Аспаптар жайлы слайд
Download as PPTX, PDF3 likes10,140 views
Оқушыларды қазақ халқының қасиетті аспабы домбыра және оның түрлерімен, басқа да саз аспаптарымен, куйшілерімен таныстыру.
More Related Content
What's hot (20)
Viewers also liked (11)
Similar to Аспаптар жайлы слайд (20)
More from Erjan Beisenhojaev (20)
Аспаптар жайлы слайд
- 1. Атаның – асыл мұрасы Тәрбие сағатының мақсаты: Оқушыларды қазақ халқының қасиетті аспабы домбыра және оның түрлерімен, басқа да саз аспаптарымен, куйшілерімен таныстыру. Атадан қалған асыл мұраларды қадірлей білуге, елін – халқын, салтын сүюге тәрбиелеу.
- 2. Күй ойнайды қазағымның қанында Күй ойнайды қазағымның жанында. Жүрегімнің, жүрегімнің дүрсілі Күмбірлеген домбырасы барында, – деп жырлағандай қазақ халқының домбырасы үлкен рухани адамгершілік мектебі. Ұлттық дәстүр мен салт-сана тағылымын жастар бойына дарытып, оның жан дүниесін оятуда, өнерге деген ынтастын арттыруда қазақтың қасиетті де киелі қара домбырасының атқаратын рөлі ерекше. “Қолына домбыра ұстаған балаға имандылық пен дарындылықтың жылуы дарып, қатыгездіктен аулақ болады” деген нақыл сөзде үлкен шындық бар.
- 3. Ежелгі заманнан бері ұрпақтан ұрпаққа мирас болып келе жатырған асыл мұралардың бірі домбыра. Домбыра аты аталса дала төсін кҥйге бөлеп өткен небір дҥлдҥл домбырашылар есімдері тілге оралады. Ендеше мына суреттерге назар аударып қаралық, олар атақты кҥйшілер: Қорқыт ата, Асанқайғы, Байжігіт, Тәттімбет, Құрманғазы, Абыл, Дәулеткерей, Қазанғап, Өскінбай, Дина Нұрпейісовалар.
- 5. Келесі кезекте қазақтың қасиетті де киелі қара домбырасының тҥрлерімен, оның құрылысымен танысайық. Қазақ халқы тек қана домбыра емес, басқа да көптеген саз аспаптарымен ойнай білген. Енді солардың кейбіреулеріне тоқталайық.
- 8. Сыбызғы – үрлеп ойнайтын ескі музыкалық аспап, барлық басатын үш тесігі бар. Үрлеу арқылы дыбыстардың жиырмадан астам түрлері пайда болады. Сыбызғы негізінен ағаштан және құрайдан жасалады.
- 9. Даңғыра – ұрып ойнайтын музыкалық аспап. Даңғыраның ағаш шеңберінің бір беті ғана терімен қапталады.
- 10. Саз – сырнай – алты тесікті үрлеп ойнайтын аспап. Саздан жасалады. Мұның бетіне өрнектер салынады. Тесіктерінің саны әртүрлі болады.
- 11. Жетіген – жеті ішекті, шертіп ойнайтын музыкалық көне аспаптардың бірі. Бұрауы жоқ. Сондықтан оның құлақ күйі жеті астықты ілгерілі – кейінді орналастыру арқылы келтіріледі. Дыбыс шектерді саусақтармен іліп қағу арқылы шығады шанағы тұтас ағаштан ойылып жасалады.
- 12. Тастауық – үрлеп ойналатын аспап саздан күйдіріліп жасалады. Дыбыс шығаратын жеті тесігі бар.
- 13. Үскірік үрлеп ойналатын ескі аспап. Саусақпен басып дыбыс шығарылатын үш тесігі бар. Саз балшықтан күйдіріліп жасалады. Тесіктер саны бесеуі бар түрі де бар. Бетіне өрнектер салынып, жыланкөзбен көмкерілген.
- 14. Ұран – үрлеп ойналатын аспап. Оны бұрын жауынгерлер көп пайдаланатын болған. Ұран – өзегі алынып, қаққа бөлінген іші қуыс екі ағашты қайта біріктіріп, сырты қайыспен орап жасалады.
- 15. 1.Қазақ халқының ұлттық саз аспабы 2.Абылдың күйі 3.Ұрып ойналатын аспап 4.Құрайдан жасалған үрлеп ойналатын үш тесігі бар аспап. С Ы Б 5.Ысқышпен ойналатын музыка аспабы Қ 6.Саусақпен басып дыбыс шығаратын үш тесігі бар саздан жасалған аспап. 7.Жеті ішекті музыка аспабы 8.Екі түтіктен құрылған музыка аспабы 9.Саздан күйдіріліп жасалған Т А С үрлеп ойналатын музыка аспабы д о М б ы р а А Д А Ы З О Б Б Ы Ң Ғ Ы Р Ғ Ы Ы З Л А Ү С К І Р Е Т І Е Н Ұ Р А Н У Ы Қ Ж Т А Г І К