarbamit (PTC) tad脹n脹
alma yeteneinde g旦zlenir
Seyreltik 巽旦zelti halinde iken PTC beyaz 脹rk脹n yakla脹k %70de eki
tad verirken geri kalan %30 i巽in tads脹zd脹r
PTC tad脹n脹n al脹nmamas脹 otozomal 巽ekinik karekter halinde kat脹l脹r
Bu 旦zelliin analizi insan genetik 巽al脹malar脹nda olduk巽a deer ta脹r
52. 52
Deikenlik ve Ard-Etkiler
Tad, g旦rsel ard-hayaller ve kontrastlara bir 旦l巽端de
benzeyen ard-reaksiyonlar ve kontrast fenomenleri
de i巽eren duyulard脹r
Bunlar脹n bir k脹sm脹 kimyasal oyunlar ise de
dierleri ger巽ek merkezi fenomenler olabilirler
Bir bitkide, tad deitirici bir protein olan
mirak端lin kefedilmi olup dile uygulanan bu
madde asitleri tatl脹 hale getirir
聴nsan dahil b端t端n hayvanlar yenilen g脹day脹 bir
hastal脹k izlemise yeni g脹dalara kar脹 巽ok g端巽l端
ka巽脹nma reaksiyonu gelitirirler
Zehirlenmeden korunma a巽脹s脹ndan bu t端r bir
ka巽脹nman脹n hayatta kalma y旦n端nden deeri 巽ok
belirgindir
53. 53
Anomaliler
Tad anomalileri aras脹nda agosia (tad duyusu yokluu), hipogosia
(tad duyarl脹l脹脹nda azalma) ve disgosia (tad duyusu bozukluu)
bulunur
eitli bir 巽ok hastal脹k hipogosiaya neden olabilir
S端lfidril gruplar脹 i巽eren kaptopril ve penisilamin gibi ila巽lar tad
duyusunda ge巽ici kayba neden olurlar
S端lfidril bileiklerin bu etkisinin nedeni bilinmemektedir
