Η Χριστιανοσύνη στο σύγχρονο κόσμοΔήμητρα ΤζίνουΤα ιδιαίτερα γνωρίσματα της Ορθοδοξίας.
Μια εργασία από τη μαθήτρια του 3ου Γυμνασίου Περιστερίου, Γεωργακοπούλου Άρτεμις
2. Επεφάνης σήμερον τη οικουμένη,και το φως Σου Κύριε,εσημειώθει έφ' ημάς, έν επιγνώσει υμνούντας Σε. Ήλθες,εφάνης, το Φώς το απρόσιτον. Κύριε, σήμερα φανερώθηκες στην οικουμένη και το φως Σου φώτισε εμάς που Σε υμνούμε με επίγνωση. Εσύ, το απλησίαστο Φως, ήλθες και φανερώθηκες στη γη. Επεφάνης…
3. «Θεοφάνεια» και «Επιφάνεια» Η λέξη Θεοφάνεια προέρχεται από το αποστολικό χωρίο «Θεός εφανερώθη εν σαρκί, εδικαιώθη εν Πνεύματι, ώφθη αγγέλοις, εκηρύχθη εν έθνεσιν, επιστεύθη εν κόσμω, ανελήφθη εν δόξη» και σχετίζεται και με τη Βάφτισητου Χριστού, κατά την οποία έγινε φανέρωση του Τριαδικού Θεού αλλά και με τη Γέννηση του Χριστού. Η λέξη επιφάνεια προέρχεται από το αποστολικό χωρίο «Επεφάνη η Χάρις του Θεού, η σωτήριος πάσιν ανθρώποις» και επίσης σχετίζεται και με τις δυο γιορτές.
4. Και Φώτα… Η γιορτή ονομάζεται και Φώτα, γιατί εκείνη την ημέρα επέλεγαν για να βαφτιστούν πολλοί κατηχούμενοι και να φωτιστούν κρατώντας μάλιστα στα χέρια τους και αναμμένες λαμπάδες. Σύμφωνα με τον άγιο Γρηγόριο το Θεολόγο, η γιορτή λέγεται και Φώτα επειδή φωτίζει την ψυχή του ανθρώπου και την λυτρώνει από το σκοτάδι.
5. Το ιστορικό του εορτασμού Μέχρι τον 4 ο αι. μ.Χ. οι Χριστιανοί γιόρταζαν την ίδια μέρα τα Χριστούγεννα και τα Θεοφάνεια. Μετά τον 4 ο αι. μ.Χ. καθιερώθηκε ξεχωριστή γιορτή η 25η Δεκεμβρίου για τη Γέννηση του Χριστού και η 6η Ιανουαρίου για τα Θεοφάνεια ή Φώτα.
6. Προεικονίσεις… Η Βάφτιση προεικονίζεται στην Π.Δ. δυο φορές. Μία στη θαυματουργική διάβαση του Ισραηλιτικού λαού από την Ερυθρά θάλασσα και μία στη διάβαση του Ιορδάνη ποταμού μετά από 40 χρόνια.
7. Ευαγγελικές αναφορές… Για τη Βάφτιση του Κυρίου μας και τη φανέρωση του Τριαδικού Θεού μας μιλούν οι Ευαγγελιστές: Ματθαίος, Λουκάς και Μάρκος.
9. Ματθαίου, 3. 13-17 Τότε έρχεται ο Ιησούς από την Γαλιλαίαν εις τον Ιορδάνην προς τον Ιωάννην δια να βαπτισθή από αυτόν. Ο Ιωάννης όμως τον εμπόδιζε και έλεγε, «Εγώ έχω ανάγκη να βαφτιστώ από Σένα και Συ έρχεσαι σε μένα;». Ο Ιησούς τότε του απεκρίθη, «Άφησε αυτά επί του παρόντος, διότι έτσι είναι πρέπον σε μας, να εκτελέσωμεν κάθε εντολήν». Τότε ο Ιωάννης δεν Του έφερε αντίρρησιν. Όταν ο Ιησούς εβαπτίσθηκε, αμέσως ανέβηκε από το νερό και ιδού, άνοιξαν οι ουρανοί και είδε το Πνεύμα του Θεού να κατεβαίνει σαν περιστερά και να έρχεται επάνω Του. Και φωνή από τους ουρανούς έλεγε, Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός εις τον οποίον ευαρεστούμαι.» Η Καινή Διαθήκη, Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδας, 2004.
10. Ο διάλογος του Ιησού με τον Ιωάννη τον Πρόδρομο Ο Ιησούς πήγε στον Ιορδάνη ποταμό, συνάντησε τον Τίμιο Πρόδρομο και του ζήτησε να Τον βαπτίσει. Ο Άγιος όμως, αναγνωρίζοντας ποιον είχε απέναντί του, αρνήθηκε λέγοντας ότι ο ίδιος είχε ανάγκη να τον βαπτίσει ο Ιησούς Χριστός. Και τότε ο Ιησούς του είπε πώς έτσι έπρεπε να γίνει για να εκπληρωθεί κάθε εντολή του Θεού. Ο Ιωάννης υπάκουσε και βάφτισε τον Κύριο.
11. « Όταν ο Ιησούς εβαπτίσθηκε, αμέσως ανέβηκε από το νερό » Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος όσους βάπτιζε στα νερά του Ιορδάνη, τους καλούσε όσο βρίσκονταν μέσα στον ποταμό να εξομολογούνται τις αμαρτίες τους. Ο Ευαγγελιστής Ματθαίος γράφει ότι ο Ιησούς Χριστός όταν βαπτίστηκε, βγήκε αμέσως απ' το νερό του Ιορδάνη, γιατί ήταν αναμάρτητος.
13. Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς «Η κατάδυση του Χριστού στο νερό, και η τοποθέτησή Του κάτω από αυτό, όταν βαφτιζόταν, υποδείκνυε από πριν την κάθοδό του στον Άδη. Ευλόγως λοιπόν και συνεπώς, αμέσως του ανοίχτηκαν οι ουρανοί.» « Όπως, δηλαδή, με τον μυστικό άρτο και το ποτήριο υπέδειξε από πριν το σωτήριο πάθος Του και μετά παρέδωσε αυτό το μυστήριο στους πιστούς να το τελούν για τη σωτηρία, έτσι υπέδειξε από πριν και την κάθοδό Του στον Άδη και την ανάβασή του από κει, με μυστικό τρόπο, με το βάφτισμά Του αυτό, και έπειτα το παρέδωσε στους πιστούς για να το τελούν για τη σωτηρία»
14. Ιωάννης ο Χρυσόστομος «Για ποιο λόγο άνοιξαν οι ουρανοί; Για να μάθεις ότι αυτό γίνεται και όταν εσύ βαπτίζεσαι και σε καλεί ο Θεός προς την επάνω πατρίδα και σε πείθει ότι δεν έχεις τίποτα το κοινό με τη γη»
15. Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας «Με το άνοιγμα των ουρανών αποδεικνύεται πως υπάρχει μία ποίμνη, των άνω και των κάτω, των αγγέλων δηλαδή και Των ανθρώπων με έναν αρχιποιμένα, τον Χριστό.»
16. … και είδε το Πνεύμα του Θεού να κατεβαίνει σαν περιστέρι…
17. Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος Το Πνεύμα δεν πήρε φύση περιστεράς αλλά εμφανίστηκε με τη μορφή περιστεράς. Και ποτέ μετά από αυτά δεν εμφανίστηκε με αυτό το σχήμα, αλλά μόνον τότε. Η περιστερά είναι ήμερο ζώο και καθαρό. Επειδή λοιπόν και το Πνεύμα είναι Πνεύμα πραότητος, γι αυτό φανερώνεται και σ’ αυτό.
18. Θεοφύλακτος Βουλγαρίας Γι αυτό ομοιώθηκε με περιστερά το Άγιο Πνεύμα, για να δειχτεί, ότι ένας είναι ο Θεός της Παλαιάς και της Καινής Διαθήκης, και να μας θυμίσει τον κατακλυσμό της εποχής του Νώε. Διότι τότε την παύση του κατακλυσμού ανάγγειλε περιστερά φέρνοντας στο στόμα κλαδάκι ελιάς. Και εδώ πάλι το πνεύμα το Άγιο, που φανερώθηκε με μορφή περιστεράς φανερώνει και τη λύση των αμαρτημάτων.
19. Ωριγένης «…και κατεβαίνει το Πνεύμα με μορφή περιστεράς, επειδή ακριβώς, όπου γίνεται συμφιλίωση του Θεού, εμφανίζεται περιστερά, όπως και στην κιβωτό του Νώε.»
20. «Και φωνή από τους ουρανούς έλεγε… Αυτός είναι ο Υιός μου ο αγαπητός…»
21. Θεοφάνεια Με την εμφάνιση του Αγίου Πνεύματος (με τη μορφή περιστεράς) και του Πατέρα , ο οποίος με τη φωνή Του παρουσιάζει τον Υιό Του στον κόσμο, γίνεται η φανέρωση της Αγίας Τριάδας.
22. Ο Υιός ο αγαπητός Είναι ο Υιός της αγάπης του Πατέρα, που είναι προαιώνια στους κόλπους του Πατέρα και αυτός που παραδίνεται για να πεθάνει για μας.
25. Ο Ιησούς μέσα στον Ιορδάνη … Στο κέντρο της εικόνας εικονίζεται ο Ιορδάνης ποταμός με γρήγορο ρεύμα ενώ τα νερά του ποταμού φαίνονται σαν να μην αγγίζουν το σώμα του Χριστού. Με το ένα ή με τα δυο χέρια Του ευλογεί τα νερά.
26. Ημικύκλιο Λίγο ψηλότερα από τον Ιησού υπάρχει ένα ημικύκλιο που συμβολίζει τον ουρανό. Πολλές φορές υπάρχει και το χέρι του Θεού που ευλογεί. Από το ημικύκλιο ξεκινάνε φωτεινές ακτίνες που πάνε προς το μέρος του Χριστού. Μέσα στις ακτίνες διακρίνεται το περιστέρι.
27. «Συ συνέτριψας τας κεφαλάς των δρακόντων επί του ύδατος» Κάτω από τα πόδια του Χριστού βρίσκονται οι δράκοντες τους οποίους πατά.
28. Ο Ιωάννης ο Βαπτιστής Στη μία άκρη βρίσκεται ο Ιωάννης ο Πρόδρομος με το ένα του χέρι πάνω στο κεφάλι του Χριστού και το άλλο σε στάση προσευχής. Πίσω από τον Ιωάννη, πάνω σε ένα δέντρο βρίσκεται μια αξίνα, για να θυμίζει τα λόγια του Ιωάννη προς του Φαρισαίους: «Η αξίνα είναι πια κοντά στη ρίζα των δέντρων.»
29. Άγγελοι Κυρίου… Από την άλλη μεριά στέκονται άγγελοι, κρατώντας πανιά και έτοιμοι να δεχτούν τον Ιησού.
30. Απολυτίκιο Θεοφανείων « Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις του γαρ Γεννήτορος η φωνή προσεμαρτύρει Σοι αγαπητόν Σε Υιόν ονομάζουσα και το Πνεύμα εν είδει περιστεράς εβεβαίου του λόγου το ασφαλές Ο επιφανείς Χριστέ ο Θεός Και τον κόσμον φωτίσας δόξα Σοι »
31. Μέγας και μικρός Αγιασμός Μέγας Αγιασμός ονομάζεται η Ακολουθία που τελείται στο Ναό δύο φορές το έτος, 5 και 6 Ιανουαρίου, σε ανάμνηση της Βάπτισης του Χριστού στον Ιορδάνη από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Μικρός Αγιασμός είναι αυτός που τελείται στους Ναούς την 1η κάθε μήνα αλλά και σε διάφορες άλλες περιπτώσεις, όπως θεμελιώσεις σπιτιών, εγκαίνια καταστημάτων…
32. Ο Μέγας Αγιασμός Και στον Αγιασμό της παραμονής της γιορτής και σε κείνον που γίνεται ανήμερα της γιορτής τελείται η ίδια ακολουθία με μια διαφορά, αυτή του προλόγου, ο οποίος προστέθηκε στη μεγάλη καθαγιαστική ευχή και διαβάζεται μόνο την ημέρα των Θεοφανείων. Ο Μεγάλος Αγιασμός φυλάσσεται όλο το χρόνο στο Ναό, σε ειδική φιάλη. Σκοπός της πράξης αυτής είναι η εξυπηρέτηση των αναγκών των ασθενών. Σε καμιά περίπτωση ο Μεγάλος Αγιασμός δεν αντικαθιστά τη Θεία Μετάληψη.
33. Νηστεία πριν την κατάποση του αγιασμού; Νηστεύουμε την παραμονή των Θεοφανείων, όχι για να πιούμε την άλλη μέρα τον Μεγάλο Αγιασμό, αλλά ως προπαρασκευή για την μεγάλη γιορτή των Θεοφανείων, που ακολουθεί. Αυτό συμβαίνει με όλες τις μεγάλες γιορτές του εκκλησιαστικού έτους.