More Related Content
What's hot (19)
Similar to Γιατί διδασκόμαστε το μάθημα της ιστορίας (20)
More from Antonis Stergiou (20)
Recently uploaded (20)
Γιατί διδασκόμαστε το μάθημα της ιστορίας
- 1. «Γιατί διδάςκουμε ιςτορία;» Πίςω από το ερϊτημα αυτό κρφβεται ζνα άλλο κεμελιϊδεσ ερϊτθμα: «Ποιον τφπο ανθρϊπου και πολίτη θζλουμε να διαμορφϊςουμε ςτο ςχολείο;». Στισ ςφγχρονεσ δθμοκρατικζσ και πολυπολιτιςμικζσ κοινωνίεσ θ απάντηςη που δίνεται από τουσ κεςμικοφσ εκπαιδευτικοφσ φορείσ είναι κοινι: «Θζλουμε πολίτεσ με ιςτορική ςκζψη και δημοκρατική ςυνείδηςη». Η ιςτορική ςκζψη, όπωσ ορίηεται από τθ ςφγχρονθ βιβλιογραφία, είναι καρπόσ τθσ δομικισ ςυνφπαρξθσ μερικϊν αλλθλεπιδρϊντων και αλλθλοςυμπλθροφμενων παραγόντων (P. Seixas): 1. Ιςτορική ςημαςία: Σθμαντικά κεωροφνται τα γεγονότα που επζφεραν μεγάλεσ αλλαγζσ ςε βάκοσ χρόνου για μεγάλο αρικμό ανκρϊπων. Με αυτι τθν ζννοια ο Βϋ Παγκόςμιοσ Πόλεμοσ είναι αναμφίβολα γεγονόσ μεγάλθσ ιςτορικισ ςθμαςίασ (δεν είναι μεγάλθσ ιςτορικισ ςθμαςίασ θ προςωπικι ιςτορία ενόσ εργάτθ του 1918, εκτόσ κι αν προςεγγιςτεί ωσ μζροσ των αγϊνων των εργατϊν ςτον μεςοπόλεμο): ανθρϊπινεσ απϊλειεσ: περίπου 50.000.000 νεκροί και αγνοοφμενοι αναγκαςτικζσ μετακινήςεισ περίπου 30.000.000 ανκρϊπων υλικζσ καταςτροφζσ και κατάρρευςη του βιοτικοφ επιπζδου: ςτθ Σοβιετικι Ζνωςθ είχαν καταςτραφεί 6.000.000 ςπίτια, ςτθν Πολωνία το 80% τθσ βιομθχανίασ, ςτθν Ελλάδα είχαν καεί περίπου 160.000 κτίρια και είχαν πυρπολθκεί 1.700 χωριά. Πόλεισ όπωσ το Βερολίνο, το Λζνινγκραντ (ςθμερινι Αγία Πετροφπολθ), θ Χιροςίμα, το Ναγκαςάκι και εκατοντάδεσ άλλεσ είχαν ιςοπεδωκεί. Τα περιςςότερα κράτθ είχαν δανειςτεί για να προετοιμαςτοφν για τον πόλεμο και τϊρα υποχρεϊνονταν να το ξανακάνουν για να αρχίςουν τθν ανοικοδόμθςθ. Το μεγαλφτερο μζροσ των δανείων προερχόταν από τισ ΗΠΑ ηθική καταρράκωςη: οι κάλαμοι αερίων, τα βαςανιςτιρια και οι μαηικζσ εκτελζςεισ αμάχων ωσ αντίποινα και θ γενοκτονία των Εβραίων κα αποτελοφν για πάντα ςφμβολα του απόλυτου εγκλιματοσ ςε βάροσ του ανκρϊπου. 2. Χρήςη πρωτογενϊν πηγϊν. Τα «ςκουπίδια» τθσ ιςτορίασ – γράμματα, ζγγραφα, αρχεία, θμερολόγια, ςχζδια, αφθγιςεισ ςε εφθμερίδεσ, αντικείμενα, κτίρια, φωτογραφίεσ και άλλα ψίχουλα και κομμάτια που άφθςαν πίςω τουσ αυτοί που πζκαναν – είναι κθςαυροί για τον ιςτορικό. Αυτά ςυνιςτοφν τισ πρωτογενείσ πθγζσ που αποκαλφπτουν τα μυςτικά τθσ ηωισ ςτο παρελκόν. 3. Αιτία και αποτζλεςμα. Εξετάηοντασ τόςο τισ τραγωδίεσ όςο και τα επιτεφγματα ςτο παρελκόν, ςυνικωσ γεννϊνται ςτο μυαλό ερωτιςεισ του τφπου «πϊσ», «υπό ποιεσ προχποκζςεισ» και «γιατί». Αυτζσ οι ερωτιςεισ δίνουν το ζναυςμα για τθν ζρευνα των αιτιϊν: Ποιεσ ιταν οι ενζργειεσ, οι πεποικιςεισ και οι περιςτάςεισ που οδιγθςαν ςε αυτζσ τισ ςυνζπειεσ; 4. Υιοθζτηςη ιςτορικήσ οπτικήσ. Παρά τθ ςυνζχεια του ιςτορικοφ χρόνου και τισ επιβιϊςεισ του παρελκόντοσ ςτο παρόν, «το παρελκόν είναι μια ξζνθ χϊρα». Για αυτό και είναι δφςκολο να το κατανοιςουμε. Η ςυνειδθτοποίθςθ τθσ διαφορετικότθτασ του παρελκόντοσ είναι μεγάλθ πρόκλθςθ. Η καλλιζργεια δημοκρατικήσ ςυνείδηςησ: θ ιςτορικι εκπαίδευςθ μπορεί να διαδραματίςει κρίςιμο και αποφαςιςτικό ρόλο ςτθν καλλιζργεια τθσ δθμοκρατικισ ςυνείδθςθσ των νζων ανκρϊπων και να αποτελζςει αναςχετικό φραγμό ςτθν ξενοφοβία, το μίςοσ, τθ μιςαλλοδοξία και τθν εκνικι και πολιτιςμικι περιχαράκωςθ. Άλλωςτε, κεμελιϊδθσ αρχι τθσ ανκρωπιςτικισ παιδείασ είναι να κατανοιςουμε ότι αυτά που ενϊνουν τουσ λαοφσ είναι περιςςότερα και πιο ιςχυρά από αυτά που τουσ χωρίηουν και ότι, παρά τισ ιςτορικζσ και πολιτιςμικζσ τουσ διαφορζσ, μποροφν και οφείλουν να ςυνυπάρξουν και να ςυνεργαςτοφν για το κοινό καλό. Αυτόσ ο ςκοπόσ δεν ςθμαίνει ότι πρζπει να αποςιωπϊνται ι να υποβακμίηονται οι ιςτορικζσ ςυγκροφςεισ μεταξφ των λαϊν.
- 2. Η διδακτική (;) του μαθήματοσ τησ Ιςτορίασ Αναχρονιςτικό ςφςτημα επάλληλων κφκλων: θ ιςτορικι φλθ χωρίηεται ςε τρεισ κφκλουσ, τθν αρχαία, μεςαιωνικι και νεότερθ εποχι, κακζνασ από τουσ οποίουσ διδάςκεται τρεισ φορζσ, μια ςτο Δθμοτικό, μια ςτο Γυμνάςιο και μια ςτο Λφκειο. Ξεκίνημα μελζτησ τησ ιςτορίασ από το ανοίκειο και πολφ μακρινό παρελθόν αντί τθσ εξοικείωςθσ με τθν ιςτορία τθσ κοινότθτάσ τουσ (π.χ. ςτθ Γαλλία, Αγγλία, Ουαλία). Αφόρητη πλήξη μαθητϊν: μζκοδοσ διδαςκαλίασ: αφιγθςθ – απομνθμόνευςθ – αξιολόγθςθ: Οι μακθτζσ γυρνοφν τθν πλάτθ τουσ ςτθν Ιςτορία, μάκθμα που όχι μόνο δεν τουσ κεντρίηει το ενδιαφζρον αλλά τουσ κάνει να βαριοφνται αφάνταςτα. Διδακτική πρόταςη: ζμφαςθ ςτισ ζννοιεσ: ςυγχρονία – ςυγχρονικότητα: παράλλθλα γεγονότα που επθρεάηουν ζνα ιςτορικό γεγονόσ, διαςφνδεςθ γεγονότων. μεταβολή: τι ζγινε μετά. πολυπριςματικότητα: χριςθ πολλαπλϊν και αντικρουόμενων πθγϊν. εναλλακτικότητα: τι κα ςυνζβαινε, αν γινόταν κάτι διαφορετικά ςτο παρελκόν. Η αξιολόγηςη του μαθήματοσ τησ Ιςτορίασ Οι μακθτζσ ςτθν Αϋ τάξθ Ημεριςιου αξιολογοφνται ςτο μάκθμα τθσ Ιςτορίασ με ςυνδυαςμό κεμάτων/ερωτιςεων, που ταξινομοφνται ςε δφο (2) ομάδεσ: Ι. Στθν ομάδα Αϋ περιλαμβάνονται δφο (2) θζματα που αναλφονται ςε επιμζρουσ ερωτιςεισ, με τισ οποίεσ ελζγχονται οι ιςτορικζσ γνϊςεισ των μακθτϊν (χρονολογίεσ, ιςτορικζσ ζννοιεσ, ιςτορικά φαινόμενα ι γεγονότα, δράςθ προςϊπων κ.λπ.): 1. Το πρϊτο θζμα περιλαμβάνει: α) ερωτιςεισ αντικειμενικοφ τφπου (1.α), που βακμολογοφνται με δζκα (10) μονάδεσ β) εξιγθςθ δφο ι τριϊν ιςτορικϊν όρων/εννοιϊν (1.β), που βακμολογείται με δεκαπζντε (15) μονάδεσ. 2. Το δεφτερο θζμα περιλαμβάνει δφο ερωτιςεισ ςφντομθσ απάντθςθσ (2.α.) και (2.β.) και βακμολογείται με είκοςι πζντε (25) μονάδεσ. ΙΙ. Στθν ομάδα Βϋ περιλαμβάνονται δφο (2) θζματα, που το καθζνα μπορεί να αναλφεται ςε δφο επιμζρουσ ερωτήςεισ, με τισ οποίεσ ελζγχονται θ ικανότθτα των μακθτϊν ςτθ ςφνκεςθ των ιςτορικϊν γνϊςεων και θ κριτικι προςζγγιςι τουσ (ανάλυςη ή ςφνθεςη αιτίων ή ςυνθηκϊν, αποτίμηςη τησ δράςησ προςϊπων, αξιολόγηςη αποτελεςμάτων, ςφγκριςη απόψεων, προζκταςη ιςτορικϊν πληροφοριϊν κ.λπ.). Τα κζματα αυτισ τθσ ομάδασ επιλζγονται από ενότθτεσ τθσ εξεταςτζασ φλθσ διαφορετικζσ εκείνων από τισ οποίεσ προζρχονται οι ερωτιςεισ (2.α) και (2.β) τθσ ομάδασ Αϋ και βακμολογοφνται ακροιςτικά με 50 μονάδεσ. Στθν περίπτωςθ αυτισ τθσ ομάδασ χρηςιμοποιοφνται και ερωτήςεισ επεξεργαςίασ ιςτορικοφ υλικοφ, το οποίο δίνεται ςτουσ μακθτζσ φωτοτυπθμζνο. Το υλικό αυτό προζρχεται από ιςτορικζσ μαρτυρίεσ, αρχαιολογικζσ μελζτεσ, ζργα τζχνθσ, φωτογραφίεσ, ςτατιςτικοφσ πίνακεσ, χάρτεσ, διαγράμματα και από όλα εκείνα τα ςτοιχεία που χρθςιμοποιοφνται ωσ ιςτορικά τεκμιρια ι ωσ μζςα άντλθςθσ πλθροφοριϊν για τθν εξαγωγι ιςτορικϊν ςυμπεραςμάτων. Η βακμολογία κάκε ερϊτθςθσ των παραπάνω κεμάτων και των δφο ομάδων διαφοροποιείται ανάλογα με τον βακμό δυςκολίασ τθσ. Οι βακμολογικζσ μονάδεσ κακεμιάσ κακορίηονται κατά τθ διατφπωςθ των κεμάτων και ανακοινϊνονται γραπτϊσ ςτουσ μακθτζσ.