�ݺ�ߣ

Kondycja organizacji pozarządowych - nowa
rzeczywistość
VI Forum Organizacji Pozarządowych
Powiatu Krakowskiego
„Kalejdoskop Działań”
Tomaszowice: 16.11.2021 roku
dr hab. Piotr Nowak, prof. UJ
Instytut Socjologii
Uniwersytet Jagielloński
mail: piotr.nowak@uj.edu.pl

Plan wystąpienia
1. Ponowoczesne społeczeństwo – wybrane
cechy charakterystyczne
2. Społeczeństwo obywatelskie
3. Zaangażowanie Polaków w pracę społeczną
4. Działanie organizacji pozarządowych w
okresie pandemii
5. Podsumowanie

Ponowoczesne społeczeństwo – wybrane cechy charakterystyczne
 Pluralizm wartości i norm („społeczeństwo pluralistyczne”) - z jednej strony osłabienie
tradycyjnych więzi i przymusów społecznych, a z drugiej strony wzrost przestrzeni osobistej
(indywidualizacja):
 przesunięcie na skali wartości:
 od „autorytatywności” (obowiązek, odpowiedzialność, ofiarność, uległość) do
wartości zindywidualizowanych (osobiste spełnienie, intensywność doznań, sukces,
wolność, samorealizacja).
 słabnięcie wartości uniwersalnych:
 dominuje „kultura miękka” – tworzymy własną tożsamość moralną „na własna rękę”,
indywidualna tożsamość moralna jest tylko „naszą” tożsamością;
 kult różnorodności i kreowanie inności (życie jako stany „teraz”);
 dominacja przynależności z wyboru i „na określony czas”;
 akcentowanie dobra i interesu jednostki, a nie dobra (interesu) ogółu („społeczeństwo
indywidualistyczne”);
 nowe technologie informatyczne („społeczeństwo sieci’), zaufanie i ryzyko
(„społeczeństwo ryzyka”), poczucie ciągłych zmian („płynna nowoczesność”).

„wirtualna rzeczywistość”
To po prostu stwierdzenie faktu, że człowiek współczesny w percepcji
świata praktycznie nie korzysta już z bezpośredniego doświadczenia,
wszystko dociera do niego za pośrednictwem mediów. Realne jest to, co się
dzieje na ekranie telewizora, komputera lub telefonu.

Mikrotrendy
„Ze wzrostem wolności wyboru zwiększył się również
indywidualizm. A ze wzrostem indywidualizmu wzrosła potęga
wyboru. Im większy mamy wybór, tym bardziej dzielimy się na
coraz mniejsze komórki w społeczeństwie”.
Źródło: Mark J. Penn, E. Kinney Zalesne, 2009, Mikrotrendy. Małe siły, które niosą wielkie zmiany, MT Biznes. Sp. z o.o.

SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE
To ogół niepaństwowych instytucji, organizacji i
stowarzyszeń cywilnych działających w sferze
publicznej. Są to struktury względnie
autonomiczne wobec państwa, powstające
oddolnie i charakteryzujące się na ogół
dobrowolnym uczestnictwem swoich członków
E. Wnuk-Lipiński,: Socjologia życia publicznego, Scholar 2005, s.119

Kiedy może pojawić się społeczeństwo obywatelskie?
1. Istnienie przestrzeni publicznej, pozwalającej na
swobodną instytucjonalizację sił społecznych
2. Istnienie komunikacji społecznej nie
kontrolowanej przez państwo
3. Istnienie rynku, na którym dokonywane są
transakcje wymiany dóbr i usług, wraz z ochroną
prywatnej własności
E. Wnuk-Lipiński,: Socjologia życia publicznego, Scholar 2005, s.122

Funkcje społeczeństwa obywatelskiego
MEDIACJA – pomiędzy poziomem państwa a
żywiołem gospodarstw domowych
• Artykulacyjna
• Integracyjna
• Edukacyjna

Komponenty kapitału społecznego
• sieć komunikacji i uczestnictwa (network)
• zaufanie (trust)
• podzielane wartości i normy (value).
R. Putnam: dwa podstawowe typy kapitału społecznego:
integracyjny i pomostowy (bonding and bridging social
capital).

Co to jest zaufanie?
• G. Simmel: wymiana jest podstawową formą relacji międzyludzkich a
zaufanie najważniejszym warunkiem wymiany. Dzięki wymianie
powstawały więzi społeczne, wpływała ona również na wzmacnianie tych
więzi. Dzięki wymianie jednostki uczą się relatywności wartości
przedmiotu wymiany oraz zasady wzajemności.
• A. Giddens dla którego zaufanie jest rodzajem zakładu dotyczącego
wiarygodności partnerów.
• P. Sztompka definiuje zaufanie jako zakład dotyczący wiarygodności
działań innych osób

Rola i znaczenie kapitał społeczny
Kapitał społeczny ułatwia negocjacje, obniża koszty transakcji, skraca
proces inwestycyjny (zmniejsza prawdopodobieństwo zaskarżania
kolejnych decyzji władz administracyjnych), zmniejsza korupcję,
zwiększa rzetelność kontrahentów, sprzyja długoterminowym
inwestycjom i dyfuzji wiedzy, zapobiega nadużywaniu dobra
wspólnego i zwiększa solidarność międzygrupową, a także poprzez
rozwój trzeciego sektora sprzyja społecznej kontroli działania władz.
… Oczywiście zalety kapitału społecznego nie ograniczają się jedynie
do efektów ekonomicznych. Rozciągają się na szeroko rozumianą
jakość życia społeczeństwa – milej jest żyć wśród ludzi, którzy sobie
ufają i ze sobą współpracują”
Źródło: Diagnoza społeczna 2015”, red. Czapiński, Panek 2015, s. 333.

Zaangażowanie Polaków w pracę społeczną
Odsetki respondentów deklarujących pracę społeczną w ramach organizacji obywatelskich
w 2019 roku: 43%.
Źródło: Raport CBOS 37/2020

Najważniejsze
fakty o pracy w
organizacjach
pozarządowych
po roku
w pandemii
Źródło: Badania Klon/Jawor, 2021 r.

Trzy typy organizacji wyróżnione ze względu
na sposób funkcjonowania w konsekwencji pandemii

W Polsce w
grudniu 2018 roku
było zarejestrowan
ych około 26
tysięcy fundacji i
117 tysięcy
stowarzyszeń -
łącznie daje to 143
tys. organizacji
społecznych.
Stowarzyszenie
Klon/Jawor
szacuje, że
aktywnie działa
ok. 100 tys.

Organizacje wiejskie i miejskie
w kontekście kapitału ludzkiego

Wybrane źródła finansowania organizacji na wsi i w
miastach (% oznacza odsetek organizacji korzystających z danego źródła)

Kontakty organizacji ze wsi i miast z różnymi
grupami i instytucjami

Formy współpracy z lokalnym samorządem
organizacji na wsi i miastach

Liderki KGW w gminach byłego województwa krakowskiego Liczebność % z N w kolumnie
Które z poniższych stwierdzeń
najlepiej opisuje Pani sytuację?
Urodziłam się w tej gminie i
mieszkam w niej całe życie
19 48,7%
Urodziłam się w tej gminie, ale
teraz mieszkam gdzie indziej
1 2,6%
Nie urodziłam się w tej
gminie, ale teraz mieszkam
tutaj
19 48,7%
Nie urodziłam się w tej gminie
i mieszkam poza gminą
0 0,0%
Inna sytuacja (jaka?): 0 0,0%
Ogółem 39 100,0% Źródło: badania własne 2021 r.
Liczebnoś
ć
% z N w
kolumnie
Czy Wasze KGW
ma swój profil na
Facebooku?
Tak 19 48,7%
Nie 20 51,3%
Ogółem 39 100,0%

Podsumowanie
 „Neutralność organizacji społecznych jest możliwa tylko w
idealnym świecie”- problemy z tym związane.
 Organizacje pozarządowe powinny rozpoznawać i reagować
na problemy społeczne zanim staną się oczywiste dla
wszystkich.
 Istnieje niebezpieczeństwo urynkowienia organizacji
pozarządowych.
 Najważniejszym zadaniem organizacji pozarządowych jest
budowanie kultury obywatelskiej.
 Organizacje pozarządowe powinny wykorzystywać trzy typy
wiedzy: naukową, menadżerską i lokalną.

�ݺ�ߣ

Prof.Piotr Nowak

Recommended

More Related Content

Similar to Prof.Piotr Nowak (20)

Prof.Piotr Nowak

Editor's Notes