Ȩกกฎเมนึϸ
- 1. การถ่ายทอดลักษณะพัȨุกรรม นอกเหนือกฎเมนเดล โดย นางสาวพัชฎา บุตรยะถาวร ครูผ้ สอน ู โรงเรี ยนเตรี ยมอุดมศึกษาน้ อมเกล้ า ปทุมธานี
- 2. ลักษณะทีนอกเหนือกฎของเมนเดล 1. Incomplete dominant 2. Co dominant 3. Multiple Allele 4. Link Gene
- 3. Complete dominant x เด่ นข่ มด้ อยสมบูรณ์
- 5. Incomplete dominant Ex. I ผสมต้นดอกลิ นมังกรสี แดงกับสี ขาวจงหาGenotype และ Phenotype ของรุ่ นลูก F1 (กําหนด R = สี แดง, R’ = สี ขาว) วิธีทํา P: RR x R’R’ F1: RR’ RR’ RR’ RR’ (สี ชมพูทุกต้น)
- 6. Incomplete dominant Ex. II จากโจทย์ขอ EX I ถ้านํารุ่ นลูก F1 ผสมกันเอง จงหา ้ อัตรา ส่ วนGenotype และ Phenotype ของรุ่ นลูก F2 (กําหนด R = สี แดง, R’ = สี ขาว) วิธีทํา F1 x F1: RR’ x RR’ F2 : RR RR’ RR’ R’R’ Ge: RR: RR’: R’R’ = 1:2:1 Phe: แดง: ชมพู: ขาว = 1:2:1
- 7. phenotype ratio = genotype ratio
- 8. Co dominant เป็ นลักษณะทีแสดงออกมาได้ ร่วมกัน - สีขนของวัว - ABO blood typing system
- 10. Co dominant ABO blood typing system
- 11. ABO Blood Groups
- 12. Multiple allele • มีลกษณะทีควบคุมโดยยีนมากกว่า 1 ตําแหน่ ง ั ทําให้มีระดับการแสดงออกทีหลากหลาย เรียกว่า Continuous variation trait • เรียกอีกอย่างว่า quantitative trait หรือ polygenic trait หมายถึง ลักษณะทีควบคุมโดยยีนหลาย ตําแหน่ ง คือ polygene หรือ multiple genes • สีผิว สีตา
- 15. Multiple allele IA IB allele ลักษณะ IA IB i เดน เดน ดอย i ควบคุมการสราง แอนติเจน (Ag) แอนติบอดี (Ab) A B B A A, B
- 16. Co dominant
- 17. Blood Type Test
- 18. agglutination
- 19. blood
- 20. ตัวอย่ าง ผู้ชายคนหนึงมีหมู่เลือด A แต่ งงานกับผู้หญิงหมู่ เลือด O อยากทราบว่ าลูกจะมีโอกาสมีหมู่เลือดใดบ้ าง
- 21. ตัวอย่ าง ผู้ชายคนหนึงมีหมู่เลือด AB ถูกผู้หญิงหมู่เลือด O กล่ าวหาว่ าเป็ นพ่ อของลูกซึงมีหมู่เลือด O จะพิสูจน์ ได้ อย่ างไร ว่ าผู้ชายคนนีเป็ นพ่ อของเด็กจริ งหรื อไม่ ไม่ จริง
- 22. Autosome Rh (Rhesus monkey) phenotype genotype Rh+ RR or Rr Rhrr Ag มี ไมมี Ab ไมสราง ปกติไมสราง แตสรางเมื่อถูก กระตุน
- 23. การใหเลือด Rh 1. Rh+ รับไดหมด เพราะไมสราง Ab 2. Rh- รับ Rh+ สราง Ab (ครั้งที่ 2 เปนอันตรายมาก) 3. แมตั้งครรภ แม Rh- พอ Rh+ ลูกคนที่ 1 Rh+ ลูกปลอดภัย ลูกคนตอไป ลูกไมปลอดภัย เลือดตกตะกอน (Rh disease or Erythroblastosis fetalis) เพราะขณะทองลูกคนที่ 1 แมสราง Ab ไดนอยและชา
- 24. Epistasis Epistasis คือ การเกิดปฏิกิริยา ร่ วมระหว่างยีนทีอยูคนละ ่ ตําแหน่ง (locus) ซึ งมีผลให้ ยีนจากตําแหน่งหนึ งไป เปลียนแปลงอิทธิพลของยีน ณ อีกตําแหน่งหนึงได้
- 25. ตัวอย่ าง ลักษณะสี ของผลไม้ ชนิดหนึงควบคุมด้ วยยีน 2 คู่ A= ไม่ มสี (สี ี ขาว) a= มีสี B= สี เหลือง b= สี เขียว และ ยีน A สามารถข่ มยีน B และ b ได้ สมบูรณ์ เมือนํา ผลสี ขาว AABB ผสมกับ ผลสี เขียว aabb จงหา อัตราส่ วนฟี โนไทป์ ของรุ่น F2 P: AABB x aabb F1x F1 AaBb x AaBb วิธีทา หาชนิดเซล์ สืบพันธุ์ ํ A –B =AB a – B = aB A – b = Ab a – b =ab จากนัน เข้ าตาราง Punnet แสดงว่ า: เซลล์สืบพันธุ์ทงเพศผู้ ั เพศเมีย มี 4 ชนิดเหมือนๆกัน ได้ แก่ AB Ab aB aa
- 26. ผู้ AB Ab aB ab AB AABB AABb AaBB AaBa Ab AABb AAbb AaBb Aabb aB AaBB AaBb aaBB aaBb ab AaBb Aabb aaBb aabb เมีย คู่ A= ไม่ มีสี (สี ขาว) a= มีสี B= สี เหลือง b= สี เขียว และ ยีน A สามารถข่ มยีน B และ b ได้ สมบูรณ์ ตอบ = อัตราส่ วนฟี โนไทป์ F2 = ผลสี ขาว : ผลสี เหลือง : ผลสี เขียว = 12 : 3 : 1
- 27. ตัวอย่ าง ลักษณะการมีขนทีหน้ าแข้ งของไก่ควบคุมโดยยีน 2 คู่ A = แข้ งมีขน a = แข้ งไม่ มขน B = แข้ งมีขน b = แข้ งไม่ มขน ยีน ี ี A สามารถข่ มยีน B และ b ได้ สมบูรณ์ ยีน B สามารถข่ มยีน A และ a ได้ สมบูรณ์ เมือนํา AABB ผสมกับ aabb จงหาอัตราส่ วนฟี โนไทป์ ของรุ่น F2 F1 : AaBb ตอบ = อัตราส่ วนฟี โนไทป์ F2 = แข้ งมีขน : แข้ งไม่ มีขน = 15 : 1
- 28. pleiotropy • ยีน 1 ยีน ควบคุมลักษณะทาง พัȨุกรรมหลายลักษณะ เช่ น PKU (phenylketonuria) • PKU (phenylketonuria) phenylalanine tyrosine • ทําให้ มีการสะสม phenylalanine ในเซลล์ มาก เกินไป
- 29. pleiotropy ยีนตําแหน่ งหนึงมีผลในการควบคุมลักษณะมากกว่ าหนึงลักษณะ SS Ss ss ปกติ (พาหะ) Sickle cell anemia www.themegallery.com
- 31. Multiple genes or Polygenes
- 32. Multiple genes or Polygene
- 33. Linked gene - การถ่ ายทอดของยีนทีอยู่บนโครโมโซมเดียวกัน ดังนันยีนทีอยู่บน โครโมโซมเดียวกันจะไปด้ วยกัน
- 34. Linked gene Crossing Over Prophase I of Meiosis non- sister chromatids Genetic Recombination Parental type (PT) = ??? Homologous Chromosomes Exchanging DNA by Crossing Over Recombinant type (RT) =???
- 35. linked gene • Autosome • Sex chromosome
- 36. I Y X IV III II Mutant phenotypes Short aristae Black body 0 Long aristae (appendages on head) Cinnabar eyes 48.5 Gray body 57.5 Red eyes Vestigial wings 67.0 Brown eyes 104.5 Normal wings Wild-type phenotypes Red eyes
- 37. Sex linked gene • X-linked gene • Y-linked gene
- 38. X-linked gene
- 39. X-linked gene • • • • • hemophilia red-green color blindness congenital night blindness Duchenne muscular dystrophy G-6-PD deficiency
- 40. X-linked gene Duchenne muscular dystrophy
- 41. hemophilia Hemophilia A/B • เลือดไม่ แข็งตัว เนืองจาก ขาด • factor VIII or IX
- 46. Duchenne muscular dystrophy • โรคกล้ามเนือลีบ • การสร้ างโปรตีนดิสโทรปิ นผิดปกติ ทํางานไม่ ได้ ทําให้ เซลล์กล้ามเนือตาย • อาการ – กล้ามเนือทัวร่ างกายลีบ และค่ อยๆ ตาย http://server.thaigoodview.com/node/29970
- 47. G-6-PD deficiency • • • • Glucose-6-phosphate dehydrogenase ภาวะพร่ องเอนไซม์ G6PD อย่ างรุ นแรง G6PD มีหน้ าทีป้ องกันเม็ดเลือดแดงในภาวะเครียด อาการ: – เม็ดลือดแดงรัว – ปัสสาวะเป็ นสี ดํา • หลีกเลียง สารพิษ กลุ่มยาซัลฟา ถัวปากอ้า
- 48. Y-inheritance Y-linked gene • Hair ears
- 49. Sex-influenced inheritance B ลักษณะหัวล้ าน หัวไม่ล้าน Genotype BB Bb bb b ลักษณะ phenotype ชาย หญิง หัวล้ าน หัวล้ าน หัวล้ าน หัวไม่ ล้ าน หัวไม่ หัวไม่
- 50. Sex-limited inheritance H ลักษณะ Hen-feather ขนหางสั น h ลักษณะ Cock-feather genotype HH Hh hh female male Hen-feather Hen-feather Hen-feather Hen-feather Hen-feather Cock-feather
- 51. sex determination 1. XX/XY sex chromosomes human, mammals, fruit fly
- 52. sex determination 2. XX/X0 sex determination Insects grasshoppers, crickets, cockroaches 3. ZW sex chromosomes birds , some insects , other organisms 4. Haplo-diploid sex-determination insects Hymenoptera, such as ants and bees
- 53. แบบฝึ กหัด 1. พ่อเป็ นโรคฮีโมฟิ เลียแต่งงานกับแม่ซึงเป็ นพาหะ โอกาสทีลูกชายจะเป็ น โรคเท่ าไหร่ 2. พ่อมีขนทีหูแต่งงานกับแม่ปกติ ลูกสาวมีโอกาสมีขนทีหูเท่าไหร่ ลูกชาย จะมีโอกาสมีขนทีหูเท่ าไหร่ 3. ปู่ ตาบอดสีแต่งงานกับย่าซึงเป็ นพาหะ โอกาสทีลูกชาย (พ่อ) ตาบอดสีกี เปอร์ เซ็นต์ แล้ วถ้ าพ่ อตาบอดสี แต่ งงานกับแม่ เป็ นพาหะจะมีโอกาสทีลูก ตาบอดสี เท่ าไหร่ โอกาสทีลูกชายตาบอดสี เท่ าไหร่ โอกาสทีลูกสาวตา บอดสี เท่ าไหร่
- 54. แบบฝึ กหัด 4. ผู้หญิงคนหนึงมีลกษณะปกติ แต่ มีพ่อเป็ นโรคฮีโมฟิ เลีย โรคนีควบคุมโดยยีนใน ั โครโมโซมเพศ ถ้ าผู้หญิงคนนีแต่ งงานกับชายคนหนึงทีมีลกษณะปกติ อยาก ั ทราบว่ า ก.ลูกมีโอกาสเป็ นโรคเท่ าไหร่ ข. ถ้ ามีลูกชายปกติ โอกาสทีลูกชายคนต่ อไปจะปกติเท่าไหร่ ค.ถ้ าครอบครัวนีมีลูกชาย 2 คน โอกาสทีทังคู่จะปกติเท่าไหร่ ง. ถ้ าครอบครัวนีมีลูกชาย 6 คนโอกาสทีจะเป็ นโรค 3 คนและไม่ เป็ น 3 คน เท่าไหร่ จ. ถ้ าครอบครัวนีมีลูก 6 คนโอกาสทีจะเป็ นโรค 4 คนและไม่ เป็ น 2 คน เท่าไหร่
- 55. แบบฝึ กหัด 5. พ่อมีหมู่เลือด Rh+ พันธุ์แท้ กรุ๊ป O ไม่ เป็ นโรคฮีโมฟี เลีย แต่ เป็ นมีขนในหู ส่ วนแม่ มีเลือด Rh- หมู่ AB เป็ นพาหะ โรคฮีโมฟี เลีย จะมีโอกาสได้ ลูกชายคนแรกมีเลือด Rh+ หมู่ A และเป็ นโรคฮีโมฟี เลียเท่ าใด
- 56. แบบฝึ กหัด 6. ประชากรของหนู อยู่ในสมดุลของฮาร์ ดีและไวน์ เบิร์ก พบว่า 36% ของ ประชากรหนูมีสีเทาซึงเป็ นลักษณะด้ อย นอกนันเป็ นหนูสีดําซึงเป็ น ลักษณะเด่ น 6.1 จํานวนประชากรของหนูทมีจีโนไทป์ heterozygous เป็ นเท่าไหร่ ี 6.2 ความถีของอัลลีล a ในยีนพูลของประชากรเป็ นเท่าไหร่ 6.3 ถ้ ามีประชากรหนู 500 ตัวจะมีหนูทมีลกษณะขนสี ดําทีมีจีโนไทป์ ี ั แบบ homozygous เท่ าไหร่