พจȨȨกรมฉบับคึกฤทธิ์
- 1. พจนานุกรมฉบับ คึกฤทธิ์ “พจนานุกรม ฉบับ คึกฤทธิ” ลงพิมพในหนังสือพิมพสยามรัฐ เปนตอน ๆ ไมติดตอกัน เริ่มพยัญชนะตัว ์ แรก คือ “ก” ในฉบับวันที่ 17 มกราคม พ.ศ.2520 และจบลงที่พยัญชนะ “ร” ในฉบับวันที่ 9 สิงหาคม พ.ศ.2520 สํานักพิมพสยามรัฐไดนํามาจัดพิมพครั้งแรก เพื่อแจกเปนหนังสือที่ระลึก ในวาระครบรอบ 1 ป การอสัญกรรมของ ศ. พลตรี ม.ร.ว.คึกฤทธิ์ ปราโมช เมื่อวันที่ 9 ตุลาคม พ.ศ. 2539 (ขอมูลจาก มหาวิทยาลัยขอนแกน) อักษรยอหลังคําศัพท ก.= คํากริยา น.= คํานาม ว.= คําวิเศษณ กฏอัยการศึก น. กฏซึ่งใชบงคับนานจนคนลืม หรือกฏซึ่งคุมครองการกระทําของทหารไมใหผิด ั กฏหมาย กฏหมาย น. กฏที่มีไวใหคนเลี่ยง กฏหมู น. กฏที่คนกลัวกันนัก จึงมีคนชอบใชมากกวากฏหมาย กรรมการ น. คณะบุคคลซึงตั้งขึ้นพิจารณาเรื่องตางๆ ที่หาทางแกไขไมไดเพราะหมดปญญา ่ เมื่อแถลงขาววาไดตั้งกรรมการขึ้นพิจารณาแลว ก็มักกลายเปนคลืนกระทบฝงไปเพียงแคนั้น ่ กรรมาธิการ น. มีเบี้ยประชุมแพงกวากรรมการและเปนไดนานกวา กระจก น. แกวแผนสําหรับสองหนา ซึ่งหนังสือพิมพอางวาตนเปนเพื่อใหรัฐบาลมองเห็นหนาของ ตัวเองตาม ความเปนจริง แตพอรัฐบาลสองเขาจริง กลับเห็นหนาคนทําหนังสือพิมพ แทนที่จะเปนคน ในรัฐบาล กระทรวง น. หนวยราชการใหญที่สุด มีหัวหนาเปนรัฐมนตรีวาการ จึงแยงกันพังไปหลายรัฐบาลแลว กระแสขาว น. ขาวที่หนังสือพิมพเขียนเอาเอง กฤษฎีกา น. กฎหมายฝายบริหาร ซึ่งไมมีพิษสงอะไรนัก ยกเวนพระราชกฤษฎีกาใหยุบสภาผูแทน เทานั้น กอบโกย ก. การกระทําของคนที่นึกวาตนเองจะไมมีวันตาย ถาทําแลวจะเลิกไมได กอลฟ น. การประจบผูใหญ กะลอน ว. เอาไวดานายกรัฐมนตรี ที่พยายามจะใหคนทุกฝายหันหนาเขาหากัน กังฉิน น. คนที่มักจะเจริญในราชการ การเมือง น. กิจกรรมที่ทําใหคนแตกกันได และทําใหเสียคนก็ได, การแกงแยงผลประโยชน ที่โกหก กันวาเปนการขัดกันในหลักการหรือแนวคิด โกหก ก. กลาวเท็จสําหรับผูชาย ตอแหลสําหรับผูหญิง และแถลงการณสําหรับรัฐบาล ขมุกขมัว ว. บรรยากาศของเมืองไทยทุกวันนี้ ของกลาง น. ของที่ถูกขโมยแลว เจาทรัพยเอาคืนไดยากที่สุด ของกํานัล น. ของซึ่งถาใหกันใหแนบเนียนหนอยก็ไมเปนคอรรัปชัน่
- 2. ครหา น. ความผิดที่ไมมีใครกลาพูดออกมาตรงๆ คุณ น. คํานําหนานามของคนทุกคน คุณธรรม ของหายากในโลกมนุษยทุกวันนี้ คุณภาพ ความหวัง อันเลื่อนลอย คุณวุฒิ น. ของที่มีเอาไวอาง เคารพ ก. การแสดงตอหนาวานับถือ แตลับหลังก็ดาให โฆษณา น. การเผยแพรความเท็จ งบดุล น. บัญชีที่ตกแตงใหสวยได เงินเดือน น. รายไดที่ไมพอกิน โง ว. คนฉลาดเทานั้นจึงจะยอมรับ จน ว. สภาพที่คนไทยกําลังวิ่งเขาไปหาอยางรวดเร็ว จรรยาบรรณ น. กฎเกณฑ แหงความประพฤติ ซึ่งยังไมเห็นมีใครรวบรวมไดเสร็จสักที จํา ก. การกระทําที่คนไทยทําไมเปน เพราะไมเห็นรูจักจํากันเสียที จําใจ ก. การกระทําที่คนไทยตองกระทําอยูเสมอ เพราะถูกบังคับใหทําอะไรก็จาใจทํา ํ จําหนาย ก. เลิกเอาเรื่องกันเสียที เชน จําหนาย สูญ จําหนายบัญชี จีบ ก. โกหกผูหญิงใหรัก เจตนารมณ น. ความมุงหมายของรัฐบาลหรือกฎหมายที่เราคิดเอาเองเพื่อประโยชนของตนเอง ถาเปนผลประโยชนของคนอื่น ไมถือเปนเจตนารมณ เจริญ ก. การกระทําที่ทุกคนอยากจะทําใหแกบานเมือง แตไปเสียเวลาทําตัวเองใหเจริญเสียกอน โจงครึ่ม ว. ไมกลัวใคร ใครจะทําไม? ฉงน ก. สงสัยในสิ่งที่ไมนาจะสงสัยหรือไมกลาจะสงสัย ชนะ ก. สรางศัตรู ชรา น. ความจริงในชีวิตที่ไมมีใครยอมรับ ดวน ว. คําที่ใชในตรายางประทับหนาซองหนังสือราชการถา ดวน เฉยๆ ก็โยนทิ้งเอาไวไดเปนแรมป ไมตองเปดถา ดวนมาก ก็เก็บเอาไวไดหกเดือน ถา ดวนที่สุด ก็ทาลืมมันเสียเลย เพราะเปดออกมาก็ ํ มีแตเรื่องที่ไมเปนมงคล ดอก น. อวัยวะเพศของตนไม ดอง ก. วิธีทาราชการแบบหนึ่ง ซึ่งเก็บเรื่องเอาไวไดนานๆ ํ ดา ก. คนทําหนังสือพิมพบอกวาติเพื่อกอ แมคาอภิปรายปญหากัน ดิรจฉาน น. สัตวอ่นๆ ที่มใชมนุษยจึงปราศจากความชั่วรายของมนุษย ั ื ิ ตบ ก. เรียกทรัพย ตม ก. ทําคนโงใหสุก กินได ตมยํา ตมใหมีรสยิ่งกวาตมเฉยๆ ตรวจ ก. ไปสอบดูไกลๆ ตรวจราชการ ก. แตงเครื่องแบบไปเทียวไกลๆ ถาใหญจริงก็มีทหารหรือขาราชการตั้งแถวตอนรับ ่
- 3. เตี๊ยม ก. การสรางมติในสภาปฏิรป ู แตงตั้ง ก. มีคนทําเสียอยางจะเปนอะไรก็เปนได ถอยทีถอยอาศัย ว. ตางฝายตางอาศัยกันเหมือนเปลือกหอยกับเนื้อหอย ทน. ก. อาการของคนไทยทุกวันนี้ ทรราช น. คนที่มีคนกราบไหวท้งตลาด ั ทฤษฏี น. เดี๋ยวนี้ใครไมมีก็ไมใชคน ทอง น. อวัยวะอยางหนึ่งของประชาชนซึ่งไมมีใครเหลียวแลแตชอบอางถึงอยูไมเวนแต ละวัน : เด็ก ในทอง ซึ่งเมื่อมีแลวเรียกวามีทอง ไมยักเรียกวามีเด็ก ทําเนียบ น. ที่รวมปญหาความวุนวายทุกชนิด ทุน น. สิ่งที่ใครมีแลวกลายเปนคนเลว ถาหาไดเทาไหรใชใหหมด แลวเปนหนีเขาอีกจะเปนคนดี ้ ทุม ก. โยนเขาไปมากๆ เพื่อประโยชน ของคนบางกลุม เชนทุมเงินพัฒนาประเทศ ธนบัตร น. กระดาษที่ซ้ออะไรไดทกอยาง อยาวาแตความรักเลย ตําแหนงผูกํากับ เขายังวาวาซื้อกัน ื ุ ได นม น. จับเลนก็เพลิน ดูดก็มัน กินอรอย ยานก็แลวไป นโยบาย น. ของศักดิ์สิทธิ์ เหนือเหตุผลและระเบียบแบบแผนมีเอาไวขูขาราชการประจํา ถาเถียง เมื่อไรก็อางวาเปนนโยบายแลวเปนเงียบทุกที ความนิยม น. สิ่งที่นักการเมืองไทยทุกคนยอมเสียงชีวตเสี่ยงทรัพย และเสี่ยงทุกอยางเพื่อแสวงหา ิ บริสุทธิ์ ก. ไมเลนกับลูกชาวบาน บริสุทธิ์ใจ ก. อยูนอกวงการเมืองไทย บริวาร น. คนกลุมหนึ่งที่เขาแวดลอมผูมีอํานาจ พอหมดอํานาจก็ไปแวดลอมผูมีอํานาจคนใหม บริหาร ก. ใชอํานาจปกครองจนกวาจะมีผูมาแยงหรือยึดอํานาจไป บังคับ ก. เดี๋ยวนี้เรียกวาขอความรวมมือ บารมี น. ความนิยมของคน, สรางบารมี ก. ทําราชการเพื่อหาเสียง บุหรี่ น. คนที่สูบ จะตายดวยโรคมะเร็งในปอด คนไมสูบก็จะตายดวยโรคมะเร็งในปอดเชนเดียวกัน ประจบ ก. อยากไดดีก็ตองทํา ประจาน ก. ประกาศความชั่วซึ่งไมมีใครเขาถือกันแลว ประเทศ น. สิ่งที่ทุกคนหวงแหน แตก็ทําใหเสื่อมโทรมลงทุกวัน ประเพณี น. การกระทําทีทําโดยไมรูความหมาย ่ ประมูล ก. การเขียนตัวเลขใสซองที่มทางทําใหคนเปดซองรวยไดมาก ี ประโยชน น. ถาเปนของตนก็ตองเรงหาและรักษาไวใหได ประโยชนสวนรวม น. ก็ประโยชนสวนตนนั่นแล แตใหญกวาปกติและใชอํานาจหนาที่แสวงหาได ปรัชญา น. การเดินทางจากที่ที่ซึ่งไมมีอะไรเลย ไปยังจุดหมายที่ไมมีวันหาพบ
- 4. ปน น. อาวุธซึ่งถามีทะเบียนถูกตองก็ใชไมได เพราะผิดกฎหมาย แตถาจําเปนตองใชจริงๆ ก็ใชปน เถื่อน ปลุก ก. ทําใหตื่น ปลุกระดม ก. เมื่อตื่นแลวก็ใหไปตีกบเขา ั ปา น. ที่ที่หายากในเมืองไทย ปาสงวน น. ปาที่ไมมเจาของ ใครจะทําลายก็ได ปาชา น. ที่ที่ทุกคน ี ตองไป เปลือย ว. ไมนุงผา ถาไปทําที่แถวๆ พัฒนพงศก็ไดสตางคไปเลี้ยงผัวไดสักคนสองคน แปร ก. ทําใหเปลี่ยน แปรญัตติ ก. ขอแกรางกฎหมายที่เละอยูแลว ใหเละยิ่งขึ้น ผูใหญ น. สภาพที่คนแกไมจําเปนตองเปนเสมอไป บางคนเกิดมากับเขาชาติหนึ่ง เปนไดแคเพียงคน แก เปนผูใหญไมได แผล น. ก็มีกันทั้งนั้นเหละนา ฝน ก. ทํากันมานานแลว เมื่อไรจะตื่นกันเสียทีเลาครับ ฯพณฯ น. ใชคํานําหนานามคนใหญคนโตใหตรงกับภาษาฝรั่งวา His Excellency ไมรูวา excellent กันมาจากไหน พรหมจารี น. หญิงที่หายากทุกวันนี้ พอคา น. คนที่ชอบเลนการเมืองแตปฏิเสธเสียงแข็งวาไมไดเลน ฟก น. แปลวาอะไรก็ชาง แตอยาไปออกเสียงใหฝรั่งไดยินก็แลวกัน ฟา น. เปาแหงการถมน้ําลายของคนอยากดัง ภรรยา น. คําเรียกเมียอยางสุภาพ ฟงแลวเหมือนไมมี Sex เขามาเกี่ยวของ ภาพพจน น. อะไรไมรูตองแกกันบอยๆ เหมือนแกผา ภาษิต น. คํากลาวแบบกําปนทุบดิน เชน ตามหลังผูใหญหมาไมกัด เพราะหมามันจะกัดผูใหญกอน มรดก น. ทรัพยที่ไมมีใครกลาเก็บภาษี เพราะเกรงวาจะโดนเขากับตัวเอง ยืม ก. ก็ขอนั่นเหละ แตพูดเสียใหคนมีกําลังใจหนอย รัก ก. นึกถึงคนอื่นมากที่สุด ทั้งที่ยังไมรูจักตัวเองดีพอ รัฐ น. สภาพอยางหนึ่งซึ่งถาใครเขาครองแลวก็มีอํานาจเหนือคนทั้งประเทศ รัฐบาล น. สิ่งที่หาดีไมไดในสายตาของคนไทย รัฐมนตรี น. เดี๋ยวนี้ใครก็เปนได โรงแรม น. ทีซึ่งใหเขาพาไปเองแลวกลับมารองวาเขาขมขืน ่