�ݺ�ߣ

TRIỆU CHỨNG CƠ NĂNG
TIÊU HÓA

��Ô�� ÓI- BUỒN ��Ô��

Nôn- buồn nôn: đòi hỏi phải có nhận thức
Nôn ói: (vomitting) là tình trạng thức ăn, chất chứa trong dạ dày bị tống
mạnh và nhanh qua miệng ra ngoài.
Buồn nôn:( nausea) là cảm giác chủ quan: muốn nôn nhưng không nôn
ra được

Cơ chế
Trung tâm nôn: Hành Não
Tác nhân gây nôn: Kích thích vùng dưới đồi
(hypothalamus) và tiểu não (cerebellum), và
vùng nhận cảm hóa học sàn não thất IV (area
postrema)
Phản xạ Giao Cảm: vã mồ hôi, tái nhợt, thở
nhanh, tăng nhịp tim, giãn đồng tử
Phản xạ Phó Giao Cảm: Tăng tiết nước bọt,
tăng nhu động thực quản, dạ dày tá tràng, mở
cơ vòng thực quản.
Quá trình nôn: Thức ăn trong tá tràng bị tống
ngược lên dạ dày. BN hít sâu> lỗ môn vị đóng,
nắp thanh môn đóng (Bn tạm ngưng thở)> dạ
dày nằm giữa cơ hoành và các cơ bụng> tống
ép thức ăn ra ngoài.

Tiểu não
CG Nông (xúc
giác, nhiệt độ,
đau, toxic)
area postrema
SLB: các cơ phối hợp  tăng áp lực ổ
bụng
kích thích thụ thể muscarinic M1 ở tiền
đình và thụ thể histamine H1
Bệnh mê đạo
Say tàu xe
Viêm mê đạo
Mức độ ác tính
Bệnh trong não
Ác tính
Xuất huyết
Áp xe
Tràn dịch não.
Bệnh nội tiết
Có thai
Tiểu máu
Ketoacidiosis
Bệnh tuyến
giáp -cận giáp
Thiếu tuyến
thuợng thậ
Kháng cholinergic
Kháng histamine
Thuốc chống nôn

vùng nhận cảm hóa học sàn não
thất IV (area postrema):
- phản ứng với các kích thích
qua đường máu - Các chất độc
tuần hoàn (thuốc gây nôn, độc
tố vi khuẩn, nhiễm độc niệu,
thiếu oxy, nhiễm toan ceton)
tác nhân gây nôn như cisplatin- là chất làm trung gian bởi
con đường 5-HT3.
Đối vận 5-HT3
Thuốc chống ói

Tiếp cận BN nôn ói
Khai thác bệnh sử
Đặc điểm của nôn:
◦ Thời gian xảy ra nôn
◦ Ngay sau khi ăn hoặc chậm
◦ Nôn vọt xảy ra đột ngột : thường có nguyên nhân từ hệ thần kinh
◦ Số lần nôn
Đặc điểm của chất nôn:
◦ Khối lượng; nhiều , ít.
◦ Màu sắc, mùi tanh.
◦ Chất nôn: chứa
◦ Dịch tiêu hóa: dịch vị , dịch mật,
◦ Máu: máu tươi, máu đen
◦ Thức ăn: thức ăn cũ (đã TH), thức ăn chưa tiêu hóa, chất nôn giống phân (thủng đại tràng hay tắc ruột cao)

Nguyên nhân Nôn ói
Tại bộ máy tiêu hóa
◦ Những bệnh gây tắc hẹp ống tiêu hóa:
◦ Hẹp môn vị do loét, do K
◦ Tắc ruột.
◦ …
◦ Những bệnh gây viêm cấp ống tiêu hóa:
◦ Viêm dạ dày do nhiềm khuẩn cấp, nhiễm độc.
◦ Viêm ruột cấp do nhiễm khuẩn.
>>THƯỜNG ��Ô�� ÓI XONG BN SẼ DỄ CHỊU HƠN
◦ Nhóm bệnh lý tại gan mật ,tụy:
◦ Sỏi túi mật
◦ Viêm túi mật cấp
◦ Viêm tụy cấp
>> ��Ô�� ÓI THƯỜNG ĐI KÈM ĐAU BỤNG, ��Ô�� XONG KHÔNG DỄ CHỊU HƠN

Bệnh trong ổ bụng
◦ Bệnh lý màng bụng
◦ Chấn thương ổ bụng
◦ Có thai, thai ngoài tử cung
◦ Đau bụng hành kinh
◦ U buông trứng xoắn
◦ Sỏi thận, sỏi niệu quản: đang trong cơn đau
>> ��Ô�� ÓI XONG BỆNH NHÂN CŨNG KHÔNG DỄ CHỊU HƠN.

Nguyên nhân ngoài đường tiêu hóa, ngoài ổ bụng.
◦ BỆNH TIM MẠCH: nhồi máu cơ tim, cơn tăng huyết ap….
◦ BỆNH THẦN KINH TRUNG ƯƠNG:
◦ Viêm màng não,
◦ U não , chấn thương sọ não
◦ Đau nửa đầu Migrain
◦ BỆNH TÂM THẦN
◦ NHIỄM ĐỘC: thuốc trù sâu, do thuốc, hội chứng Ure huyết cao (suy thận )
◦ BỆNH NỘI TIẾT:
◦ Nhiễm TOAN CETON ( đái tháo đường)
◦ Suy Thượng Thận (50% bn có nôn, do cortisol thiếu trầm trọng hạ Na, glucose  kéo nước  tiêu chảy, nôn)
◦ Cường giáp
◦ Cơn TETANI
◦ BỆNH KHÁC : Hc Tiền Đình, Say Tàu

HẬU QUẢ CỦA ��Ô�� ÓI
MẤT NƯỚC – ĐIỆN GIẢI: mất nước,hạ K+ máu, kiềm chuyển hóa
◦ Tiểu ít>> suy thận
ẢNH HƯỞNG HỆ TIM MẠCH:
◦ Hạ huyết áp và trụy mạch
HỘI CHỨNG MALLORY WEISS: rách niêm mạc thực quản vùng tâm vị
gây nôn ra máu
HỘI CHỨNG BOERHAAVE HAY HỘI CHỨNG VỠ THỰC QUẢN DO ��Ô��
ÓI MẠNH
TOÀN THÂN: gầy , sụt cân nhanh chóng, suy mòn, thiếu máu…

��Ô�� ÓI - TIÊU CHẢY.pptx

Định nghĩa
Tiêu chảy là thải phân nhiều lần trong ngày, phân lỏng, lượng trên 200g/
ngày
 Thực tế: Đi cầu ≥3 lần/ ngày với phân sệt lỏng (W.H.O)
Phân loại:
◦ Tiêu chảy cấp: < 2 tuần
◦ Tiêu chảy dai dẳng: 2- 4 tuần
◦ Tiêu chảy mạn tính: > 4 tuần.

Đặc điểm PHÂN theo phân loại Bristol

Sinh lý bệnh
Đây là một sự vận chuyển bất bình thường của nước và chất điện giải
qua niêm mạc ruột.
 Rối loạn này do 5 cơ chế khác nhau:
1. Tiêu chảy tiết dịch
2. Tiêu chảy do tổn thương niêm mạc ruột
3. Tiêu chảy do rối loạn vận động ruột
4. Tiêu chảy thẩm thấu
5.Tiêu chảy do tiêu hóa kém (vì thiếu dịch tiêu hóa)

1. Tiêu chảy tiết dịch
Do kích thích tiết dịch hay do ức chế sự hấp thu nước ở tế bào ruột (hệ
thống AMP Adenylatecylase, hay G.M.P vòng)
Nguyên nhân : tiêu chảy do Độc tố của vi khuẩn: dịch tả, nhiễm
Escherichia Coli có sinh độc tố ruột, nhiễm tụ cầu…
Tiêu chảy mãn tính có nguồn gốc nội tiết.
Lượng phân tống ra nhiều, lỏng, có thể gây mất nước trầm trọng và
không giảm đi khi nhịn ăn.

2. Tiêu chảy do tổn thương niêm mạc ruột
 Bờ bàn chải của tế bào ruột bị phá hủy (siêu vi, lỵ trực tràng) cho đến
phá hủy một phần thành ruột do viêm, loét (bệnh Crohn, viêm đại tràng
xuất huyết)
Số lần tống phân tăng, nhưng số phân thải ra không quá nhiều như trong
nhóm trước, phân đôi khi có máu, mủ.

3. Tiêu chảy do rối loạn vận động ruột
Vận động giảm, thức ăn ứ lại, vi khuẩn cộng sinh phát triển nhiều gây
tiêu chảy
Thông thường do vận động tăng, đẩy thức ăn chưa tiêu hóa kịp xuống,
kéo theo một lượng nước, gặp trong viêm đại tràng co thắt, các nguyên
nhân nội tiết hay thần kinh.
Lượng phân trong trường họp này không quá nhiều (cở 500ml/ngày) số
lần tống phân tăng: có thể làm giảm với các thuốc làm giảm nhu động
ruột và nhịn ăn.

4. Tiêu chảy thẩm thấu
Do trong lòng ruột có những áp lực thẩm thấu cao, kéo theo một lượng
nước vào lòng ruột như các ion Mg, PO4, SO4, chất nhuận tràng, các
carbohydrate không hấp thu được (Lactulose)
Tiêu chảy này hết khi bỏ thuốc và lượng ít

5. Tiêu chảy do tiêu hóa kém (vì thiếu dịch
tiêu hóa)
Cắt dạ dày, ruột, tắc mật, hay thiếu vi khuẩn cộng sinh (do dùng thuốc)

Chú ý Dấu hiệu mất nước
Mất nước nặng- nghiêm trọng: ≥2 dấu hiệu sau
◦ Hôn mê/ bất tỉnh
◦ Mắt trũng sâu
◦ Không uống nước được hoặc uống rất kém
◦ Dấu véo da mất rất chậm ≥ 2s
Mất nước vừa- Có dấu mất nước : ≥2 dấu hiệu sau
◦ Bồn chồn, kích động dễ cáo gắt
◦ Dấu mắt trũng
◦ Khát nhiều, uống háo hức
Mất nước nhẹ-Không mất nước: không có dấu hiệu của mất nước nặng
nghiêm trọng và vừa.
WHO: Diarrhoeal disease

Khai thác bệnh sử
1. Hoàn cảnh xuất hiện cấp hay mãn tính.
2. Số lượng lần tống phân.
3. Số lượng phân.
4. Tính chất phân: sệt - lỏng – có đàm – có máu
5. Các dấu hiệu kèm khi đang tống phân, mót rặn, buồn nôn, sốt.
6. Các biểu hiện của mất nước cấp nếu có: mạch nhanh huyết áp tụt, khát môi
khô, tiểu ít, mắt trũng, chuột rút…
7. Các trệu chứng suy dinh dưỡng, thiếu máu thiếu vitamin vốn là hậu quả của
một tiêu chảy mãn kéo dài.
8. Tiền căn: Đái tháo đường, cường giáp, viêm tụy mạn, hội chứng suy giảm
miễn dịch mắc phải..
9. Thuốc đang dùng: kháng sinh, thuốc nhuận tràng như lactulose, soribitol…
10. Bệnh lý ngoại khoa: phẩu thuật cắt dạ dày, cắt ruột

Nguyên nhân Tiêu chảy cấp

Nguyên nhân Tiêu chảy mãn (> 4 tuần)
Bệnh lý ruột viêm: viêm đại trực tràng xuất huyết, bệnh Crohn, lao ruột
Ung thư đường tiêu hóa: ung thư đại trực tràng, lymphoma ruột..
Nhiễm ký sinh trùng: Amib, Giardia, giun lươn
Hội chứng ruột kích thích thể tiêu chảy
Hội chứng kém hấp thu: cắt ruột, dạ dày, thiếu men (lactase), bệnh lý mật
tụy…

Định nghĩa
Lượng phân ít đi, dưới 200gam.
Thực tế cần 2 trong 6 tiêu chuẩn sau:
1. Phải cố gắng rặn để tống phân trong ít nhất 25% số lần đi cầu
2. Phân khô, cứng trong ít nhất 25% số lần đi cầu
3. Cảm giác không đi hết sạch phân trong ít nhất 25% số lần đi cầu
4. Cảm giác rặn phân nhưng phân bị nghẽn lại không ra được trong ít nhất 25% số lần đi
cầu
5. Phải dùng cách hỗ trợ tronng khi đi cầu ( móc phân, bơm thuốc) trong ít nhất 25% số lần
đi cầu
6. Đi cầu <3 lần/ tuần.

Nguyên nhân
PHỔ BIẾN: CHẾ ĐỘ ĂN ÍT CHẤT XƠ, UỐNG ÍT NƯỚC,THÓI QUEN NÍN
NHỊN
Do chức năng:phân di chuyển bình thường hoặc chậm, rối loạn sàn
chậu, h/c ruột kích thích thể táo bón ưu thế
Do thuốc: Opioid, kháng Cholinergic ( chống trầm cảm 3 vòng& chống
loạn thần), Fe, Chẹn Canxi, Lợi tiểu, NSAIDs
Tắc nghẽn: Ung thư, hẹp, Sa Trực tràng, Hẹp Hậu Môn, chèn ép bên
ngoài
Nội tiết chuyển hóa: ĐTĐ , nhược giáp,SUY cận giáp, ure máu, mang thai,
suy tuyến yên, rối loạn chuyển hóa Porphyrin, tăng Ca, Hạ K, Hạ Mg
Thần kinh: Parkinson, Hirschusprung, thoái hóa bột, cơ cứng bì, tổn
thương tủy sống, bệnh thần kinh tự chủ

DẤU HIỆU BÁO ĐỘNG
TUỔI>50
SỤT CÂN KHÔNG RÕ NGUYÊN NHÂN
ĐI CẦU RA MÁU
THIẾU MÁU
KHÁM THẤY CÓ KHỐI Ở VÙNG BỤNG
CÓ DẤU HIỆU CỦA TẮC RUỘT: ĐAU BỤNG, ��Ô��, BÍ CHƯỚNG…
TIỀN CĂN GIA ĐÌNH: ĐA POLYP HAY UNG THƯ ĐẠI TRỰC TRÀNG..

CÁC HỘI CHỨNG
THƯỜNG ��ẶP

HỘI CHỨNG LỴ
(HỘI CHỨNG TRỰC TRÀNG – SYNDROME RECTALE)
Định nghĩa:
◦ Bao gồm những rối loạn đại tiện và các cơn đau đặc biệt do tổn thương thực thể ở đại tràng
và trực tràng gây nên.
◦ Bệnh nhân tống phân nhiều lần, mỗi lần ra ít phân, có khi không có phân, chỉ có nhầy và mủ.
◦ Đau quặn từng cơn dọc theo đại tràng, kèm theo phản xạ mót rặn, đau buốt ở hậu môn, bắt
bệnh nhân phải ra ngồi cầu ngay nhưng phân có thể không có.

Nguyên nhân
Do tổn thương thực thể ở trực tràng và đại tràng Sigma, ảnh hưởng đến
phản xạ tống phân.
◦ Lỵ amip
◦ Lỵ trực khuẩn
◦ Ung thư trực tràng
◦ Ung thư đại tràng Sigma
◦ U cạnh trực tràng: U xơ tiền liệt tuyến, U xơ tử cung.
◦ Lỵ trực trùng và amip có khi bắt đầu bằng tiêu chảy, mặt khác hội chứng lỵ có thể gặp trong
tiêu chảy do E. coli, hội chứng Fiessinger-Leroy-Reiter.
Trước một hội chứng lỵ kéo dài phải thăm và soi trực tràng để kịp phát
hiện một u trực tràng.

HỘI CHỨNG RUỘT KÍCH THÍCH (IBS)
Irritable bowel syndrome
HỘI CHỨNG RUỘT KÍCH THÍCH THỂ TIÊU CHẢY
HỘI CHỨNG RUỘT KÍCH THÍCH THỂ TÁO BÓN
HỘI CHỨNG RUỘT KÍCH THÍCH THỂ HỖN HỢP (TIÊU CHẢY XEN KẼ TÁO
BÓN)

ĐỊNH NGHĨA (ROME IV)
IBS LÀ bệnh rối loạn ruột mạn tính, đặc trưng bởi ĐAU BỤNG tái phát,
xảy ra ≥1 ngày/ tuần, trong 3 tháng gần đây, KẾT HỢP VỚI ≥ 2 Triệu
chứng sau:
◦ Có liên quan việc đi tiêu
◦ Thay đổi số lần đi tiêu
◦ Thay đổi hình dạng phân

�ݺ�ߣ

��Ô�� ÓI - TIÊU CHẢY.pptx

Recommended

More Related Content

What's hot (20)

Similar to ��Ô�� ÓI - TIÊU CHẢY.pptx (20)

More from TRẦN ANH (8)

��Ô�� ÓI - TIÊU CHẢY.pptx

Editor's Notes